Katalog

22E EYLÜL 2002 PAZAR CUMHURİYET SAYFA ARASTIRMA Ülkegeneündeyaklaşık 3.5 milyonu bulan vepekçoğuyılda enfada 1 ay kullanılan yazlıklar çürüyor cikonut savuıganhğıTürkiye'de ormanlık alanlar ve turizm potansiyeli olan yerler yadık adı alünda beton yığmına dönüştürülüyor. Uzmanlar tatil yörelerinde betonlaşmanın önünü kesebilmek için devTCmülk sisteminin yayguüaşünlması gerektiğini söylüyorlar. Kullanılmayan konutlar ekonomiye büyük zarar veriyor. Doğal kaynaklar da rant uğruna yok ediliyor. EBRU ERDOĞAN / MELİKE TITANYAZICI Türkıye'de tatıl anlayışının değişmesıyle birlikte 1980'den sonra yapımı hız kazanan ve ülke genelinde yaklaşık 3.5 milyonu bulan ve pekçoğu yılda en fazla 20 gün ya da 1 ay kullanılabilen ıkinci konutlar çürüyor. Plansız kentleşmeyle birlikte tanm alanlannı da tahnp eden yurttaşlann ikinci konutlan, hem ülkeye hem de sahibine büyük maliyete neden oluyor. tnşaat Mühendisleri Odası (İMO) Istanbul Şube Başkanı Cemal Gökçe, yılda 1 ay bile kullanılmayan bu yatınmlann artık "ölü yaonnT olduğunun görülmesi gerektiğini söyledi. Türkiye'de ormanlık alanlann ve turizm potansiyeli olan yerlerin yazlık adı altında beton yığınına dönüştürüldüğünü ifade eden Gökçe, sözlerini şöyle sürdürdü: "Su havzalan, ormanhk alanlar yapüaşma olmaması gereken bölgeler. Fakat buralar hangi bakanhğa aitse onlara mevzi imar planlan yapünldL Bir planlama söz konusu değDse hertıangi bir bakanın imar planı athyla bölgeyi yapıya açmaması gerekir. ÖzeHikk 1980'den sonra plan kavramına uymayan yeni yapdaşma alanlan ortaya kondu." Bayındırlık Bakanlığı'mn imara açtığı bölgelerin tanm alanlan olduğunu anlatan Cemal Gökçe, aynı şekilde tanm alanı olan Adapazan'nın, artık bir sanayi kenti haline dönüştüğüne dikkat çekti. Marmara bölgesinde bir deprem korkusunun yaşandığını anımsatan Gökçe, Istanbul'a yakın bölgelerde atıl durumda bulunan yazlıklann, Istanbul'un rehabılite edılmesi kapsamında kullamlabileceğini savundu. Devremülk slstemi gellştirilmell Turizm ve Otelcıler Bırliğı (TUROB) Yönetim Kurulu Üyesı Faruk Boyacı ise Türkiye'de yazlık alma "•moda"sının 10- 15 yıl önce başladığını dile getirerek tunzm şekıllerinm çeşıtlenmesıyle bunun önemlı ölçüde azaldığmı söyledi. Artık farklı gelir düzeyine uygun tatillenn de olduğunu belırten Boyacı, tatil yörelerinde betonlaşmanın önünü kesebilmek için devremülk sisteminin gelışmesı gerektiğine işaret etti. Türkiye Müteahhıtler Birliği (TMB) Başkanı Nihat Özdemir de kullanılmayan konutlann ekonomiye büyük zarar vermesimn yam sıra doğal kaynaklann da rant uğruna yok edildiğinı belırttı. Sadece 15-20 gün kullanmak için sahn alınan ve yılın 11 ayı terk edilen bu konutlann, ulusal sermayeye büyük etkısi olduğunu dile getiren Ozdemir, yatınm olarak değerlendınlen bu konutlara yapılan masraflarla, Türkiye'de konforlu bir tatilin yapılabileceğinı belirtti. Özdemir, bu tip yazlık konutlann turizme kazandınlması ve bu bölgelerin de tatil bölgesi haline getırilmesi gerektiğini de vurguladı. İmar planı şart Şehir Plancılan Odası Istanbul Şube Başkanı Ahmet Turgut, turizm alanı olabilecek yerlerin atıl kaldığını, bunun ekonomik olarak bir rahatsızhk yarattığını ifade ettı. Turgut, "tmar planlanyla bunun önleminin alınması gerekir. Turizm Tesisler Yönetmenği'nde deniz kıyılarındaki apart otelkr, turizm tesisi olarak kabul edilmiyor. Bu yönetmelik değiştirilebilir ya da vergfler yükseltilerek bunun onüne geçüebilir' 1 diye