Katalog

3 EYLÜL 2001 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA ROPORTAJ D E N İ Z SO'M Bölge, müyonlarca yıl önce volkanik Karadağ'ın yaratbğı tûf kayalarla bezeti. Taşkale'nin antik çağdald adı Vianizan'dan gelea ve Manazan denilen mağaralarda beş kath ve bine yakuı odasıyla Kapadokya örneği bir yerieşim ayakta duruyor- Büyükbiibası ve büyükamcasmın 'Kıztf'sanuıı taşıması ve daha birçokbenzerUkdoğru adresiveriyor Atatüık'ün ata yurdu: TaşkaleKara Harp Okulu öğretim üyelerinden Yrd. Doç. Dr. Bınbaşı AB Gûler, yaptığı araştırmalarla Atatürk'ün atalannın ızıni Anadolu'da buluyor... Bu konuda üç kitabı yayımlanan Güler, Mustafa Kemal'in baba tarafından soyunu Anadolu'da bulmadan önce Makedonya'da anyor... Bugünkü Makedonya'nın ya da Osmanh'nın Manastır vılayetinin Debre-i Bala sancağına bugünkü Jupa bölgesmın Debre kentı- bağlı Kocacık köyünde AB Rıza Efendfnin babası Kızıl Hafiz Ahmet Efendi dünyaya geliyor... Manastırda "Kızülar" olarak anılan aile 1830'larda Selanık'e yerleşiyor... 11. yüzyıla dönüp Anadolu tanhıne bakıldığında... Oğuzlann Kızıl Oğuz boyu Alp Arslanın yeğenı Sadettin Bey'ın komutasında Malazgırt Savaşı'na katılıp Anadolu" ya gınyor... Kocacık yörüğü de denilen Kızıl Oğuzlar. Selçuklu'nun ıskân polıtikasına göre Konya ve Karaman'da yoğun olmak üzere Anadolu'nun geniş bir kesimine yerleştiriliyor... Selçuklu'nun yıkıhşında kendi beyliklerinı de kuran Kızıllar'dan Kızüoğlu Ahmet Bey'iOsmanh Beyi II. Murat ortadan kaldınyor. II. Mehmet de Karaman Beyliği'ne son verdığinde bölgedeki Kızıl Oğuz Türkmenlerini Rumeli'de fethettıği Selanik, Manastır ve Yanya bölgesine gönderiyor... Atatürk'ün büyükbabası Ahmet'ın ve büyükamcası Mehmet' in "Kızıl" sanım taşıması. Manastır'daki köylerine "Kocacık" adının verilmesi ve bugün de aynı folklor motıflerinin Anadolu'daki Kızıllarla örtüşüyor olması, doğru adresi veriyor: 'Komünistlerl çağnştırıyor" Atatürk'ün soy kütüğü Kızıl Oğuzlar'dan geliyor... Mustafa Kemal'in anne tarafından soy kütüğü de yıne Konya tarafından Vodina kazasının Sangöl nahıyesine gönderilen yörük Türkmen oymaklanndan Konyarlara dayanıyor... Atatürk'ün aıuıesı Zübeyde Hannn'ın babası Sofuzade Feyzullah Efendi sonradan Selanik yakınlanna yerleşıyor... Atatürk'ün kızkardeşi Makbule Hanım. bir söyleşide "Bizim esas soyumuz ^örüktür. Konya-Karaman çevresinden gelmişiz" dı>or. Anadolu'da bugün Kızıl Oğuzlar'dan kalma ve "Kızıl" adını taşıyan birçok yerieşim bulunuyor... Karaman çevresindeki Kızılkuyu, Kızılyaka, Kızıllaraginı gıbi... Karaman'da bir de Taşkale var... Tajkale kasabasının 1960'lara kadar adı Kızıllar... • Atatürk'ün soy kütüğü Kızıl Oğuzlar'dan geliyor. Karaman daki Taşkale kasabasının adı 1960'lara kadar Kızıllar. Fakat devlet bu adı sakıncalı bulduğu için kasabanın adını tüfkayalara oyulmuş mağaralardan esinlenerek Taşkale yapıyor Kızıllar sözcüğü "komünisfler"i çagnştırdığı için devlet, Kızıl Oğuzlan da "sakmcalı" bulup kasabanın adını tüf kayalara oyulmuş mağaralardan esinlenerek Taşkale yapıyor... Yrd. Doç. Dr. Güler kıtaplannda kesin bir yer belırtmemesine karşın Taşkale Belediye Başkanı Hüseyin YeşildaL, "Atatürk'ün ata yurdu Taşkale'dir" diyerek bir adım önde gidiyor... Taşkale, Toroslar'm kuzey yamacında; güney yamacının altı Silifke... Bölge, müyonlarca yıl önce volkanik Karadağ'ın yarattığı tüf kayalarla bezelı... Taşkale'nin antik çağdaki adı Manizan'dan gelen ve Manazan denilen mağaralarda beş kath ve bine yakın odasıyla Kapadokya örneği bir yerieşim ayakta duruyor... Manazan'dan kopan kimi kayalarda ise müyonlarca yıl önceki volkanik patlamalardan çok daha önceki bır zamandan kalma yerküre hareketmın ızleri gözle görülüyor; denız kabuklulan, fosıllen... Burası belli kı bır içdenızmış... 1356 metre uzunluğundaki Incesu Mağarası da sarkıt. dıkit ve traverten havuzlanyla başka bır âlem... Kasabanın ginşinde 40 metre yükseklığınde dimdik tüf kaya ıse asıl âlem... Kaya, kat kat oyulmuş... 10 metreyı bulan derinlikleriyle 250 kadar odacık. tahıl amban olarak kullanıhyor... Türkçe yaşatılıyor Üst katlardakı ambarlara, düz duvardakı "tutamak" denilen yerleri tutup. "sekemek" denilen oyuklara parmak ucuyla basılarak çüalıyor... Buğday çuvallan, makara sistemıyle çıkanlıp indiriliyor... Bu eziyet niye, diye sorarsanız... Bırkere eziyet değil, çok kolay inip çıkıyorlar... Ikıncisi, Toprak Mahsulleri Ofisi'nin yaptığı bir incelemeye göre bu ambarlarda saklanan buğdaylar yıllarca değerinı yitirmiyor; 50 yılda ortalama yüzde 5 oranında unlanma görülüyor. Tutamak, sekemek... Öz Türkçe... Kızıllar adı yok edilse de Kızıl Oğuzlar, Taşkale'de Türkçeyi yaşatmayı sürdürüyor... Ekmeğin pışirildiği saca "pişirgeç" deniyor... 576 metrekare arsa "evlek" oluyor... "EmbeT, "Çmtn", "Gölük Sulu" motifleri hahlarda yaşama devam edıyor... Kızıllar hahsının ipi, kendi yetıştirdıkleri koyunun yününden elde edüiyor ve ıpliğı boyarken kızıl ıçin karakamış kökü, san ıçin saman sapı, kahverengı içın karameşe kabuğu, kurşunı ıçin sütleğen suyu, siyah içın zift çamuru. yeşil içın yabanı nane yaprağı kullanıhyor. Bır yandan da seyırhk "düzmece deve" oyunu köy meydanmda özenle sahneleniyor... Beledıye Başkanı Hüseyin Yeşüdal'ın söylediği gibi burası; yeşil bir vadinin içine kurulmuş Taşkale ya da sakıncalı bulunan adıyla Kızıllar, Atatürk'ün ata yurdu mu? 1936 yılında düzenlenmiş bir Tapu Tahrir Defteri'nde 1017 sıra numarasıyla kayda geçınlmiş Santay mevkiindeki çiftlik arazisinin sahibi: "Reisi Cumhur Atatürk Kemal Hazretleri'.' Atatürk'ün başta Ankara olmak üzere Anadolu'nun birçok yerinde modern çiftlikler kurduğu biliniyor... Bu belge, Atatürk'ün atalannın Taşkale'li olduğunu göstermiyor... Fakat Taşkale kasabasının toprak yollannda yazüı olmayan başka bir belge var: CHP II kadın başkanın Hglslzligl Çocuklar, yaşlılar, kadınlar, erkekler... 