Katalog

IEYLÜL 2001 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA EKONOMI 13 c taşıt alım ergisinde irtdye'deki otomotiv krtörünü canlandırmak nacıyla ek taşıt alım :r^isinde indirime diliyor. Hazırlanan ıraraameyle motor ıcrni 1600 cc ve altında lan otomobillerin halea Szde 12 olanek taşıt ı m vergisi, yüzde 6'ya îkilecek. tndirinıli tarife ararnamenin yayımı ırihinde yürürlüğe irecekve31 Aralık20Ol ırihinde sona erecek. fotor silındir hacmi 16O1 e 2000 cc arası olan tomobillerdeki yüzde 8, 2000 cc'nin zerindeki otomobillerde se yûzde 24 olarak ygulanan ek taşıt alım ergisinde ise herhangı ıir değişikliğe ;idilmeyecek. Yerli ıtomobillere olan talebin, r ergi indirimiyle ırttınlması hedefleniyor. S0: Tek çriaş iretiın • Ekooomi Servisi - stanbul Sanayi Odası'run ISO) dün yapılan olağan neclis toplantısında, \BD'ye yönelik aldınnın ardından zaten K>r durumda olan Tûrkiye îkonomisine daha ağır /ükler getirecek bir tablo Dİuşacağının altı çizildi. Ibplantıda konuşan İSO Genel Sekreter Yardımcısı Haktan Akın, Türkiye'nin, yaşanan süreçte ayakta kalabilmesinin ön koşulunun üretim olduğunu belirterek, sanayiye yönelik yeni vetgilerden vazgeçilmesi ve faiz oranlannın dûşürûlmesi gerektiğini kaydetti. Küçük, "Bütçe açığını azaltabilmek için yeni vergiler koymayı veya vergi oranlannı artnrmayı düşûnenler bilmelidirler ki, bundan sonra vergileri ayni değil nakdi almak zorunda kalabilirler." dedi. Renadrnun Rx4'ü Tirtdye'de • İZNİK(AA)- Renault'nun, dört tekerlekten çekişli ilk otomobili Scenic Rx4, ekim ayından itibaren Tüıkiye'de satışa sunulacak. Scenic Rx4'ün Iznik'te yapılan deneme süıüşlerinin ardından yapılan değerlendirme toplantısında konuşan Renault Mais Genel Müdür Yardımcısı Müfit Ataseven, yaşanan devalüasyondan otomobil fıyatlannın da etidlendiğini ve araç fiyatlannın dövize bağlı olarak yükseldiğini söyledi. HEmerging Marketsia atama • Ekooomi Servisi - Fınansal, ekonomik ve politik haber ve bilgiler de dahil olmak üzere, gelişmekte olan ülkelerin ekmomileri konusunda elde edilmesi güç bilgileri sağlayan ve interaet atnhğıyla müşterilerine aaan 1SI Emerging Markets'ın Türkiye Genel Midürlüğü görevine Abdullah Uygun getirildi. IC'den destek 1MOSKÖVA(AA)- Dînya Bankası'nın özel sâlöre kredi sağlayan kjuluşu olan krernational Finance Oporation (IFC) yatınm cmanlanndan Mesut lyumaztürk, Türk unnmcılaıın IFC fcedılerini kullanma gnsının son derece yjksek olduğunu, bu ikedeki bazı Türk vıtınmlannın da bu rnansmanla şrçekleştirilmiş aduğunu söyledi. .yumaztürk, Rusya- lürk tşadamlan Srliği'nin düzenlediği şleneksel sohbetlerin âlı akşamki konuğu oldu. ABD'deki olaylar sonrasmda IMF, dünya ekonomisi için olumsuz bir tablo çizdi Büyüme tahminlerikaramsarEkonomi Servisi - U luslararası Para Fonu (IMF), ABD'deki intihar saldı- nlannın küresel ekonomideki yavaş- lama riskini arttırdığı uyansında bu- lundu. IMF tarafından hazırlanan "Dûnyanın Ekonomik Görûnümü 2001" raporunda, 2001 yılında dünya ekonomisinde büyüme tahmini yüzde 3.1 'den 2.6'ye düşürüldü. IMF, 2002 yılı için Gayrisafi Yurti- çi Hasıla büyüme tahminini de 