Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA CUMHURİYET 21 KASIM 2003 CUMA
ISTANBUL'DA TEROR
DÜN1ADABUGUN
ALİSİRMEN
Terorist - Törerist
Eğerölmeyp, sağ kalsaydı, Diyanbakırlı Kad-
riye Demirel'in adını da öğrenmeyecekti ka-
muoyu.
Çünkıi o acli olaylarda adı yazılmayacak, yal-
nccaK, D. oarakanılacakyaştaydı.
Ama adı yazılamayacak kadar küçük olan
Kadriye, töreadına öldürülecek kadar da olgun
sayılıyordu.
kadriye, işsiz hala oğlu Mehmet Ali Erdo-
ğan'dan gebe kalmış, hamileliğini ancak altı ay
gizleyebilmiş
Geçen cuna günü de Kadriye'nin ağabeyi
Ahmet, iftarcan sonra, kız kardeşine,
- Hadi gel çıkıp biraz gezelim, demiş.
Çıkmışlar, Mardinkapı'daki evlerinden, biraz
uzaklaşınca, Abi Ahmet 15 yaşındaki kardeşini
satrla yaralayp sonra da başını taşla ezmiş.
Yadaönce başını ezmiş, sonra satıria kesmiş.
Genç kız kaldırıldığı hastanede, doktorların
bütün çabalarına karşın ölmüş, karnındaki be-
bekde...
Abi tutuklarıp hapse gönderilirken hala oğlu
da kayıplara karışmış.
• • •
Olayda ayd nlanmayan iki nokta var.
Bunlardan birincisi, Kadriye'nin hala oğlunun
tecavüzüne uğrayıp uğramadığı.
Cumhuriyet tecavüzden söz ediyor, ama ki-
mi başka gazetelerde böyle bir husus yok.
Kızın korkudan mı tecavüzden söz ettigini an-
lamamız mürnkün degil. O da büyük bir olası-
lık. Ama tecavüz gerçekten meydana gelse de
fark etmeyecekti. Zaten kıza inanmayacaklar-
dı. Aynca gebeliğin kendisi namusun zedelen-
mesine yetecekti.
Bu yüzden olayın özünü değiştirmiyor bu ay-
rıntı.
Ikinci karanlık nokta da Ahmet Demirel'in rfa-
desi.
Ahmet, kız kardeşini namusunu temizlemek
için öldürdüğünü, kimsenin kendisini azmettir-
mediğini söylûyor.
Genelde bu tür cinayetlerde ailenin yaşı kü-
çük olan bireyi azmettirilir ki daha az ceza alsın.
Ve yine genelde, bu tür cinayetler aile mecli-
sinin kararıyla işlenir.
Bir başka husus da bu tür cinayetlerin bir kıs-
mı, intihar süsii verilerek örtbas edilir.
Son zamanlarda Güneydoğuda, özellikle Bat-
man'da bu tür olayların çokluğu dikkati çekiyor.
Intiharlann çoğunluğunun cinayet olduğu bi-
liniyor. Ama kanıtlanamıyor.
• • •
Töredir bu cinayetlerin nedeni.
Gözü kör olasıca törenin terörden ne farkı var
ki?
Bu tür bir töreye saplanmış olan bireylerin ya-
şadığı toplumda hangi yasa, hangi düzen olur-
sa olsun, demokrasi olamaz.
Hatta insan, orada demokratik olmayan dev-
leti mazurgöstermeye çalışmadan, soruyorken-
di kendine:
- Töresi ve yöresi bu olan adamın demokrasi
isteği ne denli içtendir ve burada demokrasi
mümkün olabilir mi?
Işin acısı, yasalarıyla devlet töreye arka çıkar.
Yürüriükte ceza uygulamasında, töre hafifle-
tici sebeptir.
Yeni getirilmekte olan uygulamada da çok de-
ğişiklik olmayacağını söyleyebiliriz.
Kansını başkasıyla el ele gördüğünde iki to-
kadı haklı gören, hiç değilse bu öfkeyi hafrfleti-
ci sebep sayan mantık, cinayette neden başka
türlü düşünsün ki?
