Katalog

5 EYLÜL 2002 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA ekonomi@cumhuriyet.com.tr 13 BİPJMIP0 45 milyon Kra • BURSAfAA)-Büyük kentlerde son zamanlarda sayılan artan "tobacco shop"larda vitrinleri süsleyen ithal purolann bir tanesinin fiyatı 45 milyon liraya kadar çıkabiüyor. Eski Türk filmlerinde fabrücatör riplemelerinin vazgeçilmez unsurlan arasında yer alan ve kendine özgü bir tüketici kitlesi bulunan puro, yüksek sanş fıyatıyla bu özelliğinin günümüzde geçerli olduğunu gösteriyor. Akaryakıtve tüpgazazam • Ekonomi Servisi - Akaryakıt ürünlerine zam yapıldı. Akaryakıt Ana Dağıtım Şirketleri Derneği'ne göre bugünden itibaren geçerli olmak üzere, kurşunsuz benzin yüzde 1.26, süper benzin yüzde 1.33, normal benzin yüzde 1.25, gazyağı 1.14, motorin yüzde 2.29 oranında arttınldı. Tüpgaz satış fiyatlanna da yüzde 0.95 ıle yüzde 1.85 arasında değişen oranlarda zam yapıldı. Akbank 'yıln bankası' • Ekonomi Servisi - Dünyanın önde gelen bankacılık dergilerinden The Banker, Akbank'ı "Yıhn Bankası" seçti. Akbank'ın güçlü performansıyla 2002 yılının bankası olmaya hak icazandığı ifade edildi. Dergi, Akbank'a bu ödülü, toplam aktifler, kredi ve mevduatlannda sağladığı büyük artışa, bilgi teknolojisinde yaptığı yannmlara, Axess kredi karOyla sunduğu yeni teknolojiye ve hızlı pazar payı artışına bağlı olarak verdiğini bildirdi. yüzde 35 artacak • ANKARA(ANKA)- Emlak vergısinin hesaplanmasında esas alınan bina asgari metrekare normal inşaat maliyet bedelleri 2003 yılı için yüzde 35 oranında arttınldı. Maliye Bakanlığı ile Bayındırlık ve îskân Bakanlığı'nın, bina türlerine göre 2003 yılında ödenecek emlak vergisinin hesaplanmasında baz ahnacak rayiç bedellerini belirleyen tebliği Resmi Gazete'de yayımlandı. Tekfenbank'tan kâr açıklaması • İSTANBUL(AA)- Tekfenbank, yılın ilk yansında 5 trilyon 723 milyar lira net kâr elde etti. Tekfenbank'ın ilk 6 aya ait konsolide ve enflasyona göre düzenlenmiş finansal ablolan açıklandı. \çıklamaya göre. Dankanın toplam aktifleri :eel olarak yüzde 13.5 ırtarak 470 trilyon 579 -nilyar liraya ulaştı. Foplam özkaynaklar da /ine yüzde 13.5 artışla 48 rilyon 249 milyar liraya /ükseldi. FMk ihracatmda ı*ekop artış • TRABZON(AA)- rürkiye'nin 31 Ağustos'ta ;onaeren 2001-2002 ;ezonundaki findık hracatı rekor düzeye ılaştı. Karadeniz Findık •e Mamulleri îhracatçılan Birliği'nin verilerine göre, indık ıhraç sezonunda fürkıye, 255 bin 982 ton ç findık ihraç ederek :arşılığında 636 milyon 27 >in dolar döviz girdisi ağladı. Geçen yıl 204 bin :53 ton ihracat yapıhnıştı Ulke ekonomisine ilişkin veriler önce Wall Street'i, ardından Japonya ve Avrupa'yı vurdu BorsalamABDvurgunuEkonomi Servisi - ABD'de sanayinin beklenen çıkışı yap- mamasıyla ortaya çıkan "bü- yûmenin başka bahara kaku- ğı" kaygısı ile eylül ayına yan- sıyan siyasi gelişmeler, dünya borsalannda şirket skandalla- n ve 11 Eylül saldınlanndan daha büyük etki yarattı. Wall Street son bir yılın en keskin düşüşünü yaşadı, Japonya'da endeks son 19 yılın en düşük seviyesine indi, Avnıpa bor- salan kan