3 9'dan 3.6'ya düşüreceğini bildirdi. ABD'ye gerçekleştirilen saldınlar sonrasmda da ABD ekonomisinin yaşananlardan "ortaderecede" etkileneceği belirtilen raporda, ABD ekonomisinin gelecek yıl düze çıkabileceği ifade edildi. IMF, ABD'nin büyüme oranını 2001 yılı için yüzde 1.3 olarak öngörürken, di- ğer dünya ekonomileriyle ilgili tah- minleri ise şöyle: • Japonya'nın gldişatı ür- kÜtÜyor: Japon ekonomisinde ya- şanan gelişmelerin gerek Asya gerek- se diğer dünya ülkelerini olumsuz et- kilediği belirtiliyor. Dûnyanın 2. bü- yük ekonomisi olan Japonya'nın bü- yüme oranının yûzde 0.5_olarak ger- çekleşmesi öngörülüyor. Ülkedeki tü- ketimin yeterli olmadığı belirtilen ra- porda, durgunluk karşısında daha sı- kı önlemler alınması gerektiği belirti- liyor. • Euro bölgeslnde talep yÜkSek: Euro bölgesindeki ülkele- rde talebin yüksek olduğuna işaret edilen raporda, bu ülkelerdeki büyü- menin 2001 'de ortalama olarak yüz- de 1.8 olacağı belirtiliyor. Raporda, bölge ülkelerinde petrol ve gıda fı- yatlannın düşük olduğu ve vergi in- dirimlerinin bulunduğu ifade edilir- ken, Euro bölgesinin de ABD'deki saldınlar sonrasında olumsuz etkile- neceği bildirildi. • Latin Amerlkada keskin dÜŞÜŞ: Latin Amerika ülkelennin büyüme oranlannda keskin bir düşüş öngörülüyor. Daha önce öngörülen 2.5 oranındaki büyümenin 2001'de 1.7 olacağı tahmin ediliyor. • Çln büyümeyi sürdürü- yOr: Rapora göre bölgede Çin dışın- da Asya ekonomileri, ABD'deki sal- dınlardan olumsuz etkilenecek. Çin'in 2001 yılında 7.5 oranında bü- yüyeceği öngörüldü. • ortadoflu'da petrol belir- SİZİIğl: Petrol piyasasındaki belir- sizlik nedenıyle Ortadoğu ülkelennin de büyüme oranlan düşeceği tahmin ediliyor. • Rusya lylleşmeye devam e d i y o r : Rusya, 1998 yılındaki ekonomik kriz sonrasında iyileşme- ye devam ediyor. Ancak dünya eko- nomisindeki durgunluk gerek Rus- ya'yı gerekse Bağımsız Devletler Topluluğu'nu da diğer ülkeler gibi yaralayacak. • Kuzey Afrlka 'da gellşme: Kıtada politik karmaşalann ve savaş- lann ülkelerin gelişmelerini önlediği- ni, ancak Tunus, Fas ve Cezayir gibi ülkelerin ekonomilerinde önemli ge- lişmeleryaşandığına işaret edildi. Bu yıl Afrika ekonomilerinin ortalama 3.8 oranındabüyüyeceği belirtildi. IMF: Darahna bu yıl yüzde 4.3 Ekonomi Servisi- Ulusla- rarası Para Fonu (IMF) ta- rafından hazırlanan, ikinci altı aylık "Dünyamn Eko- nomik Görünümü" rapo- runda, Türkiye'deki ekono- mik durumun hâlâ zor ol- duğu ve başanya ulaşmak için programın hatasız uy- gulanmasının ve siyasi des- tegin sürmesinin şart görül- düğü belirtildi. Raporun Türkiye'ye iliş- kin bölümünde, bu yılki tü- ketici fiyatlanna göre enf- lasyon oranı yüzde 51.9, gelecek yılki enflasyon ise yüzde 32.7 olarak olarak öngörüldü. Bu yıl Türk ekonomisinin yüzde 4.3 küçüleceği, gelecek yıl ise büyümenin yüzde 5.9 ola- cağı tahmin edildi. Ancak bu ay başmda ya- zıldığı belirtilen rapor, meydana gelen terörist sal- dınlann dünya ve dolayı- sıyla Türk ekonomısine yapmakta olduğu olumsuz etkileri içermiyor. Was- hington'daki uluslararası fi- nans çevreleri, bu yüzden IMF raporundaki rakamla- nn, en