1041 yılında Hazar Denizi 'nin güney ve güneybatısındaki Kızılören Irmağı'nın kıyısmda yaşayan ve Ildeniz hükümdan Arslan Şah'ın oğlu Kızıl Bey'in oymağı Kızıl Oğuzlar'ın genlerini taşıyan bu insanlar, Anadolu bozkınnda mavi gözleri ve san saçlanyla dikkat çekiyor... Yrd. Doç. Dr. Güler, belge olmaması sebebiyle Atatürk'ün atalan için Anadolu'da yer göstermekten kaçmıyor ama Taşkale Beledıye Başkanı Yeşildal, sezgüerine dayanarak "Atatürk'ün ata yurdu Taşkale'dir" derken belki de yanılmıyor... llginçtir... Atatürk'ün anne tarafından soyunun da Taşkale'nin birkaç kılometre yakınındakı Yeşüdere kasabasından Rumeli"ye göçme olasıhğı bulunuyor... Ve bir o kadar daha ilgınç bir durum; Yeşildere'nın CHP'li kadın belediye başkanı bu konuyla hıç ılgılenmiyor... Bu arada devlet... Yaptığı yanlışı düzeltmeli, Taşkale'ye gerçek adını, "Kızdlar"ı gen vermeli... Ve Kızıllar'da yaşanmış bır öykü... Moğol istilası sırasında. köyün erkeklen savunmaya geçebılmek içın dağlara saklanırken 40 kişi karda aynı ayak izıne basarak yürüyor... Fakat, tersten yürüyorlar... Ayak izi, dağdan bir kişinin köye geldiğini gösteriyor! Zekâ ürünü bir savaş taktiği... ENTERNET [email protected] Diinya 1000 kişilik bir köy olsaydı Independent gazetesinin internet si- tesinden geniş bir alıntı: Bu köyde iletişim soıununun yaşa- nacağı kesin. Sayılara vurduğumuzda ortaya çıkan dunjm şöyle: 165 kişi Çin- ce, 86 kişi Ingılızce, 83 kışı Hintçe/Ur- duca, 64 kişi Ispanyolca, 58 kişi Rus- ça ve 37 kişi de Arapça konuşarak kendi aralannda iletişim kurardı. Köy nüfusunun geriye kalanı ise daha da küçük gruplar halinde, Bengal dili, Por- tekizce, Endonezya dili, Japonca, Al- manca, Fransızca ve diğer 200 dili ko- nuşmaya devam ederdi. Köyün durumu din açısından olduk- ça renkli. Köy nüfusunun büyük bölümü, 329'u Hıristiyan (187'si Katolik, 84'ü Protestan ve 31'i Ortodoks), 178'i Müslüman, 167'si dinsiz, 132'si Hindu, 60'ı Budist, 45"ı ateist, 3'ü Yahudi ve 86 kişi de başka dinlere mensup olur- du. Köyün nüfusu Köyde bir yıl içinde 28 bebek dogar, sadece üçü en zengin 200 kişinin ço- cuğu olur, bebeklerin yaşam süresi yaklaşık 65 yıl olur, ayncalıklı üç bebe- ğin kızsa ortalama 13, erkekse 10 yıl daha fazla yaşama şansı olurdu; aynı sürede toplam 10 kişi ölür, bunlann içinde 3 kişi açlıktan, bir kişi kan- serden ölür- dü, bu 10 kişiden ikisi de aynı yıl doğan 2 bebek olurdu. 