Katalog

20AĞUSTOS2002SALI CUMHURİYET SAYFA ekonomi@cumhuriyet.com.trJ _ J i l \ _ f 1 ^ V / i - ' A l . ClVUIIVIIIIHİfcOUIIIIIUI IJEl.bUIII.il İstanbul'da açılan şirket sayısı kapananı geçti, otomotiv ve beyaz eşya üretimi arttı Hareketvar sevinçyok 13 WasdaqBorsası Asya'yı sevmedi • TOKY0(AA)- .ABD merkezli Nasdaq iMenkul Kıymetler Borsası, Asya €ilkelerindeki kötü ekonomik \e piyasa şartlannı gerekçe göstererek Avnıpa'ya yeniden odaklanma lcaran aldı. N'asdaq'ın yeni planındaki ilk fıedef, Almanya'da yeni bir elektronik menkul kıymetler borsası lcurarak Frankftırt merkezli 'Deutsche Boerse" ilerekabet etmek. "Nasdaq Deutschland'" adlı yeni borsa, ocakta faaliyete geçecek ve ilk aşamada 3 bin çeşit hisse senedi işlem görecek. Telefona yüzde Uzamgeldi ANKARA(ANKA)- Türk Telekom, telefona yüzde 1.7 oranında zam yaptı. Bu zamla kontör ücreti 59 bin liradan 60 bin liraya çıkanldı. Türk Telekom'dan yapılan açıklamada. tanfelerin yeniden düzenlendiği belirtilerek, 59 bin lira olan kontör ücretinin yanndan itibaren 60 bin liraya yükseltildiği ifade edildi. Buna göre, kontör ücretindeki artış yüzde 1.7 düzeyinde oluştu. Akbank, vengi pekortmeni • Ekonomi Servisi - Akbank, 183.1 trilyon lira Kurumlar Vergisi ile2001yıh vergilendirme döneminde Türkiye'nin en yüksek Kurumlar Vergisi ödeyen özel sektör kuruluşu oldu. Akbank'tan yapılan açıklamaya göre, 2001 yılı vergilendirme döneminde Kurumlar Vergisi beyannamesine göre bankanın tahakkuk edilen Kurumlar Vergisi tutan 183 trilyon 130milyar 720 bin lira olarak gerçekJeşti. KOBİ kpedileni canlamyor • ANKARA(ANKA) - Ekonomik krizden en çok etkilenen kesimlerin başında gelen küçük ve orta boy işletmelerde (KOBl) canlanma işaretleri görülüyor. KOBÎ'ler ocak-haziran döneminde 27.7 trilyon liralık yatınm için teşvik belgesi aldı. Söz konusu yannmlar için düzenlenen teşvik belgeleri kapsamında KOBÎ'lere kullandınlması kararlaştınlan yatınm ve işletme kredileri de 11 trilyon 924 milyar lira olarak belirlendi. Hazine'den tahvil satışı • Ekonomi Senisi - Hazine, halka arz yoluyla satışa sunulan dövize endeksli tahvillerde ilk gün 301 milyon dolarlık satış gerçekJeştirdi. Hazine'den yapılan açıklamaya göre, iki gün boyunca halka arz yoluyla satışa sunulan bir yıl vadeli dövize endeksli devlet tahvillerinden, bugün nominal 301 milyon dolarlık satış gerçekleştirildi. Yıllık yüzde 9 faizli olarak satılan tahvillerle ilk gün yapılan borçlanma ise 276.2 milyon dolar oldu. OLCAYBÜYÜKTAŞ Sanayı üretiminın ve ıstihda- mın önemli bir kısmını barrndı- ran istanbul'da yapılan araştırma ve denetimler, ekonomıde büyük canlanma yaşandığını ortaya ko- yuyor. Örneğin istanbul'da bazı caddelerdekı dükkânlann ciro ar- tışı yüzde 150"yı aşarken bu yı- hn ilk altı ayında beyaz eşya ve otomotiv sektöründe gözle görü- lürüretim artışlan yaşandığı göz- lendı. Ancak üretim artışına kar- şın önemh bir ıstihdam artışı ya- 5 milyar dolar kayıp Defterdarlığın yapnğı çalışmaya göre 2000 yılı rakamlan itibanyla ekonomide kayıt dışıhk, toplam vergi geürlerinden 5 milyar 347 milyon dolarlık vergi kaybına neden