Katalog

17'EY'l_UL2002SALI CUMHURİYET SAYFA ALMANYA SEÇIMLERI Son kamuoyu araştırmalanna göre Almanya'da 22 Eylül'deki seçimlerde sosyal demokrat-yeşil koalisyonu iktidarda kalabilir Sonucu savaşvegöçbelirleyecek Kişiselleştirilmiş nispi temsil Alman vatandaşlan için seç- me ve seçilme yaş sının 18. Ya- bancı ülkelerde yaşayan Alman- lar da seçirae katılabilir. Aday- lar genellikle partiler tarafindan belirlenir, ancak bir partiye üye olmayan kişiler de adaylıklan- nı koyabilirler. Federal Meclis seçimleri "kişiseDeştirilmiş nispi temsil usulü"yle ya- pılır. Her seçmenin iki oyu vardır. Seçmen birinci oyuyla, kendi seçim bölgesinin adayını seçer. En çok oy alan aday seçılir. Seçmen ikinci oyuyla da, partile- rin eyalet listesi üzerinden meclise girecek millerve- kıllerini seçer. Ayn ayn seçim bölgelerinden gelen oylarla, eyalet listelerine verilen oylann hesaplanış şekli, Federal Meclis'in oylann partilere dağılış ora- nına göre oluşmasını sağlar. Seçim bölgelerinden ki- şisel olarak doğrudan seçilmiş milletvekilı sayısı, oy hjssesine düşen sayıdan fazla olan partiler, bu 'san- dalye faztası'nı korurlar, karşılığında öteki partilerde bır denge sağlanmaz. Bu gibi durumlarda, meclisin top- lam üye sayısı, yasal olarak öngörülen 598"i aşabilir (eskiden 656 idi). Bu nedenle bu dönemdeki federal milletvekilı sayısı 669. Bu sıstem, eyalet listeleriyle partilerin mechste oy oranlanna göre temsil edilme- lerini amaçlarken. seçim bölgelerindeki doğrudan ki- şisel seçimle, seçmene belirli bir politikacıyı seçme olanağı sağlar. En az yüzde 5 oy gerekll 1953'te kabul edılip, 1957'de daha da yükseltilen ba- raj uygulamasına göre, verilen geçerli ikinci oylann en az yüzde 5' ini alan partiler meclise girebiliyor. An- cak bu baraja takılmasına rağmen doğrudan seçilmiş en az üç milletvekili çıkarabilen partiler de meclise gi- rebiliyor. Örneğin Almanya'mn doğusunda güçlü, an- cak batısında çok zayıf olan Demokratik Sosyalizm Partisi, 1994 seçimlerinde oy oranı yüzde 4.4 olması- na rağmen, dört bölgede doğrudan aday seçtirebildi- ği için, baraj kısıtlamasından kurtulmuş ve meclise 30 millervekili sokabilmişti. Yüzde 5 barajı, milli azın- lıklann temsilinde de geçersiz. Niteldm Danimarka azın- lığını temsil eden Güney Schleswig Seçmen Birliği'nin oylan yüzde 5'ten az olmasınarağmen,Schleswig- Hols- tein Eyalet Meclisi'ne temsilci gönderebiliyor. 24partinin büyükyartşı Pazar günü düzenlenecek seçimlerde toplam 24 parti yanşacak. Bu 24 partiden. sadece 5'i (SPD, Yeşil- ler, FDP, PDS ve NPD) tüm eyaletlerde liste çıkararak seçime katılıyor. CDU, Bavyera hanç diğer 15 eyalet- te. CSU ise sadece Bavyera'da, Schill Partisi de 15 eyalette seçime katılıyor. Partilerin listesi ve 1998'deki seçimlere kahlmış olanlann aldıklan oy oranlan şöyle: 1. SPD (Almanya Sosyal Demokrat Partisi): % 40.9 2. CDU (Hıristıyan D*emokrat Birlik): % 28.4 3. CSU (Hıristıyan Sosyal Birlik, Bavyera): % 