Katalog

3 OCAK 2003 CUMA CUMHURİYET SAYFA l i ı l V v J l ^ vJİVlJ. ekonomi@cumhuriyet.conn.tr 13 Erdemir üretim rekoptmeni • ANKARA (ANKA)- Ereğli Demir ve Çelik Fabrikalan (ERDEMİR), 2002 yılında üretim rekoru kırdı. Şirketin 2002 yılında 3 milyon 144bin897tonnihai mamul üreterek rekor kırdığı belirtildi. Şirket bundan önceki en yüksek üretim düzeyine 3 milyon 129 bin 956 tonla 2000 yılında ulaşmıştı. PetrtH yeni yılda da yükselişte • LONDRA(AA)- Petrol fiyatlan yeni yıla yüzde 2'lik artışla başladı. Londra piyasasında Brent petrolünün vanl fiyatı salı gününe göre 60 sent artarak 29.26 dolara çıktı. ABD hafıf petrolünün varil fiyatı da 42 sent artarak 31.65 dolara yükseldi. Fiyatlardaki artış, Venezüella'da süren genel grevin ABD'nin petrol talebini karşılamasını güçleştirmesinden kaynaklandı. Sinan Aygün'den temerrüdetepki • ANKAR\(ANKA)- Ankara Ticaret Odası Başkanı Sinan Aygün, Şubat 2001 'den itibaren bankalann uyguladığı yüzde 375'lere varan temerrüt faizleriyle kTedi kartı borçlannm ödenemez hale geldiğini, bu nedenle binlerce vatandaşın mal beyanında bulunamamaktan hapis cezasına çarptınldığını belirtti. Aygün, bankalara, geçmiş döneme ilişkin yüksek temerrüt faizlerini makul düzeye çekmeleri çağnsında bulundu. Batman en kârlı rafinepi • BATMAN (AA)- TÜPRAŞ Batman Rafinerisi'nde 1 yılda 1.5 milyon ton ham petrolün işlendiği bildirildi. Batman Rafinerisi'nin Türkiye'dekı 4 rafineri arasında kapasitesine göre en kârlı olduğu belirtilirken, hizmetlenn daha iyi verilebilmesi için üç ayn dolum cenderesi kurulduğunu ifade edildi. Kurtlu elmaya talep yağdı • ANKARA (ANKA)- Türk ihracatçılan, kurtlu elmadan ısırgana, yabani otlardan yılanbahğına, sülükten nazar boncuğuna ve kertenkele derisine kadar birçok yeni ihracat kapısı yaratarak dünya pazarlannı zorluyor. Bu şaşırtıcı ürünlerden ülkeye önemli döviz girdisi sağlandığı belirtilirken, kertenkele derisinin dünya pazannda 1500 dolara alıcı bulduğu ifade ediliyor. Çin dış ticarette dünya beşincisi • PEKtN(AA)-Çin'in 2002 yılında dünya ülkeleri arasında dış ticaret hacmi bakımından 5. sırayı aldığı bildirildi. Çin televizyonunun haberine göre, ülkenin dış ticaret hacminin 2002 yılında bir yıl öncesine göre yüzde 21 artışla 620 milyar dolara ulaştığı ve bu rakamın toplam dünya ticaretinin yüzde4.5'unu oluşturduğu belirtildi. Ihracatçı hedefi aştı, ancak asıl patlama dış ticaret açığmda gerçekleşti İthalatgölgesinderekorEkonomi Servisi - Şubat kri- zmden bu yana reel sektörü ayakta tutan ihracat, 2002 yı- lını, hedefin 4 milyar dolar üzerinde 36.2 milyar dolarlık rekor bir rakamla kapadı. Ar- tış oranı yıllık yüzde 16.6'yı bulurken, aralıkta yüzde 32'ye ulaştı. Ancak rekor ve- riler, tanm ürünleri ihracatın- daki düşüşün ve "kara deüğe" dönüşen dış ticaret açığının gölgesinde kaldı. İhracat yüzde 16 arttı Türkiye îhracatçılar Meclisi (TlM) bir basın toplantısıyla 2002'nin ihracat rakamlannı açıkladı. Buna göre 2002 yılın- da 36.2 milyar dolar olan top- lam ihracat, bir önceki yıla gö- re yüzde 16.6 arttı. Aralık ayın- • îhracat, 2002'de geçen yıla göre yüzde 16.6 artarak 36.2 milyar dolara çıktı, aralıkta artış yüzde 32'yi buldu. Ancak rekor veriler, tarımdaki tehlike sinyallerinin ve kara deliğe dönüşen dış ticaret açığının gölgesinde kaldı. Tanm Sektörier Tanm Sanayi Madencilik Toplam Ihracatın Aksayan Ocak-Aralık Ihracatı 2001 4.804.399 25.671.114 573.700 31.049.213 2002 4.572.543 31.300.059 682.138 36.205.090 Kolu bin dolar) Değişim -4.8 21.9 L 18.9 16.6 da ise 3.27 milyar dolar ihracat yapıldı. Sanayiye yüzde 21.9, ma- denciliğe yüzde 18.9 olarak yansıyan artışa karşın, IMF önerileri doğrultusunda refor- ma tabi tutulan tanm sektörü ihracatında yüzde 4. 