kaybetti. Euro 98.2 sent seviyelerine kadar çıktı. Dünya borsalan eylül ayına iç içe geçmiş siyasi ve ekono- mik gelişmelerin yarattığı yo- • ABD ekonomisine ilişkin verilerin yarattığı hayal kınklığı, dünya borsalannda şirket skandallan ve 11 Eylül saldınlanndan daha büyük etki yarattı. Wall Street son bir yılın en keskin düşüşünü yaşadı, Japonya'da endeks son 19 yılın en düşük seviyesine indi, Avrupa borsalan kan kaybetti. Euro 98 sent seviyelerine kadar çıktı. ğun baskı ve düşüş dalgasıy- la başladı. Olası bir Irak operasyonuna yönelik endişelerin arttığı, 11 Eylül saldınlarının yıldönü- müne yaklaşıldığı ve gelenek- sel olarak piyasalann düşüşe geçtiği bir dönemde, ABD imalat sanayiinin de beklenti- lerin aksine çıkış yapamadı- ğının anlaşılmasıyla piyasa oyunculan paniğe kapıldı. Küresel ekonominin itici gü- cü ABD ekonomisinde, yıl başından bu yana yüksek çı- kan ekonomik veriler, dur- gunluk tehlikesinin atıldığı yönünde yorumlamyordu. Ancak imalat sanayiinde verilerin ağustos ayı ile aynı oranda kalması, büyümeye odaklanan yatınmcılar için hayal kınklığı yarattı. ilk tepkiyi veren Wall Stre- et'te önceki gün, 19 Tem- muz'dan bu yana yaşanan en keskin düşüş gözlemlendi. Dow Jones Endeksi yüzde 4.1, Nasdaq Endeksi yüzde 3. 9 değer yitirdi. Şirket skandal- lan sonrası son 5 yılın en dü- şük seviyelerinde seyreden endeksler, ağustos ayıyla bir- likte art arda son 5 ayda da ge- riledi. Dow Jones, 1981, Nas- daq ise 1984 'ten bu yana böy- lesine uzun bir dönem sürek- li düşüş göstermiyordu. Asya borsalannda gösterge olarak kabul edilen Tokyo Borsası son 19 yılın en düşük seviyesini gördü. Dunımu "Dünya borsalan bbri öldürü- yor" sözleriyle değerlendiren uzmanlar, düşüşün dibinin gö- rülmediğini belirtti. Önceki günü yüzde 3-5 ara- smda düşüşlerle kapayan Av- rupa borsalan dün de yüzde 2-3 arası değer kaybetmeye devam etti. İŞSİZ SAYISI 8.5 MÎLYON ABD'liemekçi örgütlenme yolunda Ekonomi Servisi - Işsiz sayısmın 8.3 miJyonu bulduğu ABD'de, dev şirketlerin birbiri ardma başvurduğu işten çıkarmalar, çahşanlan sendikal mücadeleye yönlendiriyor. Araştırmalara göre, sendikalaşma oranınm çok düşük olduğu ABD'de artık her 100 kişiden 58'i sendikaları destekliyor. Aynca WorldCom ve Enron şirketlenndeki yolsuzluklann ardından. ABD'li çalışanlann ekonomiye ve çalıştıklan firmalara karşı duyduğu güvenin sarsıldığı belirtiliyor. Washington Post gazetesinin ABD Ekonomi Politikası Enstitüsü (EPI) ve ABD tşlerme Enstirüsü'nün (AEI) araştırmalanna dayandırdığı haberine göre Amerikahlann yüzde 58'i işçileri ve haklannı koruyabileceğini düşündüğü sendikaları desteklerken yüzde 84'ü sendikalann şirketlere yönelik daha sert bir tutum içerisüıde olması gerektiğine inanıyor. EPI, işsizliğin 2003 "te ve 2004'te yüksek oranlarda kalacağı öngörüsünde bulunuyor. İstihdam ve iç pazar daralması bölge ekonomisini tehdit ediyor Avrupa işsizlikle boğıışuyor • Ekonomistler Yüksek işsizlik oranlannın, düşük gelir ve tüke- timle birlikte büyümeyi durdurduğunu ifade ediyor. Ekonomi Servisi - işsizlik ve tüketici