Katalog

A EKİM 2003 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA GEZÎ Devrim Müzesi'nde, Camilio Cienfuegos ve Che Guevara. Küba'da üç TV kanaiı var. En çok izlenen Cubavision'da, akşam haberlerine dek çocuklar ve aileler için eğitici yapımlar yayımlanıyor. Her program arası sigaraya karşı yoğun bir kampanya yürütüiüyor. Bir tütün ülkesi olan Küba'da 30 yaş altı gençliğin sigara içme yoğunluğunun düşük olması bununla yakından ilişkili olsa gerek. Küba devriminin lideri Fidel Castro. Dansınve aşkınülkesiEğitim ve sağlık hizmetlerinin parasız verildiği Küba'daki her evde mutlaka bir müzik seti ve o müzik setinin yaydığı tınılara kıvraklıkla eşlik edebilen insanlar bulunuyor EBRUERDOĞAN H AVANA - Che Guevara ve Fidel Castro'nun büyük ideallerinin ülke- si Küba'yla ilgili bir belgesel izle- diyseniz, müziğin ve dansın Küba- lılann yaşamında ne kadar önemlı yer tuttuğu- nu görmüşsünüzdür. Tüm dünyanın gözünü diktiği, sosyalizmin son kalelerinden biri olan bu ülkeye ayak bas- tığınızda. belgesellerden ayn olarak, eski ara- balann, renkli duvarlann büyüsüne kapılacak, bulutlann bir yöne doğru değil, gökyüzünde da- ha da yükseğe çıkarak dağıldığını gördüğünüz- de hayretler içınde kalacaksınız. 7 'den 70'e her- kesin bir dansçı kadar ıyi dans edebilmesinin bu yeteneğin genetik olduğunu düşündürdüğü bu ülkede halkın, eğitim, sağlık ve kültürdeki üsrünlüğüne imrenmemek mümkün değil. Maklne'ler her yerde... Küba'da yaşam çok erken saatlerde başlıyor. Bunun nedeni işbaşı saatlerinin ve okullann saat 08.00'de başlıyor olması. O kadar erken kal- kıp da nasıl o kadar güler yüzlü olduklannı dü- şünmeyi bıraktığınızda yoldan geçen herkese "günaydın" derken buluyorsunuz kendinizi. Küba'daki bir ayımızı îspanyolca öğrencisi ola- rak geçırmemiz, Kübalılann yaşamlannı yakın- dan tanımamıza yardımcı oldu. Turistlere yasalc olan 10 pezoluk, "makme" dediklen o büyük Amerikan arabalarına bin- dik, 2 pezoya tiyatroya gittik, 9 pezoya romla yapılan en güzel kokteyllerden oan Mojito'dan içtik, daha da önemlisi Malecon'da Kübalılar- la derin politık konulan tartıştık. Gördüğümüz kadanyla pek az olan sıstem karşıtlan, Türki- ye'yi anlartığımızda çok şaşırdılar ve kapitalist bir ülkede ihtiyaçlann bu kadar az karşılana- bilmesı onlan hayal kınklığına uğrattı. Castro'nun haklı övüncü... Küba'da eğitim ve sağlığın parasız olduğu- nu bilmeyen pek az insan \ ardır. Okuma yaz- ma oranının yüzde 100, lıse eğıtıminin yüzde 98.5 olduğunu da Devlet Başkanı Fidel Castro neredeyse her konuşmasında, haklı bir övün- meyle dile getiriyor. Ama bu sadece Kübalılarla sınırlı değil. Kü- ba'da öğrencıysenız -kı çok sayıda yabancı öğ- renci Küba'da eğitim görüyor- sağlık hizmet- leri parasız. Tunstlere 20-25 dolar olan tiyat- ro, sinema biletleri 1 -4 pezo arasında değişiyor. 3-8 dolar olan müze fiyatlan ise yine 2-4 pezo D£ VİCTOR! Sosyalizmin son kalelerinden Küba'ya ayak bastığınızda, eski arabaların, renkli duvarlann büyüsüne kapılıyorsunuz. 7'den 70'e herkesin bir dansçı kadar iyi dans edebilmesinin genetik olduğunu düşündüğünüzde bu ülkede halkın, eğitim, sağlık ve kültürdeki üstünlüğüne imrenmemek mümkün değil... yfe* fll arasında. Kültür faaliyetlerinin bu kadar yo- ğun ve ucuz olduğu, halkın da buna kayıtsız kal- madığı Küba'da insanlann sonsuz yardım se- verliğinin bilgi ve kültürden mi kaynaklandığı hep aklımızı meşgul etti. İlk iki gün, yolunu bir türlü bulamadığımız yurt için kafasını gözünü yararak konuştuğu- muz Ispanyolca'ya karşın, o sıcak güneşin al- hnda sabırla dakikalarca bizi anlamaya ve yol göstermeye çalıştılar. Saatlerce yürümemize karşın bulamadığımız yurda iki gün boyunca bir Kübalı eşliğinde gittik. Genetik olduğuna kesinlikle inandığımız Kü- ba salsasını 7'den 70'e