Katalog

SAYFA CUMHURİYET 15OCAK2002SALI HABERLER DÜNYADA BUGUN ALİ SİRMEN Amerikalı Amca AmerikaJı Amca zeogin ve güçlüdür. Herkes AmerikalıAmca'dan birşeylerbekler, bilmez- ler ki AmerikalıAmca al madan bir şey vermez. Belki de zenginliğinirt ve gücünün sım bura- dadır. Başbakan Bülent E«cevft'in dün başlayan ABD gezisini irdelerken bu gerçeği gözden uzak tutmamak gerekir. Gezinin iki ülke ilişkitferinde çok önemli bir döneme rastladığını görmezden gelemeyiz. Türkiye, atlatıp atlatamayacağı henüz bel- li olmayan bir bunalım m içinde. ABD ise 21. yüzyılatek süpergüç olarak girer, dünyayı ken- di görüşüne göre düzenlemek isterken, böl- gesel güçlere ihtiyaç duymaktadırve Ortado- ğu'da Türkiye'yi bu role en uygun ülke olarak görmektedir. 57. Hükümet bu role zaten taliptir. Talip ol- malı mıydı, olmamalı mıydı tartışması bu ya- zının konusu değil. Ama görmemiz gerekiyor kiAnkara, ABD'nin istediği her şeyi yerine getirdikten sonra, Bü- lent Bey yanında büyük bir işadamı heyeti ile birlikte uçmaktadır Am erika'ya. Tütün Yasası'ndan t>or'a, sanayi bölgeleri ile ilgili düzenlemeye kadar, küreselleşmenin önündeki tüm engeller kaldırılmış bulunuyor. ABD'nin deyimiyleTürkiye 'evödevlerini'tü- müyle yerine getirerek hazırlanmıştır bu ge- ziye. Görüşmelerde ele alınacak konulann baş- lıcalan yardım, ekonomik ilişkilerdeTürkiyeya- ranna gelişmeler ve Irak olacaktır. Yardımın birayağı IMF ve Dünya Bankasrdır ve bu cephede olumsuz bir gelişme sürpriz olacaktır. Bu iki kuruluşun Türkiye'ye olumlu yaklaşı- mı, yalnızca tüm isteklerinin yerine getirilmiş olması değil, ama aynı zamanda 11 Eylül son- rasında, VVashington'ın Türkiye'ye duyduğu ihtiyaçtan kaynaklanıyor. İki ülke arasındaki ekonomik ilişkilere gelin- ce: Türkiye'nin ABD ile NAFTA benzeri bir serbest ticaret anlaşması imzalaması, AB ile ilişkileri göz önünde bulundurulunca bekle- nemez. Ancak ABD Yönetirni, Gümrük Biriiği'ne üye olan Türkiye'ye AB ülkelerine uyguladığı gümrük tarifelerini uygulayabilirvebu yollaTürk tekstilinin önü açılarak son yıllardaTürkiye ya- ranna azalmaya başlayan açık daha da aza- labilir, hatta bizim lehimize dönebilir. Kuşku yok ki bu gelişme Türkiye'nin içinde bulunduğu ekonomik bunalımdan çıkışı yö- nünde yardımdan daha da olumlu sonuçlar verecektir. • • • Görüşmelerin en kritîk konusu ise Irak ola- caktır. ABD'nin yeni dünya planında Saddam'a yer olmadığı herkesçe biliniyor. Ama Sam Amca'nın, bir askeri müdahale ile Irak dikta- törünü devirme konusunda, şu anda hareke- te geçip geçmeyeceği konusunda kesin bir şey söylemek mümkün değil. ABD'nin Avrupalı müttefikleri de Irak'a bir askeri operasyona kanşıdıriar. Türkiye'nin ise bu konuda olumsuz bir ta- vır içinde olduğunu bilmeyen yok. Gerçi Bülent Ecevit, Saddam'ınyerindeka- lıp kalmaması konusunun Türkiye için fazla önem taşımadığını söylemiştir ama, Irak'ın toprak bütünlüğü konusundaki duyarlılığını da bir kez daha vurgulamayı unutmamıştır. Ankara'nın