konuştu. Astan yüzündenpahalıya geliyortstanbul Emlakçılar Odası Teknik Danışmanı ve tnşaat Mühendısı Osman Uluözyurt, yazlık konutlann altyapılanna gerekli özenin gösterilmediğine dikkat çekerek "Bu konutlar üçüncü suuf inşaat matzemeleriyle yapıtayor, lüks inşaat gibi gösteriHyor" dedi. Uluözyurt, yılda en fazla yalnızca bir ay kullanıldığını bellirttiği bu konutlara harcanan para ile lüks otellerde rahatlıkla tatil yapılabilaceğini söyledi. Century 2MJzel Emlak yetkilisi Hilmi Lşıkören, yaklaşık 15 milyon konutun bulunduğu Türkiye'de, gayrimenkullerin atıl tutulmasının nedenlenni şöyle sıraladı: • Mirasçılar arasuıda paylaşılamayan e\1er, • Yatınm aracı olarak gaynmenkule yönelış, • Ömerii, Çekmeköy, Riva, Zekeriyaköy ve Çataka gibi mevkilerde, özeflikle depremden sonra artan rant araytşlan. • Tatil köylerinde yapılan tatillerin daha pahalı olduğu düşüncesi. Türkiye Ziraat Odalan Birliği Başkanı Mehmet Fuat Akyüz ise tanm alanlanndakı yapılaşmayı "tecavüz" olarak nitelendirerek, mılyarlarca dolar verilerek yaptınlan tatil konutlannın uzun süre hiç kullanılmadığına dikkat çekti. Akyüz, "Btıinci smıf arazi olarak adlandırdığımız yaylalan ve ormanlık alanlan beton haline getirdikr. Arük çiftçiler dağı taşi kazarak, kendilerine ekim alanı yaratmaya ve buralarda üretim yapmaya çahşıyor. Türkiye'nin lokomotif sektörü tekstiHn hammaddesi tanmdır. Verimi arttıracaklanna topraklan bile elimizden alddar" dedı. 10 yıl öncesıne dek denetımin nıspeten daha fazla olduğunu ifade eden Akyüz, beldelerde çıkanlan belediye başkanlığı göreviyle bu alanlann peşkeş çekıldiğinı öne sürdü. Yanmada içinde tümü 'bağımsız kentleşen' 11 ayn belediye, anakentsiz bir büyükşehir yaratıyor Yanmadadaki belediyelerin çoğujtendilerine ait bir yat limanı yadamarina, kendilerine ait bir oto-gar, bir toptancı hali, turizm alanlan, mega-marketler, çöp alanlan, mezbahalargibi "kentsel hizmet tesisleri" için yarış halindeler- Henüz paralan yoksa bile imar planlannda "yerlerini ayırma" yetküerini de asla ertelemİYorlar... MetropolleşenBodrtun...OKTAYEKİNCİ Yakın geçmişe kadar sadece özgün kıyı köyleri ve dillere destan mandali- na bahçeleriyle değil, "gizemli dağ si- luetfcri"yle de sanatçılann düş ve esın yurdu olan Bodrum YanmadasL, sayı- lan 1 l'i bulan "bağımsız belediyele- rin'' imar ve kentleşme yanşıyla artık bir "metropoliten alana" dönüşmek üzere... Kıyı yerleşmelerinin, büyükşe- hirlerdeki eğlence merkezlerinden fark- lan yok... Ha Boğaziçi'ndeki Laila ve diğerleri; ha Turgutreis ya da Yahka- vak kıyılanndaki benzerleri... Bod- rum'un merkezi ise zaten her gün man- şetlerde... Henüz yapılaşmanın girme- diği, elde kalabilen mandalina bahçe- leri de artık "imar kuşatmasına" kar- şı korunmaya çalışılıyor. Ancak buna bile hâlâ tepkıler var, korumacılara kar- şı baskılann ardı arkası kesilmiyor... Yanmadaya çok özel bir "peyzaj" kazandıran, birbıri arkasında pastel ton- lar yaratarak dağlık topoğrafyayı bir büyük tabloya dönüştüren küçüklü bü- yüİdü tepelerin ise önce yamaçlannda başlatıldı şu "ikinci konut" siteleri de- nilen beyaza boyalı "çimento kutula- n"_ Bunlar da artık tablo gibi "pito- resk" dağ silsilelerinin "doruklann- dalar" ve bazı siteler tepeleri bile aşa- rak, arka taraflara yayılıyorlar... tşte böylesi bir değişimın girdabın- daki Bodrum Yanmadası'nda, hâlâ ki- mi sanatçılar varsa bile, "esin" kay- naklannı çoktan unuttuklan gibi, "düş" kurabilecekleri bir dingınlığı