Katalog

SAYFA CUMHURİYET 30 EKİM 2002 ÇARŞAMBA 8 HABERLER Seçme hakkına sahip 3.6 milyon yurttaş listelere yazılmadığı için oy kullanamayacak Seçmen sandığailgisizMl STAFA ÇAKIR ANKARA - 3 Kasım Pazar gü- nü TBMM'nin yeni üyelerini seç- meye hazırlanan Türkiye'de, seç- me hakkına sahip 3.6 milyon kişi oy kullanmayacak. Seçmen liste- lerinin yenilenmesinde bilgisayar sistemine geçilememesi ve "ügi- sJzfik" sayıyı arttınrken YSK kay- nak yetersizliğinden yakınıyor. Seçim güniinün yaklaşması ne- denıyle siyasi partiler alanlardaki "vaatyağmurlanııı'' arttırdı. An- cak halkın, siyasi parti liderleri kadar seçime ilgili olmadığı orta- ya çıktı. Devlet Istatistik Enstitüsü (DÎE), 22 Ekim 2000 tarihinde yapdan nü- fus sayımı sonuçlanna göre Tür- • Seçünlere çok az bir süre kala meydanlardaki vaat yağmuru hız kazanırken halkın seçimlere siyasiler kadar ilgi göstermediği ortaya çıktı. YSK, 45 milyon seçmen bekliyordu. Ancak seçmen listelerine yazılan seçmen sayısı 41 milyon 400 binde kaldı. 3.6 milyon seçmen ilgisizlik ya da yazım sırasında yaşanan sıkmtılar nedeniyle yazılmadı. kiye'de 43 milyon 600 bin seçmen olduğunu belirledi. 2002 yılına kadar olan 2 yıllık süredeki artışı da göz önüne alan YSK, 45 mil- yon seçmenin listelere yazılması- nı bekliyordu. Ancak listelere ya- zılan seçmen sayısı 41 milyon 400 binde kaldı. Gençler oy kullanmıyor Yaklaşık 3.6 milyon seçmen lis- telere yazılmadığı için oy kullana- mayacak. Oy kullanmayacak seç- menlerin büyük bölümünü genç- lerin oluşturduğu belirtildi. YSK, üniversite öğrencilerine seçmen listelerine yazıhm konu- sunda kolaylık sağlamasına karşın gençler seçime ilgisiz kaldı. 4 mil- yon 300 bin gencin 3 Kasım se- çimlerinde ilk kez oy kullanması bekleniyordu. Oy kullanmayacak seçmen sa- yısının bu kadar yüksek olmasın- da. seçmen listelerinin yenilen- mesinde bilgisayar sistemine ge- çilememesi önemli bir yer tutu- yor. YSK, 1986 yılında başlattığı Bilgisiyar Destekli Merkezi Seç- men Kütüğü Sistemi Projesi'ni (SEÇSlS) kaynak yetersizliği ne- deniyle tamamlayamadı. Yazılı- mın elle yapılması birçok sıkıntı- yı da beraberinde getirdi. Seçmen kartlan ulaşmadı Seçimlerde oy kullanılacak yer- lerin ve sandık numaralannın yer aldığı seçmen kartlannın dağırı- mında da sorunlar yaşanıyor. Bu konuda YSK'ye çok sayıda şikâ- yet geldiği öğrenildi. Bazı yerler- de ölülere bile seçmen kartı gön- derildiği bildirildi. YSK yetkilileri, bu durumun ölümlerin bildirilmemesi ve muh- tarlann görevlerini yapmamasın- dan kaynaklandığını dıle getirdi- ler. Adreslerinde bulunamayan ya da muhtarlıklardan alınmayan seç- men kartlan 24 Ekim'den itibaren ilçe seçim kurullannda toplanma- yabaşladı. Seçmen kartlannı alamayan seçmenlerin il seçim kurullann- dan bu kartlan alabilecekleri be- lirtildi. Seçmen kartı olmayan yurttaşlann, oy kullanacaklan sandık numaralannı bilmeleri de yeterli olacak. Bu kişiler kimlik- lerini göstererek oylannı kulla- nabilecekler. KAR.GAŞA ERKEN BAŞLADI Diyarbakır seçmeni 