Katalog

KİM 2002 SAU CUMHURfYET SAYFA HABITAT Dünya HABITAT Günü'nün bu yılki teması, kalkrnma kaynaklannın etkin kullanımı için kentten kente işbirliği Banş içinkentkardeşliğitstanbul Haber Servisi- Birleşmiş Milletler (BM)Genel Kurulu'nca her ekim ayının ilk pazartesi günü kutla- nan "Dünya HABITAT Günü'nün bu yılki teması kentten kente işbirliği. BM HABITAT Örgütü'nün Genel Yö- netmeni Anna Tibaijuka. dünya nü- fusunun yansından fazlasının kent- lerde ve kasabalarda yaşadığını anım- satarak, kentten kente işbirliğinin kal- kınma kaynaklannı geniş ölçüde ha- rekete geçirmenin en etkin yolu oldu- ğunu belirttı. Dünya HABITAT Günü nedeniyle bir mesaj yayımlayan Tibaijuka, İce- lime anlamı "Yaşam ortamı" olan HABITATın 1985 yıhndan beri kut- landığıru ifade ederek. "Kutiamalann ana konusunun kentten kente işbirli- ği oiarak seçihnesi, binyıhn kalkmma • BM HABITAT Örgütü'nûn Genel Yönetmeni Anna Tibaijuka, dünya nüfusunun yansından fazlasının kentlerde ve kasabalarda yaşadığını anımsatarak, kentten kente işbirliğinin, kalkınma kaynaklannı geniş ölçüde harekete geçiraıenin en etkin yolu olduğunu belirtti. Tibaijuka, kardeş kent uygulamalannın kentten kente işbirliğinin ilk örnekleri olduğunu vurguladı. amaçlanna katkıda bulunmak üzere yeni ortakhk modellerini destekleme girişiınidir. Banşçü insan yerieşmele- rine yönelen halktan halka bir dipto- masi ve işbirliği biçimidir" dedi. Geçen yıl New York'ta toplanan BM Genel Kurulu' nun "lstanbul+5'' ko- nulu özel otunımda kentler ve öteki in- san yerleşmelerine ilişkin bildirge ya- yımlandığını anlatan Tibaijuka, bil- dirgede 2020 yılına kadar sefalet ma- hallerınde oturan en az 100 milyon ınsanın yaşamlannda önemli bir iyi- leştirme sağlama amacının benimsen- diğini vurguladı. Tibaijuka, 1913 yılında Yerel Yöne- tımler Uluslararası Derneği'nin ku- rulmasıyla birlikte kentlerin ve yerel yönetimlerin uluslararası banşa kat- kıda bulunmaya başladığını ifade ede- rek. kalkınmış ülkelerdeki kentler ara- sında yaşanan ilk ilişkileri, gelişmek- te olan kentlerle kurulan bağlantılann izlediğını söyledi. "Kardeş Kent" uygulamalannın kentten kente işbirliğinin ilk örnekle- ri olduğuna işaret eden Tibaijuka, "Dünya HABITAT Günü'nde, HA- BITAT gündeminin tüm ortaklannı, kentsel binyıhn meydan okuyuşlanna karşı çıkabilmek üzere kentten kente işbirliğini sağlamak için işbirliği yap- maya çağmyonım" dedı. Kentlerde banş için... Anna Tibaijuka, yüksek düzeyde endüstrileşmış kentlerde kişi başına dü- şen yerel yönetim gehrlerinin, bazı Afrika kentlerinin 208 katı olduğuna dikkat çekti. Kentten kente işbirliği- nin özendirilmesini isteyen Tibaijuka şöyle devam etti: "Kuzeyde obun ya da güneydeobun, kentler birbüierinden pek çok şey öğ- renebflirler. Kalkmmakta olan ülkeier- deki belediyelere, sıhhi tesisattan ko- nuta, bilgisayarla yönetim paketierin- den kamusal taşmıacıhk planiaması- na, gecekondularm iyileştirilnıesinden konut fınansmanına kadar edinilmiş becerUeri aktarmaya ivedi gereksinim var. Böylesi bir aktanm obnadıkça, binyıhn kalkınma ereklerine ulaşmak, aynı zamanda kentierimizde ve insan yerkşimlerimizde banşı sağlamak gi- derek güçleşecekur." ÎSTANBUÜDA DEĞtŞEN BtR ŞEY YOK HABITATkararları kâğıtüstünde kaldı CUMMJRBAŞKANl SEZER: Plansızgöç engellenmeli ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer; kentlerin, bireylen etkin toplumsal yaşama yönlendirdiğini belirterek, insanlığa düşen en büyük görevin, kentlerin tarihsel değerlerini koruyarak sağlıklı kuşaklann yetişmesini