Katalog

2 « KASIM 2003 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA HABERLER 'Hükümet siyasi irade koymalı' • BAFRA (AA) - CHP Grup Başkanvekili Haluk Koç, partıliler ve vatandaşlarla bayramlaşmak ıçin geldıği Bafra ılçesinde, gazetecılenn terör saldınlanyla ilgilı sorulannı yanıtladı. Hükümetin, terörün üzerine öncelikle siyasi ıradeyi ortaya koyarak gitmesı gerektığıni belirten Koç. "Terör, Türkiye'ye, uluslararası radikal örgütlerin yerli işbirlikçilerinı kullanarak musallat olmuştur. 59. hükümetin bu tespiti yapmış olması gerekir" diye konuştu. AİHM'de dostane çöziime gidildi • STRASBOURG(AA) - Türkjye, Avrupa Insan Haklan Mahkemesi'nde (AÎHM)failımeçhul cinayet suçlamasıyla açılan bir davada "dostane çözüme" gitti. Türkıye, AİHM'ye ortak şıkâyette bulunan Hüsnü Kara ve 21 akrabasına. mahkeme masraflan içinde olmak üzere 93 bin Euro maddı tazminat ödeyecek. Pakistan'dan destek istendi • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - tstanbul"u hedef alan bombalı terör saldınlannın ardından Türk istıhbarat bınmlen, Pakistan'dan Türkiye'yi ilgilendiren "tüm güçlü istihbaratı" kendıleriyle paylaşmasını istedi. Edinilen bilgilere göre, IstanbuFdaki eylemlerle ilişkili isimlerin Pakistan bağlantılannm belirlenmesi üzerine Türk istıhbarat birimleri. Pakıstanlı muhataplanyla ilişkiye geçtı. Stern'den şaşırtıcı iddia • BERLİN(AA)- Almanya'nın önde gelen dergilerinden Stern, AB'nin verdigi teşvik paralannın bir kısmının dolaylı yoldan teröristlerin eline geçtiğini ileri sürdü. Dergıde, 'Olaf adlı AB Dolandıncüıkla Mücadele Dairesi'nin bir raporuna dayanarak \erilen haberde, AB tarafindan hükümet dışı örgütlerin teş\ik edilmesi amacıyla verilen yardım paralannın bir kısmının 'terorizmin finansmanı' için kullanıldığı yönünde sjruşturma başlatıldığı tehrtildi. yasaklanmıştı. PKK/KADÖ( operasyonu • TAHRAN(AA)-tran "News gazetesinin Baztab uternet sitesine cayanarak verdiği habere gore. Iran DevTİm Muhafızlan Ordusu skerleri, ülkenin Vuzeybatısında Türkiye snınndaki Batı Azerbaycan eyaletinin Selmas kenti civannda IKKKADEKüyelerine larşı geçen hafta prşembe günü bir cperasyon düzenledi. Eaberde. Devrim Muhafizlan'ndan 60 skerin katıldığı (perasyonda Selmas knti yakınındaki 'Dareh hran' bölgesinin PKK- LADEK unsurlanndan tmızlendiği belırtildi. 'İslami terör' ifadesinin kendisini 'huzursuz ettiğini' ve 'kamna dokunduğunu' söyledi Erdoğan sindiremiyorİstanbulHaber Servisi-"Ulu- sa Sesleniş"inde "îslamiterör" tanımından duyduğu rahatsızlı- ğı dile getiren Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, dün de bay- ram namazı sonrasında aynı yön- de konuşmalar yaptı. Başbakan Erdoğan, bayram namazını Marmara Ünıversite- si tlahiyat Fakültesı Vakfi Ca- miı'nde kıldı. Daha sonra Ilahı- yat Fakültesi Vakfi'nın düzen- lediği geleneksel bayram kah- valtısında bir konuşma yapan AKP lideri, insanlığı huzursuz- luğa boğan olaylann Türkiye'de- kı taşeronlan, tetıkçılen üzerin- • Erdoğan, "Son yıllarda Islam ile terörü bir arada anma gibi bir gayret olduğunu" belirterek "Şahsen kanıma dokunuyor. huzursuz ediyor. 