'Avrupalı' • Diyarbakır'da seçimler yapılmadan şaibe iddialan ortaya atılmaya başladı. Seçmen bilgi kartlannda bazı vatandaşlann nüfusa kayıtlı olduğu yer olarak Avrupa gösterilirken, seçmen kartlan mahalle çöplüklerinden çıktı. İBRAHİMKARAASLAN DÎYARBAKIR- Diyarbakır'da seçmen bilgi pusulalannın düzenlenmesi ve dağıtı- mında kaos yaşanıyor Çok sayıda seçmen kartı mahalle çöplüİderinden çıkarken, yüz- lerce yurttaşın yanı sıra İl Seçim Kurulu Başkanı Şaldr Saraçoghınun eşinin seç- men pusulasında da yanlış bilgiler yer aldı. Kimi seçmenlerin nüfusa kayıt yeri"Avru- pa" olarak yazıldı. 3 Kasım seçimlerine az bir süre kalması- na karşuı Dıyarbakır'da çok sayıda yurttaş seçmen pusulasını alamadı. Kent genelin- de 60 bine yakın seçmen bilgi kayıtlannda ise isim, yaş, adres ve doğum tarihlerinde yanhşlık olduğu ileri sürüldü. AbdüBtadir adlı seçmenlerin isminin Kadriye, 30 yaşın- daki bir kişinin doğum tarihinin 1900, ki- milerinin de nüfusa kayıtlı olduklan yerle- rin "Avnıpa"diye yazıhnış olması kentteki seçmen pusulalannda yer alan yanlışhklar- dan bazılan. DEHAP Diyarbakır tl Başkanı Mustafa Karahan yanlışlıklar gıderilmezse 300 bin seçmenin oy kullanma haldanın elinden ah- nacağını iddia etti. Soruna ciddi bir çözüm bulunamaması durumunda, seçimlerin iptaline kadar gidi- lebileceğini iddia eden Karahan, YSK hâ- kimleri ile görüştüklerini ancak hâkimlerin bile aynı sorundan yakındığım belirtti. Karahan. "Seçim kurulu hâkimlerinin seçmen kütükkrinde bile yanhşhkyapılmış. Bir hâkimin eşinin doğum tarihi 1963 iken, 1978 olarak yazünuş"'dıye konuştu. Pusulalar çöpte Diyarbakır'da seçmen pusulalannın bir bölümü Şehitlik semtinde bir çöp kontey- nınndabulundu. Selahattin Eyyubi Mahal- lesi muhtan Abdullah Geçkin ise basit, an- cak yurttaşlann oy kullanmalanna engel olacak yanlışlıklar nedeniyle kendi bölge- sinden 9 bin kadar kişinin oy kullanma hak- kından yoksun kalacağını söyledi. DEHAP Basuı Bürosu yöneticısi Zeynel BağıriseKooperatiflerMahallesi'nde 100, Şehitlik'te bir çöplükte 150, Kaynartepe Mahallesi"nde ise yine çöplükte 90 seçmen pusulası bulundugunu söyledi. >ARTİ LIDERLERl KONU fH^ AUC AN: Ka\kmm yolu evvelâ WöYd« ~?î geçirUmeUdur, d\^ İNONÜ: itimadın ana tılsımı, bütün i$lerde doğruluktur, diyor CHP Genel R*lanı. *eıqı «sicmındo lesas// bir ıtktato gmiilecegmı >oyledt Y IP Lıdetıne goıe, mıllele ıc|im kavgaUnmn oıtık ıona eımv -u*i „ • W J - . * *<**«•»• • •^»l ,»-*«, 4— .,-.. •* . *-*«-, ( H . -«« 1 Ofndm andfrB jfffljn kdkû KB3İI, iiyoı . f 5İ Ji A. P. nin j«im Bejannamesi Oün açıklandı zr.r:sî 1 Milİelin RGiimüşpala, ısıaria beraberlihtenbahsetti 8if IP «n Wr rrt AP liderini, Balıke»r'de CHP lü j lupis cezısı »eriM temsilcileri çiçekl* ı*¥rB,%^P^* " Parti liderlerinin geçmişte ve bugün verdiği sözler hep aynı Vaatler hiç değişmiyorERZURUM (AA) - Parti lider- leri, seçim öncesi açıkladıklan programlannı halka anlatıp oy is- tiyorlar. Çok partili sisteme ge- çişten bu yana meydanlara inen parti liderlerinin geçmişte söyle- dikleri ile bugün partilerin vaatle- ri arasında benzerhklergörülüyor. Gazete arşivlerinden yapılan der- lemeye göre, geçmişte yapılan va- atlerin benzerleri, bugün seçim meydanlannda söylem farkıyla dile getiriliyor. 