6.7 4. Birlik 90,Yeşiller: % 6.7 5. FDP (Hür Demokrat Parti): % 6.2 6. PDS (Demokratik Sosyalizm Partisi): % 5.1 7. Schill Partisi (Hukuk Devleti Atılımı Partisi): yeni kuruldu 8. Familie (Almanya Aile Partisi): % 0.1 9. Hayvanlan Koruma Partisi: % 0.3 10. NPD (Almanya Milli Demokrat Partisi): 0.3 11. GRAUE (Yaşhlann Partisi): % 0.3 12. HP (Hümanist Parti): çok düşük 13. KPD (Almanya Komünist Partisi): katılmadı 14. CM (Hıristiyan Orta): çok düşük 15. PBC (încil'e Sadık Hıristiyanlar Partisi): % 0.1 16. BP (Bavyera Partisi): % 0.1 17. Zentrum (Alman Merkez Partisi): çok düşük 18. ÖDP (Ekolojik Demokratik Parti): % 0.2 19. BüSo (Dayamşma Vatandaş Hareketi): çok cüşük oy aldı 20. Die Vıoletten (Yeni Çağda Alternatif Ruhsal lolitika): katılmadı 21. Kaduılar (Feminist Parti): % 0.1 22. REP (Cumhuriyetçiler): % 1.8 23. PRG (Emeklilikte Eşitlik ve Aile Partisi):geçen eçimlere katılmadı 24. AUFBRUCH (Vatandaş Haklan, Özgürlük ve iağlık İçin tsyan): katılmadı Adaylann yaş ortalaması 46 Seçimlerde adaylara ilişkin bazı istatistiki veriler ise şöyle: • Federal Meclis için 3542 kişi aday oldu. • Adaylann yaş ortalaması 45.9 • En yaşlı aday Hıristiyan Merkez Partisi'nden ve 1918 doğumlu. • En genç aday PDS"ten ve 1984 doğumlu. • SPD'nin eyalet listelerindeki toplam 516 adayın 209u kadın, CDU'CSU'nun 502 adayınuı 168'i, Yeşiller'in221 adayının 107 si, FDP"nin 368 adayının 78'i ve PDS'in 182 adaymın 83'ü kadın. GURSEL KOKSAL - GURAY OZ FRANKFURT - Federal Almanya'da 22 Eylül pazar günü yapılacak genel seçimlerde, Federal Meclis'teki (Bundestag) 598 koltuk için 24 parti, 3 bin 542 milletvekili adayı yanşacak. Pazar akşamı seçim sandıklan daha tam olarak kapanmadan TV kanallan yaptıklan kapı önü yoklamalanyla sonuçlan çok az bir yanılma payı ile duyuracaklar. Birkaç saat sonra ise resmi olmayan ilk sonuçlar açıklanacak ve bu sonuçlar, büyük olasılıkla çok da fazla değişmeyecek. Kısacası 22 Eylül Pazar akşamı dört yıldan bu yana federal başbakanlık (şansölye) yapan Sosyal Demokrat Parti lideri (SPD) Gerhard Schröder'in koltuğunu koruyup korumayacağı, onun liderliğindeki sosyal demokrat- yeşil koalisyonunun devam edip etmeyeceği ortaya çıkacak. Âna muhalefet blokunu oluşturan Hıristiyan birlik partileriyle (CDU- CSU) muhtemel koalisyon ortaklan Hür Demokrat Parti (FDP), kamuoyu yoklamalannı önde götürüyordu. Ancak geçen ay yaşanan sel felaketindeki başanh yardım politikalan ve ABD'nin Irak'a saldın hazırlıklanna açıkça hayır demesiyle kişisel popüleritesi yükselen Schröder, SPD-Yeşiller koalisyonu aleyhine gelişen eğilimi tersine çevirmeyi başardı. Ve son kamuoyu yoklamalannda öne geçen iktidar bloku rahat bir nefes aldı. Ancak bu durum kısa sürdü ve beklenen oldu. Schröder hükümetini işsizlikle mücadeledeki başansızlığı öne çıkararak geride bırakmayı hedefleyen Hıristiyan birlik partileri, son kozlannı kullandılar ve yabancılar tartışmasını gündeme getirdiler. CDU-CSU