harcamalanndakı düşüş, kritik bir dö- nem geçiren Avrupa ekonomisini tehdit ediyor. Fransa Otomotiv Üreticileri Demeği tarafindan açıkianan veriler, geçen yılın ağustos ayına oranla ülkedekı araba sa- tışlannda yüzde 17.7'lik bir düşüş ya- şandığını gösteriyor. Demeğin yeni mo- dellerin piyasayı hareketlendireceği yö- nündeki iyimser tavnna karşuı yaşanan düşüşün daha ciddi sorunlara işaret etti- ği düşünülüyor. Portekiz'de de araba sa- tışlannın bir sene önceye oranla yüzde 25 düşmesi, yüksek vergiler ve ekonomıde- ki cansızlığa bağlanıyor. Araba gibi da- yanıklı lüks tüketim mallarının, tüketici- lerin tavn hakkında ipuçlan verdiğini söyleyen Morgan Stanley'in başekono- misti Eric Chaney, tüketicinın bu tür mal- lan satın almak için ya tasarruflarını erit- mesi ya da borca giımesi gerektiğini ifa- de etti. Gözlemcilerise satışlardaki azal- malardan tüm Avrupa ekonomisinin olumsuz etkilendiğine dikkat çekiyorlar. Avrupa Birliği ülkelerinde haziran ayı satışlannda bir önceki aya oranla yüzde 5 düşüş yaşandığı kaydediliyor. Avrupa Birliği (AB) istatistik kuruluşu Euro- sat'ın verileri ise 12 ülkeden oluşan Eu- ro alanında perakende satışlarda 12 ay- lık dönem için yüzde 0.9 düşüş yaşandı- ğını gösteriyor. Ekonomistler Fransa, Almanya gibi Avrupa'nın büyük ekonomilerinde hızla artan işşizliği, Avrupa ekonomisinin gi- dişatını gösteren önemli bir faktör olarak yorumluyorlar. Yüksek işşizlik oranlan- nın, düşük gelir ve tüketimle birlikte bü- yümeyi durdurduğunu ifade eden Cha- ney, enflasyonun tek para sistemine bağ- lı olan Avrupalı tüketicilerin durumunu iyice zorlaştırdığını ifade ediyor. Avrupa Merkez Bankası'nın gelirler ve alım gücündeki ciddi düşüşlerin far- kında olduğunu belirten ekonomistler, buna karşılık iyimser tablolar çizilmeye devam edildiği görüşünde birleşiyorlar. Aria, bütün Türkiye f yi 'kapsama J alacak Aria Genel Müdürü Giuseppe Farina. Mart 2003 tarihi itibanyla tüm Türkiye'vi kapsama alanına aiacaklannı bildirdL CeBIT Bilişim fuanndaki Aria standında yapnğı toplannda Farina, Aria'nın Tiirkiye"nin toplam nüfusunun yüzde 65'ine ulaştığınu ulusal dolaşun olmadan 16 ay gibi bir sürede 1 milyon aboneye ulaşbklanıu belirterek, "Aria, yurt çapında 1500 yeni baz istasyonu daha kuracak" dedL Aria'nuı iletişim stratejisindeki yeni dönemi de açıklayan Farina, -Üetişim sanatnr" ifadesini iletişim stratejelerinin yeni dönem sloganı olarak seçtiklerini kaydetti. Bu arada. Aria standını Fenerbahçe'nin Arjantinli vıJdız futbolcusu Ariel Ortega da ziyaret etti. 4 büyükftıtboltakımına aynı anda sponsor olan Aria. standında da futbol dünyası bölümüyle sponsoıiuklannm duyurusunu yapn. Fuarda stand açan fırmalar talebin yan yanya azalmasından şikâyetçi \ferli bilişimciye ihracat hayal Ekonomi Servisi - CeBIT Bilişim Eurasia 2002 Fuarfnda potansiyel müşterilerine ürünlerini tamtıp sat- maya çabalayan yerli bilişim firma- lan bu yıl talebin yan yanya azal- masmdan şikâyetçi. Yerli bilişimci- ler ihracat yapamadıldannı da belir- tiyorlar. Fuara katılımın ilk güne nazaran daha yoğun olduğu