15Eknnl961seçimleri CHP'nın 1961 yılındaki lideri lsmettnönü,radyo ko- nuşmasında seçmenlere, par- tizanlık yapmayacaklannı belirtiyor, iş hayatında yaşa- nan durgunluğa ve işsizliğe dikkati çekerek, vergi yükü- nün adil dağıtılacağını söy- lüyor. Adalet Partisi'nin dönemin Ge- nel Başkanı Ragıp Gümüşpala da emek ve sermaye arasındaki çaöş- malan önleyeceklerini, işsizhk si- gortası oluşturulacağını vaat edi- yor. Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi (CKMP) Liden OsmanBö- tükbaşı da Zonguldak mitingin- de, "Çalışma haklo, asgari ücret, sosyal yardım ve stgortalar, hür sendikalar, grev hakkı gibi mües- sesieriezayıfi koruyacağız' > vaadin- de bulunuyor. 12 Ekim 1969 seçimleri CHP'nın 1969yıhndaki Genel Sekreteri BülentEcevit, seçim ön- cesi radyoda yaptığı propaganda konuşmasında, Köy-Kenderin ku- rulacağını ve herkesin sosyal gü- venliğe ka\"uşturulacağını \3at edi- yor. CHP lideri tnönü de bir ga- • Çok partili sisteme geçişten bu yana seçimlerde liderlerin vaatlerinin bazılannda yalnızca söylemler değişik. Meydanlarda ekonomi, sosyal düzen ve kalkınma gibi konulardaki vaatler birbirinin benzeri. Erbakan ise "Biz kalkumada imanlı bir poiitika istiyoruz. Ya- bancı sermaye istemiyoruz" sözleriyle dikkati çekiyor. 14 Ekim 1973 seçimleri MSP'nin 1973 seçimlerinde söz- cülüğünü yapan Necmettin Erba- kan, seçim çalışmalan sırasında si- nema ve tiyatrolarda ahlak bozan oyunlara izin verilmeyeceğini be- lirtiyor. CHP Genel Başkanı Ece- vit de yine bir radyo konuşmasın- da, kuracaklan yeni dünya düzenini anlatarak, "Budü- zendeinsaninsanuv^bancı- lar yurdu sömürmeyecek- tir" diyor. 1977 seçimleri zeteye yaptığı açıklamada, "Ma- kineyapan makine.fabrikayapan fabrika yapacağK** diyor. AP Genel Başkanı Sülevman Demirdise 1 Ekim 1969'daErzu- rum mitinginde, şehir ve kasaba- lardanbaşlamak üzere bütün mer- kezlere elektrik götürüleceğini söylüyor. Konya'dan bağımsız milletvekili adayı olan Necmettin Sağ-sol çanşmalannın ya- şandığı 1977 yılında ger- çekleştirilen seçimler önce- si MHP'nin seçim bildirisinde, günümüzdeki anlayışın aksine, bankalann devletleştirileceği yer ahyor. AP lideri Demirel de 13 Mayıs'ta düzenlediği basın top- lanüsında, gecekondulann tapula- nnın verileceğini behitiyor. CHP Genel Başkanı Ecevit ise halka değil, sömürenlere kemer sıktınlacağını anlahyor. KONOM1STLER Temiz siyaset turuEDtRNE(AA) Ekonomistler Platformu Genel Koordinatörü Tuna Bekleviş, amaçlannın, ekonomi konusunda çözüm üretecek bir sivil toplum örgütü olmak olduğunu söyledi. Temiz Siyaset tçm Türkiye 1\ıru"nun Edirne Ticaret ve Sanayi Odası'nda gerçekleştiren 10. toplantısında konuşan Bekle\iş, toplam üye sayılannın 7 bin 500 olduğunu ve Edirne'deki üye sayısını arttırmak istediklerini bildirdi. Bekleviş