8'lik bir gerileme meydana geldi. Geniş tanm sübvansiyonlannın bu- lunduğu uluslararası arenada, prim desteklerinden mahrum kalarak rekabet şansını yitiren tanm sektörünün alt kalemle- rinde ise gerileme çok daha cid- di boyutlarda görüldü. İhracat, hububatta yüzde 22.1, zeytin ve zeytinyağında yüzde 62.9, findıkta yüzde 18.3, tütünde yüzde 9.6 azaldı. TtM Başkanı Oğuz SatKL dövizdeki istikrarsızlıklara rağmen ihracatçınm büyük bir cesaretle teklif vermeyi sürdürdüğünü vurgulayarak, "İhracatçı bu yıl neredeyse a- ftr kârhlıkla istihdam ve vergi üretmiştir" dedi. TÎM'in 2002 İhracat Rapo- ru'ndaki veriler de dış ticaret- te yaşanan sorunlan ortaya koydu. Rapora göre ABD ve serbest böîgelerle yapılan ti- caret dışındaki bölgelerde dış ticaret açık verdi. îhracatın yüzde 52'sinin yapıldığı Avru- pa Birliği'ne yönelik ticarette açık 4 milyar dolara yaklaştı. Açık büyüyor Yılın ilk on ayına ilişkin son veriler, ihracatın yüzde 9.6 art- tığı bir dönemde ithalatın yüz- de 15.5 arttığını, dış ticaret açı- ğının yüzde 33.3 büyüdüğünü gösteriyor. ANKA'nm geçen yıllarda gerçekleşen dış ticaret verilerine göre yaptığı oranla- malarda açığın 2002 sonunda, geçen yıla göre yüzde 50 ora- nında artarak 15 milyar dolara ulaşmış olması bekleniyor. TtM TAHMÎN VEREMEDÎ Olası savaş hedefsiz bıraktı Ekonomi Servisi - Olası Irak savaşınm yarattığı tedirginlik ve belirsizlik ortamı ihracatçıyı da hedefsiz bıraktı. Türkiye thracatçılar Meclisi (TlM) Başkanı Oğuz Saöcı, 2003 yılı beklentilerinin Irak'taki kanşık durum nedeniyle henüz ortaya konamayacağını belirtti. a Irak'taki kangrenin gklerilerek tutarfa bir yapuun oluşmasuun Ortadoğu ve bölgeyle olan ticareti olumlu etkfleyeceğjni" ifade eden Satıcı, ancak bunun yolunun savaş olmasını temenni etmedüderini söyledi. Oğuz Satıcı, yıllık ihracat rakamlannı açıkladığı basın toplantısında, "Kurlardaki dalgalanmada Irak gerekçe olarak gösterilirse bflin ki ogünlerde olabüecek hareketkrin tamamı manipülatiftir" diye konuştu. 2003 yılının en önemli istikrarsızlık tehdidüıin savaş olduğunu belirten Satıcv, bu tehdidin yalnızca ekonominin bugünü adına değil, bölgenin önümüzdeki yıllardaki istikran adına da en kısa süre içerisinde ortadan kalkmasmı diledi. Satıcı, 2003 beklentilerinin sorulması üzerine ise Irak'taki belirsizlik nedeniyle hedef ortaya koymak için erken olduğunu belirtti. EKONOMİK FAALtYETLERE SEKTE - Irak Savaşı'ıun, özeUikkson yıDarda Dış Ticaret Müsteşarlığı'run çabalan sonucu gelişen tkari iBşkilerin zarar görmesi bir yana, diğer ülkelerle olan ekonomik faaüyetlere de sekte vuracağına dikkat çekfldl kürşat Tüzmen, Türkiy e'nin olası gelişmelerden olumsuz etkilcnmemesi ve var olan pazarlann kaybedilmemesi için gerekli her şeyin yapdacağnu belirtti. 