Katalog

30 OCAK 2003 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA JJI.O dishab@cumhuriyet.com.tr 11 Üslerde ittşas Meclis onayı gerekebilir ANKARA (Cumhuriyet Bflrosu) - Irak'a operasyon konusunda Türk topraklan ve üslerini kullanmak isteyen ABD ile Türkiye askeri makamlan arasındaki görüşmeler sürüyor. ABD'nin kullanmak istediği üslerde yenilenme çalışmalannı yapabilmesi için gerekli hazırlanma aşamasına geçebilmek için 1 Şubat'a kadar izin beklediği kaydediliyor. Diplomatik kaynaklar ise inşaat için TBMM onayına gerek duyulabileceğini belirtiyor. ABD, üslerle ilgili incelemesini 23 Ocak'ta tamamlamıştı. Üç aşama olarak planlanan üslerle ilgili sürecin 2. aşamasını üslerin hazırlanması oluşturuyor. ABD'nin 2. aşamaya geçebilmek için Türkiye'den 1 Şubat'a kadar izin beklediği belirtiliyor. 2. aşamanın ardından üslerde inşaat ve onanmın başlayacağı yenileme aşamasına geçilecek. Diplomatik kaynaklar, 2. aşamaya geçiş için izin verilebileceğini belirtirken, inşaat ve onanm için TBMM'nin onayının gerekebileceğini kaydediyor. Kaynaklar, yenilemenin NATO hukukuna göre mi ikili anlaşmalara göre mi yapılacağının belli olmadığım, ikili yapılması durumunda TBMM'ye damşüması gerekeceğini kaydediyor. Kaynaklar, inşaatın Türk fırmalannca yapılacağını ancak finansmanının ABD tarafindan karşılanacağım anlattı. lerf Ingiltere: Gidişat NEW YORK (AA) - Güvenlik Konseyi Irakıla ilgili müzakerelerine dün devam etti. tngiltere BM silah denetçileri komisyonuve Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu başkanlan Blix ve Baradei'nin Güvenlik Konseyi'ne 27 ocakta verdikleri rapordan sonra Irak'la ilgili tartışmanın gidişatı ve kapsamının degiştigini bildirdi. Ingiltere'nin BM daimi temsilcisi Büyükelçi Jeremy Greenstock, Konsey'in Irak'la ilgili müzakereleri devam ederken yaptığı açıklamada, "Güvenlik Konseyi'nin 1441 sayılı kararının Irak'ın kesin işbirliğinde bulunmasını öngörüyor. Yani bardak yan boş olamaz. Bu sorunun cevabını Blix verdi, (tam işbirliği yok, yıldırma hareketleri yeniden başladı) açıklamasında bulundu. Bu açıklama Konsey'deki müzakerclerin gidişatını değiştirdi. Olayın kapsamı değişti. Şimdi önemli olan denetlemelerin ne kadar süreceğinden çok Irak'ın tutumunun değişip değişmeyeceğidir" şeklinde konuştu. Annan: Tehdit savaştan etküi Dış Haberier Servisi - Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Kofi Annan, Irak'ın BM kararlarma uyarak silahsızlanması için, sürekli hissedeceği bir savaş tehdidinin, askeri harekâttan daha etkili olduğunu söyledi. Haftalık Die Zeit gazetesine açıklama yapan Annan, "Güç kuuanma tehdidinin Irak yönetiminin tavrmı degiştirdiğine kuşku yok. Ancak, güç kullanma tehdidi ile gerçekten güç kullanma arasmda bir aynm yapmak zorundayız" dedi. Zaman zaman birincisinin diğerinden daha etküi olduğuna inandığını belirten Annan, Güvenlik Konseyi'nin 15 üyesinin denetçilerin raporu üzerinde çalışnklannı söyledi. Annan, "Sezdigim kadanyla, Konsey üyeJerinin çoğu denetçilere daha fazla zaman verflmestni istiyor" dedi. ABD Başkanı, Irak'a 'günlerin sayılı' mesajı verirken İran'ı da kitle imha silahı peşinde koşmakla suçladı Bush menziiini genişlettiDış Haberier Servisi - ABD Başkanı George W. Bush, günlerdir beklenen ve Irak'ın kaderini belirleyecek yıllık Bir- fiğmDurumu" konuşmasında, Irak Dev- let Başkanı