bloku, daha önce halk içindeki aşın sağcı ve yabancı düşmanı eğilimlerin genişlemesine neden olan bu tartışmalan öne çıkannayarak 'sorumlu' davranacaklan izlenimini vermeye çalışmışlardı. Başbakan Schröder, sağın başbakan adayı, Hıristıyan Demokrat lider Edmund Stoiber'i uyararak, muhalefetin bu yeni stratejik atağının ülkedeki iç banşı tehlikeye düşüreceğine dikkat çekti. Şimdiye kadar kendisinden beklenenin tam tersini yaparak, 'yabancı düşmanı' imajından uzak kalmayı başaran, böylece rakiplerini şaşırhp, kendisını "dengeü, liberai aşınhklardan uzak' bir politikacı olarak gösterebilen Bavyera Başbakanı Stoiber'in bu doğrultuda bir tırmandırma politikasını tercih ettiği görülüyor. Stoiber'in seçim ekibının önde gelen isimleri, iktidara gelir gelmez ilk olarak Schröder hükümetinin büyük zorluklarla kabul ettirdiği ve tüm eksikliklerine rağmen büyük bır reform olarak kabul edilen Göç Yasası'nı değiştireceklerini açıkladılar. Sağ politikacılar, yeni yasanın Almanya'ya yeni ve ölçüsüz göçe neden olacağını, bu durumda ülkedeki işsizlik sorununun daha da kötüleşeceğini, başta Türkler olmak üzere uzun yıllardır Ahnanya'da yaşayan göçmenlerin entegrasyonunu 'zorlayacak' yaptınmlardan yoksun olduğunu ileri sürüyorlar. Küçük ortak başbakan adayı Alman yasama sisteminin en önemli kurumu olan Federal Meclis'i yenilemek için yapılacak bu seçimde, esas olarak partiler yanşıyor, ancak iktidan hedefleyen her parti ya da partiler grubunun seçim kampanyası önceden ilan edilen bir başbakan adayının yönetiminde sürdürülüyor. Bu başbakan adaylan da genellikle en büyük iki kitle partisi SPD ve CDU'dan çıkıyordu. Bu seçimin en ilginç yanlanndan biri muhafazakâr kanadın küçük ve yerel (Bavyera) partisi Hıristiyan Sosyal Birlık'ten ZZ Eylül'deki genel seçimler Alman halkı için Irak'a ABD saldınsı ve göçmenlerle ilgili referanduma dönüşüyor. îktidardaki sosyal demokrat - yeşil koalisyonunun Irak'a savaşa her koşulda hayır diyerek yaptığı savaş karşıtlığının puan getirmesi üzerine sağcı muhalefet korkulan adımı attı ve göç tartışmalannı çi öne çıkararak karşı atağını yaptı... AJeçimler Türkiye'yi de yakından ilgilendiriyor. Sağ iktidara gelirse Türkiye'nin AB'ye üyelik süreci yeni zorluklarla karşılaşacak. tktidardaki 'sol' muhalefet daha dost bir çizgi izliyor. Fransa, Italya gibi AB ülkelerinden sonra Almanya'da da muhafazakârlann iktidara gelmesiyle Türkiye'yi Avrupalı olarak kabul etmeyen cephe güçlenecek... (CSU) bır politikacının başbakan adayı olarak seçime katılıyor olması. 