tüm Kübalılar layığıy- la yapıyor. Türkiye'de bir erkeğin oturduğu ma- sadan kadını dansa kaldırmak cinayet nedeniy- ken Küba bu konuda çok esnek. Birbırlerini ta- nrmasalar da dans edip teşekkür ederek masa- larına geri dönüyorlar. Salsa keyfl... Tabıı unutulmaması gereken bir şey var kı, birbınne yakın masalarda oturan Kübalılann bir- birlenyle sohbet etmemesi mümkün değil. Bir ay boyunca bizim de çok ugraşlar verdiğimız dans konusunda Kübalılann bile sabrmı taşı- ran tek şey, müzıği dinlememek. Salsa bilmek zorunda değilsiniz, saatlerce size öğretebilirler. Ama salsa olmasa bile, mü- ziğin ritmine uygun hareket etmek zorundası- nız, aksı takdırde "önce müziği durfe!" uyan- sıyla karşılaşırsınız. 'Fiesta' partllerl... Haftanın son günü olan cuma Kübalılar için parti günü. "Fiesta" dedikleri bu partiler, ev- lerde ya da barlarda düzenlenebiliyor. Bunun yanı sıra, bizim de her zaman tercih ettiğimiz Malecon partilen hem daha ucuz hem de her- kesle sohbet etme şansı bulabilirsiniz. Malecon, Izmır'deki Kordon'a benzeyen, uzun bir duva- nn tüm deniz kenannı dolaştığı bölgenin adı. Havana'daki yollann neredeyse tamamı Male- con'a çıkıyor. Küba'da her restoranda, kafede, barda bulunan amatör müzik gruplan Male- con'da da "sahne ahyor". Burada hafta sonlan, marketten aldığınız rom ve meyve suyuyla sabaha kadar müziğin, dan- sın ve sohbetin tadını çıkarabilirsiniz. tlk günlerimizde bizi strese sokan Havana'da- ki cadde sisteminı öğrendikten sonra, tahmin edemeyeceğiniz adres yok gibi. Habana Vieja (Eski Havana) dışında genellikle caddeler, sa- yıyla anılıyor ve birbirine paralel caddeler iki fazlası ya da iki eksiği olarak devam ediyor. Ya- ni 32'nci caddeyi biliyorsanız 38'inci cadde- nin 32'ye paralel üçüncü cadde olduğunu tah- min edebilıyorsunuz. Çift sayı olan caddeleri kesen caddeler ise tek sayı ve onlar için de ay- nı sistem geçerli. Her seferinde Kübalılar kazanıyor Küba'da üç tele\ızyon kanah bulunuyor. Bun- lardan en çok izlenen Cubavision'da, akşam haberlerine kadar çocuklar ve aileler için eği- tici ve öğretıci küçük jenerikler ve çizgi film- ler bulunuyor. Örneğin bizim de hep izlediğimiz bir çizgi fılmde Kübalılar, C1A ajanlanyla çahşıyor. Çiz- gi filmde göze ılk çarpan ise CIA ajanlannın heyecanla silahlanna sanlması, Kübalılann ise saİtin olmalan ve akıllı tuzaklar kurmalan. Söy- lemeye gerek bile yok. tabii ki her seferinde Kü- balılar kazanıyor. Dünyada vızyonda olan tüm film ve çizgi fîlm- lerde ABD'lilenn kazanmasuıa alışmışken bu çizgi filmleri keyifle ızledik. Ailelerde çocu- ğun durumuna ilişkin küçük jeneriklerin yanı sına, sigaraya karşı her program arası yoğun bir kampanya yürütüiüyor. Bir tütün ülkesi olan Küba'da 30 yaş altı genç- liğin sigara içme yoğunluğunun düşük olması sanınz bununla yakından ilişkili. GEÇMİŞTEIV GELECEĞE ORHAN ERİNÇ Sistem Aynı Sistem... 3 Kasım seçimının 1946 seçimine benzeyen yönünden sonra bugün de demokratikleştiğimi- ze örnek olarak gösterilen 1950 ve onu izleyen seçimlerle benzeşen özelliğini anımsatmaya ça- lışacağım. Çünkü, bugünkü parlamentonun oluşumu, oy sayıları, oranlan ve milletvekili sayıları ile demok- rasimizin emekleme dönemi sayılan yıllardaki so- nuçlar o kadar örtüşüyor ki. Işte yıllara göre seçımler ve sayısal veriler: 1950seçimi: Cumhurıyet Halk Partısi (CHP): Oy sayısı: 3.176.561, Oy oranı: Yüzde 39.4, Milletvekili sa- yısı: 63. Demokrat Parti (DP): Oy sayısı: 4.241.393, Oy oranı: yüzde 52.7, Milletvekili sayısı: 420. 1954 seçimi: CHP, Oy sayısı: 3.161.696, Oy oranı: yüzde 35.4, Milletvekili sayısı: 31. DP: Oy sayısı: 5.151.550, Oy oranı: Yüzde 57.6, Milletvekili sayısı: 505. 