200İŞADAM1 GİDECEK Tüzmeny den çift mesajlı Irakziyareti ANKARA (Cumhuriyet Bûrosu) - Türkiye, Devlet Bakanı Kürşat Tüzmen başkanhğındaki heyetin 10- 12 Ocak günlerinde Irak'a yapacağı ziyaretle hem Bağdat'a hem de Washington'a mesaj vermeyi hedefliyor. Türkiye'nin savaş çıkmaması için çaba harcadığı bir dönemde yapılacak ziyaretle Irak'a "BM kararlanna uyması durumunda tüm kapdann açdacağT, ABD'ye de "Irak'la iüşkilerimia kesemeyiz" mesajını verecek. Tüzmen irâk'a, kalabalık bir işadamı grubuyla gitmeye hazırlanıyor. Saddam Hüseyin'den henüz randevu başvurusuna yanıt alamayan Tüzmen, Bağdat'ta Devlet Başkan Yardımcısı Taha Yasin Ramazan ve diğer yetkililerle bir araya gelecek. Tüzmen'in gezisine kahlmak için, 200'ün üzerinde işadamı başvurdu. Ziyaret, ambargo kapsamındaki alımlar için ocakta açıhnası beklenen 13. faz ihalelerinden ahnacak payın arttınhnası açısuıdan da önem taşıyor. Banş treninde yer var Bakan Tüzmen, Başbakanlık Merkez Bına'da gazetecilerle yaptığı sohbet toplantısında Irak yönetimine götüreceği mesajla ilgılı "Banş treninin son vagonunda halen yer var, bu son vagona bizim aüamamız lazun" görüşünü dile getirdi. SORUŞTURMALAR ŞÎKÂYETE BAĞLI OLACAK Karşılıksız çeke hapis cezası kalkıyor MLSTAFAÇAKIR ANKARA- Adalet Bakanlığı tarafin- dan hazırlanan Çek Yasa Taslağı ile kar- şılıksız çek verme suçuna hapis cezası yerine, ağır para cezası getiriliyor. Ada- let Bakanı Cemil Çiçek, Cumhuriyet'e yaptığı açıklamada, taslağa pazartesi günü son şeklini vereceklerini ve muh- temelen salı günü de Bakanlar Kuru- lu'na sunacaklannı söyledi. Çiçek, tasa- nyla ilgili olarak birçok kuruma görüş sorduklannı ve gelen yanıtlann "para cezası uygulanmasıyönünde** olduğunu söyledi. Taslağın yasalaşıp yürürlüğe girmesi halinde 3167 sayılı yasanın 16. maddesi uyannca hükümlü ve tutuklu bulunanlar tahliye edilecek. Anayasa Mahkemesı karşılıksız çek verme suçu- na hapis cezası öngören düzenlemeyi anayasaya uygun bulmuştu. Yüksek mahkemenin gerekçeli karannın yayım- lanmasınm ardından taslakta bazı deği- şiklikler yapılabileceği belirtilıyor. Taslağı eleştiren Ankara Barosu Baş- kanı Semih Güner, "Karşüıksız çek su- çu dolandıncüık suçunun özel bir türü- dür. Nitelikli dolandıncıhkor. Bu neden- le hapis cezasının sistemde kalması zo- runhıdur" dedi. PERFORMANSI DÜŞÜKLER SORGULANACAK AKP hükümetinden bürokratlara gözdağı ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Başbakan Yardımcısı Abdüllatif Şener. AKP'li Izmir îl Başkaru'nın da arala- nnda bulunduğu bazı il başkanlannın bürokratlar hakkında "rapor tutarak fîşlediği'" yönündeki haberlere, "Hü- kumetin böyle bir tavn veya işlevi yok" yanıtını vermekle yetindi. Ancak bü- rokratlann göreve geldikleri makamın sorumluluğu içinde çahşmak zorunda olduklannı \~urgulayan Şener'in, gö- revlerinde performans tutturamayanla- nn sorgulanacağmı ifade ederek göz- dağı vermesi dikkat çekti. Şener, Özelleştirme Idaresi Başkan- lığı bünyesindeki kuruluşlar için per- formans kriterleri hazırladıklannı, her 3 ayda alınan bilgilerle bürokratlann bu performanslan tutrurup tutturama- yacaklannın denetleneceğini ifade et- ti. "Tutturamazlarsa tabii Id sorgula- nacaklardır" diyen Şener, "Her göre- vin sorumluluğu ve yetkfleri var" diye konuştu. Şener, AKP lideri Tayyip Er- doğan'a işaret edilerek "Sizce bir par- tinin genelbaşkanmın bürokratlar hak- kında bö>1e bir bügi istemesi doğru mu" sorusuna yanıt vermekten kaçınarak "Bu farkh şekillerde değeriendirilebile- cek bir konudur" dedi. Endüstri Holding'den acı mesaj 12 bin ortak ıııağdıır oldu KONYA (AA) - Endüstri Holding Yönetim Kurulu Başkanvekili tsmafl