özellikle üzerinde durduğu, bir müdahaleden sonra parçalanmış Irakta or- taya çıkabilecek olan Kürt devletidir. Ankara bunu kesinlikle istemiyor. Ancak son zamanlarda Türk Dışişleri ile ona yakın çevrelerde oluşan görüş, Saddam'ın iktidarda kalmasının da fiilen böyle bir geliş- meyi engellemeye yetrnediğidir. Gerçekten deSaddam iktidan da Irak'ın kuzeyinde fiilen bir Kürt devletinin filizlenmesini engelleyemi- yor. Bu durum Türkiye'nin ABD görüşü karşısın- daki olumsuz tavnnı bir ölçüde de olsa hafif- letiyor. AncakAnkara'nın bir Amerikan müdahale- sine aktif katkısı, her halükârda çıkariarına aykındır. Partiyi borclarından kurtardı Melih Gökçek'in DPplanı ANKARA(Cumhuri- yet Bürosu)- Siyasi par- ti liderliğine oynaması nedeniyle hükümetle ca- tışan Ankara Büyükşe- hir Belediye Başkanı Me- Hh Gökçek'in, Demok- rat Parti'ye (DP) kaynak aktararak yönetimi ele geçirdiği savlandı. Milli Görüş siyasetin- deki parçalanmada lider- lik hedefleyen Gökçek, Tayyip Erdoğan'a veya Saadet Partisi'ne katıl- mayarak bağımsız kal- mayı yeğledi. AKP ve SP içinde kendisine bağ- lı 10'a yakın mılletveki- Ji buJunan Melih Gök- çek, Demokrat Parti'yi bir seçenek olarak ken- di liderliğine hazırladı. Kulislerde, Gökçek'in ılkaşamadaDP'ninl28 milyan partinin çeşitli borç ödernesi olmak üze- re, toplam 300 milyar li- ra dolayında masrafyap- tığı ileri sürüldü. Kaynak aktanmının doğrudan belediye he- saplan veyaMelih Gök- çek üzerinde görünmedi- ği, belediye ile iş yapan kişilerin bu konuda ara- cılık yaprığı iddia edili- yor. Ankara'da belediyenin reklam panolan da par- tinin hizmetine sunuldu. DP'ninkuruhışyıldönü- mü gerekçesiyle hazır- lanan ve üzerinde "Ge- liyonız" ifadesinin yer aldığı afışler, kent gene- Iindeki yüzlerce reklam panosuna asüdı. Başbakan Bülent Ecevit'in ABD'ye yaptığı ziyaret ABD basınmda geniş yer buldu Türidye Irakplanını soracakTürkiye, Irak'a yönelik harekâtın kendi ülkesine taşmasından ve zaten hassas olan ekonomiye darbe indirmesinden endişe ediyor. ıııım«»mı«ı«ımnıı: Ecevit Washington'da, Irak planlanyla ilgili sorular soracak ve bu planlardaki rolü karşılığında, Türkiye'nin hangi teşviklerden faydalanabileceğini öğrenmeye çalışacak. NEW YORK (AA) -Başbakan Bülent Ecevit'in ABD ziyareti ve Başkan George W. Bush ile yapa- cağı görüşme, Amerika'mn etkin ga- zetelerinden New York Times ve Wall Street Journal'da geniş biçim- de yer aldı. "Irak konusunun, Ecevit-Bush gündeminin ön sıralannda yer ala- cağmdan ldmsenin şüphesi bulun- madığını'' yazan New York Times, "Türidve'nin, Irak'a yönelik aske- ri bir harekâtm kendi ülkesine taş- masmdao, zaten hassas olan eko- nomiyedarbe indirmesinden ve böl- gede Kürt avınmcüığını yeniden canlandınnasından endişe ettiğmi" belırttı. "Ekonomiyi düzeltmenin Ecevit ve koalisyonu açısından ha- yati önem taş.