azından bu yıl için pek gerçekçi olmadığını ve sonucun daha olumsuz yönde gerçekleşebileceğini savundular. Raporda, Türkiye'de faiz oranlannın yüksek seyret- meye devam etmesinin, ekonomiktoparlanmayı ris- ke attığı vurguîandı. Temelanav Raporda, Türkiye'nin ye- ni ekonomi ekibinin önün- deki temel sınavın, güvenin yeniden sağlanması ve faiz oranlannın hızlı ve sürdü- rülebilir şekilde düşürülme- si olduğu vurguîandı. IMF, kemer sıkmayı önerirken ekonominin daha da daralmasınm tehlikelerine dikkat çekildi Ekonomi daha ne kadafküçülecek? • IMF'nin istekleri ile hükümetin tutumu üzerine yapüan tartışmalar alevleniyor. Ankara'nın IMF tarafından dayatılan standart reçeteye karşılık Türkiye'nin koşullannı anlatması gerektiği ifade ediliyor. FATMAKOŞAR/YAVUZBARLAS Uluslararası Para Fonu (IMF), 2002 bütçesinin hazırlıklannı sürdüren hü- kümete yine "kemer sıkma" politika- lannı dayatırken "daha da küçülmeye dayalT bir pohtika güdülmesinin Tür- kiye'yi çıkmaza sürükleyeceğine dik- kat çekiliyor. Yılın ilk yansında yüz- de 8.5 küçülen Türkiye'de binlerce iş- yerinin kapandığına ve işsiz sayısının milyonlan bulduğuna işaret ediliyor Gelecek yıl için bütçesi hazırbklan sü- rerken IMF'nin istekleri ile hüküme- tin tutumu üzerine yapılan tartışmalar da alevleniyor. IMF, hükümetin sıkı bir harcama di- siplini uygulamasını istiyor ve iç borç faiz geri ödemelerini gerçekleştirmek 2OO1 yılı konsolide bütçesi ilk sekiz aylık uygulama durumu: 2001 Bütçe Hedefi Bütçeye Oranı% 2001 Ağustos Gidertere Bütçeye Oranı% Oranı% . Gklerter Yatınm Borçfaci" Tanm desteği Gelirter Vergı gehrien Vergi Gei.(Deprem vergieri hariç) Bütçe açığı Faiz dtşı denge 79.000.0 3.749.6 41.268.4 1.060.0 49.300.0 37.710.0 -29.700.0 11.56&0 100.0 4.75 52.24 1.34 62.41 47.74 37.59 14.64 47.162.3 1.743.4 25.140.7 292.0 32.249.9 24.201.5 23.395.0 -14.912.4 10.228.4 100.0 59.70 3.70 46.50 53.31 60.92 0.62 27.55 68.38 65.42 51.32 64.18 49.61 -31.62 21.69 50.21 88.42 Kavnak- Malıve Bakanh&ı . için yaratılan kaynağın yine devlet ta- rafindan piyasadan çekilmesini öngö- rüyor. Bu çerçevede faiz dışı fazla he- definin 14 katrilyon lirada rutulmasını isteyen IMF'nin isteği gerçekleşirse ekonomideki küçülmenin önlenmesi zorlaşacak. Reel sektör temsilcileri ise faiz dışı fazla hedefinin gevşek tutulması duru- munda, şu anda piyasada doruğa ula- şan finans sıkıntısının gelecek yıl aza- lacağını savunuyor. Buna göre, sana- yicinin kredi maliyeti azalacak ve üre- tim ile istihdamda olumlu gelişmeler yaşanabilecek. Reel sektör, aynca işveren ve çalışa- na yeni yükler getirilmesi durumunda sektörlerin daha da zor duruma düşe- ceğine dikkat çekiyorlar. ISO Genel Sekreteri MehmetKabasakal hüküme- tin dayatılan standart reçeteye karşılık Türkiye'nin koşullannı anlatması ge- rektiğini ifade ederek "bütün sorunun Türkiye'nin koşullannı i>i anlatabil- mek" olduğunu savundu. Ankara Sanayi Odası (ASO) Yöne- tım Kıırulu Başkanı Zafer Çağiayan ise ekonomik programda bazı değişiklik- lere gitmek ve yeni kararlar abnak zo- runda olunduğuna dikkat çekerek. "Ay- nca çöken ekonomikprogramdaki