'İslami terör" ifadesini duyduğum zaman buna tahammül edemiyorum, dayanamıyorum" dedi. de durmak ıstemediğini söyle- di. Son yıllarda "İslam ile terö- rü bir arada anma gibi bir gay- ret" olduğunu savunan Erdo- ğan şöyle devam ettı: "Teröresrfatolarak İslami gjy- dirmekgibibir gayretortada.Bu oyunu bozmak, şüphesiz ki he- pimizin tek tek görevi olduğu gi- bi, toplumca en önenıli görevi- mizdirdiyeduşünüyorum. Ozel- likle eğitim kurumlannda, bu- nun çok daha farkh bir şekilde öğrencilerimize yansıtılmasın- da büyükkaygdarolduğuna ina- nıyonım. Halknrazm araandabi- lezaman zaman farkmda olma- dan. yani su danılacıklan mer- mere aynı noktaya vurarak aşın- chnyor,delivorsa bu afatolarak bu kutsal değerimizi, dinimizi teröre gh direnler, bunda mesa- fe ahyorlar gibi geliyor bana. Çünkü 'Ben Müslümanım' di- yen de bakıyorsunuz ki bu ifa- deyi kullamyor. Tabii benim şah- sen kanıma dokunuyor, huzur- suz ediyor. Yani ben îslami te- rör' ifadesini duyduğum zaman buna tahammül edemiyorum, dayanamıyorum." Başbakan Erdoğan, "Islamın dışuıdald tüm dinlerin de terö- re sıfat olarakgiydirilmesineta- hammül edemediğini" dile ge- tirerek ortada böyle bir bilimsel gerçeklik olmadığını ıleri sürdü. Partisinin tstanbul II Merke- zi tarafindan The Green Park Merter'de düzenlediği bayram- laşma törenine de katılan Erdo- ğan. terörün dini, milliyeti \e ırkı olmadığını belirterek "Müs- tümanlararasmdan teröristçık- maz mı? Çıkar. Her toplumun, her dinin aştnlan vanhr.Ama şu- nu unutmayın; Hnistiyanlann arasmdan da çıkar, Musevilerin arasmdan da çıkar. Eğer biz te- röre karsı uluslararası bir mü- cadele platformu oluşruracak- sak o zaman bize dost olduğu- nu söyleyen ülkeler vey a ulusla- rarası kuruluşlar bu konuda has- sasiyet göstermekdurumunda- dırlar" diye konuştu. Başbakan'ın 'kanıma dokunuyor' sözüne CHP ve sivil toplum örgütleri tepki gösterdi Halka saygı göstermeliier İSTANBUL / ANKARA (Cumhuriyet) - Başbakan Re- cep Tayyip Erdoğan" ın *ls- lanıi terör" ifadesinin "kaıu- na dokunduğunu" söyleme- sine CHP ve sivil toplum ör- gütleri tepki gösterdi. CHP GenelBaşkan Yardımcısı Onur Öymen, Başbakan Er- doğan'ın yaklaşımının "Ba- na sağcılar suç işüyor dedir- temezsiniz" mantığına ben- zediğini belirtti. Çağdaş Ya- şamı Destekleme Dernegi (ÇYDD) Başkanı Prof. Dr. Türkan Saylan ise siyasetçi- lerin. "geçmişin özeleştirisini yaparak bu güzel ülkenin hem Müslüman, hem laik halkına saygı göstermeleri gerektiği- ni" söyledi. CHPTi Öymen. Başbakan Erdoğan ın "İslami terör ifa- desini duyduğum zaman bu- na tahammülede- ^ _ _ - _ miyorum" sözle- rinı değerlendirir- ken eski Cumhur- başkanı Süley- man Demirel ın. "Bana sağcılar suç işHyor dedir- temezsiniz" sözü- ne göndermede bulundu. Oymen, "Siyasi eğilimi ne olursa olsun bazı gnıplar suç işle- yebiHyor ve ülke- miz bundan ısü- rap çekiyor. Hü- kümetin bazı si- yasi ya da dini inanç sahiplerinin de suç işle- yebileceğmi içine sindirmesi ve bunlara karşı kararb tavir al- masılazım" dedi. Terönstle- rin bir bölümünün yurtdışın- dan aldıklan destekle eylem yaptıklanru belirten Öymen. "Hükümetin teröristkre