Cömert, 300 mihyon markın üzerinde topianan paralarla kurulan holdingin elinde 50 milyon marka yakın para kaldığını söyledi. Cömert, Endüstri Holding'in 5 yıl önce gurbetçilerin din ve vatan duygulannm istismar edilerek topianan paralarla kurulduğunu, o günden sonra 11 bin $00 kişinin para yatırarak ortak olduğu şirketin talan edildiğini ifade etti. Endüstri Holding Genel Koordinatörü Ramazan Ankan da "YİMPAŞ, KOMBASSAN ve Endüstri gB)i holdinglere güvenen 1 miryon kişi mağdur dunımdadır. Bugün 100 milyar dolar para heba obntıştur" dedi. Endüstri Hokling Genel Koordinatörü Ramazan Ankan, iiyelere talan edOen paralann üstüne soğuk su içmelerini önerdi. (Fotoğraf: AA) Faallyetlere Izln verilmlyor Şişecam'dan sendikaya engel Ekonomi Servisi - Cam tşverenleri Sendikası, Kris- tal îş Sendikası'nrn örgütlü olduğu işyerlerinde 1 Ocak tarihinden itibaren sendikal faaliyetlere izin vermeye- ceğini ilan etti. Işçi sendikasının işkolu yetkisinin kaldınhnası için 29 Temmuz 2002'de dava açan işveren sendikası, da- va sonuçlanmadan işyerlerinde sendikal faaliyetleri durdurdu. Gelişmelerle ilgili olarak bir açıklama ya- pan Kristal tş Sendikası Başkanı Mustafa Bağçeci, iş- veren sendikasının, yürürlükten kaldınhnası gündem- de olan bir yasa maddesine dayanarak son dakika ma- nevrası ile işkolunda iş banşını bozacak ve işçileri mağdur edecek girişmleri ısrarla sürdürdüğünü dile ge- tirdi. Bağçeci, dava ederken yasalardaki boşluklardan yararlanarak başlatılan bu uygulamanın aslrnda sen- dikaya karşı bir sıkıyönetim olduğunu da belirtti. \ NOT DEFTERİ ZEKERİYA TEMİZEL Kapıkulu mur Kamu Görevlisi mi? Seçimleri kazanarak tek başına iktidar olan parti- nin liderinin, kamu çalışanlarına yönelik ilk söyiemi: "Bizim hızımıza uyamayanlarsonuçlanna katlanır- lar." Bu bir gözdağıydı. Kamu görevlilerini kapıkullan olarak gören bir dü- şüncenin dışavunjmuydu. Biz, görevlerini yasalara göre yapan, deneyimleri ile de toplumsal riskleri azaltan kamu görevlisi falan anlamayız; bizim için kamu görevlisi, verilen emirleri irdelemeden. tartışmadan, sonuçlannı düşünmeden yerine getirendir, demenin kısa ve özdeyişiydi. • • • Daha birinci ayını bile doldurmadan duble yol te- meli atarak, kamu görevlilerini ne kadar hızlı çalıştır- dıklannı gösterme fırsatı yakalayan Başbakan'ın hal- ka yönelik ilk söyiemi: "At sahibine göre kişner". Bu da kapıkulluğunu tanımlamanın, kamu görev- lilerini aşağılayarak sindirmenin farklı bir söylemiydi. Bu söylemde ayrıca, yapmak yerine yapılanlara sahip çıkılacağının, bunu yaparken de asla vefa gös- terilmeyeceginin işaretleri de vardı. Daha önceden yapılmış planlann, aylarca süren araştırma ve geliştirme çalışmalannın, ihale hazıriık- lannın yok sayılması, işleri kolay göstererek geçmişi beceriksizlikle suçlamanın en kolay yoluydu. • • • Ancak bu söylemleri daha önce de defalarca duy- muş, sağduyulu, kendine güvenen, yasalar ve top- lum dtşında kendini kimseye karşı sorumlu sayma- yan kamu görevlileri bu söylemlerden etkilenmez. Demokratik kurallaria iktidara gelenlerin yetkilerini bilirier. Politika ve uygulamalarda, siyasi iktidann is- temleri doğrultusunda degişikliklerin olacağını da ka- bullenirier. Kendilerine verilecek görevleri; en hızlı ve en iyi şe- kilde, uyan görevlerini de yerine getirerek, olurlan ve olmazları belirterek, olmazların maliyetini sergileye- rek, yapmak üzere