EV1- F'nin kusurlan yüzlerine vurulmah on- laruı sonunluluğu da kendilerine hanr- latümabdır" dedi. Ekonomik krizin programda önemli aksamalar obnamasına rağmen derin- leşerek devam etmekte olduğunu vur- gulayan Çağiayan, "IMF ik şartian ve durumlan yeniden iyice mûzakere et- mefi. TesKnüyetçibir anlayış değQ, etki- li ve ısrarfa bir tutum izlenmeBdir'' de- di. CHP Ekonomi Masası'nın hazırla- dığı değerlendirmede, devlet bütçesi- nin hiçbir hesaba, programa uymadığı savunularak "Hükümedn sakin ve tes- hmryetçi uygulamalan sonucu; ekono- minin yönetim yönlendirmesinde dev- letbütçesinin hiçbir işlevi kahnadı" de- nildi. 2001 yılının ilk 8 aylık dönemin- de konsolide bütçenin çöktüğune dik- kat çekilen değerlendirmede, program hedeflerinin de lafta kaldığı belirtildi. Borç azaltılmıyor ABD'deki olaylann ardından borçlanma faizlerinin tırmanması- na karşın hükümet, "günü kurtara- cak" çözümlerle iç borcu döndür- meye çalışırken uzmanlar borcu azaltma politikası güdühnediğine dikkat çekiyorlar. Hazine, ABD'deki saldınlardan sonra ısrarla yüksek maliyetli ol- masınakarşın piyasadaki dövizi ve Türk Lirası'nı çekiyor. Oysa uz- manlar, kayıt dışı ekonominin ön- lenmesi ve iç kaynaklann hareke- te geçirilerek kaynak yaratılması gibi çözümlerin üretilmesi gerek- tiğine işaret ediyorlar. ÎSO Genel Sekreteri Mehmet Kabasakal, "Borcu döndürmeye çakşryorlar. Oysa azaltma hedehne dönük ön- lemler ahnmryor" dedi. Zaman zaman iç kaynaklann harekete geçiriknesine ilişkin öne- rilerini dile getirdiklerini belirte- rek "Böyle bir arayışa girümeH Oysa tarrjşümryor Me. Kısa vade- K çözûmlerüretmek yetmez. Uzun vadeli hedeflerin belirlenmesi ve ona dönük politikalann uygulan- masıgerekiyor'* değerlendirmesi- ni yaptı. Yükselen faizler bankalara ca- zip gelse de borcun geri ödenebi- lirliği konusundaki çelişkiler tedir- ginlik yaratıyor. Ekim ayında ge- çihnesi planlanan Piyasa Yapıcılı- ğı Sistemi'ne son olaylardan son- ra bankalann sıcak bakmaması ise dış piyasalardan borç bulamayan Hazine'yı zora sokuyor. Yüzde 9O'lı faiz oranlanndan para topla- yan Hazine söz konusu güvensiz- İiği gideremediği için iç ve dış bor- cu vergileri arttırarak ve şubat kri- zindenberi kısa vadeli ihaleleraça- rak kapatmaya çahşıyor. Yıl so- nunda 130 katrilyon üraya dayan- ması beklenen iç borç stoku ağus- tos itibanyla 101.8 katrilyon liraya çıktı. Vergiler faize yetmiyor Ocak-ağustos döneminde kon- solide bütçe vergi gelirleri geçen yıla göre yüzde 45.6'lık bir aruşla 32 katrilyon 249.9 trilyon lira dü- zeyinde oluştu. Aynı dönemde dev- let 23 katrilyon 212.8 trilyon liralık iç, 1 katrilyon 927.9 trilyonluk da dış olmak üzere toplam 25 katril- yon 140.7 trih/on lira faiz ödendi. Krizle yükselen kredi faiz oranlan üretime engel olan unsurlann başmda geüyor. Uretimin en biiyiik düşmanı: Yüksekfaiz Reel sektörün şikâyetçi olduğu kredi faiz oranlan, üretime engel olanunsurla- nn başında geliyor. Ekono- mikkrize, ABD'deki saldı- nnın ardından yaşanan ge- lişmelerin de eİdenmesiyle reel sektörün düşük faiz beklentisi hayal oldu. Halk Bankası'nın esnaf ve sanatkâra kullandu-dığı