şunlan kaydetti: "Edirne'de si\il toplum örgüöerine kanhnı çok az, Bunu da yerel yönetimlerin sorunlan çözümlemeye çabşırken çektilderi sıkmülardan anlıyoruz, Temiz siyaset için shil toplum örgütieri üretken olmah. Amacımız. ekonomi konusunda çözüm üretecek bir shil toplum örgütü oimakbr. Ekonomistler Platformu'nun 7 temel kurumsal prensibi vardu*. Bunlar. açık fıkirli olmak, etik değerlere önem vermek, bflgiye dayah düşünce sistemini özümsemek, bireysel değil, e%Tensel standartlan benimsemek, girişimcUik ruhunu teşvik etmek, fınansal açıdan bağımsız olmak ve siyasi açıdan tarafsrz kahnak." Ekonomistler Platformu'nun, Türkiye'de gerçekleşen ve geleceği ilgilendiren tüm meselelerde misyonu dahilinde müdahale veya fıkir beyan etmeyi kendisine sorumluluk olarak kabul ettiğini kaydeden Bekleviş. "Ne zaman bir şeye ibtiyacımız olsa, ka>nak istense dışanya bakryoruz. İçerrve bakmamız gereldyor. Bizim kalkınmanuzı kendi dmamizmimizle vapmamız gereldyor" dedı. Yüksek Seçim Kunılu, yayın ilkeleri konusunda kendilerine yöneltilen eleştirilerden rahatsız: Yayın yasaklarını bîz belirlemedikANKARA(Cumhuri>«tBürosu) - Yüksek Seçim Kurulu (YSK), yayın yasaklan konusunda yönel- tilen eleştirilerden rahatsızlık du- yuyor. YSK Başkanvekili Ahmet Hamdi Cnlü, yayın ilkelerinin yü- rürlükteki yasalara göre belirlen- diğini belirterek. "Maalesef ka- muoyunda yasavı yapan ile uygu- la>an arasındaki aynnıa hiçkimse dikkat etmiyor" dedi. Ünlü, ya- saklann son 7 günle sınırlı tutul- masıyla, uygulamanın kapsamı- nın daraltıldığını dile getirdi. YSK'nin yayın ilkeleri. yazılı ve görsel basına sınırlamalar getirme- si nedeniyle tartışmalara neden ol- d«. Basın kuıvJuşlan nasıl bir ya- • YSK Başkanvekili Ünlü, yayın yasaklanna ilişkin ilkelerin yasalara göre belirlendiğini belirterek, 'YSK seçimi elindeki mevcut yasalara göre yapmak zorundadır' dedi. Yayın ilkelerine uymayanlar hakkında 6 aydan 1 yıla kadar hapis cezası verilebiliyor. Bunun için öncelikle savcılığa ihbar baş\oırusunda bulunulması gerekiyor. Karan mahkeme veriyor. yın izleyecekleri konusunda "kar- maşa" yaşarken, ılkelere uymayan- lar hakkında 6 aydan 1 yıla kadar hapis ve 1 milyon liradan 5 milyon liraya kadar ağır para cezası verili- yor. Ünlü, yayın ilkelerinin yürür- lükteki yasalara göre belirlendiği- ni belirterek, kendilerinin kanunla- n uygulamak zorunda olduklannı söyledi. Ünlü, Cumhuriyet'e şu de- ğerlendirmelerde bulundu: Dünyada böyle: Dünyanın her yerinde demokratik bir seçim ya- pılabilmesi siyasi partilerin ve adaylann özgür, eşıt, serbest bıçim- de kendilerini topluma tanıtmala- nna, program ve projeleriyle ya- nşmalanna olanak sağlayan bir ortamın oluşturulması koşuluna bağlıdır. Bunun için de seçim dö- neminde birtakım yayın ilkeleri konulması zorunludur. Yasa böylerYayın ilkeleri tama- men 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Yasa ile Radyo ve Te- levizyonlann Kuruluş ve Yayın- lan Hakkında Yasa'dan kaynak- lanmaktadır. YSK kararlan sade- ce