1980 seçimlerinde de CSU'lu ünlü bir politikacı Josef Strauss, CDU-CSU blokunun federal başbakan adayı olmuş, ancak sosyal demokrat rakibi Hefanut Schmidt karşısında büyük bir yenilgiye uğramıştı. Yine bir Bavyeralı politikacının Hınstıyan birlık partilerinin federal başbakan adayı olabilmesı, 1998 seçimlerindeki yenilgiden sonra CDU Genel Başkanlığf nı Hefanut Kohldan devTalan ve sağın gelecekteki lideri olarak görülen "Prensip olarak PDS hariç meclisteki tüm partilerle koalisyon yapabilir durumda ohnahyız" diyerek geçiştiriyor. SPD'nin FDP hatta CDU'yla ortaklık kurabileceğıne işaret eden bu yaklaşım, liberallerden fazlasıyla yakınlık görürken. sağın başbakan adayı Stoiber. FDP'den başkasını ortaklığa layık görmüyor. •SPD ve Yeşiller, Türkiye'nin AB'ye üyelıği için Kopenhag kriterlerinin hayata geçirilmesinin yeterli olacağını açıklarken, CDU ve CSU cephesinden dini, coğrafi ve tarihi engeller nedeniyle düzenleyen reformlan yeniden ele alacaklarını açıklarken, potansiyel ortaklan FDP buna gerek olmadığını, yasalann önce uygulanmasını, sorun çıkarsa değişikliğe gidilmesini savunuyorlar. •CDU ve CSU, iç^üvenlikle ilgili getirilen yeni önlem paketlerinin yetersiz olduğunu, Alman ordusunun da ülke içinde güvenlik hizmetlerinde de görevlendirilmesi yolunda anayasal ve yasal değişiklikler yapılması gerektiğini savunuyor. Federal Almanya, resmen kurulduğu 23 Mayıs 1949 MobilCom iflastan kurtuldu Ekonomi Senisi - Seçimlere bir hafta kala, Alman hükümeti 400 milyon Euro'luk (yaklaşık 388 milyon dolar) acil yardım sağlayarak MobilCom'u iflastan kurtardı. Alman hükümetinin sağladığı destek birçok çevrede "seçim yatinmı" olarak değerlendirilirken, bu hareketin Avrupa Birliği'nin rekabeti düzenleyen kuraliannı ihlal edip etmedigi de tartışmaya açıldı. Schröder, bu para desteğinin devlet bütçesinden değil, devlet kontrolü altında bulunan bir bankadan kredi şeklinde sağlandığı üzerinde dunırken, bu durumun Avrupa Birliği'nin yetki alanına girmediğini savundu. iflastan dönen MobilCom ve en büyük ortağı France Telecom arasındaki uzun süren gerginhği çözmek için Alman ve Fransız hükümetlerinin bir araya geldigi açıklandı. Hükümetlcr arasında gerçekleşen öncebkli görüşmelerde bir çözüm yolu arandığı belirtiklL Chirac, her iki grubun da yollanm ayınp ayırmayacağınm henüz kesin olmadığına dikkat çekti. VVolfgang SchaeuMe'nin bağış yolsuzluklanndan kaynaklanan skandallar nedeniyle istifa etmek zorunda kalmasıyla mümkün oldu. CDU'lu delegeler, Schaeuble'nin yerine Doğu Almanya kökenli Angela Merkel'i getirdiler ama daha sonra, iş ciddiye bınip iktidara gelme olasıhğı güçlenince federal başbakanlık görevine bir kadın politikacıyı aday göstermeyi içlerine sindiremediler. Son kamuoyu yoklamalan Schröder ve SPD'nin lehine sonuç venyor. Yine de seçimle ilgili bilinmeyenler henüz çok. Koalisyon ortağı Yeşiller'in, Demokratik Sosyalizm Partisi'nin (PDS) ve yine tüm ısrarlara rağmen CDU-CSU'yla ortaklık kuracaklannı açıklamayı kabul etmeyen ve ıcabında SPD ile de bir koalisyona gidebileceğinin ışareüerini veren FDP'nin alacağı seçim sonuçlan da gelecek dönem parlamentosundan çıkacak hükümet için önemli. SPD yesillerle devam edecek Şimdiki ortaklan yesillerle koalisyona devam edeceklerini açıklayan Schröder, diğer koalisyon olasılıklanna ilişkin sorulan Türkiye'nin 'Avrupah' olamayacağı