kredi faizi yüzde 97, sana- yiciye kullandırdığı da 110 ile 150 arasında. Geniş bir kesıme kredi olanağı sunan banka 11 Eylül saldınsın- dan önce, talepler doğrul- tusunda faiz oranlannı dü- şürme sözü vermişti. Halk Bankası Genel Mü- dürü Emel Çabtıkoğlu, yüksek faiz nedeniyle kim- senin kredi kullanmadığını belirtti. İŞÇİNİN EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Savaşa Krizde Yakalanmak Terör ve savaş gündeminin arasına sıkışan Tür- kiye'nin gündemine ilişkin haber başlıklan, ne ka- dar bildik ve beylik kalırlarsa kalsınlar, yaşamımız- la yüzleşmek gibi bir gerçekltkten yakalayıveriyor- lar. Sahi biz bir büyük ekonomik krizin içinde debe- lenip duruyorduk. Okullar açılıyordu. Asgari ücret 122 milyon. Bir ilkokul öğrencisinin en basit aylık harcamalarının tutan 80 milyondu. Bir tam otobüs bileti 600 bin, yanm 350 bin lirayaçıkmıştı. Kafa göz yara yara ailelerden zorunlu bağışlar alınmış, kat- lanan okul giderlerine aile bütçelerinden onulmaz paylar kopanlmıştı. Üniversite rıarçlan, harç olmak- tan çıkmış paralı eğrtim kavramına uygun rakam- lara yiikselmişti. Yine de ilköğretimden üniversiteye, kamu okul- lannın yoksunluklan sayılabilecek ölçeklerde değil- di. Eğitim için olmazsa olmaz araç gereç açığından, aydınlatma, su borçlanna, onanm, ısınma giderie- rinin yokluklanna.. uzanıp gidiyordu. Şimdilerde ye- ni öğretim yılının açılışı ile gundeme gelen üniver- sitelerdeki yoksunluklar, lisans üstü, master, dok- tora eğitimlerinin durması boyutlanna vardınlmıştı. Akıl var mantık var. Işsizin katlandığı, en eğitim- li, güvenlikli mesleklerdeki ana babalann brte ken- dilerini sokakta bulduklan bir süreçte, egitimin de- vam edebilmesi için devletin, kamunun katkısının artması gerek. Orta sınıftan yoksula doğru kay- makta olanlaria, oldum bitti yoksulluk içinde kıvra- nanlann, bir büyük kitlenin çocuklannın eğitimi için para almak değil, üstüne para verilmesi gerek. Yıl- larla yapılmamış eğitim harcamalannın yarattığı ve katlanarak büyüyen eğitimdeki açıklann, kara de- liğin kapanması gerek.. Dolann önlenemez yükselişi ile tümden dışa ba- ğımiı ilaç fiyatlan akıl almaz ölçülerde yükselmiş... Sağlık haracamalan maliyetleri katlanmış... Insan sağlığına kamunun, devletin katkısının artması, kat- lanması tartışılamaz bir zorunluluk haline gelmiş... Kriz ortamında tek umut, can simidi olmuş tu- rizm, terör ve savaş gündemiyle bıçak gibi kesili- yor. Savaş ortamında daha önce kriz nedeniyle er- telenmiş askeri harcamalann bir zorunluluk haline geldiği haberieri geliyor. Kriz nedeni ile her gün kapanan işyeri, çıkanlan işçiler için iş alanı, yeni yatınm gereksinimi nerede ise geometrik sayılaria yükseliyor. Kamu kaynak- lan, kredilerle, yüksek kâr paylan ile yatınm yapma alışkanlığı içindeki özel sektör "Benden paso, ya- tınm yok" demiş. Bütün umutlar kamu yatınmlann- da... Işte tam da böyle bir tabloda, terör ve savaşın karabasanı biryana.. IMF, Dünya Bankası öyle is- tiyor diye, hem enflasyon oranı düşük tutulan hem de yatınmlara sırt çeviren, dahası eksi pay anlamı- na gelen bir bütçe hazırlanıyor. Bu olabilir