İki tokatla öldürme arasındaki ayırım nicel de-
ğil, niteldir.
Kadriye Demirel, geçen cuma günü, öldürül-
dü.
Nedeni töre.
21 yurtaşımız cumartesi günü öldürüldü.
Nedeni terör.
Töre ile terör arasında ne fark var, söyler mi-
siniz?
Terör teroristı yarattı.
Töre de Töreristi.
Cenelkurmay Ikinci Baskanı Basbuğ
'ABD,PKK'yekarşı
operasyon hazırlığında'
DışHaberlerServisi-
Genelkurmay Ikinci
Başkanı Orgeneral llfcer
Başbuğ, Kıızey Irak'ta-
ki PKK terör örgütüne
karşı ABD' nin ciddi bir
askeri operasyon hazır-
lığı içinde olduğunu
açıkladı. PKK terör ör-
gütünün Kuzey Irak'ta-
ki varhğınınortadankal-
dınlmasını istediklerini
vurgulayan Başbuğ, te-
röristlerin silahlanyla
birlikte Türkiye'ye tes-
lim edilmesini talep et-
tiklerini söyledi. Baş-
buğ, "Bu gerçekleşirse
bizim Kuzey Irak'ta as-
keri varbğımızı bulun-
durmamızın nedeni de
gayet doğal olarak orta-
dain kalkacaktir" dedi.
Türk-Amerikan Yük-
sek Düzeyli Ortak Sa-
vunma Grubu toplantı-
lan için Washington'da
bulunan Orgeneral Baş-
buğ, dün Amerikan-
Türk Konseyi (ATC)
yetkilileriyle bir araya
geldi. Toplantı çıkışın-
da gazetecilere açıkla-
malarda bulunan Baş-
buğ, Türkiye'nin Irak
ile ilgili çıkarlarının iki
temele dayandığını, bun-
lardan birincisinin
Irak'ın topraklan ve po-
litik bütünlüğünün ko-
runması, ikincısının ise
ise Kuzey Irak'taki PKK
terör örgütünün varlığı
olduğunu belirtti.
ABD'li yetkililerle gö-
rüşmelerine ilişkin bil-
gi veren Orgeneral Baş-
buğ, "önumüzdekigün-
lerde,ABD'nin ciddiey-
tenılerebaşlayacagınıan-
ladığını" belirterek
"Arahk'm ilk haftasmda
ABD GenelkunnayBaş-
kan YarduncısıOrgene-
ral Peter Pace, davetlim
olarak Tûrkiye'ye gele-
cek.Kendiayle,PKK'ye
karşı yapılacak muhte-
mel harekâhn detayla-
nnı görüşeceğiz. ABD,
bu konuda çok ciddi"
diye konuştu.
Saldınnın ardından açıklama yapmak için 6.5 saat bekleyen Erdoğan, teröristlere dini mesajla tepki verdi
Hükümetolaylan 'göremedi'ANKARA / İSTANBUL (Cumhu-
riyet)-Başbakan RecepTayyipErdo-
ğan'ın, henüz sis perdesi aralanama-
yan sinagog saldınlannı hükümetine
mesaj olarak değerlendirip ayağının
alünda ezdiğini açıklamasından 2 gün
sonra ikinci saldınların gelmesi,
AKP'nin terörün boyutunu ve ciddi-
yetini göremediğıni ortaya koydu.
Içişleri Bakanı AbdülkadirAksu'nun
sinagog eylemlennın faıllerinin belir-
lenmesinin "Türkiye'nin yüzflnü
ağartüğını" açıklamasının üzerinden
24 saat geçmeden, dünkü 2 bombalı
saldınnın gerçekleşmesi. istihbarat
eksikliğinin boyutunu da gözler önü-
ne serdi. Başbakan Erdoğan, dünkü
saldınlardan 6.5 saat sonra yaptığı
açıklamada, "İki âlemde de hesap ve-
receklerdir1
' dedi. Erdoğan, yurttaş-
lara "metanet ve dayanışma" çağnsı
yaparken; Türkıye'nın bıldıği yolda
devam edeceğinı belirten Dışişleri
Bakanı Abdullah Gül, "Hiç Idmse
kendini girvenBveemniyetii bJssetme-
mefi" dedi.