Saddam Hüseyin'in BM ka- rarlarau hiçe sayarak silahsızlanmadı- ğım, ABD'nin Irak'ı silahsızlandırmak için tek başma eyleme geçebileceğini söyledi. Bush, geçen yıl Irak'la birlikte "şer eksenine'' dahil ettiği tran ve Ku- zey Kore'ye de gözdağı vererek bu ül- keleri "kitleimha silahıpeşmde koşan ka- nunsuz rejimler" olarak tanımladı. Bush, körfez bölgesindeki askerlerini de uyararak savaşuı yaklaştığı mesajını verdi. Başkan Bush, BM Güvenlik Kon- seyi'ni 5 Şubat'ta ABD Dışişleri Baka- nı Cotin PoweD'ın Irak'la ilgili sunacağı yeni kanıtlan dinlemek için toplantıya çağırarak Bağdat'm El Kaide örgütü ile de üişkileri bulunduğunu öne sürdü. Bush, Temsilciler Meclisi'nde, kabine üyelerinin ve askeri yetkililerin de katı- hinıyla dün yaptığı yılhk geleneksel "Bir- Bğin DurunnT konuşmasında, Irak ko- nusunda önemli ve sert mesajlar verdi. ABD Başkanı; Irak'ın kitle imha silah- lan üretmek için çalıştığını ve ABD'nin gerekirse, Irak'ı silahsizlandırmak için tek başma harekete geçebileceğini vurgula- dı. Bush, ABD'nin dünya çapında çok cid- di sorunlarlamücadele ettiğini, bunlann başında uluslararası terorizmin geldiği- ni söyledi. ABD Başkanı, bugün VVashing- ton'ın terorizme karşı savaşta karşı kar- şıya kaldığı en büyük tehlikenin, nükle- er, kimyasal ve biyolojik silah arayışın- daki kanunsuz rejimler olduğunu söyle- di. Bush, bu rejirnlerin, şantaj, terör ve kitle katliamlan için ellerindeki silahla- n kullanabileceği veya bu silahlan terö- ristlere vermekten çekinmeyeceğini kay- detti. Bush, "Tehdityeni.Amerika'nmgö- revi ise aynı: Savaşmak. Terörie savaş sü- rüyor ve biz kazanıyoruz!" dedi. 'BM'yi beklemek zorunda değiliz' Bush, bu sözleriyle Irak, Iran ve Ku- zey Kore'yi kastetti. Irak saldınsının hemen gerekli olup olmadığını sorgu- layan çevreleri "Teröristler ve dikta- törler saldınnadan önce niyetierini na- zikçe bize bildiriyoıiar mı" diyerek ya- nıtlayan Bush, Powell'ın açıklayacağı istihbarat için Güvenlik Konseyi'ni 5 Şu- bat'ta toplantıya çağırdı. Bush ülkesi- nin BM karan ohnaksızın da harekete ge- çebileceğinin altını çizdi. "Danışmalar- da bulunacağız, ancak Saddam Hüseyin silahsızlanmazsa onu silahsızJandıracak bir koaüs\ona liderlik edeceğiz'* dıye ko- nuşan Bush, Amerika'nın kaderinin baş- ka ülkelerin kararlanna bağlı olmadığı- nı söyledi ve "Ozgüriüğümüz ve Ame- rikan halkmın korunması için gereken ön- lemleri alacağız" dedi. "Vahşi diktatör" olarak tanımladığı Saddam Hüseyin'in 12 yıl önce tüm kit- le imha silahlannı yok etmeyi kabul et- tiğini, ama 12 yıl boyunca bunun tersini yaptığını kaydeden Bush, "BM, Sad- dam'a son bir şans verdi ancak Saddam dünyanınumudunuboşa çıkanh. Birdik- tatörün ABD'yi tebdit etmesine izin ver- meyeceğE" şeklinde konuştu. "Saddam'm saklayacak çok şeyi var, sflahszianmryor, kamnrryor. Belgevemal- zemeyi BM'den gizhyor. Kanıtian yok edjyor" diyen ABD Başkanı, Irak lideri- nin dünyayı yıldırarak bölgesine egemen olmayı ve Ortadoğu'yu ele geçirmeyi hedeflediğini iddia etti. Bush, istihbarat bilgilerinin, Irak liderinin, aralannda El Kaide'nin de bulunduğu terör örgütleri- ni destekleyip koruduğunu gösterdiğini öne sürdü. ABD Başkanı, "11 Eylül'de- ki gibi 19 teröristin bu kez Saddam'ın yardmuyla ele geçirdikleri kitle imha si- lahlanyla uçak kaçınp benzer saldın dü- zenlediğini düşünün. O günün gelmeme- si için her şeyi yapacağız" dedi. 