bu ilkeleri yayın kuruluşlanna anımsatmaktadır. Eleştiriler haksızrBır hak ancak yasayla kısıtlanabilir. Aksi da\xa- nış anayasa suçu oluşturur. Male- sef kamuoyunda yasayı yapan ile uygulayan arasındaki aynma hiç- kimse dikkat etmemektedir. YSK, seçimi elindeki mevcut yasalara gö- re yapmak zorundidır. Yasağı daraltnk:298 sayılı yasa- nın 61. maddesınin son fıkrasın- da yasaklanan hususların seçimin başlangıcından itibaren uygulan- ması öngörülmüş iken. YSK bu ya- saklann son bir haftada uygulana- bileceğini karar altına almıştır. Ya- sağın kapsamı daraltılmıştır. TKT'de hâkim:Sıyası parti li- derlerinin TRT'deki konuşmalan sırasında bir hâkimin bulundurul- ması tamamen yasadan kaynak- lanmaktadır. 298 sayılı yasanın 55. madddesi, konuşmalar sıra- sında bir kurul üyesinin bulundu- rulmasım öngörmektedir. Ancak şu ana kadar hiçbir konuşmacıya müdahalede bulunmadık. Osmanlı'dan giinümüze seçimler Türkiye koalisyonsuz yapamıyor • TESAV Başkanı Erol Tuncer, 'Osmanlı'dan Günümüze Seçimler' adlı kitabında bugüne kadar uygulanan seçim yöntemlerini, sonuçlannı, siyasi yaşama atılan, daha sonra kapatılan partileri anlatıyor. Tuncer'in araştırmalanna göre Türkiye'de bugüne kadar sadece 4 parti tek başına hükümet kuracak çoğunluğa ulaştı. FERATKOZOK ANKARA - Türkiye'de si- yasi istikran sağlayabilmek için çeşitli yöntemler dene- nirken bugüne kadar yalnız- ca 4 siyasi parti tek başına hükümet kuracak çoğunlu- ğa ulaştı. Yaklaşık yanm yüzyıl boyunca tek parti hü- kümetinin görev yapbğı Türkiye'de, bugüne kadar ku- rulan 220 siyasi partinın yalnızca 50'si ayakta kala- bildi. Toplam 56 partinin kapatıldı- ğıCumhuriyetdö- neminde 101 par- ti de siyaset arena- sındankendiliğin- den çekildi. 3 Kasım seçimleri için par- tiler son kozlannı oynama- ya hazırlanırken Osman- lı 'dan bugüne uzanan seçim süreçlerine ilişkin bir kaynak kitap hazırlandı. Toplumsal Ekonomik Siyasal Araştır- malar Vakfi (TESAV) Baş- kanı Erol Tuncer'in "Os- manlı'dan Günümüze Se- çjmler'' adlı kitabı 1876 Ana- yasası'ndan günümüze ka- dar yapılan parlamento se- çimlerini, seçim sonuçlan- nı, bu seçimlere ilişkin ya- sal düzenlemeleri ve yönet- melikleri aynntılı bir araşür- mayla ilgjlenenlerin kullanı- mına sunuyor. TESAV Ya- yınlan'ndan çıkan kıtapta göze çarpan bazı bölümler şunlar: - Cumhuriyet döneminde yalnızca 4 siyasi parti, tek ba- şına hükümet kuracak ço- ğunluğu sağladı. Bunlar CHP, DP,APveANAP ola- rak sıralanıyor. 1950"den gü- nümüze değişik sistemlerle yapılmış olan 13 genel se- çimin 7'si bir partinin tek başına iktidar çoğunluğuy- Erol Tuncer la sonuçlandı. En çok mil- letvekili koltugunu alarak hükümet kurma rekoru ise 502 milletvekili ile Adnan Menderes'in. - Türkiye. toplam 49 yıl 10.5 ay tek partili hükümetler ta- rafindanyönetilirken 1923- 1950 arasında, 26 yıl 6 ay 23 gün CHP iktidan. 