oldu. Ekonominin yüzde 90 kayıüı hale gelmesiyle vergi gelirlerindeki arüşın 15 milyar dolan geçeceğini ileri süren Kadir Boy'a göre istanbul'da kayıt dışılığın boyutu yüzde 5O'ye vanyor. tstanbul'daki öncelikli hedeflerden biri kayıt dışıhk oranının yüzde 30'a indirilmesi. Türkiye vergi gelirleri içinde Istanbul'un payının yüzde 41 olduğu göz önüne ahndığında, bu hedefin ciddi bir gelir yaratacağı görülüyor. Istanbul'daki vergi yüzsüzleri ile mücadele de devam ediyor. Vergi yüzsüzlerinin listesini açıklayan defterdarhk, haciz yoluyla tahsilata da başladı. Haciz, ünlü işadamlanndan şarkıcılara kadar pek çok kişi ve kurumu kapsıyor. şanmayan kentte, üretırru artan sek- törlerin de yılın ilk altı ayını sevınçli ge- çirmediği görüldü. Büyük ihracat artışı yaşanan bu sektörlerde üretıci firmalar ya daha az kâr elde ettı ya da ilk altı ayı zararla kapattı. Otomovıt şirketlennin büyük bölümü ilk 6 ayı zararla geride bırakırken beyaz eş- ya üreticılen de yurtdışı fiyatlannı düşürmek du- rumunda kaldı. Istanbul Konseyı toplan- tısında, konseyin bu dönem başkanı ve tstanbul Defterdan KadirBoy tarafuıdan sunulan rapor, kentteki ekonomik hare- ketliliğin azımsanmayacak boyutta ol- duğunu ortaya koydu. Bazı caddelerde- ki dükkânlann ciro artışı yüzde 150"yi aşarken, bu yılın iLk altı ayında beyaz eşya sektöründe 3 milyon 33 bin adetlilc üretim yapıldı. Ge- çen yılın aynı dönemine gö- re yüzde 40'lık bir artış ya- şanırken üretimin yüzde 62'si ihraç edildi. Son dönem- de büyük bir atılım yaparak gerek yur- tiçi üretımini artıran, gerek Avrupa mar- kalannı bünyesıne katan Arçelik'in, bu yılın ilk altı ayında geçen yı- la oranla daha fazla ihracat yaptığı, ancak gelirinin düş- tüğü görüldü. Altı aylık bi- lanço hakkında açıklama ya- pan Arçelık Genel Müdürü Nedim Esgin, bu durumun uluslararası rekabet koşulla- n ve fiyatlann az da olsa düşme- sinden kaynaklandığını dile ge- tirmişti. Otomotiv dertll Istanbul'un sorunlannı ortaya koymak ve çözüm yollan aramak amacıyla kurulan Istanbul Kon- seyi'nin geçen günlerde yapılan toplantısında sunulan ve Istanbul Defterdarlığf nca hazırlanan ra- pora göre, bu yılın ocak-hazıran döneminde toplam üretim, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2 artarak 158 bin 976 adet oldu. Haziran ayındakı artış ise geçen yıl hazirana göre yüzde 15 oldu. Ancak di- ğer yandan açıklanan altı aylık bılanço- lar, otomotiv şirketlerinın üretım ve yurtdışı satışlannın patlamasuıa karşın zarar ettiğini ortaya koydu. Rapora gö- re haziran ayında Türkiye genelinde 2 bin 14 işyeri açıhr, 1670 ışyen kapanır- ken îstanburda açılan iş- yeri 580, kapanan işyeri 394 oldu. Maliye Bakanı Oral, bankalar önündeki maaş hcyruklarının artık tarihe kanşacağını söyledi Emekliye akıllı kart müjdesiANKARA (Cumhuriyet Bö- rosu) - Maliye Bakanı Sümer Oral, emeklı aylıklanndakı yeni düzenlemeler ve Bağ-Kur'un akıllı kart projesine yönelik ça- lışmalannı dün düzenlediği ba- sın toplantısıyla anlattı. Emekli aylıklannın çekihnesi sırasında oluşan kuyruklan azaltmak için 1 Ağustos'tan itibaren yeni bir uygulama başlattıklarını belırten