gözlenirken fir- ma temsilcileri gerçek anlamda müşteri ilgisinin ohnadığını anlatı- yorlar. llginin en yoğun olduğu alan ise bilgisayar ek donanunlan ve sü- reli yayınlar. Özellikle gençlerin ve iş arayan eğitimli kişilerin işletim sistemlerine yönelik yazıhm ve eği- tim programlanna rağbet etrikleri belirtiliyor 50 bin metrekarelik ala- Bilişim Zirvesi'02 na kurulu fuarda stand kurarak ürünlerini tanıtan bilişim firmalan iç piyasada bu yıl talebin yan yan- ya azalmasından şikâyetçi. Expert markalı kişisel bilgisayar- lann üreticisi Datateknik firması- nın îletişim Müdürü Tavfun Günev "Üretimde kulJandığımız parça- lann tümü ithal. İç pazann tale- bine yönelik üretitn yapabiliyo- ruz. 2000 yılında 50 bin bilgisayar satarken bu rakam 2001'de 30 binlere geriledi" diye anJatıyor. tç talebin üretim miktannı belirledi- ğini ifade eden Güney, "Bugünkü üretim düzeyinde daha ucuza par- ça alamadjğımız için mahyerimiz yüksek. Kah'temiz rekebet için ye- terti, ancak n>atlannıız dış pazar- larda rekabet etmeje yetmiyor" di- yor. Yazılmı firmalan ihracatta zor- Iandıklanm belirtiyorlar. Sistek Bil- gisayar Yazıhm ve Danışmanlık Li- mitet Şirketi Satış Müdürü Musta- fa Onar, "Yazılım üretmede teknik vönden yeterliyiz, ama vurtdjşuda- ki yazdımcılar fason olarak Hindis- tan ve Doğu A\rupa'da ürettirdikle- ri düşük maliyeth' yazdımlan daha önceden eiegeçirdikleri dünyapaza- rmda kendi markalan alünda güven tesis ederek satabiüyoıiar." diyor. Bilişim Zirvesi 2002 ' harfi moda oldu • Siyasilerden sivil toplum kuruluşlanna, üniversite öğrencilerine kadar herkes bilişimin artık bir sahibinin olması gerektiği ortak noktasında buluşuyor. OZLEMYirZAK CeBIT 2002 Bilişim Zirvesi kapsamında düzenlenen panellerde en ilgi çeken konulann başmda "e-devlet" ve "e-Türkiye" geliyor. Siyasilerden sivil toplum kuruluşlanna, üniversite öğrencilerine kadar herkesin buluştuğu ortak nokta bilişimin artık bir sahibinin olması gerektiği. Paneller ise Türkiye'nin bilgi toplumu konusunda ne kadar yol ahp ahnadığını ortaya koyması açısından çarpıcı. Gözlenen, devlet bürokrasisinde e-devlet konusunda atılan adımlann hızlandığı ancak asla yeterli ohnadığı. Öncelikle hukuki altyapısuım acilen tamamlanması gerekiyor. e-devlet panelistlerinin ortak görüşlerinden biri de e-devlet projelerinin yalnızca yazılım ve donanım çerçevesinde kaldığı. Oysa tüm kurumlarda standartlann ortaya konması ve bir devlet bilişim sözlüğünün ortaya çıkmasının gerekliliği vurgulanıyor. TÜSİAD'ın, "e-Türİdyeiçine-devlet'' ödüllerinde finale kalan projeleri açıklaması şüphesiz önemli bir motivasyon. Ancak adnnlann çok daha hızlı atılması gerektiği de ortaya çıkıyor. Panelistlerden eski millervekili Ali TaBp Özdemir "TBMM'de bilişim komisyonunu bile kurmayı başaramadık. Parlamentoda bulunan liderierin biMşim konusuyla yakmdan uzaktan Ugisi yok derken" dünkü oturumlardan birinde yer alması planlanan "Siyasi Partiler ve e- Türldye" konulu panelin, liderierin çoğunun katılmayacaklannı açıklamalan yüzünden iptal edihnesi de olayı doğruluyor. IŞÇIIMNEVRENINDEN