Cumartesi günü Istanbul'daki Ne-
ve Şalom ve Beth Israel sinagoglan-
na yönelik saldınların arkasındakı
asıl güce ulaşılamadan, yeni bomba-
lı saldınların yapılması, hükümetin ve
• Patlamalann hemen ardından ilk resmi açıklama îngiltere Dışişleri Bakanı Jack
Straw clan gelirken Erdoğan ilk açıklamasını, 6.5 saat sonra Meclis'te yaptı. Terörle
hiçbir meşru hedefe ulaşılamayacağım vurgulayan Erdoğan, "Şu mübarek günleri
kana bulayanlar, bunun hesabını her iki âlemde vereceklerdir" dedi.
güvenlik birimlerinin terörün boyu-
tunu kavTayamadıklan şeklınde yo-
rumlandı. Hükümet üyelerinin olay-
daki sıs perdesinin aralandığını açık-
lamalanna karşın bundan sonraki te-
rör olaylannın önlenmesine ilişkin
ciddi bir tedbir alınmaması. eleştiri-
lerin odak noktasını oluşturdu.
Sinagog saldınlannın ardından ya-
pılan değerlendirmeler şöyleydi:
'Mesajı almayacağız'
t/ Erdoğan. partisuıın grup toplan-
tısında, sinagoglara yönelik saldınyı
hükümetine yönelik mesaj olarak ni-
telendirdı. Bu mesajı da elinin ter-
siyle ittiğini ve ayaklannın altında
ezdiğini ve mesajı "almayacağmı"
tüm dünyaya "haykırdığrnı ılan et-
ti. Erdoğan, yalnızca bombacılann
DNA testiyle belirlenmesini, saldın-
nın tüm yönleriyle aydınlatılmasıyla
eşdeğer tuttu.
• İçişleri Bakanı Aksu, Meclis'e
bilgı verirken olayın üzerinden 24 sa-
at bile geçmeden faillerin belirlen-
miş olmasını başan olarak sundu. Ak-
su, kısa sürede faillerin bulunmasının,
"Türkiye'nin uluslararasıpiatformda
vüzünü ağartüğınr söyledi.
• Sinagog saldınlanrun ardından
koruma önlemlerinin en üst düzeye
çıkanldığı da dikkate alındığmda, te-
rör örgütü üyelerinin Istanbul'da ra-
hatlıkla hareket edebildüderini dün-
kü saldırdar bir kez daha gösterdi.
• AKP hükümeti ve güvenlik bi-
rimleri, olayın sadece El-Kaide saldı-
nlan ile benzerlik gösterdiğinı söyle-
mekle yetindıler. Hükümet yetkilile-
ri, olaydaHizbullah ya da tBDA-C'nin
rolüne ilişkin açıkJama yapmaktan ve
bilgi vermekten kaçındılar.
• AKP'nin, iktidara geldikten son-
ra emniyet müdürlüklerinde ve em-
niyetin kritik birimlerindeki kadrolar-
da yapnğı değişikliklerin, olaylann ön-
lenmesinde yaşanan zaafiyetin bir
nedeni olabileceği kaydediliyor.
Erdoğan, dünkü saldınlarla ilgili
ilk bilgilen, îstanbul valisini ve em-
niyet müdürünü Subayevleri'ndeki
evinden telefonla arayarak aldı. Sal-
dınnın ardından Başbakanlık'a ilk
gelen Adalet Bakanı Cemil Çiçek ol-
du. Ankara Ticaret Odası'ndaki prog-
ramını iptal eden Erdoğan, saldınnın
üzerinden 50 dakika geçtikten sonra
Başbakanlık'a geldi. Daha sonra MtT
Müsteşan Şenkal Atasagun, Ulaştır-
ma Bakanı BinaB Yıldınm, Enerji ve
Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Gü-
ler, Başbakan'ın danışmanlan ve AKP
mülervekülen Egemeo Bağış ile Ömer
Çelik Başbakanlık'a geldi. Erdoğan,
burada başbakan yardımcılan ve di-
ğer bakanlarla birlikte toplantı yaptı.