Oral, aylıklann emekli, dul ve yetimlerin doğum tarihıne göre ayın ilk 5 gününe dağıtıldığını kaydetti. Aylıklann aktanldığı hesabın yatınm ve tasarruf hesa- bı olarak kullanılabilmesi için Ziraat Bankasf yla bir protokol imzalanacağını da açıklayan Oral. "Bu uygulamayla birtaraf- tan cmeklilerin hesaplanna ya- tan paralar, aynı gün talimatla günlükrepove vadeli hesaba ak- tanlabikcek. Bankalar önünde- ki gereksiz maaş kuyruklan da azalalabflecek" dedi. Bağ-kur Genel Müdürlü- ğü'nün sürdürdüğü akıllı kart projesi hakkında da bılgi veren Oral, 2 milyonu aşkm hak sahı- bine ilışkin bilgılenn aktanldığı bir sağlık kütüğünün oluşturul- dugunubelirtti. Proje kapsamın- da eczanelerin, Emekli Sandığı Sağhk bUgüerinin bir kartta toplanmasını öngören akıllı kart uygulamasına geçflmesiyle hastane harcamalannda yılhk 100 milyon dolarlık tasarruf sağlanacağı hesaplamvor. (Fotoğraf: AA) ile on-lıne bağlantısının da ku- rulduğunu vurgulayan Oral, pro- jenin mali boyutu hakkında şu bılgileri verdi: • Otomasyona geçılmesini öngören sağhk projesinin yaşa- ma geçırihnesinin ardından, son 3 yılda sağlık harcamalannda yılhk ortalama 60 milyon dolar tasarruf sağlandı. t/ Sağlık bilgılerinın bir kart- ta toplanmasını öngören akıllı kart uygulamasına geçilmesiyle hastane harcamalannda yılhk 100 milyon dolarlık tasarruf sağ- lanacağı hesaplanıyor. t/ Sağlık projesi kapsamında bugüne kadar toplam 8.2 miryon dolar tutannda harcama yapıldı. Projenın son halkası olan akıllı kart için de yaklaşık 25.2 milyon dolarlık harcama yapılacak. t/ Bugüne kadar yapılan 8.2 milyon dolarlık harcamaya kar- şın 174.4 milyon dolar tutannda tasarruf oluştu. Dolayısıyla pro- je kendisini yaklaşık 20 kat faz- lasıyla gen ödedi. • Akılh kart uygulamasına yönelik hazırlıklar tamamlandı. Ancak DPT. değışık akıllı kart yatınmlannın yoğunluk kazan- ması nedeniyle, bu alanda stra- tejilerinbehrlenmesıne kadarbu tür projelerin bekletihnesıni be- nimsedi. Sağlık projesi kapsa- mında yapılan çalışmalarla 139 bin 690 geçersiz karne kullanı- mı behrlendi. Fatura ağır olur' Toplantı sonrasında gazeteci- lerin sorulannı yanıtlayan Oral, siyasi partilere Hazine yardımı yapılmasına yönelik çalışmalan tamamladıklan ve ilgıli yazıyı Hazine'ye gönderdiklerini be- ürtti. Türkiye'de son günlerde si- yaset dışındaki konulann günde- me gehnediğini de belirten Oral. "Ancak Türkrve'de yapılan ve durmayan işler de var. Türkiye uyguladığıprogramı 1 dakikada- hi erteteyemez. Onun gereklerini yerinegetirmede kesinlikk gecik- me yapamaz. aksi takdirde fa- rurasıbüyük olnr" dıye konuştu. Vergi yükü yurttaşın sırtında ANKARA (ANKA) - Yurtıçi talepte arzulanan boyutta bir canlanma yaşanmasa da ilk yedi ayda tüketimden alınan "dolayh" vergiler hızla artarak devletin başlıca gelir kaynağını oluşturdu. Ocak-temmuz döneminde yurttaşlann satın aldıklan mal ve hızmetler için ödedikleri KDV, Akaryakıt Tüketim, Özel tletişim, Özel tşlem, Taşıt Alım gibi vergiler ile ithal mallardan alınan vergiler geçen yılın eş dönemine göre yüzde 75.5 artarken, gelirden ve servetten alınan "doğrudan" vergilerdeki