sağlamak olduğunu kaydetti. Cumhurbaşkanı Sezer, dün "Dünya HABITAT Günü" nedeniyle bir mesaj yayımladı. Kentsel yerleşmenin sağlıklı ve kültürlü bireylerin yetişmesi için önemli yer tuttugunu vurgulayan Sezer, çarpık kentleşme ve plansız göç etmenin, kentleri ve kentlileri olumsuz etkilediğinı belirtti. Sezer, bu sorunlann insanlığın geleceğini tehdit eden küresel etkilennin, ülkeleri uluslararası çözüm arayışlanna yönelttiğine işaret etti. Sezer, şunları söyledi: "Kentlerin sorunlannın çözümü konusunda, yönetimkre olduğu kadar, bireylere de büyük sorumluluklar düşmektedir. Kentieriminn yaşanabiUr çağdaş alanlar olabilmesi için kentler arasuıda işbirliği de büyük önenı tasımaktadır. l lusumuzun çağdaş yaşannn sunduğu tüm ürünlerden yararlanarak, getişmiş kentlerde yaşama olanağına kavuşmasının, kent ve kenüikrin uyum ve bütünlük içinde sağhkta bir ortam oluşturmasmı sağlayacağma inanıyorum." Aşın nüfus artışı, kaynaklann kötü kullanımı, işsizlik, dengesiz gelir dağılımı şimdiden kentlerimizi yaşanabilir olmaktan çıkardı Çözüm: Katdnncı ve demokratik yönetim HABİTAT 2'de ev sahibi komheiçinde yer alan İnsan Yerleşimleri Kozası, topiana nedeniyksokaldannkazıbnasnıprotestoetınişti. tstanbul Haber Servisi- Altı yıl önce, "Herkes için yeterli konut temin etme ve insan yerleşimkrini daha girvenfi, daha sağhkh ve ya- şanabilir, hakça, sürdürü- lebilir ve üretken yapma" hedeflerinin onaylandığı BM insan Yerleşimleri Kon- feransı HABITAT 2 Zirve- si lstanbul'da gerçekleşti- rildi. Dünya, 1972 yılında Stockholm'de düzenlenen Birleşmiş Milletler İnsan Çevresi Konferansı'ndan itibaren, 1976 yılında Ka- nada'nın Vancouver ken- tinde yapılan ilk HABITAT toplantısına kadar devasa boyutlara ulaşan sorunlara çözüm aradı. Ortayakonu- lan çözüm planlannda, tek özne devletlerdi. 1987 yılın- da Birleşmiş Milletler Çev- re ve Kalkınma Komisyo- nu tarafından hazırlanan "Ortak Geleceğimiz Rapo- ru" sürdürülebilir kalkın- ma programına kâğıt üze- rinde yeni bir nefes aldınr- ken, 1992 yılında yapılan ve değişimin başlangıcı sayı- lan Rio Konferansı'na da altyapı oluşturdu. 30 Mayıs-14 Haziran 1996 arasuıda lstanbul'da gerçekleştirilen HABITAT 2 zirvesınde bu değişim sür- dü ve sürdürülebilirliğin ya- nı sıra "yaşanabiHriik, hak- çatak, aktif kanlımcıhk, sa- hiplenme, yönetişim,açridık ve şeflafuk, yapabilir ku- ma" gibi yeni kavramlann hayata geçebilmesi için çok özneb bir "yönetişim'' ön- görüldü. Bu bağlamda HABITAT 2 Zirvesi, yalnızca hükü- metleri değil, yerel yöne- timleri, iş çevrelerini ve si- vil girişimleri de sorunlann çözümünde yükümlü kıldı. Sivil toplum örgütleri zirve kararlannın uygulanması için büyük çaba harcarken yerel ve merkezi yönetim- ler konuya gereken ilgiyi göstermedi, Türkiye onay- ladığı kararlann arkasında durmadı. Prof. Dr. CEVAT GERAY Her yıl ekim ayının ilk pazarte- si günü, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu karanyla 1987 yılından bu yana Dünya HABITAT Günü ola- rak kutlanıyor. Ülkemızde de ön- celeri Mimar Sınan Üniversıte- si'nden Prof. Dr. Mehmet Çu- buk'un. sonradan da Şehir Plan- cılan Odası'nın öncülüğünde üni- versitelerle işbirliği içinde düzen- lenen etkinliklerle, insan yerleşme- lerinin sorunlan, kentleşme, konut ve arsa sorunlannı çeşitli boyut- lanyla içeren etkinlikler düzen- lenmektedir. Her yıl, dünyanın her yerinde dü- zenlenen etkinliklerde, BM'nin seçtiği bir ana konu üzerinde odak- laşılmaktadır. 