mü- samaha gösteren yabancı ül- keiere karşı da daha kararh, cesaretti bir tavır sergüemesi- ni bekliyoruz. Ancak hükü- mettebu kararhhgı göremiyx)- rum" diye konuştu. ÇYDD Başkanı Saylan, te- rörü yapanlann dünyayı, ken- di kafalanna göre Müslüman kılmayı. buna uymayanlan • ÇYDD Başkanı Prof. Dr. Türkan Saylan ise siyasetçilerin, "geçmişin özeleştirisini yaparak bu güzel ülkenin hem Müslüman, hem laik halkına saygı göstermeleri gerektiğini" söyledi. Müslüman da olsalar yok et- meyi amaçladıklarını belir- terek "Ne yazık ki bu terör olaylan, masum Müslüman- lan incitecekdenlidini kuDan- maktadır. Gecmişte ve günü- müzde, birçok siyasetçimiz ve partinıiz, propaganda ve %-a- atkrinde, ülkemizin laik dü- zenini, Atarürk ilke ve dev- rimlerini hedefalarak halkuı dini duygulanm istismar et- mişlerdir. Bu yoüa da devlet düzenine karşı çıkanlara, te- rör olaylanna adı kanşanla- ra, halkı kışkırtanlara göz yıı- mulmuş, hatta destek veril- miştir" dedi. 28 Şubat öncesindekı ts- lam adına yapılan kışkırtıcı eylemlerin unutulmaması ge- rektığine dikkat çeken Saylan şöyle devam ettı: "Siyasetçilerimizin, geçmi- şin özeleştirisini yaparak bu güzel ülkenin hem Müslüman, hem laik halkına saygı göstermeleri; ey- lem ve söylemk- rinde hâlâ ve her an öğrenim büü- ği, laiklik, başör- tüsüvebenzerko- nulan gündeme getirerek siyaset yapmaktan vaz- geçmeleri gerek- mektedir." tstanbul Barosu Başkanı Kazım Kolcuoğlu. ken- dini İslamın kıırallannı uy- gulamakla görevli sayan kim- selerin İslami kulllanarak te- rör işledikleri sürece "İslami terör" sözünün kullanılaca- ğıru söyledi. Kolcuoğlu. "Baş- bakan, 'Islam kurallannı getirmek ve buna uygun düzen kurmak için bu suçlan işleyenler insan değildir, in- sanlıkla ilişkisi yoktur' demeliydi" diye konuştu. DİSK Genel Başkanı Süley- man Çelebi, Erdoğan'ın bu yöndeki açıklamalannın nedeninin kendisini İslamın temsilcisi olarak görmesin- den kaynaklandığını belirtti. Erdoğan, bayram namazını Marmara İ niversitesi tlahiyat Fakültesi Vakfi Camii'nde kıldL (AA) Gül diplomasi muhabirleriyle konuiıında bayramlaştı 'Terörisûer kukla y ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) - Dışişleri Bakanı Ab- duDah GüL IstanbuFdaki bom- balı terör eylemlerini gerçek- leştirenler için "Terör örgüt- fcri bunu din adına yapıyor- larsa tstanbnl'u değU, Isûmı vurdular" dedi. Gül, Hizbullah ve İBDA-C ile müca- dele konusundare- havete düşüldüğü eleştirilerine karşı da, "teröre bulaş- mış küçük-büyük tüm grupları cid- diyealdıklarmı,bu _ _ _ _ ^ _ konudabirzafrvet ohnadığuu" sa\Tindu. Gül, diplomasi muhabirle- riyle bakanlık konutunda bay- ramlaştı. Eşi Hayrünisa Gül ile habercileri karşılayan Ba- kan Gül, Istanbul'daki saldın- lan gerçekleştiren terönstleri "kukla" diye nitelendirdi. Gül, "Sadece teröristkr degil, esas kuklacılar var. Onlarla uğra- şüacak. 