ŞÜKRAN SONER Aşındırma Bu seçimin en çok kullanılıp en çok içi boşaltılan kavramları hemalde "değişim ile yeni yüz" olacak. Barajı aşmak için yanşan partilerin tümü tek ideolo- jide kenetlenip farklılıklannı vitrinde kanıtlamaya kal- kışınca, vitrinler görgüsüz bir renk ve mal cümbüşü oldu. Bütün partiler ilkesız, seçmeksizin herkesin, her kesimin, birbirinin oyuna talip olunca, aday adaylan ile oy toplamak için kullanılan vitrinler "en çok işve- ren, sivil toplum örgütü, sendikaa, tarikatçi, Alevi, Kürt, milliyetçi, gazeteci, sanatçı, futbolcu.. temsil- cibende" görüntüsü için seçilmiş isimlerle doldu. Iş- veren kökenli adayın iş dünyasındaki yeri, saygınlı- ğının, sendikacı adayın ne kadar ışçiyi temsil ettıği, oy getireceği, meslekler adına seçilmişlerın o mes- lek dünyası içindeki saygınlıkları hiç ama hiç önem- li degil. Denenmemiş bir parti olduğu, IMF reçeteli krizde milyonlarca yeni işsizden, işyeri kapanmasından doğrudan sorumlu tutulamayacağı için, hangi man- tıkla, anketlerde seçmenin bir numaralı partisi olarak çıktığını kavrayamadığım AKP Başkanı Erdoğan, Hakan Şükür'e, "AKP'yegel, sporbakanı bile oiur- sun" önerisinde bulunmuş. İçi boş vitrin arayışının bundan çarpıcı örneği olur mu? Hemşerim (Priştine Kosova göçmeni), ailemin ailesini tanıdığı Hakan Şü- kür'ün futbolcu olarak yetenekleri elbette tartışılmaz. Ama Meclis'te, Spor Bakanlığı'nda ne işi olabilir? Sahalarda Hakan Şükür'e tapanlar, sadece bu ne- denle AKP'ye oy verecek ölçülerde seçimlere, oyla- nna, çıkariarına yabancılaştınldılar, vitrine koşullan- dınldılarsa vay bu ülkenin demokrasisinin haline, ge- leceğine. Vitrin listeleri ile oy kapmayı hesaplayan parti lider- leri, bu sanal. medyatik düzenden aJacaklan sonuç- lardan o kadar eminler ki, yine tarikatlann, Islamcıla- nn ve tepki oylannın bütününe oynayan AKR sırf vit- rin olsun, siyasal Islamdan korkanlann gözlerini bo- yasın adına, seksi poz vermenin ötesinde mesleğini temsil etme nrteliği, kimliği olmayan kimi kadınlann adaylığını kabul ediyor. Vitrin, pazariama, sanal tem- sil adına vitrin adaylarda kalite, kimlik öylesine aşa- ğılara çekildi ki, dün telefon eden bir dost, önemli bir partiden, ismi gerekli değil, önemli bir görüntüdeki adaya tepkisini dile getirmek üzere, "Bu işin ipliği hepten pazara döküidü" dedi. Çok da haklı idi. Isterseniz öncelikle siyasete damgasını vuran ve siyasilerin kalitesıni beğenmeyip çok söz söylemiş olan sermaye cephesinin, siyasette temsil edılişine, vitrinde sergilenişine bir bakalım. Tartışmasız bütün partilerde en çok aday adayı sermaye sözcüleri. Ama Atakımını bırakın, en azından saygın, uzman takımın- dan isim bulmak çok zor. En çok sermayenin iş ta- kipçileri, komisyonculan devrede. Besbelli çok ya- kındığımız kirii düzen, büyük çıkariar adına aracılar- la iş takipçiliği düzeni anlayışında değişen hiçbirşey yok. Emek cephesi örgütsüz, darmadağın, kafa kar- maşası, medya aracılığı ile beyin yıkanmasından en çok pay alan, çıkariarına en çok yabancılaşmış, oy- lan en fazla parçalanmış en büyük güç olarak baş- tan