hazırdıriar. Sadece talimat bekle- mezler, yaratıcıdırlar da. Dünya uygulamalannı izler- ler. Daha önceki deneyimlerden çıkardıklan dersleri siyasi kadrolara aktannr, öneri götürürler. Zaten iktidann sorumlu görevlere getirdiği kamu görevlileri de bunlardır. Iktidartar kendi militanlannı ta- nımlariar ama sorumluluğu farklı tanımdakilere verir- ler. Çünkü sonuçta onlann başarısı siyasilerin başa- nsı olur. • • • Ancak AKP iktidarı ile bazı şeyler kanşıyor. İlk ka- nşıklık AKP liderinin Hükümet Programı'ndan önce, partisinin "acileylemplanı"n\ açıklamasıyla çıktı. Aslında, bir siyasi partinin seçim vaatlerini nasıl ye- rine getireceğinin, eylem ve zaman belirterek, anla- tımı olan "acil eylem planı"n\n yadırganacak bir ya- nı yoktu. Bu niteliği ile siyasi bir belge olan "acil ey- lem planı "nın gereklerini yerine getirmeyen hüküme- te karşı, siyasi denetim yollan da işletebilirdi. Zaten Hükümet Programrndan önce açtklanarak "acil eylem planı "nın hükümetin değii, partinin oldu- ğu da açıkça vurgulanmıştı. Bundan sonra doğal olan ise, planın Hükümet Programı'na yansıtılmasıydı. Kamu görevlileri de bu aşamadan sonra, hükümet programı haline dönüştürülmüş, siyasi sorumluluğu bakanlar kurulu tarafından üstlenilmiş ve Meclis'te tartışılarak kabul görmüş programın uygulayıcısı ko- numuna gelebilirdi. Bu yapılmadığı sürece, ne acil eylem planı kamu görevlileri tarafından uygulanacak bir belgedir, ne de bu konuda üstlenilecek görev kamu görevi ile bağ- daşacak bir görevdır. • • • Oysa, bazı bakanlıklarda bazı kamu görevlilerine "acil eylem planı "nı uygulama ve izleme görevi ve- rildi. Böylece "Plan" sorumlusu olarak çahşmaya başlayan bu görevliler bakanlıklarda "parti komiser- leri" işlevini üstlenmiş oldular. Bu durum çok tehlikeli olasılıkları çağnştınyor. Onun için hatırlatmadan geçemiyoruz: Kamu gö- revlileri, siyasilerin ağzından çıkanı hemen yerine ge- tiren araçlar değil, hakları ve görevleri Anayasa ve ya- salarla güvence altına alınmış özgür bireylerdir. Unutmayın; ne kamu görevlileri kapıkuludur, ne de siyasiler onlann efendileri. Evi ve arabası olanlara uyan Ocak vergi ayı olacak ANKARA (AA) - Geçen yıl 950 milyon liranın üzerinde kira geliri elde edenler, bu ay Gelır Vegi- si beyannamesi verip ilk taksiti yatıracak. Arabası ile kirada evi olanlar, bu ay içinde hem Gelir Vergisi'nin hem de Motorlu Taşıtlar Ve-gi- si'nin ilk taksitini ödeyecekler. Ocak, beyanatabi ge- liri sadece gayrimenkul sermaye iradından ibıret olan mükellefler için vergi ayı olacak. Otomooili olanlar, bu ay en düşük 9.5 milyon, en yüksek2.7 milyar lira olmak üzere vergi ödeyecekler. 6ICONOMİ 1973: TCDD'nin geçen yıl 780 milyon, Deniz- cilik Bankası'nın ise 160 milyon lira zarar ettiği açıklandı. Buna karşılık PTT 261 milyon, THY 38 milyon lira kâr etti. 1974: Koç Topluluğu tarafından kurulmuş oian 180 milyon lira sermayeli KoçYatınm ve Sanayi. Mamulleri Pazarlama halka açıldı. Bir hisse 1000 liradan satışa sunuldu. 1979: 42 milyon kişiden yalnızca 4 milyon kişinin vergi ödediği tespit edildi. 1984: Lira, Almanya'da değer kazandı. 30 Aralık'ta 1000 liraya 4.5 mark ödenirken, bugün bu rakam 6 marka yükseldi. 199f: Türk-lş bir günlük ise gitmeme eyle- minde bulunma karan aldı. 1998: DlE'den yapılan açıklamada 97 enflasyonunun toptan eşyada %91, tüketici fıyatlarında %99.1 olarak gerçekleştiği bildirildi.