1 ürkiyede buna ze- min bn-akümayacak" diye ko- • AKP hükürnetinin îslamcı niteliği nedeniyle köktendinci terör örgütlerin üzerine yeterince gitmediği eleştirilerini "ciddiye almadığını" söyleyen Bakan Gül, AKP"nin, Türkiye'nin modernleşmesi yolunda ısrarh adımlar attığmı öne sürdü. nuştu. Gül. sorular üzerine Is- tanbul'daki saldınlann El Ka- ide ile "anlayış ve zihıüyet iti- banyia" aynı olduğunu söyle- di. Gül'ün, terör örgütleri İBDA-C ve Hizbullah hakkın- da ve bunlann Îslamcı niteli- ği üzerinde yorum yapmak- tan kaçınması ise dikkat çek- ti. Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, tstanbul'daki terörist sal- dınlann intihar eylemleri ol- maları dışında fazla ^ ^ " ~ "sofistike olmayan" bir eylem olduğunu savunurken ilk kez karşılaşılan bu eylem- lere karşı Türkiye'nin yeni bir strateji oluş- turacağını kaydetti. Gül, Istanbuldaki sal- dınlann öncesinde ve sonrasında Türki- ye'nin pek çok yerinde Istan- bul'daki saldınlardan "daha sofistike" olan pek çok saldı- nnın engellendiğıni de açık- ladı. AKP hükümeti bir yıllık döneminde devletin hemen her kademesiyle karşı karşıya geldi Takıyye ve çatışma ıktidarı AYKUT KÜÇÜKKAYA AKP hükümeti ıcraatında birinci yılı- nı doldururken; hemen hemen her alan- da "takıyye" yaptı. AKP iktidan bir yıl- lık dönemde devletin her kademesiyle kar- şı karşıya gelırken, bu süreçte üst düzey yönetici ve kurumlarla çatıştığı izlenimi yarattı. İstanbul'da yaşanan bombalı saldınlar- da "İslamcı terörün adını bile koyma- yan", "tslamiterörifadesi kanıma doku- nuyor" açıkJamalan yapan Erdoğan ve AKP hükümeti, ilk başta bürokrasideki kadrolaşmasıyla takıyyeyi başlattı. îşçi- memura ve onları temsil eden sendika- lara meydanlan gösteren. muhalefet par- tisının desteğine karşın dokunulmazlık- lara dokunmayan, türbanla devletin zir- vesınde kriz yaratan, laıkliğe yeni ta- nımlar üreten, imam hatiplere üniversi- te yolunu açmak için eğitim alanında YOK'le, ÖSYM'yle kavgaya tutuşan, bilim alanında TÜBlTAK'a el atan, yar- gı mensuplanyla karşı karşıya gelen, ka- • AKP hükümeti icraatmda birinci yılını doldururken hemen hemen her alanda "takıyye" yaptı. Başbakan Erdoğan, terör olaylarının ardından basını suçlamaktan geri kalmazken iktidar "bıçak gibi kesilen Hizbullah operasyonlannı" ise sorgulamadı. mu yönetimi reformuyla ülkeyi federas- yona dönüştürmeyi amaçlayan AKP ik- tidan, bir yıllık dönemde bu gelişmele- ri kaleme alan basını da yine dönem dö- nem eleştırerek hedef aldı. îşte AKP'nin 365 güne yansıyan ıcraatlanndan satır- başlan... Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Se- zer' in laiklik ilkesinden taviz vermeme- si. hükümet ile Köşk arasında zaman za- man gerginliklere yol açtı. En son 29 Ekim resepsiyonunda Çankaya Köş- kü'nü "kamusalalan" olarak tanımlayan Sezer'in türbana karşı iktidar partisine eşsiz davetiye göndermeyi tercih etme- si, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın eleştirilerine, AKP milletvekillerinin ise protestosuna neden olmuştu. Yine bu dönemde Erdoğan ın "yeni laiklik tam- nu" tabanma mesaj niteliği taşıyordu. Erdoğan. laiklığın yaygın tanımda din ve devlet işlennin birbinnden aynlması ola- rak görüldüğünü, ancak bunun eksik bir tanım olduğunu açıkladı. Erdoğan, laık- liğin bir boyutuyla din ve vicdan hürri- yeti, ikinci boyutuylaysa ise "devletin bürün inanç ve kimliklere eşit