artış yüzde 24.5'te kaldı. Dolaylı vergiler ise toplam vergi gelirlerinın dörtte üçünü, toplam bütçe gelirinin de yaklaşık yansuu oluşturdu; doğrudan vergilerin pastadaki payı ise son derece düşük kaldı. Dolaylı vergiler, toplam bütçe gelirinin de yüzde 48.3'ünü oluşturdu. Tüketimden ahnan ve dolaylı vergi niteliği taşıyan mal ve hizmet vergileri kapsamında altı ayda 15 katrilyon 428 trilyon liralık tahsilat gerçekleştirildi. Mal ve hizmetlerden ahnan vergiler geçen yılın eş dönemine göre yüzde 74.6 arttı. Bu kapsamda en çok gelir 5 katrilyon 906 trilyonla dahilde alınan KDV'den elde edildi. Dahilde KDV tahsilatı geçen yılın eş dönemine göre yüzde 72.6 arttı. Akaryakıt Tüketim Vergisi (ATV) tahsilatı ise yüzde 133.2'lik bir artışla 5 katrilyon 732 trilyona yükseldi. Aynca Tekel ürünlerinden ahnan ek vergi, Taşıt Ahm Vergisi, Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi, Damga Vergisi, Özel Iletişim ve Özel Işlem Vergileri ile harçlardaki toplam tahsilat da 3 katrilyon 790 trilyona ulaştı. Gelir vergilerinde ise toplam tahsilat, yüzde 22.6'lık bir artışla 9 katrilyon 654 trilyon lira düzeyinde kaldı. Toplam pastadaki payı son derece düşük olan servetten alınan vergilerde altı aylık tahsilat ise 551 trilyon lira oldu. BÎN DOLAR KARŞILIĞI TEKLÎF VERlLEBlLECEK Vakıfbank otellerini satıyor Ekonomi Servisi - Vakıflar Bankası, Taksim Otelcilik AŞ'deki yüzde 51 oramndaki hissesinin satışı amacıyla ihaleye çıktı. Ihale kapsamında yüzde 5l'i blok satış yöntemi ile satılacak olan Taksim Otelcilik AŞ. istanbul'da mülkiyeti şirkete ait olan Ceylan Intercontinental ile Side Palace, Abant Palace, Abant Köşkü, Kuşadası Oteli. Mersin Oteli, Alanya Obaköy Oteli ve Side l.sınıffatil Köyü'nün sahibi ve işletmecisi konumunda bulunuyor. Taksim Otelcilik, Vakıfbank'm satışa çıkardığı diğer iştiraki olan Antalya Kemer'de 5 yıldızlı, 1116 yatak kapasiteli Sultan Saray Oteli ile Marmaris îçmeler'de 32 apart ünitesi bulunan Melita Apart Otel'e de sahip durumda. Söz konusu sahşlar ile ilgilenen yatınmcılar, satış şartnamelerini 1000 dolar karşılığı, ilgili adresten alarak en son 19 Eylül 2002 Perşembe günü saat 16.00'ya kadar teklif verilebilecekler. Bu arada banka yetkdlileri, Vakıfbank'm yüzde 51 oranında hissesi olan Taksim Otelcilik AŞ'nin satışınm,"yönetim kurulu" karan gereği yapıldığını belirttiler. Vakıfbank, geçen yıl temmuz aymda söz konusu iştirakleri yine blok satış yöntemi ile satışa çıkarmış ve satışın amacmı, "ticari" olarak nitelemişti. MEVDUATLAR İKÎ AY ÎÇlNDE ÖDENECEK Türkbank'ın tasfiyesi başladı Ekonomi Senisi - Türk Ticaret Bankası'nın (Türkbank) tasfiyesi resmen başladı. Tasfiyesine yönelik karar 14 Ağustos'ta Ticaret Sicil Memurluğu'na tescil ettirilen Türkbank'ta mevduat ve diğer alacağı bulunanlara paralannın iki ay içerisinde ödeneceği bildirildi. Türkbank'ın Tasfiye Memurluğu ve Yönetim Kurulu'ndan yapılan açıklamalarda, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu'nun 15 Haziran 2001 tarih ve 346 sayılı karan ile bu bankanın 1 Temmuz 2001 tarihi itibanyla bankacılık işlemleri yapma ızninin