'Banş istiyoruz ama bütün gücümüzle savaşacağız...' Bush, "Banş istiyoruz; ama bazen banş savunulmabdir. Hakh bir anıaç için savaşacağız. Bütün gücümüzle sa- vaşıp kazanacağiz" dedi. Bush, Kör- fez'deki Amerikan güçlerine. "Önünüz- deçokönemh' saatter olabiür. Bu saatler- de davamızın başansı size bağh" dedi. Bush, savaş durumunda, mümkün ol- duğunca masum insanlann canmı ko- rumaya çalışacaklannı belirtti. "Baskı altmdaki cesur insanlar" olarak tanım- ladığı Irak halkına da seslenen Bush, "Düşmanmız dışanda değil, bizzat sizi yöneten insan. Saddam rejiminin orta- dankalkm^g sizin kurtuhışunuzoiacak n diye konuştu. Bush, geçen yılki konuş- masında Irak'la birlikte "şer ekseni" ilan ettiği Iran ve Kuzey Kore "tehdit- lerine" de değindi. Bush, bu yıl büyük tepkiyle karşılaşan "şer ekseni'' tanımı- m kullanmasa da yine tran'ı kitle im- ha silahı peşinde koşmakla suçladı. "Tahran'ın halkına baskı yaptığı, kit- le imha silahlanmn peşine düştüğü ve te- rörü desteklediği'' ifadesini kullanan Bush, insan haklan ve demokrasiden söz eden Iranhlann da ölüm ve sindirilme teh- didi alhnda olduğunu ileri sürdü. Iranlı- lann da kendi hükümerini seçme ve ken- di kaderini belirleme hakkı bulunduğu- nu söyleyen Bush. "ABD,onlannözgür- lükiçindeyaşama isteğini destekiyor" de- di. Washington, 1 yıldırTahran'adasert uyanlarda bulunuyor. Basında da Irak'ın ardından îran'a da bir operasyon düzen- leneceği yönünde haberier çıkmıştı. Bush, Kuzey Kore'nin nükleer silah programıru "kaygıyaratmakveödünel- de etmekiçin" kullandığını kaydederek Pyongyang'm şantaj ınm işlemeyece- ğini söyledi. Kuzey Kore bunalımına ba- nşçı çözüm bulma sözü veren Bush, "ABD ve dünya santaja boyun eğmeye- cektir" dedi. ABD Başkanı dün yaptığı yıllık "Birliğin Durumu" konuşmasında Irak lideri Saddam Hüseyin'in BM kararlannı hiçe saydığını ve silahlannı bırakmaması durumunda ABD'nin gerekirse tek başına eyleme geçeceği mesajını verdi. Başkan Yardımcısı Dick Chenney ve Temsilciler Meclisi Başkanı Dennis Hastert, Bush'u sık sık alkışladı. (Fotoğraf: REUTERS) BUSH'A GÜVENMtYORLAR Amerikan lıalkı lıâlâ kuşkulu REMZİGÖKDAĞ WASHEVGTON - ABD Başkanı George Bush'un merakla beklenen "Birliğin Durumu" konuşması gözlemciler tarafindan "Irak'a resmi olmayan savaş Oanı olarak" yorumlanıyor. Irak'a savaş ilan etmese de Başkan'ın, Körfez'deki birliklere gönderdiği "sayıh saarJer yaklaşü" mesajı ilgi çekti. Bush'un savaş karşıtlannı ikna edip etmediğinin yanıtını arayan ABD televizyonlannın konuşmanın arduıdan yaptığı anketler, halkm hâlâ Irak konusunda kuşkulu olduğunu ortaya koydu. Kendisine duyulan güvenin yüzde 80'lerden yüzde 5O'lere düştüğü bir döneme denk gelen konuşma, Bush'a desteği arttırmaya yetmedi. Bush'un konuşması aynı zamanda siyasi yaşamımn dönüm nokîalanndan biri olarak tanımlanıyor. Geçen yıl yapûğı ve akıllarda "Şer Ekseni Doktrini" olarak kalan açıklamalanmn ardından Bush yine halkının karşısına çıktı. ABD, Başkan'm şu sonıyu yanıtlamasını bekliyordu: "ABDIrak'la neden savaşacak?" Ancak Bush bu sorulan yanıtlamadı. 