yakmlıkta durması olduğunu" söylüyordu... İmam hatiplere ayncalık AKP tarafindan yaratılan "türban ve laildik krizi"nin bir parçası da "imam- hatiplerdi" Ünıversiteleri ele geçirme- yı planladığı YÖK Yasası'yla ortaya çı- kan hükümete bu yasa hazırlığı nedeniy- le Çankaya ve TSK başta olmak üzere her kesimden tepki yağdı. Eğitim alanında krizler yaratan AKP iktidan, yine bu dönemde bilim dünya- sıyla da çatıştı. îktidar, Başbakan'a bir defahğına TÜBİTAK Bilim Kurulu üye- lerinı atama yetkisini veren bir yasa çı- karttı. Istanbul'daki son saldınlarda "Islam- cı terörün adını bile koyamayan iktidar ayağı" aynca emniyet mensuplannın basmı suçlayan açıklamalanna destek \ermekten çekinmedi. Erdoğan'ın, ge- çen dönemde Cumhurbaşkanı Sezer'e "Cumhuriyet gazetesi gibi konuşuyor- sunuz" eleştirisi, diğer gazetelere yan- sııruştı. Erdoğan, terör olaylarırun ardından basını suçlamaktan geri kalmazken, AKP iktidan "bıçakgibi kesilen Hizbul- lah operasyonlarınr ise sorgulamadı. Erdoğan ve AKP hükümetinin son açık- lamalanna bakılırsa; "ToplumaKazan- dırma Yasası sonucu Hizbullah gibi din- ci terör örgütü mihtanlanndan 481 ki- şinin cezaevlerinden dışan sahnmasıy- la, bunlann emniyet birimleri tarafin- dan izlenipizknmediği" sorusunun ya- nıtının aranmadığı da gözlemleniyor.. * • W t« POUTIKA GUINLUGU HİKMET ÇETİNKAYA Aynı Kafa... Kafa aynı kafa, değişen bir şey yok!.. Dinci medya yıllardır Hizbullah'ın kanlı eylem- lerini görmezden geldi; din taciri politikacılar, Hiz- bullah Güneydoğu'da camileri 'hücreevi'ne dö- nüştürürken, "OnlarPKK'yle savaşıyorlar" de- di... Bugün geldiğimiz noktaya bakın... El Kaide'nin Türkiye'deki yakınları 'ölüm kamyonları'y\a istanbul'da dolaşıyor, dört kan- lı eylemi gerçekleştirdikten sonra Türkiye'yi yö- netenler, "İslami terör denilince kanıma doku- nuyor" diyor... Dinci medya zaten aynı havada... Yazılanların özeti şu: "Terör Müslüman Türkiye'yi vurdu!" Yabancı gazeteciler Türkiye'ye akın etti... önceki gün Alman RTL televizyonunun mu- habiri bana şu soruyu yöneltti: "Türkiye bir Islam ülkesi olduğuna göre, El Kaide'nin İstanbul'da işi ne?" Muhabire, önce Türkiye'nin 80 yıldır laik de- mokratik bir ülke olduğunu söyleyıp ekledim: "Bu kanlı saldınlarda hedefler Israil ve Ingil- tere görülse bile asıl amaç laik demokratik cum- huriyettir..." Muhabir bir soru daha sordu: "Hizbullah'ı Türkiye Cumhuhyeti Devleti yıl- larca koruyup kollamadı mı?" Muhabire "ever" yanıtını verip şöyle dedim: "Cumhuriyetgazetesi, Hizbullah'ın devlet ta- rafindan nasıl korunup kollandığını 9 yıl önce günlerce haber yaptı. 17 Ocak 2000 tarihinde Hizbullah lideri Hüseyin Velioğlu Istanbul Bey- koz 'da güvenlik güçlerince öldürüldü. Operas- yondan kaçan ikinci adam Isa Altsoy ise şim- di hangı Avrupa ülkesinde yaşıyor biliyor mu- sunuz?" RTL muhabiri: "Nerede?" "Ülkenizde sığınmacı olarak yaşıyor ve Tür- kiye'ye, işkence yapıldığı gerekçesiyle gönde- rilmiyor..." • • • Türkiye'yi yönetenler yıllarca Ortadoğu kö- kenli dinci terör örgütlerini görmezden geldi; Hizbullah, İslami Hareket, Müslüman Kardeş- ler gibi terör örgütlerine tıpkı