Katalog

2S» AĞUSTOS 2002 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA EKONOMÎ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 13 ama Endeksi 2002'ye göre Türkiye 'kirlenmiş ülkeler' kategorisine doğru yuvarlandı Türkiye sınıfi geçemediEkooomi Senisi - Uluslararası Say- daniık Örgütü (Transparency tnteraa- tional) 2002 Yolsuzluk AJgılama En- deksi'ae (CPI) göre "şeffafbgı dilinden düşirmeyen ve art arda yasal düzenle- mefer yapan" Türkiye, sıralamada 54.' likten 64. sıraya geriledi. Endekse göre "Idrlenmiş ülkeler'' kategorisine girmskten "kjlpayıkurtulan" Türkiye, "•saydamhkta" 10 üzerinden 3.2 puan aldı. Toplumsal Saydamlık Hareketi E)er- neği'nce dün düzenlenen. toplantıda, Ulusiararası Saydamlık Örgütü "Yol- suzhık Algılama Endeksi 2002" sonuç- ları açıklandı. Toplantıda 2001 yılında 91 üJke arasında 3.6 puanla listede 54. sırada yer alan Türkiye, 2002 yılında 102 iilke arasında 3.2 puanJa 64. sıraya geriledi. Endekse göre 3 puanın altın- daki ülkeler "kirlenmiş. ülkder" olarak nitelendiriliyor. Geçen yıla göre 0.4 pu- an gibi önemli bir kayıp yaşamış olan Türkiye'nin, kirlenmiş ülke olma sını- nna çok yakın olduğuna da dikkat çe- kildi. Toplumsal Saydamlık Hareketi Derneği Genel Başkanı Erciş Kurtu- luş, Türkiye'nin hızlı bir düşüşünü, si- yasi partı liderlerinin yolsuzlukla sa- vaşmayı hedefleyen bürokratlan, savcı ve yargıçlan korumak yerine onlan ce- zalandırma, siyasetten ve meslekten uzaklaşnrma gibi yanlış bir tutumu ter- cih etmelerine bağladı. Yolsuzlukla verildiğini ve kararname ile ilgili her- hangi bir gelişme olmadığını kaydetti. Klrllllk siyasette baglıyor Çözümün "dürüsdüğükunımsal ola- rak egemen kılınak''tan geçtiği \-urgu- lanan toplantıda Uluslararası Saydam- lık Örgütü Başkanı PeterEigen siyasi li- • Uluslararası Saydamlık Örgütü'nün açıkladığı "Yolsuzluk Algılama Endeksi 2002"nin sonuçlanna göre Türkiye, "kirlenmiş ülkeler" kategorisine girmekten kıl payı kurtuldu. 102 ülke arasında 64. sıraya yerleşebilen Türkiye, geçen yıla göre 0.4 daha düşük puan aldı. mücadele kapsamında Meclis ve hükü- metten de yeterli cevap alamadıklannı belirten Kurtuluş, yolsuzlukla mücade- le stratejisine ilişkin BakanJar Kuru- lu'nca hazırlanan dar kapsamlı karama- menin şu an için kabinede bulunmayan birbaşbakan yardımcısının insiyatifine derlerin ve ortaklannın herfirsattarüş- vet aldıklannı kaydetti. Yolsuzluk yapan işadamlanyla el ele verip ülkelerini fakirliğe mahkum ettik- lerini anlatan Eigen, özel kazançlann ülke ve toplum çıkarlanndan önce gel- mesini eleştirdı. Yolsuzluk algılama endeksleri ya- pılırken ülkelerin dış ekonomik iliş- kilerine yolsuzluğun etkileri değer- lendiriliyor. Ülkeye gelecek yaban- cı sermaye ya da halen ülkede faali- yet gösteren yabancı sermayenin ül- ke içinde karşılaştıklan gerek kamu bazındaki yolsuzluk olaylannı gerek kamu kesimi dışmda gerçekleşen yolsuzluk olaylannı yapılan anket- lerde dile getiriyorlar. Yapılan araştırmalarda risk anali- zi yapan organizasyonlar da bulunu- yor. Omeğin Türkiye'deki yolsuzluk incelenirken risk analizi yapılıyor, çünkü riskli olarak algılanan bir ül- kede yatınm yapmak, yatınm yapa- cak kuruluşun da bir süre sonra şa- ibeli bir duruma düşmesine neden olabiliyor. Türkiye'de şimdiye kadar yapılan risk analizlerinde, yabancı sermayenin ülkeye gelmesini engel- leyen en önemli faktör, yolsuzluk ve hesap verme ahşkanlığuıın eksik ol- ması olarak gösteriliyor. 