Başbakanlık'ta toplantı sürerken
Hükümet Sözcüsü Cemil Çiçek ba-
sın mensuplanna açıklama yaptı. Çi-
çek, ilk bulgulann, saldınlann sina-
goglara yapılan vahşetle aynı yön-
temle yapıldığını gösterdığıni belirt-
ti. Başbakanlık'taki bu toplantının ar-
dından Erdoğan, Çankaya Köşkü'ne
CHP lideri, Hizbullah sanıklarının Topluma Kazandırma Yasası 'yla serbest bırahlmalarını eleştirdi
Baykal, Başbakan'a yüldendi
• TBMM'de terör
saldınlanyla ilgili olarak
düzenlenen genel
görüşmede konuşan
Baykal, Îngiltere
Başbakanı'nın saat başı
halkı bilgilendirdiğini
belirterek Türkiye
Cumhuriyeti
Başbakanı'nın ise niye
Meclis'e gelmediğini
sordu.
ANKARA(CumhuriyetBü-
rosu) - CHP Genel Başkanı
Deniz Baykal, îstanbul'dakı
saldınların ardından CHP'nin
girişimiyle TBMM'de düzen-
lenen genel görüşmede. ''Dev-
let bir efiyle şu anda cezaevin-
de olan Hizbullah sanıklarmı
tahlhçediyor. A>radevletöbür
euyle bu patlamalann arka-
sındaki Hizbullah sanıklannı
yakalamaya çalışıyor. Bu ne
perhiz bu ne lahana rurşusu"
dedi. AKP'li bazı milletvekil-
lerinin ise "Yerel seçim önce-
sikaosçıkanlrvTM-'
7
biçimindeki
yorumlan dikkat çekti.
Istanbul'daki saldınlann ar-
duıdan CHP'nin girişimi üze-
rine TBMM Genel Kurulu'nda
genel görüşme yapıldı. Genel
kurulda, AKP grubu adına ko-
nuşan Genel Başkan Yardımcı-
sı Dengir Mir Mehmet Fırat,
"Bir yerlere mesaj vermek iste-
yenler olabilir. Ama genel baş-
kanumzm söyicdiğigîbi, bir kez
daha ifade etmek isteriz Id, bu
verilmek istenen mesajı duy-
muyoruz ve ayaklanmızm alo-
na ahyoruz. Bunu Türk halkı-
nm bir iradesiolarakbetirtmek
istiyoruz" diye konuştu.
CHP lideri Baykal ise saldı-
nların yeni bir dönemin baş-
langıcı olduğunu, bir sürecin
Levent ve Beyoğhı'ndaki bombah saldn*darda çöken binalardaki arama ve kurtarma çahşmalan gece boyunca sürdü.
içine girildiğinı vurguladı. Bay-
kal. "Şu anda İngütere Başba-
kam saat başı kamuoyuna bil-
giveriyor. tngihzhükümetiayak-
ta... Gönül isterdi ki Türkij'e
Cumhuriyeti Başbakanı da
TBMM'ye gelsin. Bu nıanza-
ranm arkaplanının değeriendi-
rümesine ihtiyaç \anhr. Gör-
meztikten gelemeyeceğinıiz bir
ola> \ar. Sanıklann yargrya tes-
Bm editaıesiyle iş bitiyor mu?
Adam ölümü göze alnuş. Ola-
ym içyüzünü tespit etme, bu-
nun nasıl ortaya çıkoğmı anla-
ma mecburiyeti yok mu?" biçi-
minde konuştu.
CHP lideri Baykal, bu yan-
lışta Ortadoğu'daki çatışmaya
taraf olma yönünde konulan
tercihin önemli yer tuttuğunu
vurgulayarak "Ortadoğu'yu
medenfleştireceğizdi>orduk. biz
Ortadoğululaşma tehlikesiyle
karşı karşıya kalmaya başla-
dık" görüşünü dile getirdi.