1000 kişi- den birı HIV virüsü taşır, ancak büyük otasılıkla bu AIDS'e dönüşmezdi. Ge- lecek yıl dünya köyünün nüfusu 1018 olurdu. Köydeki çocuklar Dünya köyündeki 1000 kişinin üçte biri (315) çocuk olurdu ve yalnızca 65 kişi 65 yaşın üstünde olurdu. Çocuk- lann yansı çocuk felci gıbı önlenebilir bulaşıcı hastalıklara karşı bağışıklık sa- hibi olurdu. Köyün topraklan Köyün toplam toprak alanı 36.000 hektarolup, kışı başına 36 hektar top- rak düşer, bunun 4.200 hektan tanm alanı, 8.400'ü otlak ve mera, 11.400'ü hektar omnanlık, 12.000'i çöl, tundra, yol ve boş alan olurdu. Ormanlık alan hızla azalır ve boş alan da artardı. Köyün arabalan 1000 kişiden sadece 70'inin arabası olurdu, ancak bu 70 kişi arasında bir- den fazla araba sahipleri de bulunurdu. Köyde yaşayanlann meslekleri bu 1000 kişiden 5'i asker, 7'si öğretmen, 1 'i doktor, savaş ya da kuraklık nede- niyle 3'ü de mülteci olurdu. Köyün içme suyu Nüfusun ancak üçte biri sağlıklı ve temiz içme suyuna sahip olabilirdi. Köyün nüfus dağılımı 1000 kişilik köyün nüfus dağılımı ise şöyle olurdu: 584 Asyalı, 124 Afrikalı, 95 Doğu ve Batı Avrupalı, 84 Latin Amerikalı, 55 Eski Sovyetler Birliği sa- kini, 52 Kuzey Amerikalı, 6 Avustralya- lı ve Yeni Zelandalı. Köydeki nükleer güç Köy nükleer silah olarak kendini bir- kaç kez tamamıyla yok edebilecek patla- yıcı güce sahip olur, bu silahlar 100 kişinin kontrolünde oiur, geri kalan 900 kişi onlan derin bir kaygıyla izleyip bir arada yaşamaya devam edıp edemeyecek- lerini merak eder, ya- şadıklan takdirde bu silahlan ele geçi- rip geçiremeyeceklerini, geçirdikleri takdirde nükleer atıldan köyün nere- sinde saklayabileceklerini derin derin düşünürlerdı. Köyün bütçesi Köyün, her yıl, kamu ve özel topla- mı 3 milyon dolarhk bir bütçesi olur, eğer bu miktar eşit bir şekilde dağıtıl- sa kişi başına 3.000 dolar düşerdi. Köyün zenginleri Topluluktan 200 kişi toplam gelirin yüzde 75'ine, diğer 200 kişi ise sade- ce yüzde 2'sine sahip olurdu. Bütçe neye harcanırdı? Bu 3 milyon dolann 181.000 dolan silah ve savaş için, 159.000 dolan eğh- time, 132.000 dolan da sağlığa harca- nırdı. Köydeki okuma yazma oranı Köydeki 670 yetişkinin yüzde 50'şi okuma yazma bilmez, bunlann çoğu köyün daha yoksul kesiminde yaşayan kadınlar olurdu. Bir soru ile bitirelim: Böylesi eşitsiz bir köyde ınternet, bilgı toplumunu mu yaratır yoksa eşitsizliği daha çok mu arttınr? ; Sucdosyasi.gen.tr. Geniş birarşivi olan siteyi tanrtmak için çok fazla söze gerek yok, adı za- ten her şeyi anlatıyor. Işte siteden küçük bir örnek: Adalet matematiği • Ülkemizde toplam 3 bin 999 mahkeme var. • Bu mahkemeler için 9 bin 408 hâkim ve savcı kadrosu bulunuyor. • Kadroda 679 hâkim ve savcı açı- ğı var. • Halen 1139 aday, hâkim ve sav- cı olmak için staj yapıyor. • Hâkim ve savcılık dışı görevle is- tihdam edilen kadro sayısı: 23 bin 873. Halen bu kadronun 4 bin 87'si boş durumda. • Adalet Bakanlığı' nın yaptırdığı bir araştırmaya göre 1999 yılı iş durumu dikkate alınırsa, 1211 yeni mahke- menin daha kurulması gerekiyor. Bu mahkemelere de 2 bin 41 hâkim ve cumhuriyet savcısı ile 5 bin 852 yar- gı personeli atanması gerekli. • Aynca yeni mahkeme kurulma- sa bile her yıl ortalama 716 hâkim ve savcıya ihtiyaç var. • Kadro sıkıntısı ve