kaldınldığı hatırlatıldı. Bankanın tasfiyesınin, Türk Ticaret Yasası'nm infisah ve tasfiyeye ilişkin hükümleri ile Bankalar Yasası'nm 18'inci maddesi kapsamında ve Banka Ana Sözleşmesi'ne göre gerçekleştirilmesine karar verildiği kaydedildi. Öte yandan, bu hafta içinde genel kurulun usule uygun toplanmadığı gerekçesiyle genel kurulun iptali ve yürütmeyi durdurma talebiyle dava açacaklanm söyleyen Türkbank Munzam Vakfı Başkanı Ceial Balabanh, seçimler geliyor diye bürokratlann acele ettiklerini oysa 7 bin emekhnin kasım ayında maaşlannı nereden alacaklarmm belli olmadığını söyledi. İŞÇİNİNEVRENİINDEN ŞÜKRAN SONER Yer Açın Geçen cumartesi günü Cumhuriyet'in birinci say- fasında yer alan deprem haritasına, hele de İstan- bul'da yaşıyorsanız göz atmamış olamazsınız. Mar- mara Denizi'nde 7 şiddetinde beklenen bir deprem, İstanbul'da kimi semtlerde 9 şiddetine kadar çıka- bilecek, kimi bölgelerde de en fazla 6 şiddetinde yaşanacak. Ev değiştirebilecek ekonomik gücü ol- mayanlar, evlerinin sağlamlığı konusunda umutla- rı olmasa da kaderci, bu haberi belleklerinden sil- meyı seçeceklerdir. O harıta aslında bundan sonraki yoksullar ve var- sıllann yerleşme, yaşam alanlannı belirleme anla- mında büyük önem taşıyor. Hiç kuşkunuz olmasın, yeni lüks ınşaatlar fay hattındaki deprem şiddetıni arttırarak alacak bölgelerde değil, eksiltecek yer- lerde olacak. Varsıllar kahverengi ile boyanmış alan- lardan mavi ile boyanmış alanlara doğru göç eder- lerken, yoksullara o alanları açmak, boşaltmak dü- şecek. Paşabahçe dırenışı kalkmadan önce Beykoz Be- ledıye Başkanı Alaattin Köseler ile bir yemek ye- miştik. Yazma şansım olmadan araya iş güvence- sı, Ankara yolculuğu, sonra da yoğun sıyaset gir- di. Deprem haritası ne kadar da çıplak Beykoz'da yaşananları anlatıyor. Başkan'ın bıze verdiğı dos- yalarda, hertür ven arasında işyerleri ve çalıştırdık- lan işçi sayıları da vardı. Büro çalışanları ile birlikte bin kişilik işçi kapasitesi ile Paşabahçe son büyük işyeri idi. Tekel, Deri-/ Kundura kapandı kapana- cak aşamalanna geleli yıllarolmuş, ikısi birden bir- kaç yüz işçiye inmişlerdi. Beykoz sınırlan içinde iş- çiler için işyen kalmadı demek, yan sanayii, küçük esnaf için de yaşam alanlannın tükenmesı demek olduğuna göre, zaten bölgenin yoksulları için göç kaçınılmazdı. Kristal-lş Sendikası'ndan aldığım bilgiye göre di- renişin kaldırılması üzerine yapılan zorunlu proto- kole göre, baştan işçileri atmayı seçmiş işveren başka ışyerlerine nakil anlaşması yapmıştı. Paşa- bahçe'nin Paşabahçe'de olmayan cam fabrikalan Çayırova, Mersin, Trakya işletmelerıne nakil için ilk aşamada 708 ışçiden başvuruda bulunanların sa- yısı 508. Zaten 157 işçi emeklilik ya da emekhliği yakın yıllarda emekliliğe teşvik kapsamındalar. Bu, ış uğruna birkaç kuşak Paşabahçe'de, Beykoz sı- nırlan içinde yaşayan cam işçi ailesı ile birlikte top- luca Türkiye'nin başka yerlenne göç ediyor anla- mına geliyor. İşçi ailelerınin oturdukları gecekondu ya da sıra- dan apartmanlar boşalacak, çok değerlenmiş ar- salar üzerinde yeni gelecek varsıllar için lüks inşa- atlar, villalaryapılacak. Bu