ıdıguu" vurgulayan gazete, Ecevifın, "Türktekstilko- tabrmm kakürüması, ABD'ye yö- nelik çelik ihracaürun üzerindeld kısjtlamalann hafifletihnesi ve Tür- kiye'yi, Amerikan pazannda AB ülkeleriyk rekabet edebüecek hale getirecek tercihkrin uygulamaya konmasıru talep edece^ni" yazdı. VVall Street Journal da "Ecevit'in VVashington'da, ABD'nin Irakptan- lanyla ilgili sorular soracağı ve Tür- kiye'nin bu planlann ohışumunda üstieneeeği olası birrol karşıbğmda hangj avantaj veteşviklerden fayda- lanabileceğini öğrenmeye çahşaca- ğmı" yazdı. "Ecevit'in, hazıriana- cakplanm Türkiye'nin refahı ve bu- lunduğu bölgenin istikrannı sağb- vacak rürden obnaa konusunda K- rar edebileceğini'1 duyuran gazete, "bu talepleriyerine getirmenin,Ba- ûhlann kendi stratejik çıkariannm gereği oMuğunu" vurguladı. "ABD'ninbtfgeddd anahtar müt- tefiki konumundaldTürkH'e'ninza- yıf ofanası, stratejik bir bölgede Ba- onlann çıkarlaruıı da zayıflatacak- tir" derulen haberde, Türkiye mo- delinin başanya ulaşmasının, dün- yada istikrann sağlanmasına, pek çok işgalden daha fazla katkı sağ- layacağı belirtildi. Financial Times'ın yorumu: Türkiye ya Rusya olur ya Arjantin HaberMerkezi -Financial Times ga- zetesi, Türk ekonomisinin önümüzde- ki dönemde olası performansını değer- lendirirken, "Türldve 2002 yılmda ya 1999-2000dönemindekiRıısya gibibü- yük bir başan öyküsü, >a da Arjantin gibi kredibüitesizedeknen bir ülke olacak" görüşüne yer verdi. Financial Times gaze- tesi, Türkiye'nin 2001 yı- lında dikkat çekici birper- formans gösterdiğini belir- terek tüm olumsuz bek- lentilere karşın IMF'nin desteğiyle kendisini iflasın kenanndan kurtarrnayı ba- şardığına dikkatçekti. Tür- kiye'de borçlanma piya- sasınnı geçen yıl güçlü bir performans gösterdiği, ya- nnmcılann 12 ayda yüz- de22 oranındakazanç sağladıklanru be- lirten gazetede tMKB endeksinin de- ğerinin lira bazında bir kat arttığı kay- dedildi. Buna karşın, dolar bazında pi- yasanın şubat devalüasyonu öncesi de- ğerinin yalnızca yüzde 6O'ı düzeyinde bulunduğuna dikkat çekilen haberde; Türk ekonomisinde daha fazla ılerle- menın sağlanmasının ise bankacılık sektörünün yeniden yapılanma çabala- nna göstereceği tepkiye bağlı olduğu önesürüldü. Financial Times gazetesi, ING Ba- rings'nin yükselenpiyasakrbaşekono- mısti HıiHpPoote'nin, Türkiye'nin 2001 _ _ _ ^ _ _ yılmdakibaşarılannın,ge- opolitik durumunun katia- sıyla IMF'nin desteğı sa- Financial Times gazetesi başekonomistiPoole, >«indcsa|lajd* görüşü- nm> • -r- ı • * neyerverdı.IMF nınTur- IMF nın Turkıye ye J vermeyi taahhüt ettiği 10 milyar dolarhk kredi desteğinin gelmemesi durumunda iflas riskinin süreceğini belirtti. kiye'ye 10 mih/ar dolar- lık krediyi taahhüt edece- ğine işaret eden Poole, "EVİFdesteği otanazsaiflas risld sürer" dedi. Bunakarşm, Türkiye'nin 2002 'deya 1999-2000 dö- nemindeki Rusya gibi bü- yük bir başan öyküsü, ya da IMF'den büyük destek alan ancak kredıbilitesinin zedelendiğini gören Arjantin gibi bir ül- ke olacak" değerlendırmesine dikkat çekildi. Türk bankalannın yeniden yapılan- dnılmasıyla oyunun son perdesinin baş- lamak üzere olduğuna işaret eden Fi- nancial Times, banka hisselerinin iMKB'deki en çok işlem gören hisse- ler olduğu bilgisini verdi. 