AKP'li veküden garip
açıklama
Bazı AKP milletvekilleri ise
saldınlarda iç etkenlerin de rol
oynadığını belirtiyor. AKP Is-
tanbul Milletvekih NusretBay-
raktar,u
Zamanlaması olduk-
ça profesyonel bir eylem. Sade-
ce dış etkene bağh değiL AKP
ile sağlanan istikrar ortamın-
da, AKP'nin yükselişini yerel
secimdesürdürmemesiiçin ka-
os çıkanlmak istenryor. Türki-
ye'deki egemen güçlerin de top-
lumsal uzlaşma için doğnı de-
ğerlendirmeler yapması gere-
kjyor" dedi. TBMM Başkanı
BülentAnnç, Türkiye'nin ulus-
lararası terorizmin hedefı hali-
ne geldiğini, ülke ve yurttaşla-
nn bu tür saldınlarla tehdit al-
tında bulunduğunu kaydetti.
Hükümet ve devletin kararlı-
hkla görevlerini yaptığını belir-
ten Annç, teröreylemlerini nef-
retle kınadı.
DYP Genel Başkanı Meh-
met Ağar ise "Türkiye örgüdü
ve art niyeüi bir terör saldınsı
ile karşı karşıyadır" diye ko-
nuştu. SHP Genel Sekreteri Fik-
ri Sağlar. Türkiye'nin terör ba-
taklığuıa sürüklenmesine izin
vermeyeceklerini belirterek
u
Halkbir bütün olaraksaldın-
larakarşı duracakve teröre ge-
rekK yamt verilecek'" dedi.
ÖDP Genel Başkanı Hayri
Kozanoğlu yaptığı açıklama-
da, masum insanlann canlan-
na kastedenlenn kin ve nefret
dolu, toplumla yüzleşme cesa-
reti ohnayan korkaklar oldu-
ğunu belirtti. SP, YTP ve TKP
de saldınlan kınadı.
geçerek Cumhurbaşkanı AhmetNec-
det Sezer ile bu- araya geldi.
Erdoğan, Çankaya Köşkü'nden çık-
tıktan sonra TBMM Başkanı Bülent
Annç'ın iftar davetme katıldı. Patla-
malann hemen ardından ilk resmi
açıklama Ingiltere Dışişlen Bakanı-
JackStran'dan gelirken Erdoğan ilk
açıklamasını 6.5 saat sonra Meclis'te
yaptı. Saldınnın banş ve istikrara kar-
şı cüretkârlık olduğunu söyleyen Baş-
bakan, u
Bu insanhk dışı saknnlann
arkasındaki amaç. miDetimizin ve hü-
kümetimizin iradesi karşısuıda pa-
ramparça olmaya mahkûmdur. Mil-
letinîizin bu lanetü saldınlar karşısm-
da göstereceği dayanışma. bu eyleme
yeltenenleri\eonlankuDananlanhüs-
rana mahkûm edecektir" dedi.
Dayanışma çağnsı
Terörle hıçbır meşru hedefe ulaşı-
lamayacağmı \-urgulayan Erdoğan,
"Şu mübarek günleri kana bulayan-
lar, bunun hesabını her iki âlemdeve-
receklerdir. İnsanhk vicdanında da
ebediyetekadarbnedeneceklerdir'' di-
ye konuştu. Erdoğan, teröre karşı ulus-
lararası dayanışmanuı zorunlu oldu-
ğunu, Türkiye'nin de bır yumruk gi-
bi bütünlüğünü koruması gerektiği-
ni söyledi. AKP lideri,
"Bu lanedi saJdınlara ve-
rilecek en i>i ccvap meta-
netimizi korumakür. Ha-
yatimızı normal şekilde
sürdürmemiz, bu eylem-
lerin arkasındaki karan-
hk eDere en büyük cevap
oiacakor" dedi.
TBMM Genel Kuru-
lu'nda hükümete dönük
eleştirilerin anımsatılma-
sı üzerine Erdoğan, "Biz
bu olayı bir siyasipolemik
konusu yaparakrantsağ-
lama gayretinde değüiz.