11 Eylül'ün ardından Afganistan'a yapılan operasyon günlerinde Bush, tarihin en yüksek güvenilirlik oyuna sahip başkanlardan biriydi. Ancak, bir süre sonra Afganistan savaşırun gerçek nedeni sorgulanmaya başlandı. Usame bin Ladin hâlâ ortaya çıkmadı. Halk, ekonomik skandallar ve borsadaki çöküşün de etkisiyle Bush'a güvenini tekrar sorgulamaya başladı. Böyle bir dönemde, Irak 11 yıl sonra yeniden gündeme geldi ve Amerikan halbnm yönetime güvensizliği artmaya başladı. Bu güven kaybma uluslararası prestij kaybı da eklenince subatta başlaması öngörülen harekât mart ya da nisana ertelendi. Böylesine hassas bir dönemde halkının güvenini tekrar kazanmayı uman Bush'un dünya kamuoyundan önce halkını ikna etmesi gerekiyor. Dünya 5 Şubat'a ldlitleııcli Tüm ülkeler, ABD'nin haftaya yeni kanıt sunacak oluşunu memnuniyetle karşıladı. Irak'a askeri müdahaleye karşı çıkan ülkeler dahil herkes, sorunun BM çerçevesinde çözülmesini istiyor Dış Haberier Servisi - ABD Başkanı George Bush'un "ulusa sesleniş" konuş- masının ardından gözler Irak'a müdaha- leye karşı çıkan Fransa, Ahnanya, Rusya ve Çin gibi ülkelere çevrilirken çeşitli Av- rupa ve Asya ülkelerinden de tepkiler gel- meye devam ediyor. Almanya ve Fransa dışişleri bakanlıklanndan yapılan açıkla- malarda, özellikle ABD'nin BM'yi ikna etmek için haftaya sunacağı bilgiler, "menı- nuniyetverici" olarak nitelendi. Rusya ve Çin ise, savaşm önlenmesi ve denetimle- rin sürmesi gerektiği yö- nündeki vıırgularuıı sür- dürdüler. Ahnanya Dışişleri Ba- kanı Joschka Fisher Irak ile ilgili bir karann mut- lakaBM Güvenlik Kon- seyi tarafindan alınması gerektiğini vurgulayarak ABD Dışişleri Bakanı Cottn PoweD tarafindan haftaya sunulacak yeni bilgileri "memnuniyetle karşıladığmı" belirtti. Fransa Dışişleri Bakanı Dominique de Villepin de, yeni bilgilerle ilgili memnuniyetini bildirir- ken "Ehnde bilgi bulu- nan herkesi bunlan silah denetçilerinevçrmeyeça- ğuıyoruz, Böylece denet- çfler işlermi en iyi koşul- larda yapabahier" dedi. Irak'ta bir "felakefin yaşanmasını engellemek için çabalann Güvenlik Konseyi tarafin- dan sürdürülmesinin gerekliliğini vur- gulayan Avrupa Birliği Dış Politika Yük- sek Temsilcisi Javier Solana, "Agırlık merkezi, GüvenlikKonseyiolarak kabna- h" diye konuştu. Konuşma sa\aş ilanı değildi Norveç Dışişleri Bakanı Jan Petersen de, Bush'un konuşmasının Irak'a savaş ilanı olmadığını söyledi. Petersen, Bush'un Saddam Hüseyin'e güçlü bir baskı yapıl- masuu istediğıni belirtti ve "Önemli olan Bush'un Dışişleri Bakanı Colin PoweU"m 5 Şubat'ta BM Güvenlik Konseyi'ne ka- nıtiar sunacağını ilan etmesiydi" dedi. Po- well'ın BM'ye yeni kanıt sunmasını "ohnn- lu" olarak değerlendiren Isveç Başbaka- nı Göran Persson ise, Bush'un konuşma- sıyla ilgili yaptığı değerlendirmede, savaş riskinin arttığı yorumunu yaptı. Rusya'dan gelen açıklamada, ABD'nin vereceği yeni bilgilerin önemine dikkat çe- kilerek, bu konunun "lah lark yararak in- VRUPA PARLAMENTOSU'NDA IRAK TARTI$MASI AB y degörüş birliğiyokBRÜKSEL (AA) - Avrupa Parla- mentosu Genel Kurulu, Brükserdeki orurumunda, Irak konusunu tartışö. §Hıristiyan Demokrat Grup Başka- nı Hans Gert Poettering, sorunun ABD'den değil Irak'tan kaynaklandı- ğını söyleyerek, Saddam Hüseyin'in kendi vatandaşlanna karşı kitle imha silahlan kullandığını hatırlattı. Sosyalist Grup Başkanı Enrique Baron Crespo. savaşa da, diktatör- lüğe de karşı olduklannı belirtti ve ABD'nin BM desteği ohnadanbir ha- rekat başlatmasının Ortadoğuıyu iyi- ce kanştıracağını ve terörizmle ortak mücadele zihniyetinin yara alacağı- nı söyledi. Sosyalist Grup