kendiliğinden, Paşabah- çe olayına bağlı göçe, emekli maaşlan ile buralar- da artık yaşayamayacak her üç fabrikanın önceki kuşak binlerce işçi aılesıni ekleyin, küçük esnafı katın. Üstüne zengin göçüne bağlı bölgede yaşa- ma maliyetlerinı, evlerin, dairelerin satışına ilişkin fi- yat baskısını düşünün. Beykoz'a az sayıda zengin geliyor, çok sayıda yoksul onlara yer açmak üzere göç ediyor. Bo- ğaz'ın bu kadar güzel, her şeye rağmen yeşıl kala- bilmış alanlarında bu, zaten derin toplumsal yara açmadan, düzenin kuralları içinde yavaş yavaş ya- şanıyordu. Deprem haritaları zenginlere yer açmak üzere yoksulların göçünü sadece hızlandırdı. Fab- rikalann kapanması, birçok kuşak Beykozlu işçi ai- lelerinın, çevreleri ile birlikte toptan bölgeden gö- çe zorlanmalan kitlesel yaşandığı için toplumsal dengeleri sarsıyor, daha derin yaralar açıp izler bı- rakıyor. Bu arada ben en çok bu üç büyük fabrikanın böl- ge için çok önemli geniş arazilerinin geleceğini me- rakedıyorum. Fabrikalarıntaşınması için kabuledi- lebiliren uygun sosyal gerekçe, Boğaz'ın en güzel kıyı şeridinde fabrika yerine yeşil alan yaratılması idi. Olayın can yakıcı sosyal boyutuna rağmen Bo- ğaz'ın gaspedilmiş güzellikleri içinde, üç fabrika alanının yeşil alan olarak kamuya açılmasına fazla- ca itiraz edemiyorsunuz. Galiba da sadece bu ne- denle startejik olarak alınmış ve yürürlükte olan res- mi karar, üç fabrikanın yerlerinin yeşil alan olarak kamuya açılması. Ama acaba gerçekten öyle mi olacak? Paşabah- çe işvereninin Paşabahçe işçisinin direnişi aşama- sındaki açıklamaları hiç de öyle demiyor. Açıklama- larda bilinçli olarak Paşabahçe'ye yatırım yapılma- yıp, işletmenin zarara ve kapatılmaya sürüklendiği itiraf edilirken fabrika arazisinin değeriendirilmek üzere satılmasından söz ediliyor. Fabrika kapatıl- ması hesaplan içinde, otel ya da villa inşaatlarında kullanılacak değeriı arsa satışı hesabı yapılmış bi- le. Bu hesabın karşısında duracak kamu gücü çı- kabilecek mi?.. soner(§ cumhuriyetcom.tr Beyaz Saray'a o dönemde girdi Enron skandalına Clinton da bulaşü NEWYORK(AA)- Yarattığı ekonomik krizle ABD'de pek çok kişinin geleceğiyle oynayan Enron şirketinin eski Başkan Bül Clinton döneminde Beyaz Saray'a sızmayı başardığı bildirildi. Time dergisinde yer alan habere göre Clinton yönetimi, Enron'dan, enerji sektöründe faaliyet gösteren şirketlere yönelik nakit ve kredi olanaklannın arttınlmasını öngören bir raporun hazırlanmasma katkıda bulunmasını istedi. Bu konudaki raporun, Enron'un tavsiyeleri doğrultusunda değiştirildiği ı belirtiliyor. Clinton döneminin Enerji Bakan Yardımcısı B01 VVTıite'ın, Enron'u, Meksika'da doğalgaz satmaya teşvik ettiği de dergi tarafmdan kaydedildi. Clinton'uı Enerji Bakanı Hazel O'Learj'nin ise Enron yetkililerini Hindistan, Çin, G.Afrika ve Pakistan'a yaptığı gezilere götürdüğü açıklandı. Time, "Buna karşılık Enron'un, O'Leary tarafından yönetilen 'Bir HavaMm Var' adlı hayır kurumuna -- cömert şekilde katkıda bulunduğunu" vurguladı. Enron'un Demokratik Parti'ye del996yüındal00 bin dolar verdiği bildiriliyor.