Ana muhalefetlideri ma-
alesef bu işlerde çok ace-
leci. Birük bcraberliğin
gerektigj bir günde hâlâ
buradan nemalanmaya
çahşıyor. Rant am degiL
birük ve berabertik anı-
dır. Kendilerini dayanış-
ma\a davetedht)rum" di-
ye konuştu.
Gül: Kimse kendini
güvenli hissetmesin
Dışişleri Bakanı Ab-
duHahGül de Is\eç dönü-
şünde, akşam saatlennde
Esenboğa Havaalanı'nda
yaptığı açıklamada "Tür-
kfyeorganize şekildeterör
saldınsı ile karşı karşrya-
dn: Ama Türkiye bildiği
yoldadevamedecektir,bu-
nu herkesin bilmesi gere-
kir" dedi. Bütün ülkeleri
terörle mücadelede işbir-
liğine çağıran Gül, "Hîç
kimse kendini güvenli ve
emniyetli hissetmemeü,
terör herkesi her yerde
vurabihyor" dedi.
Istanbul'da olay yerle-
rinde incelemelerde bulu-
nan Içişleri Bakanı Ab-
dülkadir Aksu, "Her iki
olay da cumartesi günkü
sakhrüarla benzerlikgös-
teriyor. Ancak, Beyoğ-
hı'ndakiîngflizBaşkonso-
loshıgu baskınında kuDa-
nılan bomba miktarmm
fazla olduğu beürlendi.
Bunlar Türkiyemize, ül-
kemizin degerierine, isti-
kametine yönelik sakün-
lanhr" diye konuştu.
IR NOKTASI /ORAL ÇALIŞLAR oralcalislar@cumhuriyet.com.tr
Talabani'nin, Irak'taki geçici yö-
netimin başkanı olarak Tûrkiye'ye
gelmesi ve burada bir komşu devle-
tin üst düzey yöneticisi olarak ağır-
lanması ne anlama geliyor? Bu du-
rum, Türkiye'nin yıllardan beri izledi-
ği siyasetlerinin iflası mıdır? Türki-
ye'nin bu sorunu doğru bir önderiik
yapılamadığı için kaybetmiş olması-
nın ilanı mıdır? Günlerdir, medyada
sanki bir hayal kırıklığı yaşanıyor gi-
bi.
önceki akşam, geleneksel bir TV
programı izledim. Ankara'dan üç yo-
rumcu Türkiye'nin siyasetlerini oluş-
turan kesimleri eleştiriyoriardı. "Ger-
çeği görme zaman/"nın geldiğinden
söz edecek kadar da gerçekçi bir
noktayayaklaşmışlardı. Burada han-
gi hatalar yapıldı, bu hatanın ne ka-
darının sorumlusu medyadır, bunu
aynca tartışmak gerekir.
Burada bir hatadan çok, Türkiye'yi
yönetenlerin önüne, hayatın dayattı-
ğı bir gerçeğin kabulüne doğru atı-
lan bir adım vardır. Irak'ı oluşturan
üç büyük güçten biri Kürtler. Şiiler,
Talabani'nin Ziyareti ve Türkiye
Sünniler ve Kürtler arasındaki ilişki
Irak'ın geleceğini belirleyecek. Eğer
Türkiye birieşik bir Irak istediğini söy-
lüyorsa, bunun içinde Kürtlerin de
bir ağırlığı zaten olacaktı. Aynca Kürt-
ler, başından itibaren bu kargaşa için-
deki ülkede ABD'yle işbiriiğine en ya-
kın güç olarak öne çıktılar.
Dört ülkeye parçalanmış Kürtlerin,
Kuzey Irak'taki bölümü çok uzun za-
mandır zaten bağımsız bir devlet gi-
bi davranıyordu. Kuzey Irak'ın Sad-
dam yönetiminden bağımsız olarak
yaşamasını ABD garanti altına almış-
tı ve Türkiye de bu gerçek üzerinden
Kuzey Irak Kürtleriyle ilişki kuruyor-
du. Irak yeniden şekillenmeye baş-
layınca Kürtlerin burada bir rol oyna-
yacağı da belliydi.