de mum- la arar hale geldıler... Evet... Bodrum Yanmadası artık adeta bir metropol... Hemen tüm eski kırsal yerleşmelerin- de koca koca Migros'lar, Tansaş'lar ve mek. kaldınmlannı da tuğlalarla kap- lamak ve aynı yerleşmeleri planh, pro- jeli ve "imarh w (!) kentsel aianlara dö- nüştürmek için de neredeyse tüm köy- ler ayn ayn birer bağımsız "bekdrj'e" yapılmışlar... Küçücük Bodrum Yanmadası'nda, şimdi tam 11 tane belediye, 11 beledi- ye başkanı, 11 belediye meclisı, kim- bilir kaç tane meclis üyesi, 11 imar ya da fen işleri amiri ve elbette ki 11 be- Kklerine" sahip olduklan için de 11 be- lediyenin Yanmada'yı hiç değilse bir bütün olarak ortaklaşa planlamalan, hem yasal açıdan hem de "arazi rann bağunsızbğuun" çekiciliğı nedeniyle mümkün olamıyor... Bodrum Yanmadası'nı işte böylesi- ne parçalayarak, "kentler jiğılması" şeklindeki bu- "metropoüten ada" ha- line getirmeye başlayan belediyelerin son listesi şöyle: • Kıyı yerleşmelerinin, büyükşehirlerdeki eğlence merkezlerinden farklan yok. Ha Boğaziçi'ndeki Laila ve diğerleri; ha Turgutreis ya da Yalıkavak kıyılanndaki benzerleri. Henüz yapılaşmanın girmediği, elde kalabilen mandalina bahçeleri de artık "imar kuşatmasına" karşı korunmaya çalışılıyor. Ancak buna bile hâlâ tepkiler var, korumacılara karşı baskılar durmuyor... diğerleri, bir zamanlann o insancü köy- lü pazarlannı şimdi "otantik reyonla- nnda" animasyon olarak yaşahyorlar... Yine hemen tüm yerleşmelerinde o ağaçlann ve taş bahçe duvarlannın ara- sından kıvnlarak giden sevimli köy yollannın yerini "refiijlü burvariar" ve adım başı "tşıklı kavşaklar" almış... Bütün bunlan düzenlemek, ıhale et- lediye sarayı ile her birinin ayn ayn belediye teşkilatlan var... Böylesi zengin bir "yerel demokra- si" mozaığınde yine her bin ayn ayn partılerden yerel yönetimler eliyle de sözcüğün tam anlamıyla bir "imar ve inşa demokrasisi" yaşanıyor... Bunlann rumu "özerk" yetkileriyle kendi sınırlan içinde "imar egemen- 1. Bodrum (merkez), 2. Yalıçiftlik, 3. Bitez, 4. Konacık, 5. Ortakent'/ Yah- şı (birleştirilerek), 6. Turgutreis, 7. Gü- müşlük, 8. Yalıkavak, 9. Gündoğan, 10. Göl(köy)türkbükü (birleştınlerek), 11. Mumcular. Bu belediyelerden sadece Mumcular bir "dağköyü" konumunda... Konacık dışındakilerin tümü ise Yanmada'nın kıyılannı "ûleşmiş" durumdalar... Yanmadadaki bu belediyelerin ço- ğu, örneğin kendilerine ait bir yat lima- nı ya da manna, kendilerine ait bir oto- gar, bir toptancı hali, turizm alanlan, me- ga-marketler. çöp alanlan, mezbahalar vb. "kentsel hizmet tesisleri" için yanş halindeler... Henüz paralan yoksa bile imar planlannda "yerlerini ayırma" yetkilerini de asla ertelemiyorlar... Yine hemen tümü, kendi alanlann- daki imarplanlannı üretirken "komşu beledi>e alanmdaki" planlarla ilişki- nin kuruhnası konusunu sadece "yapı \üğunluklan veinşaat alanlan" açısın- dan ele ahyorlar... Hiç değilse birinde bulunan kentsel hizmet olanaklannın öbüründe olmaması yönünde bir "mas- ter kullanım planı" için bile hâlâ uzla- şabıknişdeğiller... Bu bütünselliği engelleyen yerel çe- kışmelen etkisiz kılabılecek bir merke- zi eşgüdümün sağlanabilmesi de sıya- sılerin popülıst tutumlan yüzünden mümkün görünmüyor... Böylece Bod- rum Yanmadası, yasalarda tanımlanma- sa bile 11 belediye ile yarahlmış bir "fi- ili durum" olarak, bir bakıma "ana- kent belediyesi olma>^an bir büyükşehir belediyesi" statüsü içinde, her geçen gün biraz daha metropolleşıyor...