bütçe olanak- larının kısıtlı olması nedeniyle 11 merkezde adli teşkilat kurulmasına karşın bu teşkilatlar henüz faaliyete geçirilemedi, 77 merkezde ise adb teşkilat da kurulamadı. • Türkiye'de mahkemelerin türle- rine göre dağılımı da şöyle: Adli yargı: J 196 ağır ceza, ı 37 ticaret mahkemesi, | 598 asliye ceza mahkemesi, 485 sulh ceza mahkemesi, 628 asliye hukuk mahkemesi, 490 sulh hukuk mahkemesi, 463 tek hâkimli asliye mahkeme- si, 836 kadastro mahkemesi, 65 iş mahkemesi, 41 icra tetkik mercii, 20 devlet güvenlik mahkemesi, 5 trafik mahkemesi, 8 çocuk mahkemesi Idari yargı: 25 bölge idare mahkemesi, 48 idare mahkemesi, 54 vergi mahkemesi. Azeri interneti Azerbaycan'ın 1 Ağustos'tan itiba- ren Azeri-Latin alfabesine geçmesin- den sonra, internette bulunan Azeri web sayfalanndaki ilginç Türkçe ifa- deler dikkatleri çekiyor. Büyük bir hızla gelişen ve sanal otoyol olarak adlandınlan internette, yeni Azeri-Latin alfabesiyle hazıria- nan vveb sayfalar da artmaya devam ediyor. Azerbaycanlılar tarafından hazırlanan, "www.azeri.net", "www.azerionline.net", "www.clup- baku.com", "www.azerroo.com" ve "www.azerisoft.com" bu adresler- den bazılan... İnternette yer alan Azeri web say- falarından ulaşılan sohbet odaları "sohbet otağı" olarak adlandınlırken arkadaş bulma servisine ise "tanış- lıq" servisi adı verilmiş. Bu serviste, yaş gruplanna göre ilanlar "Elan ka- taqoriyalan" başlığı altında verilirken ilan bulunmayan yaş grubuna ait sayfada ise "E'lan tapılmadı" ifade- si yer alıyor. Bakû kulübüne üye olmak www.clup-baku.com adresiyle oluşan web sitesine üye olmak iste- yenler için "Yeni üzv olmaq" başlığıy- la verilen formda, şifrenin unutulma- sı halinde hatırlatma için güvenlik so- ruları yöneltiliyor. "Güvenlik sualiniz" bölümünde, seçilerek cevaplandınl- ması istenilen sorulardan bazılan şöyle: "Itinizinadı nedir?", "Mektebınızın nömrası neca idi?", "Uşaglıg gahra- manınızkim idi?", "Hayatyoldaşınız- la hardatanış oldunuz?" ve "En sev- diğiniz idman komandası?" gibi so- rular yer alıyor. "www.haci-dayi.com" adli sitede isefıkralar "letifeler" başlığıylasunu: lurken; Azertsaycan çocuk oyunlan "Uşag oyunlan" başlıklı linkte verili- yor. Azeri.net sayfasındaki form sayfa-; sı ise "Anadilimizde müzakere mey-ı danı"başlığıyla dile getiriliyor. | Edebiyat Yartşmast Bilgi Yayınevi, Türkiye'de elekt- ronik kitaplann ve elektronik içe- riğin gelişimini desteklemek, yeni yazarlara fırsatlar yaratabilmek amacı ile ödüllü bir edebiyat ya- nşması düzenleme karan aldığınt duyurdu. Yurdumuzdaki diğer edebiyat yanşmatanndan farklı olarak katılım sadece e-kitaplar ile yapilabiliyor ve yazariardan eserierini yanşmaya e-kitap biçi- minde iletmeleri isteniyor. Edebi- yata, yazmaya meraklı herkesin katılabileceği yanşmanın para ödülü 2.000.000.000. Yanşmaya katılımak için wwwJdtap^en.trad- resinden yararianılabilir.