yolunda itirazlar duyuluyor. En sert tavn gösterenlerden ve yıllardır çeşitli vesilelerle bu doğrultuda demeçler veren Schaeuble, bir seçim başansı halinde AB'yle ilgili bir görev üstlenecek. •SPD ve Yeşiller, ABD'nin Irak'a askeri müdahalesini, BM Güvenlik Konseyı'nin bu doğrultuda bir karar alması halinde bile desteklemeyeceklerini açıklarken, CDU-CSUve FDP. kesin bır tavır geliştiremiyor, bir yandan "Amerikan dosrJanmızia konuşmadan tavır gefaştinnemetiyiz. Schröder, Bush'a telefon açmah". diğer yandan da "Almanya'nın savaşa girmesine biz de karşıyız, ama BM karan oiursa hayır diyemeyiz ki" dıyorlar. •CDU ve FDP, iktidara gelir gelmez orta ölçekli işverenlerin vergi yükünü düşüreceklerini, çevre vergisini iptal edeceklerini açıkhyor, SPD'nin vergi politikasının büyük sermayenin işine yaradığını, büyük tekellerin artık hiç vergi ödemediklerini, orta sınıfın ise vergi ve bürokrasi yükü altında ezildiğini ileri sürüyorlar. •CDU ve CSU, iktidara gelir gehnez vatandaşlık ve göçü tarihinden bu yana koalisyon hükümetleri tarafından yönetiliyor. İlk genel seçimler 14 Ağustos 1949 tarihinde yapıldı. Seçimleri muhafazakâr kanat CDU-CSU bloku az bir farkla kazandı ve FDP ile koalisyon hükümeti kurdu. Bu seçimlerin yapıldığı yıl AJmanya'nın Sovyet işgal bölgesinde kalan doğu kesiminde Demokratik AJman Cumhuriyeti kurulmuş, o bölgede kalan farklı eğilimdeki partiler, Komünist Partisi'nin yönetiminde Sosyalist Birlik Partisi (SED) adı altında birleşmişler ve proletarya diktatörlüğünü kabul ettiklerini açıklamışlardı. Sol, Batı'da da güçlüydü. Ahnanya Komünist Partisi (KPD) 1 milyon 300 bin dolayında oy almıştı. KPD daha sonraki seçimlerde marjinal parti konumuna gerileyecek, daha sonra yasaklanacak ve ancak kısıtlı olarak Alman Komünist Partisi (DKP) adıyla varhğını sürdürebüecekti. Federal Almanya'daki ilk genel seçimler sonucu CDU üyesi Kökı Büyükşehir Belediye Başkanı Konrad Adenauer Federal Başbakan oldu. 6 Eylül 1953 genel seçimlerini de muhafazakâr blok açık oy farkıyla kazandı ve CDU CSU- FDP ortaklığına GBBHE (Tüm Alman Bloku'Vatanlanndan Sürülen ve Haklan Elinden Alınanlann Birliği) de katıldı, bir koalisyon hükümeti kuruldu. Federal başbakanlığı yine Adenauer üstlendi. 195 7 yılındaki seçimlerde de önderliği koruyan CDU CSU bloku bır başka sağ partiyle, DP (Alman Partisi), koalisyona giderek iktıdannı sürdürdü. Adenauer yeniden başbakan seçildi. SPD, 1961 seçimlerinde yüzde 4.4'lük bir oy artışı yakaladı, ama muhafazakâr kanat ve liberaller karşısında çoğunluğu sağlayamadı. böylece Adenauer'in dördüncü başbakanlık dönemi başladı. Yaşlanan başbakan 15 Ekim 1963 tarihinde görevi bıraktı ve yerine Ludvig Erhard seçildi. SPD, 1965 seçimlerinde de oylannı arttırmayı sürdürdü, ama yine hükümet oluşruracak çoğunluğu elde edemedi. Erhard'ın liderliğindeki koalisyon iktidarda kaldı, ama muhafazakârlarla liberallerin ortaklığı bu kez sadece bir yıl sürdü. Erhard ekonomik kriz nedeniyle ortaya çıkan bütçe açığını kapatmak için işverenlere sağlanmış olan vergi indirımlerini kaldırmaya karar verince. FDP hükümetten aynldı. Erhard da CDU Genel Başkanlığı'nı KurtGeorg Kissinger'e devretmek zorunda kaldı. 