Katalog

TEKİM 2003 CUMA CUMHURİYET SAYFA DIZI Dışişleri Bakan Yardımcısı Eminzade: Hapishane ile en yüksek makam arasında çok uzun bir mesafe yoktur Açlıkgrevindebirbakanyardımcısı Molia Rejimi Sallanıyor Ipek Çalışlar ve Oral Çalışlar QjQ Iran 'dakı reformcu muhalefetın temsıla- lennden ıkı a\ dımn goruşlen şo\ le A hmet Cevad Muzaffer: "Turid- \e ile İran arasında farklar var. Tüld- ye NATO içinde. İran ise ABD'nin he- defl BizyıDardır içeriden bir demokrasi mu- caddesi yürütüyonız. Biz Iran'daki demok- rasi düşmanlanna' Sızın tutumunuz, dış mu- dahalelere zemın hazırlıyor' diyonız.Türki- >e'nin \BD ile işbirliği yapmasını anhyoruz. Iranda bazı kesimler ABD mudahaİesiyle özgüıiükgeiebileceğiııi sanıyorlar. Biz ay dın- lar, bunun yanhş olduğunu anlatmahyız." Muhammed Riza ZuhtÜ: «Biz de- mokrasi miıcadelesinde çok şevler kazandık İran'da demokrasi mucadelesı çok hızh geüşi- yor. Biz dini önder dahil herkesi eieştiriyonız. Bu nedenle arkadaşlaranız sürekli hapse gi- rip çıkryorlar. Ben de yargüanryorum. Vnıa yi- ne düşiincelerimizi açıklamayı surduruyonız." 'Irak'ın yenl yonetlmlnden memnunuz' tran'dakı ılgınç goruşmelerımızden bınsı- Hey1 Nıye Uberallef ve Konservatrfler (muhafazakariar) bırleşmesınler' Ya da hıç değılse bırtoıriennın kayda değer duşuncelennden yarartanmasınlar ? Hayır Asla' Mömkûn depi'ileıteT harfi b»r araya geJemez Sz hjçbır tezbıyerrtn Kondbm feıttatıdsğm) duydtsnuz mu? REFORMUN FİKİR BABASI: PROF. SURUS nı de Dışışlen Bakan Yardımcısı Eminzade ile yaptık Eminzade, Turkıye ile iran arasın- dakı ıhşkılerın 1yı duzeyde olduğunu soyle- dı Saddam \e Talıban'ın devnlmesını ıste- dıklennı, ancak onlan kendı halklannın de- vırmesınden yana olduklannı belırttı "Irak'taki >eni yonetimden memnuniyet duyuyoruz, buna rağmenABD abiukası ve teb- didi suruyor. Biz Irak'a asker gonderme ko- nusundaBirleşmiş VBDeÖerkarannın esas ahn- masını tercih ederiz." 'Pemokraslyl denlyoruz' Grabumuzdan bır arkadaş, Iran'da karşı- lastığımız ınsan haklan \ e demokrasi sorun- lan konusunda Dışışlen Bakanlığı'nın tutu- munusordu Eminzade hepımızı şaşırtan bır ce\ap verdı "Bu ülkede demokrasi varsa farkh göruş- ler deotacaknr. Bir uikedeki demokrasinin ge- lişmesini basının, siyasi partilerin tavırlanna bakarak değerlendirebüiriz. Hapishanefleen yüksek makam arasında çokuzun bir mesa- fe \oktur. Cezaevinde bulunan bazı kişiler be- nim yakın arkadaşım. \çhk grevıne katrian- lar arasında ben de vanm. Demokrasiyi de- niyoruz, bazı arkadaşlanmız da cezaevınde yatarak demokrasiye katkıda buhınuyorlar. Hükumeder arkalannda halk destegi olursa yabancı guçlere daha iyı direnebüirler. Bu da ancak demokrasi} le mumkundur. Demok- rasi}e bir çözüm olarak bakmahyız. Demok- rasi ve dindaruk birbirinin zıddı değildir. Bu yolu denemek lazım ve bundan da sonuç el- de etmeüyiz." 