ABD ve bazı Av- rupa ülkeleri gibi sıcak yaklaştı... ABD ve Avrupa ülkeleri 11 Eylül'de El Kaide New York'ta ikiz kuleleri VVashington'da Milli Savunma Bakanlığını vurunca uyandı... Türkiye hâlâ derin bir uykudaydı... Hizbullah'ın Hüseyin Velioğlu'nun ölümün- den sonrakı lideri Isa Altsoy, Beykoz operasyo- nundan kurtulup Almanya'ya kaçtı... Türkiye'de sadece 'Milli Görüş' çizgisinde po- litika yapanlar değil, merkez sağdaki partiler de Hizbullah, İslami Hareket gibi köktendinci ör- gütlen önemsemediler, bu örgütlerin özellikle Gü- neydoğu'daki kanlı eylemlerini "Onlar PKK'yle savaşan muminler" olarak gördüler... Washington Post gazetesi bugün Hizbullah'ın geçmişini irdelerken şu yorumu yapıyon "Türkiye 4 yıl öncesine kadar Kürt aynlıkçı- lara karşı Hizbullah 'ı kullandı ve İslami kökten- dinciliği kullandı, hükümetten silah yardımı al- dı..." Washington Post geç de olsa uyanmış... Türkiye bu gerçeği 1994yılında öğrenmişti... TBMM Faili Meçhul Siyasi Cinayetleri Araş- tırma Komisyonu'nun hazırladığı raporu okur- sanız, Hizbullah'ın nerede eğitim aldığını, Bat- man'dan Mardin'e dek Güneydoğu'da cina- yetleri nasıl işlediğini, faillerinin güvenlik güçle- rince nasıl korunduğunu görürsünüz... Dönemin DYP Milletvekili Sadık Avunduklu- oğlu'nun başkanlığında hazırfanan bu rapor, eğer TBMM Genel Kurulu'na getirilseydi, Ah- met Taner Kışlalı, Necip Hablemitoğlu bugün yaşıyor olacaktı, belki de İstanbul'da 'ölüm kam- yonlan' kanlı eylemleri gerçekleştirmeyecekti... • • • ölüm kamyonları İstanbul'da rahatlıkla do- laşabiliyorsa, kanlı eylemleryapabiliyorsa, Tür- kiye'yi yönetenler, hemen camilerdeki hücreev- lerini, domuzbağlarını, mezarevlerini anımsa- malıdır... Görünen o ki, anımsamak istemiyoriar!.. Binlerce genç insanı Afganistan'a. Pakis- tan'a gönderenler, onlan parasal olarak destek- leyenler kimler? Bu sorulara yanıt verilmelidir... Türkiye'de dinci teröre destek verenlere, gencecik insanlann beyinlerini yıkayanlara, iba- det yerierini 'kışla' olarak görenlere baktıkça, kanım çekiliyor benim de... hikmetcetinkaya g cumhuriyetcom.tr Faks numaramız: 0212/ 513 90 98 Hülya Dönmez yaşamını yitirdi Konsolosun cenazesi îngiltere y ye gidecek tstanbul Haber Servi- si- Ingiltere'nin îstanbul Başkonsolosluğu'na ya- pılan bombalı saldında ölen Başkonsolos Roger Shortve konsolosluk gö- revlisi Iisa Havorthin'in cenazelerinin, tngılte- re'ye götürüleceği öğre- nildi. Aynı saldında ya- ralanan ve Taksim Eği- tim ve Araştırma Hasta- nesı'nde tedavi gören Hiilya Dönmez (27) dün yaşamını yitirdi. Başkonsolos Short'un cenazesi, dün Adli Tıp Kurumu morgundan sa- at 10.30 sıralannda çı- kanlarak Feriköy'deki Surp Vartanans Kilise- si'ne götürüldü. Kilisede basın men- suplannın sorulannı ya- nıtlayan. Cenaze tşleri Şirketi'nin sabibi Vahan Chanyan, her iki cenaze- run de muhtemelen yann askeri uçakla İngıltere'ye götürüleceğini sözlerıne ekledi. Taksim Eğitim ve Araşûrma Hastanesı'nde bir süre önce beyın ölü- mü gerçekleşen Hülya Dönmez'in (27), yaşa- mını yin'rmesiyle Le\ent ve Beyoğlu'nda yaşamı- nı yıtırenlenn sayısı 29 olarak belirlendi.