68 Almanya'yı sarsıyor Liberallerin hükümetten aynlması, Alman tarihinde ilk kez 'Büyük Koalisyon' olarak adlandınlan muhafazakâr-sosyal demokrat CDU-SPD hükümetinin kurulmasına yol açtı (26 Kasım 1966). Federal Başbakanlığa getirilen Kissinger'in yardımcısı da SPD Genel Başkanı VVilry Brandt oldu. Böylece sosyal demokratlar iktidarla tanışıyordu. SPD, iktidara krizli yıllarda ortak oldu. Bu dönemde tüm Avrupa'yı sarsan öğrenci ayaklanmalan patlak verdi. 27 Mayıs 1967 tarihinde Iran Şahı Rıza Pehlevi'nin Almanya ziyareti sırasında meydana gelen olaylarda 1 öğrenci öldürülünce, olaylar yaygınlaştı. Kıssinger hükümeti Federal Mechs'e bir Olağanüstü Hal Yasası getırdi. Bu gelişmelere rağmen SPD. 1969 seçimlerinde oylannı arttırmayı sürdürdü ve bu kez FDP ile koalisyon hükümeti kurdu. Willy Brandt liderliğindeki hükümet, sağın istemiyle yapılan güvenoylamasını yalnızca 2 oy farkla alabilince, erken seçimlere gitmeyi kararlaştırdı. SPD, 19 Kasım 1972 tarihinde yapılan seçimlerde de oylannı arttırdı ve FDP ile bir koalisyon hükümeti kurdu. Seçimlerden iki yıl sonra Brandt. danışmanı Günter Guillaulme'un Demokratik Alman casusu çıkması olayından sonra, sağlık nedenlerini öne sürerek başbakanlıktan istifa etti ve Hefanut Schmidt dönemi başladı. 1976 ve 1980 seçimlerinden sonra da SPD iktidar partisi olmayı sürdürdü. Liberallerle kurulan koalisyon uzun sürmedi. 17 Eylül 1982 tarihinde Federal Başbakan Schmidt, FDP'nin hükümet protokolünde değişiklikler öngören bir önerge vermesi üzerine koalisyonu bozduğunu açıkladı. Yapılan erken genel seçimleri ise muhafazakârlar kazandılar ve 1998'e kadar sürecek Kohl iktidan dönemi başladı. 16 yıl süren bu dönem, 1998 Eylül'ündeki seçimlerle sona erdi, sosyal demokratlann ikinci iktidar dönemi başladı. Bu dönemin önemli bir özelliği ise SPD'nin 1983 seçimlerinde yüzde 5'lik barajı aşarak 28 millervekili ile meclise girmeyi başaran çevreci Yeşiller Partisi gibi yeni bir koalisyon ortağı bulmasıdır. YARIN: schröder'in dört yılı Ö N C E K İ S E Ç İ M L E R (1949'dan bu yana, yüzde olarak) YıUar Partiler CDU/CSU SPD FDP B90/Yeşiller PDS Diğer Partiler ŞU ANDAKİ MİLLETVEKİLLERİ Parti/MiltetvekJlleri Kadın SPD CDU/CSU Yeşiller FDP PDS Toplam 105 45 27 9 21 207 rrkek Toplam 193 200 20 34 15 462 298 245 47 43 36 669 199835.2 199441.5 199043.8 198744.3 40.9 36.4 33.5 37.0 6.2 6.9 11.0 9.1 6.7 7.3 5.0 8.3 5.1 4.4 2.4 - 5.9 3.5 4.3 1.3 CDU/CSU 197244.9 196946.1 196547.6 196145.3 SPD 45.8 42.7 39.3 36.2 FDP 8.4 5.8 9.5 12.8 B90/Yeşiller PDS Diğer 0.9 5.5 3.6 5.7 198348.8 38.2 7.0 5.6 0.4 198044.5 42.9 10.6 197648.6 42.6 7.9 1.5 0.5 0.9 195750.2 31.8 7.7 ^ 195345.2 28.8 9.5 194931.0 29.2 11.9 10.5