1950- 1991 arasında, top- lam 23 yıl 3 ay 27 gün süreyle 3 sağ partinin tek başına kurduğu hükümet- lerce yönetildi. Cumhuriyet hükü- metlerinin ortala- ma görev süreleri 1.5 yılın altında kaldı. - Cumhuriyet dö- nemindeki 57 hükümet, 23 başbakan tarafindan kuru- lurken en çok hükümet ku- ran kişi tsmet Inönü oldu. Inönü'nün başbakanlığında toplam 10 hükümet kuruldu. 220 parti kuruldu, 56 parti kapanldı - Cumhuriyet döneminde kurulan 220 siyasi partinin büyük bölümü çeşitli neden- lerle siyasal yaşamdan çekil- di. Ağustos 2002 sonu itiba- nyla siyasal yaşamda bulu- nan parti sayısı 50. Cumhu- riyet dönemı boyunca 56 si- yasi parti kapatıhrken 101 parti de kendiliğinden da- ğıldı. - 1946'dan günümüze ka- dar yapılan 14 milletveki- li genel seçımine katılan parti sayısı 49'u buldu, bu partilerden 25'i seçimler sonucunda Meclis'e gire- bıldı. - Seçimlere en düşük katı- hm yüzde 64.3 oranıyla 1969 yılında gerçekleşirken en yüksek katılım yüzde 93.3'le İ987'desağlandı. YTP milletvekili adayı Tasdelen: Yenüik kişilerle değil programla olur tstanbul Haber Servisi - Yeni Türkiye Partisi (YTP) Istanbul milletvekili adayı Doğan Tasdelen. siyasette yeniliğin ınsanlarla değil, programla olacağını söyledi. Doğan Tasdelen gazete- mize yaptığı ziyarette, par- tisinin programını ve çözüm- lerini anlattı. Dış ilişkilerde banşa dayah bir poiitika iz- leyeceklerini belir- ten Tasdelen. "Sa- vaşmak kola> anıa banşıkorumakçok zor. Bu nedenle ABD'nin Irak'a girme planlanna karşıvız. Petrol sa- vaşjarmınicindeyer almak Lstenıh.oruz. Lluslararas >-apı \a da ABD'nin İrakİa ilgili kaygılanmn, banşcu hedefler içerisinde giderilebifccegini düşünüyo- ruz" diye konuştu. Gtineydoğu'ya önceBk Güneydoğu'ya sosyal. ekonomik anlamda ağırlık verilmesi gerektiğine dikkat çeken Tasdelen, bunun için tüm boyutlan içeren kap- samlı ve eşzamanlı bir prog- ram uygulanması gerektiği- ni belirtti. YTP"nin olası ik- tidannda, yatınmcılara ar- sa. vergi ve sosyal sigorta primi muafıyeti gibi kolay- lıklartanınacağını soyleyen Tasdelen, "1998-2000 yılla- rmda uygulanan 4325 no'lu Teşvik Yasası gözden geçiri- Doğan TaşdeJen lerek tekrar yürürlüğe ko- nacak. Sınır ticareti çok önemli bir geür kapısıdır.Ye- nkkn gözden geçjrflecek" di- ye konuştu AB'ye girmek amaçhr Kopenhag kriterleri çer- çevesinde çıkanlan AB'ye uyum yasasının, çağdaş bir ülke yolunda atılan önemli bir adım olduğunu ifade eden Tasde- len, AB"yegirme- nin bir araç değil amaç olması ge- rektiğini söyledi. Insan haklan ve demokratikleş- meyle ilgili yasala- nn tümünün çık- ması gerektiğine değinen Tasdelen, şöyle konuştu: "BugünAB'ninTürkive'den istedigi yasalaria. AB'ye gi- recek diğer ülkeierden istedi- gi yasalar aynıdır. Yani çifte standart yok. O çifte stan- darda girmemek için biz de AB'ye giren diğer ülkekrin yaptıklarmı yapacağız.'" Türkiye'nin deprem ku- şağında olduğunun kabul edilmesi ve bu yönde çalış- malann yapılması gerekti- ğini soyleyen Tasdelen, "Bi- zim çarpık kentkşmeyle ilgi- li programıniE var. Burada en büyük tehlikevi tstanbul yaşiyor. Bizim hükümetimiz- de İstanbul, Ankara'dan yö- nenlmevecek,farkhbiryöne- tim kuracagK" dedi.