64. Sıra 1. 2. 3. 4. 5. 6. «. 10. 13. 18. 22. 23. 27. 29. 44. 45. 64. sıradayız *—/^r- Ülke Derece Fintandsya Danımarka YeniZetanda izlanda Sngapur Isveç Holianda Ingıltere Isviçre AJmanya ispanya Irlanda Estonya Slovenya Yunanistan Bulgaristan Türtty» 9.7 9.5 9.5 9.4 •3 9.3 9.0 8.7 &5 7.3 7.1 6.9 6.0 5.6 4.2 4.0 3.2 BAYINPIR HOLDtNG: Davadan vazgeçirmek isttyorlar Ekonomi Senisi - Bayındır Holding, Pakistan Ulusal Karayollan Başkam General Faruk Cavit'in kendilerinden 71 milyon dolarlık 'fazla ödemeyi' almak üzere Türkiye'ye geldiği iddialan üzerine sert tepki gösterdi. Holding yetkilileri, "tki askeri müdahale, 3 ayn hükümet sonucunda; işin bitirilmeme sebebi Pakistan retkilüeridir. Ve bu olay bir Türk şirketinin değil, Pakistan'uı ayıbıdır" açıklamasını yaptı. Holdingden yapılan açıklamada, söz konusu nedenlerle bitirilemeyen Islamabad-Peşaver Otoyolu'yla ilgili olarak uluslararası hakeme giderek 350 milyon dolar tutarında tazminat talebinde bulunulacağı kaydedilirken Pakistan yetkililerinin tazminat davası srişimlerini engellemek için telaş ıle Türkiye'ye geldiği belirtildi. Açıklamada Pakistan'da açılan davanm devam ettiği bildirildi ve "Bankalaria yapılaeak temasın hiçbir anlamı yoktur, karar geçertidir. Aynca Bayındır, \BD'deki (ICSIT) IMF ve Dünya Bankası'nın kurduğu bir hakem mahkemesine giderek 4 Nisan 2002'de, bu mahkeme nezdinde 350 milyon dolarbk tazminat talebinde bulunmuştur" ifadesi kullanıldı. Daewoo üretimi durdurdu ABD devi General Motors şirketinin nisan ayında saün aldığı Daevvoo Motor'da araba üretimi geçici süreyle durduruldu. Daovoo, en büyük parça sağlayicısı olan Delphi Otomoth Sistemleri Şirketi'nin, ödemelerin geciktirilmesi yüzünden parça dağrtımını durdurmasıyla üç fabrikada üretimin askıya ahndığını açıkladî. Firma üretime yönetik bir darbeyi de Llaştınna Bakanhğfndan aldı. Bakanhk, iç pazarda satüan 290 bin arabanın, fren sistemindeki sonınlar nedenivle geriye çağnlmasını isledi. Geciken ödemeler yüzünden çok ciddi fınans problemleri yaşadıklanndan şikâyet eden taşeron firmalar, Daevvoo'nun satış ve ünetinıindeki keskin düşüşlerin kendi proUemlerini giderek büyüttüğünü belirttiler. General Motors, 2000 yıhnda iflas eden Daewoo'yu nisan ayında 2 milyar dolara satın almıştL Firnıanın 17.5 milyar dolarhk borcunu üstlenen GM, nakit olarak 400 milyon dolar ödemişti. YENİ MAĞAZALAR Carrefour veMetro atakta Ekonomi Servisi - Ulusötesi hipermarket zincirlerinden Carrefour ve Metro, Istanbul'daki yatınmlannı yeni mağazalarla büyütüyor. Dün Carrefour Sabancı Ticaret Merkezi AŞ'nin (CarrefourSA) 10. mağazası, Istanbul Kadıköy'de açıldı. Metro AG'nin Türkiye kolu "Metro Cash and Carry" ise Istanbul'daki üçüncü, Türkiye'deki sekizinci mağazasını önceki gün Büyükçekmece'de açtı. Tepe Nautilus Alışveriş Merkezi bünyesinde yer alan Carrefour Acıbadem Mağazası, toplam 10.600 metrekarelik satış alanma sahip. Hipermarket, yaklaşık 3 bin kişilik ücretsiz otoparkı, 406 personeli ve 76 kasayla, haftada 7 gün 10.00-22.00 saatleri arasında hizmet verecek. Bakkallar, marketler, işyerleri, resmi ve özel kuruluşlar, hotel, restoran, catering endüstrisine toptan fiyatına ürünler sunan "Metro Cash and Carry" Mağazası ise 27 bin metrekarelik arazi üzerine kurulu ve 7 bin metrekare satış alanma sahip. 