üyesi Elmar Bro- ek, AB 'nin hiçbirzaman tek sesü ola- madığuıı hanrlarü, Irak'ın silahsızlan- dınlmasının şart olduğunu söyledi. Liberal Grup Başkanı Graham Wat- son, BM Güvenük Konseyi karanna saygı gösterilmesi için destek verilme- si gerektiğini ve BM'nin itibannın ko- runmasınm şartolduğunubehYtti. Wat- son, Saddam Hüseyin'nin bir "savaş canisi" olduğunu söyledi. Sol Birlik Grubu Başkanı Francis Wurtz, silah ve bombalarla soruna çözüm bulunamayacagını, ABD'nin savaşta nükleer silah kullanabilece- ğini, kitle imha silahlanmn sadece Irak'ta değil, tüm dürryada yok edil- mesi için mücadele vermek gerekti- ğini savundu. YeşillerGrubu Başkanı Daniel Cohn Bendit, hiç kimsenin Saddam Hüse- yin 'i desteklemediğini belirterek, AB'nin, kısa veya ortavadede sava- şa destek vermekten yana olduğunun görüldüğünü savundu. Demokratik Avrupa Grubu adına konuşan Bastian Belder, Saddam Hü- seyin'in büyük bir tehdit ohışturdu- ğunu söyleyerek, bazı şeylerin savaş- tan da kötü sonuçlar getirebileceğini, bu nedenle yetkiülerin sorumhılukla- rmı üstlenmesi gerektiğini anlattı. Aşın sağ görüşlü bağımsız Fran- sız parlamenter Jean Marie Le Pen, Irak'a uygulanan ambargoyu kmayarak ABD ve Ingiltere'ye çattı. celenmesi gerektiği'' belirtildi. Rusya, "si- yasi ve diplomatik potansiyel tüketilene kadar" BM silah denetçilerinin çalışma- lannın sürmesini istiyor. Çin'in resmi ya- yın organlanndan China Daih/'de çıkan bir değerlendirmede de, denetçilerin bir son tarih baskısı alhnda kalmadan görevleri- ni sürdürmeleri gerekliliğine vurgu ya- pıldı. tngilizce yayımJanan gazetede "yan- hş siyasi baskılardan etidlenmeden görev- lerinivapmalannaizinverflmetidir" değer- lendirmesine yer verildi. Japonya Dışiş- .__ leri Bakanı Hatsuhisa Takashima, ABD'nin uluslararası topluma kanıt ve neden sunma çabasının, dayanışma- yı korumak açısuıdan çok iyi olduğunu dü- şündüklerini söyleye- rek "Bakahm, bu ra- porfardan sonra neola- cak" dedi. Avustralya Başbaka- m John Hovvard kanıt- lardan memnun olduk- lannı vurguladı.Yeni Zelanda Başbakanı HeJen Clark ise, her şeyin ABD'nin tek ta- raflı hareket edeceği- ni gösterdiğini söyle- di. Mısır Dışişleri Ba- kanı Ahmet Mahir. BM silah denetçileri- nin raporunun Irak'a savaşı meşru kılmadı- ğmı söyledi. Bağdat yönetimi Bush yalan söylüyor Dış Haberier Servisi- ABD Başkanı George Bush'un konuşmasına sert tepki gösteren h-ak, VVashington'm BM denetçilerine baskı yaptığını bildirdi. Devlet Başkan Yardımcısı Taha Yasin Ramazan, ABD'nin, B M denetçilerinin başkanı Hans Bfe'e, Irak'a zarar verecek bir rapor sunması içiıı baskı yaptığıru söyledi. Ramazan Blix'in, Irak'ın zarar görmesine yol açabilecek şekide VVashington'ın basbsuıa boyuı eğdiğini belirtti. Ramazan, BM'ye sunulan raporun savaşz yol açabilecek bir belge olmadığını vurguladı. Ramazaa, ABD'nin Vietnam'da olduğu gbi yenileceğini söyledi. rraklı milletvekilleri Bush'un konuşmasını "yalan" olarak niteledi ve "eBcrindeld ber türli bflgrvi ortaya koysunlar" diye meydan okudu. Milletvekili Abdülaziz El Ceburi, ise "Bush kimsenin kabul etmediği savaşı pazariamak için mazaretler uyduruyor. Bush'u, etinde kitk imha suahlanyla ilgili ne kanıt varsa sunmaya davet edjyoruz" dedi. Milletvelcili Hazim Bacibu da "Müttefik bvhnak için dünyayı yandtmaya çahşıyor, ana kuracağı htifak zayıf olacaknr" diye konuştu.