1ĞNELİ FIRÇA ZAFER TEMOÇİN Ecevit'e 4 bakan, 7 milletvekili, çok sayıda bürokrat ve gazeteci de eşlik ediyor Geziye 129 işadamı katddıANKARA (Ctunhuriyet Büro- su)-Başbakan Bülent Ecevit'e bu- gün çıktığı ABD gezisinde eşi Rah- şan Ecevit'in yanı sıra 4 bakan, 7 milletvekili, çok sayıda bürokrat ile 129 işadamı Ue gazetecilerden oluşankalabalık birheyeteşlik edi- yor. Ecevit'in gezisine devlet bakan- lan KemalDeniş ile Tunca Toskav, Dışişleri Bakanı tsmail Cem ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Zdd Çakankaulıyor. Heyette mil- letvekili olarak da Murat Sökme- noğiu. Tav^ibe Güiek, Oğuz Tez- men, Emre Kocaoğlu,AK Çoşkun, Bahri Zengin ve Ahmet Ozal bu- lunuyor. Ecevit'e, gezisinde eşlik eden bürokratlar şunlar: Erdal Tömer (Başbakanlık Dışişleri Başdanış- manı), Ertuğrul Çırağan (Başba- kanlık Dışişleri Başdanışmanı), Ba- ki tDdn (Dışişleri Bakanlığı Müs- teşarYardımcısı), A.MidıatBalkan (Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Yar- dımcısı), Ümit Pamir (BM Nez- dinde Türkiye Daimi Temsilcisi), Türkekul Kurttekin (Ikılı Siyasi îşlerGenel Müdürü), DoğanAkdur (Protokol Işleri Genel Müdürü), Korgeneral RcşatTurgut(Genelkur- may Başkanlığı), FaikOztrakfHa- zine Müsteşan), Kürşad Tüzmen (Dış Ticaret Müsteşan), Yurdakul Vlğitgüden(Enerji ve Tabii Kaynak- lar Bakanlığı Müsteşan), Süreyya Serdangecti (Merkez Bankası Baş- kanı), YusufGünay (Enerji Piyasa- sı Düzenleme Kurulu Başkanı), Mehmet Nuri Yılmaz (üiyanet Iş- leri Başkanı), MümtazTurfan (DSİ Genel Müdürü). tşadamlan Ecevıt'in ABD gezisine TOBB Başkanı Rifat Hisarakhoğlu'nun da aralannda bulunduğu çok sayı- da işadamı katıhyor. Ecevit ile bir- likte giden ya da geziye kendi ola- naklanylakaolacak işadamlan şun- lar: Kemal Çolakoğlu, Ekrem De- mirtaş,RonaY ırcah,Hüsc\in Üzüi- mez, NejatKoçer,SinanAygün,Za- fer Çağlavan, Mehmet Yıldırun, TandKüçuk,SafihEsen,ŞabanBaş, CdalSönmez,M>> aziÖnen,KHtbet- tin Arzu, Lötfii Yücetik, Abdulka- dir Konukoghı. Hâseyin Zeytinci, Nafı Güral, Zekai Erez, Oğuz Sa- ücı, Tuncay Özflhan, Muharrem Kayhan, ErsinÖzince, Zeynd Abi- dinErdem. NuriArtok, BülentBa- şer,GünsanÇetin,Halit\aria Ba- şaran Liusoy, Sedat Aloğlu, Ferit Şahenk, Eşref Cerrahoğfu, tsmail Kölük, Çiğdem Tüzüa Ah Emre Yurdakui Aclan Acar. Rıza Akça. F. ıVihatAkvildız, Koray Ankan, Ş. BaranAsena,HaBltbrahimAslan, Hülya Aslantaş, Ahmet Aydeniz, Hasan Bengü,Osman Benzeş, Ce- lal Beysd,SerdarBügüi,S.SadiBil- giç, Ösman Birgüi, O. Fevzi Boy- ner, Mehmet Cengiz, Zülküf Ce>- lan,AhmetÇahk,AdnanÇebi,Feh- mi Çetinkaya,Mustafa Çıknkçnğ- lu, Aüf Demirkıran, Erdoğan De- mirören, Sdçuk Deda, Tufan Dar- baz, Vunus Doğan, Ahmet Dürea Muhteşem Ekenler, Aykut Ferah, Fehmi Germryaniıoğlu. Fahrettm Gükno;MehmetNazifGünal,Mus- tafa Günay, Evren Kalabahk, Me- tin Kalkavao, Erdal