'Başortusü zor bir soru' Eminzade, kadınlann ortunmeye zorlanma- sının ne zaman sona ereceğı konusundakı sorumuzaşuce\abı verdı "Başörtusuzorbir soru. BukonudaçokçeşİDİdüşunceler\ar. Halk boyle istiyor dive duşunulerek bo>1e bir uy- guİama yapıhyor. İnanıyorum ki, kadınlann yaşam alanı genişlev ecektir. Bazı kadınlar ör- tünme konusundakı uv gulanıa nedeniyle bi- zi deştirmeye devam edecekler. Di> ecekler ld isteyen başını açsm. Boyle bir toleransa doğ- ru gidiyoruz. Hukumetimizin çogunluğu bu konuyu ileride bir çozüme ulaşüracaknr." YARIN. İRAN'DAN ANTALYA'YA 30 B N. İRAN IN TURIST B atı'da tran'ın Luther'ı olarak tanımlanan Profesor Abdulkerim Sunış, biz iran'da ıken yurtdışındaydı Onunla goruşemedık Daha oncekı yıllarda sık sık Turkıye'ye gelıp çeşıtlı konuşmalar yaprığı ıçın onun duş\ıncelennı bıhyorduk Ben 1996 yılında kendısıyle uzun bır soyleşı yapmıştım ve Cumhunyet'te bu goruşu uç gunluk bır dızı olarak yayımlanmıştı Suruş, İran'dakı reform hareketının en etkılı teonsyenlennden Başlangıçta Humeynı ile bırhkte hareket eden ve Kultur Devnmı Danışma Kurulunda gorev alan Abdulkerim Suruş, Molla rejımının totalıter tutumuyla duşunce planında alttan alta bır mucadeleye gınştı Bırçok kez ders \ enrken rutuculann saldınsına uğradı Yaralandı Derslen kıtaplan yasaklandı Oğretım uyelığı yaptığı Tahran Unıversıtesı'nde ders \ ermesı engellendı Yurtdışına çıkmak zorunda kaldı Dinln yorumlanması defliseblllr OBvier Roy, Suruş'u "post- İslamcıhğın senıboük duşunurü" olarak tanımlıyor Suruş'un goruşlennı şoyle ozetleyebılınz "Demokrasi ve İslam yahuzca birbirine uygun degü, birleşmeleri kaçuulnıazdır. Müslüman dumasuıda bu iki ka\ram bir arada bulunmazsa hıçbır şey yolunda gitmez. Bence gerçek inançn bir künse ozgur olmahdır. Baskı alündaki inancuı gerçek bir inanç olduğu soylenemez. Ozgür duşunmenin temeB demokrasidir. Islanıi demokrasi, çağuı geüşmelerinin etkisi altında yeni tefsirlere ve yorumlara uğrayarak ^ekillenir. Değişmez bir yorum yoktur. Islanıiyet, totalrter bir ıdeoloji halinde savunulursa modern bir ideoloji olamaz.» Dinin yorumlanması sabit bir şey değildir, izafidir. Zamanla değişebüir." Prof. Suruş 19% yıhnda Oral Çahşlar'a reformcu goruşlerini aıüatmısn. Hemşeri gazetesi Üctidarla birlikte gazete de el değiştirdi H emşen gazetesi bır yıl oncesıne kadar reformculann en etkılı yayın organlanndan bınsıydı Tahran'ın unlu Beledıye Başkanı Kerbasçi, Hemşen gazetesını reformcu bır gazete olarak gelıştırmış ve muhalefetın odağı halıne getırmıştı Ancak bu yıl şubat ayuıda yapılan seçımlerde Tahran Beledıye Başkanlığı muhafazakârlann elıne geçınce Hemşen gazetesi de muhafazakâr bır çızgıye oturdu Abbas MeBki, Hemşen gazetesının yenı Genel Yayın Yonetmen Yardımcısı Eskı Dışışlen Bakan Yardımcısı "Hemşeri renkü bir gazete, ıtamh bir gazetedir. Gazetemiz Iranın en çok satan gazetesiy di, Tahran dışında saühnası yasaklandL Tirajnnız bu nedenle düştü. Bu iilke yeniden yapılanma dönemi yaşıyor. Hukuld olarak yeniden ~ yapılanmak için reform sürecini sürdürmek zorunda. Demokrasi halkm Genel Yavın Yönetme- tercihL Seçimolan ni Abbas MeBki. ülkelerde ihtilaflar ohır, aynhklar ohır. Bu demokrasinin gereğL Yurtdışından bu aynhklar kışkırühyor. Toplumun ne yapacağı henüz tam belü değü Ekonomik, sosyal ve toplumsal programlar yerine getirikmedL Özelleştirme istenildigi gibi yurumedL Bazı ulkekrde hanımlann araba kuDanması yasak, bazı