mi? Akıl var, mantık var. Bir ülke bu tabloda krizden çıkabilir mi? Siz Cumhuriyetten bu yana yapılmış yatırtmla- nn ürünü, birikimi, eğitim kurumlanna, yine askeri giderier için zaten çok büyük harcamalar yapacak- sınız. Ama işler kılan, eğitimi kaliteli hale getirecek paylar katamadığınız için, milyonlaria öğrencinin, yüz binlerce eğitimcinin geleceğini karartacaksı- nız. Fabrikalannız, yanm kalmış yatınmlannızda kaç kuşağın emeği, birikimi atıl duracak, işletme pay- lan katılamadığı için üretim yapılamayacak; insan- lar işsizlik, açlıkla karşı karşıya kalacaklar. Ülkesi- nin, insanının doyurulabilmesinin çok üstünde ka- pasiteye sahip topraklarda üreticiyi, köylüyü de aç bırakma pahasınatanm için gerekli harcamalar ya- pılmayacak, yiyecek için bile dövize muhtaç ülke haline gelinecek. Hem de savaş ve terörün dünya ölçeğindeki tehdit sürecinde. Ey akıl, mantık, nereye uçup grttiniz? Siz, Meclis'te ANAP ağırlıklı bağımsız parlamen- ter hareketini bir değişim arayışı olarak mı görmek eğilimindesiniz? Bana sorarsanız bu akıl, mantk dı- şı gidişte siyasetin bitişini gören bütün siyasetçiler arasında, kimi siyaset yapmayı sürdürmek isteyen- lerin kendilerini kurtarma çabalan. Iktidardaki de- ğil sadece, muhaleferteki, hatta pariamento dışın- daki bütün partilerle vatandaş bir patlama, hesap- laşma noktasına geldiklerinde, yeni oluşumlarda si- yasete devam etmek isteyenler, "Ben o akıl almaz, uyanılmaz gidişte karşı çıkmıştım" can simidine sanlmak istiyoriar. Tabii aslında hiçbir öze dayalı ol- mayan, batan gemiden kaçma girişimlerini ciddi- ye alacak saf vatandaşlan bulabılirlerse. Yaşadığımız büyük kaosun, çıkmazın içinde, bu türden çıkışlann hemen hemen hiçbir anîamı, de- ğeri elbette ki yok. Çok özden, çok kökten, çok an- lamlı yeniden yapılanmalara her zamankinden da- ha çok gereksinim var. Var olan siyasal, sendikal, toplumsal örgütlenmeler içinde ya da dışında, ne- rede olduklan değil, hangi temele oturduklannın önemi artmış olarak. sukransonercg yahoo.com İstikbal Grubu krizde istihdam daraltmıyor Ürettiğini yatınma dönüştürüyor LEYLA TAVŞANOĞLU KAYSERİ / NEVŞE- HİR - Anadolulu işada- mı kan ağhyor. Fabrika- lar, işyerleri birer birer kapanıyor. Yirmi yıldan fazla süredir paradan para kazanmaya alışmış Türk insaru, bunlara üretmekte görevli işa- damlan da dahil, ülkede artık denizin bıttiğini bi- rebir yaşıyor. Ancak, gerçekten üretim yapan, reel sektöre gönül ver- miş, ürettiğinden kazan- dığını yannma dönüştü- ren işadamlan ise ayak- ta kalmayı beceriyor. Bunlara bir örnek Kayseri'de bulunan 'İs- tikbal' grubu. 1957'de küçük bir imalathanede faaliyete başlayan istik- bal, bugün 600 bin met- rekare üretim alanına sahip; ev tekstili, mobil- ya ve kablo sektöründe sekiz fabrikası var. is- tikbal bir aile şirketi. Yönetim Kurulu Başka- nı Haa Boydak, Yöne- tim Kurulu üyeleri Mustafa ve Memduh Boydak Boydaklar'ın aynca Boytrans adlı uluslararası bir nakliyat şirketleri. bir de Anado- lu Finans adında bir fi- nans kurumlan var. Hacı Boydak, "Krize rağmen personel cıkar- ma yoluna gitmedik. Reklam bütçemizi de kısmadık" diyor.