nakavt edilmiş durumda. Vitrinde en az temsilci ile görüntüleniyorlar. Hele de nitelik, kimlik aramaya kalktığınfzda emeğin çıkartannın temsili anlamında iş- ler büsbütün çatallaşıyor. Oysa bu seçimlerde, söylemde sivil toplum örgüt- lerinin, emeğin temsilcilerine özen gösterileceği vur- gulanmıştı. Gerçi dün Türk-lş'in Genel Başkanı Bay- ram Meral CHP'de törenle rozet taktı. Seçılebilecek bir yerden aday olacağı da herhalde tartışma konu- su olamaz. Bir olasılık zaten çekirdekten CHP'li DİSK Genel Başkanı Süleyman Çelebi de seçilecek bir yerierde yer alabilir. Kimi başka partilerde de Meclis'e girebilecek sen- dika başkanları şüphesiz olacak. Ama bu durum Meclis'te bir ağıriık, kimlik anlamına hiç mi hiç gele- miyor. Dünyada, demokrasilerde sendikal hareke- tin, emeğin temsili öyle bir vıtnne başkan almakla ol- muyor. Hele sol partilerde sendikal bakış, emek çı- karlannın parti programlanna ılkeli yansrtılması önce- den sağlanıyor. Çok bol sayıda ciddi emek yanlısı mil- letvekilleri, parti yönetim kadrolan ile de bu iş garan- tiye bağlanıyor. Emek Platformu, Türk-lş, DİSK, Hak-lş, KESK.. emeğin temsilcileri örgütler ilk kez bir seçime gider- ken, hiçbiri "Bu seçimlerde, şu şu nedenler, prog- ramlarçerçevesinde, kötünün iyisianlamında da ol- sa şupartiye destek veıiyoruz.." anlamına gelen net bir açıklama yapamıyorlar. Tabıi baraj altında kalan bir iki partinın programlan, Emek Platformu'nun be- liriediği üretim eksenli, altematif krizden çıkış, emek yandaşı programla yakın. Karşı çıkılan IMF, Dünya Bankası reçeteleri ile özdeşleşmiyor. Emek örgütle- ri adına, emek oylan ile ağıriık koymaya yetmiyor. Partiler bugüne kadar olmadığı kadar kimliksiz, çok renkli, arabesk vitrinlerie seçim yanşına çıkıyor. soner(a cumhuriyet.com.tr Serdengeçti: Program sürmeli Hiperenflasyon uyansı TRABZON(ANKA)- Merkez Bankası Başka- nı Süreyya Serdengeç- ti'den hüİcümete, 'hipe- renflasyon' uyansı geldi. Programın devam ettiril- mesi gerektiğini bildiren Serdengeçti. "Başka bir yoltdemek mümkün de- ğfl. Para ve maliye poBti- kasının gevşetihnesi, ol- mayan kayııaklann da- ğıtüması hiperenflasyon anlamına geBr" dedi. Serdengeçti, Trabzon Sanayi ve Ticaret Oda- sı'nda yaptığı konuşma- da, seçimler ister yapıl- sın ister ertelensin eko- nomik programın mutla- ka devam ettirilmesi ge- rektiğini söyledi. Ser- dengeçti, kamu borcu sorununun mutlaka hal- ledilmesi gerektiğini vurguladı. -Seçim ekonomisi uy- gulanmasının artık söz konusu ohnadığını yine- leyen Serdengeçti şunla- n söyledi: "Seçinı eko- nomisi için gerekli olan kaynağm kamu banka- lanndan sağlanması mümkün değildir. Ger- çekleştirUen reformlarla kamu bankalannın yö- netimi etkin bir yaprya kavıışmuş ve ödenek ol- makâzuı görev veriüne- si imkânsıztaşnuşor. Se- çim ekonomisinin Had- ne tarafindan sağianma- sı da mümkün değildir. Hazine, yapüan reform- larlayeni veşeffaf bir ya- sal çerçe\eye kavuşmuş- tur. Aynca, zaman za- man iç borcun sürdüru- lebüirİigûıin tartışıldığı bir ekonomide kamu harcamalaruu progra- mın ötesinde artûrmak mümkün değUdir."