Kamışh, Nüz- het Kandemir, Metin Karakava, HamdiKhapçı, ŞükrüKoçoğhı,Bi- lalKunuah>YaşarKüçükçahk.ED- ginMeriç,Süle>'manOrakçıoğlu,Ni- hat Özdemir,Hüsevin Özdilek.Ah- met Paşaoğhı, Ferhan Selamoğhı, Reşjt Sinank Şenal Şankaya, Hik- met Tannverdi Turgut Tokuş, Ya- man Törüner,NadirErtonUviun, Erol Üçeı; Özer Kuthı ÜnaL Müf- fik Yamantürk, Sevdil Yüduım, Akın Ongör, Olgun Altuntaş, Me- te Ayan, Fırat Aydeniz, Denny Ca- oukuMuratCe>1an,OğuzÇarmık- h,Yıldmm Demirören,ÖmerDinç- kök,ErolGöker,HayreöinGümüş- kaya.AsafGuiieakadeHattat.Jak Kamhi, Güngör Keşçi, Kamu Kı- hnc. Prof. Çelik Kurdoğiu, HaGm Neyzi. Umut Oran, Mudu Öktem, HavTettin Ö/altın. tbrahim Özdo- ğan,HahıkÖzelçi,tbrahimPektaş, SakıpSabana,EmdSedef.ÖzerSe- vercan, Aü Hajdar Taşh, Esin l's- ta, Tufan Uz, Serdar Yanaşan, Na- ilYücesan, Başak Küsefoğlu Kızıl- demir, Gülnür Çoşkuntuna, Fatih Özsümer Geziye çok sayıda basın mensu- bu, Ecevit'in doktoru ile hemşire- si vekoruma görevlileri de kaulıyor. Irak uyardı. Ankara operasyona destek vermesin BAĞDAT (AA) - Irak'ta yayımlanan Babil gazetesinin başyaasmda, ABD'nin Irak'a yönelik olası yeni bir saldırısına Türkiye'nin destek vermemesi istendi. Gazete, Türk halkının çıkarlannuı Irak ile işbirliğinden geçtiği belirtilerek Bağdat yönetiminin Türkiye ile ilişkilerin geliştirilmesine her zaman özen gösterdiğini yazdı. Saddam'ın oğlu yönetiyor Devlet Başkanı Saddam Hüseyin'ın büyük oğlu Uda>r 'ın yönettigi gazetenin başyazısrnda, Irak'rn özellikle Türkiye ile ilişkilerine verdiği önemin Türk yetkilileri tarafından da bilindiği belirtildi. Başyazıda, "Irak'm her zaman Türkiye'ye karşj ivi niyetü olduğu". özellikle "gıda karşıhğı petroi'' programı çerçevesinde ve bu programm dışında ticari alışverişin geliştirîlmesini istediği ifade edildi. Babil gazetesi, Kuzey Irak'ta keşif uçuşlan yapan Amerikan ve îngiliz uçaklannuı Incirlik'te konuşlanması ve su konusunda Irak'uı rahatsızlığuıı dile getirirken, "Irak'm bu konuJarda sabırfa davrandığnu, ilişkilerin geliştirilmesine özen gösterdiğüü" belirtti. IR NOKTASI /ORAL ÇALIŞLAR [email protected] Giresunlulann Osman Ağa diye adından saygıyla söz ettikleri, tarih kitaplarında ise "Topal Osman" ola- rak anılan Kurtuluş Savaşı Anka- ra'sının bu önemli isminden dünkü yazımda söz etmiştim. Nasıl ve ki- min tarafından öldürüldüğü konusun- da da şüpheler bulunduğundan söz ettiğim Topal Osman yansı konusun- da değişik telefonlar aldım. Yazım- daki bazı saptamalann doğru olma- dığı söylendi. Bu uyarılar üzerine Topal Osman konusunu yeniden gözden geçir- dim. Yazımda ne gibi eksiklervar, on- ları saptamaya çalıştım. Bazı net gerçekler var, önce onları vurgula- yalım. Osman Ağa, Çankaya Köş- kü'nde Atatürk Muhafız Alayı Ko- mutanlığı da yapmıştı. Ali Şükrü ise Meclis'te Mustafa Kemal'e muha- lif milletvekilleri arasındaydı. Ali Şükrü'yü Topal Osman ve adamları öldürünce, Meclis'te çok büyük tepki oluştu. General Isma- Topal Osman ve Osman Ağa (2) il Hakkı Tekçe, Osman Ağa'ya da- ha önceAtatürk tarafından tahsis edi- len Papaz'ın Köşkü'nde, onu adam- larıyla birlikte kuşattı. Uzun süren birsilahlı çatışmanın sonunda yara- lı olarak yakalanan Topal Osman daha sonra öldü. Cesedi gömüldü. Fakat artan tepki sonucu birileri onun cesedini mezanndan çıkardılar ve Meclis'in kapısına ayağından astı- lar. • • • Olay tarih kitaplanna böyle geçti. Ancak daha sonra yapılan tartışma- lar vardır. Birincisi, Trabzon Mebu- su Ali Şükrü Bey'in öldürülmesi. Ali Şükrü Bey'i Osman Ağa'ya Musta- fa Kemal'in öldürttüğü söylendi. Böylece muhalefetin önemli bir se- si susturulmuş oldu. Fakat bu iddia hiçbir zaman tam olarak kabul edil- medi. Trabzon Mebusu Ali Şükrü Bey'in cenazesi Ankara'dan alınıp Trab- zon'a getirildi. Trabzon'un en yüksek tepesinde ona bir mezar yapıldı. Falih Rrfkı Atay, Topal Osman'ın öldürülmesini Çankaya kitabında şöyleanlatır "Karadenizkıyılannm bu destan kahramanı, sonuna kadar Mustafa Kemal'e bağlı kalan, çefe- sinin adamlarına Çankaya'da ve Köşk'le şehirarasındakıyolda nöbet bekleten Topal Osman da en so- nunda, nizamiordunun kıta kuman- danlanndan Ismail Hakkı Tekçe ta- rafından ve Mustafa Kemal'in emri ile Çankaya sırtlarında vurulmuş- tur." Ali Şükrü'nün mezan Trabzon'un tepesine gömülünce, Osman Ağa'yı çok seven Giresunlular da ona Gi- resun'un tepesinde bir anıt mezar yaptınrlar. Aradan yıllar geçer ve Gi- resunlulann gönlünde taht kuran Osman Ağa'nın bir heykelini kendi kentlerine dikmek isterler. Bu hey- kel yapılır ve Türk Tarih Kurumu'na da onun bir heykelinin dikilmesi için bir dilekçe yazarlar. Ancak Türk Tarih Kurumu bu hey- kelin dikilmesini uygun görmez. Gi- resunlular bu ilk ret karşısında ısrar- lanndan vazgeçmezler. Giresun Be- lediyesi heykelin dikileceği alanı da belirler ve bu kez başvurulannı Kül- tür Bakanlığı'na yaparlar. Cevap yi- ne olumsuz olur. • • • Giresun gezimizde anladık ki Gi- resunlular Osman Ağa'ya büyük sevgi duyuyorlar. Onun, kentlerinin önemli bir kahramanı olduğunu dü- şünüyorlar. Balkan Savaşı'nda, Kur- tuluş Savaşı yıllarında onun büyük yararlıklar gösterdiğini dile getiriyor- lar. Osman Ağa'nın bir başka yönü ise o dönemde o bölgede yaşayan Rumlar ve Ermenilere karşı yürüttü- ğü mücadeledir. Bu mücadele sıra- sında aşın bir kıyıcılık yaptığı da dik- kat çekilen gerçekler arasındadır. Arşivlere geçmiş bir mektubunda Osman Ağa bu konudaki tepkileri- ni Mustafa Kemal'e de iletir ve özet- le şunları yazar: "Türk milleti ve memleketinin aramızdaki Hıristiyan- lar elinden çektiği belayı cihanda anlamayan kalmamıştır. Biz Türk- ler, Hıristiyanlanmızı da yavru gibi besledik. Yazık kibu beslediğimiz Hı- ristiyanlar ancak bireryılan oldular ve münasip fırsatlarda soktular, kı- cıkladılar." • • • Giresunlu Osman Ağa'nın Gire- sun'un tepesinde bulunan anıt me- zan, bir tarihi simgeleyerek orada duruyor. Aradan 70 yıl geçti. Ancak karanlıkta kalmış birçok soru da cevabını bekliyor.