2002 yılı için kent yönetimleri ve toplumlan arasın- da kentleşmeye ilişkin sorunlann çözümünde deneyim, birikim ve kaynak değiş tokuşunu yaygınlaş- tınnak amacıyla Kentten Kente îşbirliği konusu seçilmiştir. Birleş- miş Milletler Genel Sekreteri ya- yımladığı iletide, kentler arasında- ki işbirliğinin, kentleşmenin yarat- tığı sorunlann başında sefalet böl- gelerindeki kent yoksullannın so- runlanna dikkati çekiyor. Kenfler araa dayanışma Küresel ısınma, ha\'a kirlenme- si yanında yoksulluk, suçluluk, uyuşturucu bağımlıhğı gıbi geniş bir yelpaze oluşturan bu sorunla- nn çözümünde kentten kente iş- birliğinin, kentlerin ortak gelece- ğini oluşturan kentlerin yaşanabi- lirliğini sağlamada yardımcı ola- cağını vurgulamaktadır. Yeni adıy- la BM-HABITAT örgütünün ge- nel yönetmeni de kentler arasın- daki işbirliğinin yalnız komşu ül- keler arasında değü, dünyanın öbür ucundaki kentler arasında da yay- gınlaşuğını, binlerce kentin kardeş ya da ikiz kentler oiarak ekınsel, toplumsal, ekonomik açılardan yardımlaşma ve dayanışmaya gi- riştiklerini belirterek devletleri, yerel yönetimleri, gönüllü kuruluş- lan, herkesi kentsel bınyılın mey- dan okuyuşlanna karşı çıkabil- mek için işbirliğine çağırmaktadır. Yeni binyılda, dünyamız kent- lerin dünyası olacak. Oysa aşın nüfus artışı, kaynaklann savur- ganlıkla kötü kullanılışı, işsizlik, dengesiz gelir dağılımı şimdiden kentlerimizi yaşanabilir olmaktan çıkarmış ya da çıkarmak üzere- dir. BM Genel Kurulu'nca karar- laşnnlan "Yeni BinyTkla Kentlerve tnsan Yerleşmeleri Bildirgesi", 2020 yüına degin kentlerin sefalet bölgelerindeyaşa- yan 100 milyon kent yoksulunun ; yaşamlannın iyi- leştirilmesini ön- görmektedir. Gerçekten, dün- yamız hızlı bir kentleşme süreci- ni yaşryor. Kentleş- me hızı geri kalmış ülkelerde daha yüksektir. Dünya- da nüfusu 10 mil- yonu aşan, mega- kent oiarak adlan- dınlan kentsel nü- | fus yığılmalannın sayısı bugün 19'u bulmuştur. 2015 yılında busayı 23'e , çıkacakur. Düşün- dürücü olan, bu megakentlerin çoğunluğunun ge- ri kalmış ülkelerde bulunmasıdır. 6.1 mıryara ulaşan dünya nüfu- su içinde 1 miryara yakınının in- san onuruna yakışır bir konuttan, temel kentsel altyapı ve işgörü- lerden yoksun yaşadığı beürtüiyor. Evsiz barksızlann sayısı 100 mil- yon oiarak belirtiliyor. Gelir dü- zeyinin düşüklüğü ve gelir dağı- lımının denkser olmayışı yüzün- den, 1996 yılında toplanan HABI- TAT-2 Konferansı Istanbul Bildir- gesi'nde insanlık hakkı oiarak be- nimsenen konut hakkının, aradan 6 yıl geçmesine karşın, yaşama geçirümesi konusundasomut iler- leme görülmüyor. Hele, küresel- leşme bağlamında dayatılan özel- leştirme ve kamunun küçülmesi söylemi sonucu devletler, ülke- mizde olduğu gibi, toplumsal bir görev olan konut alanından gen- ye çekilmektedir. lyiBkseverlik değil dayanışma Kentten kente işbirliği, anlaşı- lan varsıldan yoksula bir tür iyi- likseverlik yardımından öteye bir anlam taşımamaktadır. Oysa, ül- kelerin ve kentlerin. ulusal, bölge- sel ve kentsel gelişme, kentleşme sorunlannın üstesinden gelme ko- nusunda birbirine öğretecekleri ya da birbirinden öğrenecekleri çok şey vardır. Özellikle kent yöne- timlerinin güçlendirilmesi, toprak rantı batağından ve imar yolsuz- luklanndan kurtanlması konusun- da toplumsal yaran bireyin çıka- nndan üstün tutarak kentsel ge- lişmeyi güdüm altına alan, kamu- nun yarattığı toprak rantlannın ka- muya dönüşümünü sağlayan ör- neklenn yaygınlaştınlması gere- kir. Nedense BM HABITAT örgü- tü bu konuyu yeterince vurgulama- maktadır. Kent yönetimlerinin kentsel ge- lışmeyi denetımi altına