310 araç kapasiteli otoparkı ve 400 metrekarelik bahçe- kamping satış alanı olan mağaza, toplam 300 kişi ile hizmet verecek. Yolsuzluklar zincirinin ilk halkası Enron varlıklarını satıyor, Nortel istihdamını azaltacak Ulusötesi dev şirketler dört kıtada sarsıhyor AVRUPA MERKEZ BANKASI AB büyümeden umudunu kesti Ekonomi Servisi - Av- rupa Merkez Bankası (ECB), Euro alanında bu yıl yüzde 2-2.5 olarak gerçekleşmesini bekledi- |i büyüme oranuu geri çekti. Avrupa Birliği değer- lendirme raporlannda daha önce, Euro bölge- sinde ekonomik büyüme- nin küresel durgunluğa karşın yüzde 2.5'leri bu- lacağını ısrarla savunan ECB Baş Ekonomisti Ot- mar Issing büyümedeki sıçrayış beklentisinin gerçekçi olmadığını ka- buletti. "Aşm büyüme beklen- tisi daha yüksek sevfyede bir durgunlukla sonuç- faradı" diyen Issing, bu- nun düşüşle kanştınlma- ması gerektiğini ifade et- ti. Ekonomik faaliyetler- de genel bir gerileme beklenmediği görüşünü öne süren Issing, yeni bir tahminde bulunmamakla birlikte, gelişmelerin yü- lık büyüme ortalamasını düşüreceğini belirtti. Euro alanma dahil ül- kelerin Avrupa Istikrar ve Büyüme Anlaşması ile il- gili tepkilerine de deği- nen Issing, kurallarda de- ğişikliğe ihtiyaç olmadı- ğım söyledi. ttalya, üye ülkelere sıkı bütçe koşul- ları getiren anlaşmanın iptalini önertnişti. Göz- lemciler, ECB'nin ağus- tos ayı raporunda büyü- me tahminine yer verme- mesini, oranlan yeniden değerlendirme dönemi olarak yorumlamıştı. Küresel çapta yaşanan durgunluğun etkilediği dev bil- gisayar şirketi Hewlett Packard'ın sarışlan düştü. (Fotoğraf: AP) Ekonomi Servisi - A\Tupa, Asya ve Amerika çıkışlı ulusötesi şirketlerden gelen "iç kararncr haberler dünya ekonomisinin gündemini oluşturmaya devam ediyor. Dün enerji devi Enron varlık satışına çıkacağını, telekomünikasyon firması Nortel istihdamım düşüreceğini, bilgisayar firması HP ise kâr oranlarının hayal kırıklığı yarattığını açıkladi. Enron'da tasflye slnyall ABD'de ortaya çıkan muhasebe skandallarının ilk halkası olan ve skandal sonrası iflasını açıklayan Enron, aralannda Türkiye'deki bir enerji tesisinin de bulunduğu 12 mal varlığını satışa çıkaracağını açıkladi. îflastan kurtulma umudunu sürdüren şirket, varlık satışını yeniden yapılanma sürecinin devamlılığı için gerekli gördüğünü açıkladi. Ancak, analistler geçen aralıkta ıflasa karşı koruma isteyen Enron'un 12 aktifini satışa çıkarmasıyla başlayan süreci. şirketin tasfiye başlangıcı olarak yorumluyorlar. Satışa sunulacak tesisler arasında, Enron'un yüzde 50 hissesine sahip olduğu, Marmara Ereğlisi'nde kurulu 478 megawatt gücünde Trakya Project adlı doğalgaz enerji santralı da bulunuyor. Nortel'de l^en çıkarma Telekomünikasyon gereçleri firması Nortel Nervvorks, üçüncü çeyrekte operasyonel kânn yüzde 10 düşmesini beklediklerini belirterek 7 bin kişinin işine son verileceğini açıkladi. Firma, daha önce 3.2 milyar dolar olarak açıkladığı üçüncü çeyrek kâr hedefinin 2.6 miiyar dolar olarak değiştirdi. Nortel, satışlardaki