Türkiye'yi yönetenler, Irak'a ABD
müdahalesinin başlaması öncesi an-
lamsız bir gerginlik içine girdiler. Ne
yapıp edip Kuzey Irak'taki Kürt inisi-
yatifini kırmak amacıyla, ABD'yi zor-
lamaya başladılar. Bu zoriama bölge-
nin gerçeklerine aykın birzorlamay-
dı. İlk tezkerenin kabul edilmemesi-
nin en büyük nedenlerinden birisi Ku-
zey Irak konusunda ABD ile çıkan
anlaşmazlıktı.
Askerierin ilk oylama sırasında, tez-
kerenin çıkmasına gönüllü olmama-
lannın nedeni de Kuzey Irak'taki Türk
varlığına ilişkin ABD ile ortaya çıkan
sorunlardı.
Türk Ordusu, ABD işgali öncesi
Kuzey Irak'ta oldukça etkindi. Bu et-
kinliğin işgal sonrası aynen devam et-
mesi mümkün değildi. Çünkü Kürt-
lerin yaşadığı bölge Saddam'ın dev-
rilmesiyle yeniden Irak'ın bir parçası
haline dönüşmüştü. Türkiye, işte bu
gerçeği anlamak istemedi. "Kırmızı
çizgiler" çekildi, ancak bu çizgilerin
zamanı geçmişti. Orada bir hayal kı-
nklığı yaşandı.
Türkrnenler üzerinden kurulmak is-
tenen siyasetler de gerçeğe uygun de-
ğildi. Bu zorlamalar, Türkiye'nin Ku-
zey Irak'taki Kürtlerie ve kaçınılmaz
olarak ABD ile anlamsız gerginlikler
içine girmesine neden oldu. Türk-
menler ne kadar akrabaysa, Kürtler
de o kadar içimizdeydi. Bu nedenle
onlar arasında biriiği, kardeşliği sa-
vunmak daha gerçeğe uygun doğru
politikalar olacaktı.
Türkiye'yi yönetenlerin bütün bu
olaylarda hayal kınklığı yaratan geliş-
melerle yüz yüze gelmelerinin asıl
nedeni, Kürt sorununu içeride doğ-
ru birşekilde çözecek olgunluğu gös-
terememeleriydi. "Eve Dönüş Yasa-
sı", amacıyla çelişen bir şekilde kır-
pıldı, budandı ve sonunda geçmişte
çıkanlan pişmanlıkyasalannadöndü-
rüldü. Böyle olduğu için de bir sonuç
elde edilemedi.
•••
Şimdi artık Türkiye'yi yönetenler
hayatın gerçeği ile karşı karşıya gel-
diler. Karşılannda, düne kadar med-
yada, siyasi kulislerde, küçümsenen,
hakaret edilen, ilkel kabile reisi ol-
makla suçlanan Kürt liderlerden bi-
risi komşu bir ülkenin devlet yöneti-
cisi olarak görüşme masasının kar-
şısına oturdu. Böyle olması çok do-
ğaldı. Doğal olmayan, Türkiye'nin bu
gerçeği görüp kabul etmesindeki ge-
cikme.
Ortada dramatik bir durum yok,
gerçek var. Irak, önümüzdeki dönem-
de er ya da geç, şu veya bu şekilde
Iraklılann yönetimine geçecek. Tür-
kiye, birieşik bir Irak istediğini söylü-
yor. Birieşik bir Irak içinde Kürtlerin
de bir ağırtığı olacak. Bu da ortaya çı-
kabilecek en sağlıklı ve gerçekçi çö-
züm olarak gözüküyor.
O zaman, önceki gün olduğu gibi
Kürt liderieri de ağırlamaya alışmak
gerekecek. Daha önemlisi, içeride
Kürt sorununu barışçı bır çözüme
kavuşturacak formüller üretebilmek.
Bu, Türkiye'nin bölgedekı siyasi et-
kinliğini arttırabilmesinin en temel yo-
lu. Takıntılaria bir yere ulaşılamaya-
cağı şimdi daha iyi anlaşılıyor.