alabılme- si için etkin ve toplum yaranna bir arsa politikası gütmesi gereki- yor. Bu da kent yönetimlerinin güçlendirilmesi yanında demok- ratik ve katüımcı biryapıya dönüş- türülmesini zorunlu kılıyor. BM-HABITAT'ın, başka ülke- lerdeki kentlere, iyi kent yöneti- mi konusunda Brezih/a'nın Porto Alegre kentini örnek göstermesi olumlubiryaklaşımdır. Sözüedi- len belediyenin giriştiğı ve sür- dürdüğü "kanhma bütçe" uygu- • 6.1 milyara ulaşan dünya nüfiısu içinde 1 milyara yakınının insan onuruna yakışır bir konuttan, temel kentsel altyapı ve işgörülerden yoksun yaşadığı belirtiliyor. BM Genel Kurulu'nca kararlaştınlan " Yeni Binyılda Kentler ve İnsan Yerleşmeleri BUdirgesi", 2020 yılına değin kentlerin sefalet bölgelerinde yaşayan 100 milyon kent yoksulunun yaşamlannın iyileştirilmesi ereğinin gerçekleştirilmesini öngörmekte. laması yerel demokrasi ekini açı- sından ilgi çekicidır. Bilindiği gıbı, BM-HABITAT, 1996 tstanbul Konferansı'ndan bu yana Kentsel Yönetim için Küre- sel Kampanya izlencesi çerçeve- sinde çeşitli uygulamalara geç- mişti. Türkçe'ye "yönetişhn" dı- ye uyduruk bir sözcükle çevrilen hepımizın bıldiği yönetim (yakın- da yitirdiğımiz değerli doçent ar- kadaşımız Cahit Emre'nın deyı- mi ile "yürütüm") kavTamını yan- sıtan îngilızce "governance" söz- cügü ile amaçlanan< iyiyönetnn"ın temel ilkelerinin uluslararası alan- da yaygınlıkkazanması amaçlan- maktadır. Demokratiklik, halkın katılım- cdığı, saydamlık, hesap sorulabı- lirlik, hesap verme zorunluluğu _ _ . . . ~ gibiükelerböylece i yeni ve ayn içerik- j libirkavTammışgı- | bi sunulmaktadır. Oysa, küreselleşme söylemi bağlamın- da dayatılan özel- leştinne çerçeve- sinde, karar süreç- J lerine halkın etkin : biçımde katılımın- dan öteye, kamu , yönetimineözelke- \ sim kuruluşlannın da katılması amaç- landığındanbude- yime dıkkatle yak- laşmak gerekiyor! "Kanhmcı bütçe ! yöntemi", Porto ' Alegre'deki kent yoksullanna hem belediye kaynakla- nnın aynlmasında, j hemdekullanımın- da söz hakkı veren bir uygulama- dır. Sefalet bölgelerinde yaşayan kent yoksullan, mahalle ölçeğin- de, konut, ulaşım, kent ve konut yenileme' (gecekondu iyileştir- mesi), kentsel altyapı, katı atık ka- zanımı gibi belli başh sorunlarla ilgili oiarak bütçenin yüzde 20Tik bir bölümünün kendilerine aynl- masına karar vermektedir. Aynı bağlamda, kent yoksullan geçen yılın bütçe uygulamalannı da de- netlemek ve ilerlemeleri değer- lendirmek olanağına sahip oluyor. Gerçekten, nüfusu 1.3 milyon olan bu kentteki evsizlerin bile bir bas- kı kümesi oiarak kent yönerimine katılması, yönetimi denetlemesi nedeniyle Porto Alegre'ye "yerd denıokrasinin doğum yeri'' oiarak bakıldığı belırtılmektedir. Türkiye ders almah Ülkemizde yerelleşmeyi, ulus- devleti çe\Tİm dışındabırakarak ye- rel işgücünü ve ekonomik kay- naklan rahatça sömürmeyi amaç- layan ulus-üstü sermayenin dene- timi altına sokmak anlamında sa- vunanlar, Porto Alegre örneğinden ders almalıdır. Tanhı Kentler Bu-- liği'mizın Edirne Buluşması'nda, geçen eyKU ayında, ikı serhat ken- timiz, Edune ile Kars arasında im- zalanan kentsel kimlik ve tarih bi- linci için eğitim amacıyla imzala- dığı anlaşma. Türkiye'deki yerli malı bir "kentten kente işbirtiği'' öraeğidir. Bu konuda, Izmir Bü- yükşehir Belediyesi' nin kent tari- hi araştırma ve yayınlan, kent mü- zesi gibi önemli etkinlikler yanın- da Milli Eğitim Bakanlığı ile iş- birliği içinde girişriği "liselerde kent tarihi ve kültürü" derslerin- den alınan başanlı sonuçlann da etkisi olmuştur.