düşüklügü, ABD'de telekomünikasyon hizmetlerine yönelik yatınmlarda görülen kilitlenmeye bağladı. HP'de hayal kırıklığı Bilgisayar devi Hevvlett Packard (HP) da yılın iş bağlantılanna yeterince satış yapamamaktan şikâyetçi oldu. HP, sektörde küresel çapta yaşanan durgunluğun kendilerini de etkilediğini belirterek üçüncü çeyrek kazançlanmn oranlannın hayal kırıklığı yarattığını söyledi. Yılın ilk çeyreğinde 2 milyar dolarlık net zarar açıklayan HP, üçüncü çeyrekte yeniden temmuzda biten üç ay içerisinde 16.5 milyar dolar kazanç elde ettiklerini bildirdi. İŞÇİNİNEVRENİ1NDEN ŞÜKRAN SONER Seçmen Olabilmek Vatandaşlık hakkınızı ya da sorumluluğunuzu ye- rine getirmek için seçmen listelerini incelemek üze- re muhtarlığa gittiniz mi? Gidenler, bir ölçüde bilgi sahibi olmuşlardır. Gitmeyenler için altını çizmekte yarar var. Geçen seçim oy kullanmamış olanlar seçmen listelerinde düzeltme yaptıramazlarsa, daha doğ- rusu listelere adlannı yazdıramazlarsa oy kullana- mayacaklar demektir. Yeni seçmen, geçen seçim oy kullanamamışlann toplamı olarak bu 5 milyonun üstünde çok ciddi bir sayı demek. Işleyen sistem içinde de listelerde adlan olmayan çoğunluğun oy kullanma hak ve yükümlülüğünün yok olması an- lamına geliyor. Kimse de bu ciddi sorunla ilgilen- miyor. Kısa süreli gözlemimde tanıklıklarımdan aktara- rak durumu anlatmaya çalışayım. Karmakanşık lis- telerde uzun bir uğraşıdan sonra adınızı bulamadı- nızsa muhtardan özel ikametgâh ilmuhaberi çıkar- manız gerekiyor. Sonra da bağlı olduğunuz seçim kuruluna bu belge ve kimliklerinizle başvurmanız, listeye yazılmanızı sağlıyor. Küçük kentlerde bile bu işlemler birkaç saatinizi alır. Büyük kenrtte hele de işyeriniz, muhtarlık, seçim kurulu arasında anlam- lı mesafeler varsa, en az yarım gün, çoğunlukla bir tam gün demektir. Türkiye'de bugünün çalışma ortamında seçmen listesine yazılmanız için hangi işveren size en az ya- nm, bir gün izın verir? Listelerde yazılı olup olma- dığınızı elbette bir yakınınız araştırabilir, ancak ya- zılım işlemlerinde kendinizin bulunması, tarafinız- dan yapılması zorunluluğu var. Kafadan, listelere yazılmamış olan çoğunluk yazılım dışı kaldı diyebi- lir miyiz? Benim muhtarlıkta kaldığım süre içinde listeler- de adını bulamayan 11 kişiden sadece biri uğraş- mayı göze alarak özel ikametgâh ilmuhaberi aldı. Diğerleri ya çalışan yakınları için bir şey yapama- yacaklarına karar verdiler ya da uğraşmayı göze alamadılar. Başka ıllerden gelenler, seçim bölgele- ri değişmiş olanlar için yapılmak zorunda olunan iş- lemler çok daha zordu. Içlerinden bazıları "Para cezası var mı, oy kullanmazsam ne olur" sorulan ileyetinip başlanna ciddi birsorun gelmeyeceği ka- nısına vararak hallerinden hoşnut, bir dahaki seçi- me oy kullanmak üzere çekip gittiler. Seçmenin bu seçimde oy kullanma konusunda- ki hevessizliğini orada bile kolayca yakalıyorsunuz. O işin bir başka boyutu. Ama muhtarlara şu gün- lerde dokunsanız, bas bas bağıracaklar. Haklı ola- rak vatandaş karmakanşık listelerin içinden çıka- mıyor, sürekli muhtarlara söyleniyor. Onlar doğru- dan yetki ve sorumluluğu olmayan angarya bir iş- ten bıkkın. Sorulardan, yapılaeak angarya ek işler- den çalışan, gelemeyecek itirazcılar için, noterden vekâletle başlayan