ülkelerde oy kuDanma haklan yok, bazı ülkelerde ise askeri önderlerin siyaset uzerinde göigesi var. tran bunlan aşü. Çok degişik görüşler gündemden düşmüyor. Halk seçimkrde gerekeni yapıyor. Deviet tran toplumunun çok küçük bir bölümü. İran toplumunda çok değişik görüşler var. Siz bu duşıinceleri üıüversite ve medreselerde görebuirsiniz. Cezaevindekiler, yargı karanyla tutuklandı. Bazı insanlanmız rutuklanmayi protesto için açhk grevi yapülar. Bazı yazarlann yazüan toplumu rencide ediyor. Bu tran toplumu için önemlidir. Şu anki ihtilaflar Iran'ı daha iyi yapmak için. Hangi yohın doğnı olacağma halk karar verecek." Gorulduğu gıbı muhafazakârlar bıle bır değışım gerektığım kabul edıyorlar Sadece geçen yıl îran'da 139 kişi idam edildi, 285 kişiye kırbaç cezası verildi Çocuklannıyiyen 'devrim' I ran'ın ınsan haklan karnesı berbat Sekızın- cı Istanbul Bıenah'nın sergı alanlanndan bın olan4 No'lu Antrepo'da de\ duvan sağ- dan sola bır hah gıbı kaplayan yapıt iran'da ın- san haklannın durumunu sanatın dılıyle anla- tıyor Ahnanya'da yaşayan 45 yaşındakı Iran- lı kadın sanatçı ŞahramKarimi'nın ımzası- nı tasıyan "Izler^ adlı çalışma oldurulmuş, ıntıhar etmış, surgune gıtmış \ e takıbe uğ- ramış 248 Iranlı aydııun yuzlerınden olu- şuyor Tek tek gozunüzun ıçıne bakıyor Iranlı aydınlar "İslamDevrimi" gençlenne, kadınlan- na \ e düşunen ınsanlarına çok kotu mu- amele etmış Uluslararası Af Orgutu 2002 raporuna gore geçen yıl Iran'da 139 kışı ıdam edümış, 285 kışı de kırbaç cezasına mah- kûm edılmış 2003 rakamlan ise eylul ayı ıh- banyla 83 kışının ıdam edıldığını gostenyor Bu ınfazlann onemlı bırbolumu halkrn onun- de gerçekleştınlıyor Uluslararası Af Orgutu ka- yıtlanna gore, ıdam edılen 83 kışının ıçınde da- ha çok tecavuz, cınayet, sılahlı soygun ve uyuş- turucudan mahkûm ohnuş ınsanlar yer alıyor Anlaşıldığı kadanyla pohtık ınfazlara ara venl- mış En son Ekım 2002 'de Demokratık Iran Kur- dıstan Partısı mılıtanı olduğu ıddıasıyla altı kışı asılmış 2002 Uluslararası Af Orgutu raporuna gore parlamenterlenn de başı yargıyla belada 30 par- lamenterko\-uşturmaya uğrayınca De\ let Başka- nı Hatemı, endışelennı adlı mercılere ıletmış Zrna suçuna \enlen taşlayarak oldurme, yanı recm cezası 27 Aralık 2002'de kadın parlamen- terlenn çabalan sonunda askıya alınmış Ancak daha once recm cezasına çarptınlmış dort kadı- nın kaden henuz bellı olmamış Faıh meçhuller ise Iran ın yakın tanhının ay- nhnaz parçası Bıenalde sergılenen portreler ça- lışmasının bır numaralı ısmı olan Zehra Kazüni 12Temmuz2003'tegozaltındaolduruhnuş Tah- ran'dakı E\ ın Cezaevı nın kapısında toplanan aı- lelen fotoğraflarken gozaltına alınan Kazımı ıçın A. ranh kadın sanatçı Şahram Karımı 'nın 8 Uluslararası Istanbul Bıenah 'nde sergılenen "Izler" adlı yapıtı, dex bır tuval Portreler ıthal pırınç çuvallarına çızılmış Şırın Neşat, Bıenal kıtabındakı yazısında şoyle dnor "Bu tuvalde Iran 'ın modern kulturunu bıçımlendırmekte etkın olmuş bır grup bıreyın gorsel bır bıy ografısı resmedılmış Bır ulusun anılarının ızını surmek ve belkı devrım \e ıktıdarın y erle bır ettığı bır kımlığı y enıden tesıs etmek