1957 seçimi: CHP: Oy sayısı: 3.753.136, Oy oranı: Yüzde 41.0, Milletvekili sayısı: 178. DP: Oy sayısı: 4.372.621, Oy oranı: Yüzde 47.9, Milletvekili Sayısı: 424. örtüşüyor dedik ama aradaki önemli farkı ön- celikle vurgulamak gerekiyor. 1950-1960 arasındaki seçirnler çogunluk sis- temine, 1960 sonrasındaki seçimlerde çeşitli ad- larla getirilen hesaplama ve sınıriama yöntemle- rine karşın oransal temsil sistemine göre gerçek- leştırilmiştir. Ancak 3 Kasım seçimleri çogunluk sistemine eşdeğerde bir sonuç oluşturmuştur. Hem de anayasada "Seçim kanunlan, temsil- de adalet ve yönetimde istikrar ilkelerini bağ- daştıracak biçimde düzenlenir" kuralı yer aldığı halde. • • • DEHAP'lı dörtyöneticinin, sahtecilik suçundan mahkûm olmalan sonucunda büsbütün alevlenen 3 Kasım seçımlerine ilişkin tartışmalar şöyle ve- ya böyle sonuçlanacak. Yüksek Seçim Kurulu diyelim ki iptal karan ver- di ya da çıkan karara göre Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimin yenilenmesini uygun gördü. Bir başka deyişle, Türkiye Büyük Millet Mecli- sı'ni hak etmediği eleştirilerden korumak için se- çim yapılması zorunluluğu doğdu. Aynı yasayla seçim yapılacak olduktan sonra olaganüstü bir değişiklik söz konusu olabilir mi? Olamayacağı şuradan belli ki, Adalet ve Kalkın- ma Partisi sözcüleri, biraz da tehdit kokan ifade- lerle daha fazla milletvekili ile geleceklerini söy- lemeden edemiyorlar. • • • 12 Eylül hukukuna hâkim olan, sıyasal ve sos- yal olaylan yasa yoluyla kontrol altında tutma yak- laşımınınfosluğuveantidemokratikliği her önem- li durumda biraz daha sırıtıyor. Anayasanın aradığı "yönetimde istikrar" kura- lı tam 22 yıl sonra gerçekleşebildi. Koalisyonlar dönemıne ara verildi. Gerçekleşti ama "temsilde adalet" kuralı yok sayılarak. Şu anda seçmen toplamının yüzde 55'e yakı- nının oyları TBMM'de temsil edilemiyor. Neredeyse sayılarla anımsattığım ve çogunluk sistemine göre yapılmış 1957 seçim sonuçlanna yakın bir durum var. CHP aynı CHP. Ama (acaba öyle mi?) DP'nin yerini AKP almış. "Avrupa Birliği'ne uyum" yaklaşımındaseçim yasasını da ele alıp, baraj oranını yüzde 10'un al- tına, mesela yüzde 5'e çekmeliyiz. Hiç olmazsa 3 Kasım seçimleriyle ilgili tartışma- nın, yarattığı polemikler dışında demokratikleşme- mize ciddi bir katkısı olsun. Eskilerin deyimiyle attığı taş ürküttüğü kur- bağayadeğsin... oerinc(Ş cumhuriyet.com.tr. güzelyazılar Türkiye Yazarlar Sendikasf nın İki Aylık Seçkisi 23. SAYI KİTABEVLERİNDE! MĞITN m. 0 212 • 52817 54 JUfA: 0 212 • 511 53 03 JUKJWH»ttO312-43O4859 MHUBİU0232-4253758 Müzik dinlemeyen yok Küba'da müziğin sesinden rahatsız olan yok. Özellikle hafta sonlan müziğin sesini açmamak ayıp gibi. Hemen her evde son model müzik seti var M 1uzığın, Kübalılann hayatında çok önemli olduğunu Küba 'ya gitmeden önce de az çok biliyorduk. Fakat 1950'lerden kalma Amerikan arabalarına yerleştirdikleri o müzik sistemini gördükten sonra dehşete kapıldık, Arabanın penceresi ya da kapı kolu bozuk olabilir ama müzik, en iyi sesi vermek zorunda. Bu arada Amerikan arabalarından söz etmişken taksi-dolmuş olarak kullanılan bu arabaların kapıları çok ağır olduğu için, sakın normal arabalar gibi kapatmaya kalkmayın. Kapıyı hızlı kapattığınızda, şoförün kötü bakışları karşısında, arabaya hiç binmemiş olmayı yeğlersiniz. Müzik konusuna geri dönersek, Kübalılann devlet tarafından sağlanan konutlannda en çok dikkati çeken şey de son model müzik setleri. Istediğiniz saatte, müziğin sesini istediğiniz kadar açabilirsiniz. Küba'da müzikten ya da müziğin sesinden rahatsız olan kimse görmedik. Hele ki hafta sonlan, müziğin sesini açmamak ayıp gibi. Bizde de hafta sonlan kimse dinlemiyor olsa bile nedenini bilmediğim bir şekilde müzik seti ortaya çıkarılıyor ve sesi sonuna kadar açılıyordu. YARIN: CENNETTE ABD ÜSSÜNÜN İŞİ NE? Bu yaz da tatil burnunuzdan geldi; En iyisi abone olun... c