sayısız yeni işlemden kurtulmak üzere, "boş verin, bir daha seçime oy kullanırsınız" önerileri ile başlanndaki kalabalığı da azaltmaya çalışıyorlar. Bizim muhtar "Ah birmikrofonu bana uzatan ol- sa" diye söyleniyor. Yıllann deneyimi ile bu ilkellik, kargaşadan kurtulunacak sayısız pratik çözüm yol- lanndan sözü açıyor. En çok da bu kargaşanın so- runu çözmemek üzere yarattığı maliyetten, emek- ten, israftan hesaplar çıkarıyor. Bu arada seçimler nedeni ile bizim kesemizden siyasi partilere, vatan- daş hesabı ile boşu boşuna akıtılan paralara söy- leniyor. Listelere homur homur bakan vatandaşlar da siyasilere akan paraların haram olması duaları- na koro olarak katılıyorlar. Bizim muhtar bu ülkeyi yönetenlerden, siyasiler- den, bürokratlardan daha mı iyi bilecek? Nüfus kâ- ğıtları ya da muhtarlık kayıtları ile yetinilse seçim- lerde kim bilir ne hileler, oyunlar olacak? Bir kişi kim- bilir kaç hileli oy kullanacak? İyi de karşı karşıya bu- lunduğumuz tablo, yıllardır düzelmeyen tablo, tam bir ilkellik, akıl almaz israf, bürokrasi, vatandaşın hır- palanması, sonuçta da çok büyük sayılarla kitlele- rin oy haklarını kullanamaması değil mi? Bilişim ça- ğında bu işin altından kalkamamanın, güvenlikli bir sistemi kuramamanın mazereti olur mu? Vatandaşın seçme hakkını kullanamaması, seç- men listeleri rezaleti 10-20-30 yıl önce de hep ay- nı ilkel boyutlan ile vardı. Uğraştığımızla, çıldırdığı- mızla, karmaşa ile boğuştuğumuzla kalıyor. Deği- şen, düzelen hiçbir şey olmuyor. Devlete, vatanda- şa, ülkeye nelere mal oluyor? Yazık değil mi? Üs- tüne üstlük haber değeri taşımayacak kadar ola- ğan, kabul edilir bir rezalet halini alıyor. Vatandaşın oy kullanma hak ve sorumluluğunu yerine getire- memesi, milyonların listelerde yazılı olmaması ne vatandaşın, ne siyasilerin ne de bürokratların.. kim- selerin umuru olmuyor.. Sonra da seçimle yatıp seçimle kalkıyor, yaşa- mımızı seçim tartışmalarına odaklıyor, politize oldu- ğumuzu savlıyoruz.. soner@cumhuriyet.com.tr Tahmin Komitesi: Tanmsal üretim bu yıl vasat ANKARA (AA) - Türkiye'de bu yılki ta- nmsal üretim, birçok üründe geçen yıla göre iyi, önceki yıla göre ise daha kötü oldu. Önce- ki yıla göre buğday üre- timi düşerken nohut, fasulye, mercimek, ay- çiçeği üretiminde artış bekleniyor. Tanmla ilgili kurum ve kuruluşlann temsil- cilerinden oluşan Ta- nm Ürünleri Tahmin Komitesi, 20 Ağus- tos'ta toplanarak bu yıl için ilk üretim tahmin- lerini belirledi. Buna göre, geçen yıl 19 mil- yon ton buğday üreti- minin bu yıl 19.5 mil- yon ton, geçen yıl 7.5 milyon ton olan arpa üretiminin de bu yıl 8.3 milyon tona yükselme- s» bekleniyor. Mısır üretiminde ise düşüş tahmin edildi. Geçen yıl 2.2 milyon ton olan mısır üretiminin bu yıl 2 milyon tona düşeceği tahmin ediliyor. Yılda üç kez toplana- rak tahminlerini kesin- leştirmeye çalışan ko- mitenin ilk tahminleri- ne göre bu yıl bakliyat üretiminde önemli ar- tışlar bekleniyor. Cretim fazlalığı ne- deniyle kota uygulan- masına rağmen bu yıl tütün ve şekerpancann- da da geçen yıla göre üretim artışı bekleni- yor. Pamukta ise 40 bin ton civannda üretim ar- tışı öngörüldü. Geçen yıl 2 milyon 338.6 bin ton olan kütlü pamuk üretimin bu yıl 2 mil- yon 375.8 bin tona ulaşması bekleniyor.