uzere bırbırıne dıkılmışler (26 Kasım 'a dek gorulebılır ) gostermelık bır otopsı raporu duzenlenmış Ka- nada yurttaşı olan Kazımı, aynı zamanda Iran yurt- taşı da olduğu ıçın bedenının Iran'a aıt olduğu- na karar venlmış \ e cesedı Kanada'ya gondenl- memış 52 yaşındakı Kazımı'nın olumunun, yıl- lar once meydana gelen bu- başka kathamın tar- tışıhnasına yol açtığuıı oğrendık IranTrak sa- vaşı tam bıterken BM kararlan ımzalanmadan once de\ letın hapıshanelerde katlıama gınş- tığını \e 1988 yılında çok sayıda mahkûm \ e tutuklunun bır gecede yok edıldığını an- lattılar Infazlar azalmadı Uzennde bugune kadar pek konuşulamayan bu konu Kazımı cınayeOyle su yuzune çıkı- v ermış Goruştuğumuz kımı tranlılar, yakrnla- n katledılmış kışılenn ancak Kazımı olayının ar- dından, Hatemı'ye mektuplar gondererek hesap sormaya başladıklannı soyledıler Iran-h^k Savaşı'nın ardından sıyasılere yone- lık olum cezalannın \e ınfazlann eskıye kıyasla azaldığını duşunuyorlardı Iran-Islam Devnmı 100 bın cana mal olmuş 1988 en çok kıyımın ya- şandığı >ıl olarak bılınıyor Sıyası muhalıf, ışçı on- den, ılencı, solcu, kadın, genç, azınlıklar, eşcın- sel \e lezbıyenler en çok hedef alınan kımlıkler olmuş 1994-97 ise ıkıncı kıyım donemı olarak ha- tırlanıyor YARIN: EV PARTİSİYLE CELEN ÖLÜM McMaşallah yiyorlar Çakıl taşı pidesi İ ran'da lokantalarda et ve tavuk kebaplan yaygın Her çeşıt et, mutlaka yanında safranlı pınnç pılavı eşlığınde gelıyor Tereyağmı isteyen sonradan eklıyor Pınnç buharda ya da haşlanarak pışınlıyor Sebzeye pek rastlamadık Etlı, baklalı ve otlu bu- pılav en çok ağız tadımıza uygun yemeklenydı Açılış olarak mutlaka sarmısaklı yoğurt yıyorlar Somun ekmek yenne pıde ve lavaşı tercıh edıyorlar Sebze yemeklenrun lokantalarda değıl evlerde pışrnldığını soyledıler Çakıl taşı uzennde pışırdıklen pıdemn tadına doyamadık Hazırlanan hamur, fınndakı kızgın çakıl taşlannm uzenne yerleştınlıyor Pışınce şoyle bır sılkelenıyor Çakıl taşlan dokulunce yemeye hazır hale gelıyor Çakıl taşı pıdesı pışıren fınnlarda gunun her saatınde kuyruk oluyordu Evlere Içkl servlsl Katıldığımız her goruşmede kurabıye. şerbet, çay ıkram edıldı Dışışlen Bakanlığı nda ise masalann uzenne kâseler ıçmde şamfıstığı konuhnuştu Velı Asır Caddesı uzennde dızı dızı sıralanan kuruyemışçıler de olağanustuydu Hem goruntu hem de lezzet olarak Cılalı şamfıstıklan, her çeşıt meyve kurusu, çeşıt çeşıt çev ız ve badem, ve Iran fıstığı Iran'rn en ıştah açıcı yıyeceklenydı Bır de dukkânlann v ıtnnme sıra sıra dızılen narlar \yak ustu nar suyu, kavun suyu v e ananas suyu ıçılebılen kurabıyecı benzen dukkânlara sık sık rastladık Iran'ın en gozde ıçeceğı, çay ve alkolsuz brra Coca Cola ya da Pepsı yenne Zemzem kola ıçıyorlar Bır de sodalı ayranlan var Bu arada, bır cep telefonu numarası çevınp ıçkı ısmarlamanın yaygın bır uygulama olduğunu oğrenıyoruz Evlere servıs yapılıyormuş Burun dunyaya yayılan fast food zmcrn McDonald's yenne iran'da McMaşallah zıncırlen vardı Et, sebze, cevız, nar suyu kanşımı abguşt, khoreşt ve sıcak çerkez tavuğunu andu-an fesenjan admı verdıklen yemekler Iran mutfağmm ozel tatlan