Katalog

‘LÜL 2001PAZARTESI CUMHURİYET SAYFA RÖPORTAJ tfahmut’un özenerekyaptırdığı camiyi kardeşi KILOsman adını vererek sahiplendi 9 . ENTERNET MEHMETSUCU c ‘, ‘ tıı ir.: ir Milet Müze Müdürü Mehmet Yaldız kendi Internet sitesinde uzun Ankara’nın simgesi süredirAnkara’nın simgesi tartışmalara bambaşka bir boyut getirmiş.Hitit ve 1.MelihGök(‘in kubbeli minareli amblernlerine karşı çıkanYaldız, bu kentin simgesinin çapa olması B gerektiğini öylüyor. u s tezini de Ankara’nın isminden ola çıkarak y dile getiriyorSitesindeiki söylenceye yer veren Mehmet Yaldız, kentin kuruculanna gereken saygıyı. ancak böyle gösterebıleceğımızı behirtmış. Işte Yabdız’ıntezıne dayanak yaptığı ıki söylence: ,j. . . ‘de’ai sıanbutüa direniyor.. Sonbahar. yapraklann s %cşIjillbeözünü geçirmeye çalışıyor... Nuruosmaniye C’amısı’nın avlusundan Kapalıçarşfya güien yolda pantolonlu küçük bır çocuk anncsının elini bırakıp koşmaya başlıyor.. Daldan bir kuş Çocuk zınk diye duruyor... Kapalıçarşı’dan çıkan bir grup turistin, üstüne doğru geldiğini gören çocuk. geri sın geriye annesine koşuyor... 0 sıra bır adam elindeki evrak çaııtasıııı öne doğru biraz daha fazla salla%ip hararetle konuşarak üstüne ge ku hak an grubun arasından keııdıne yol açıyor Ayakları olmayan bir kadın duvarın dibine oturmuş nazar boncuğu satmaya çalışıyor... Kapalıçarşı’dan çıkıp gelen ya da Kapalıçarşı’ya giden turı sıler. gözuc uy la Nuruosmanıye Canıisı’ne bakıyor. e’ M sorunu! Caııııııııı ıçınde ara katlardakı galeri ler tıyotra locasına beıııetılıvor. Yıvlı ınınarelerınmn külahları kurşun kaplı değil: taş.... Canıiııin sütun başlıklarında baklava dılımlerınden vazgeçılmış: bn başlıklarını apımsatıvor... Ama en önenılısı mıhrahı.. Mıhrap. beşgen plan ve yanm kuhbeyle camunın dışına taşıyor ki a>ııcıı bır kılı%enınapsısinı andırıyor... Bir köşesinden Fatih’i.n kellesini uçurduğu sad.razaııılarından l463’te yaptırdığı Mahmut Caıııusı‘ne dayanan, Mahnıutpaşa öıekı köşesıııdeıı Kapalıçarşı ‘yla arasıııda dar bır sokak bırakan Nuruosmaniye. içindeki medrese, kütüphane. türbe ve bır rampayla çıkılan hünkğr köşküyle bir bütün oluşturuyor. Nuh gemisini inşa ettikten sonra dunya üzerindeki heryaratiktüründend’şi veerkekbir çdt olmak yanına alir tam bitmişkentufan başlamiştir. hazirIrklar artik.Durmaksizırı yağan yağmurlardan her yan denize cıönmüştür. nin etkisiyleorada,> oraya savrulan Nuh‘ungemisi,bugünküMkara Kaİesi’nin bulunduğutepeye demiratar, ne varkitufançok şıddetlidir. halat kopar orada kalir... çapa Aradan çok zaman geçeı insanlar dünyaüzerindedağilmaya. erleşmey ye vekentlerkurmayabaşlamışlardır Tepenin eteklennde Nuh‘un Gemi ten ulaşabilırsinir si’ne ait çapayıbulurlar, dınıda eski? a birdilde Çapa Kenti’anlamınagelen ‘Ankeriurn4 koyaılar.. Ve, işte gQnümtizde sıksık eskildIIWde kadar bugünün Ieıindede bulabileceği:)iZ kentin ’<ıeki isimlerini österg rWı adlWi Mkerlum,, Ancyra,Ankyra. Mcorra, Angora, Engütü ve Mkara. Ve, bu kentte utuslet Hititle,, Fhgleı Lidyalılar, laç Gdaüw Roma 81S ilbanislar, OP çuklularve OsmsılıW...: Cumhu’ Sonra, ,L. Birbaşkasöylen; cede ise !Ö3. yüzjıkla, Orta Avrupa‘dan göç, ederek deniz yoluyla >ede. şen Galatlann öyküsü anlatıiir Galatlaç pa ‘nıngürıeybatisından başlattıkları öçlerisırag sinda, Akdeniz’deMısı( gemileriilesavaşa bu şurlar Misırlılan. deniz çarpışmasında bozgunauğratanGadatlarsavaş ganimetıolarakgemiçapaiannıahdar yanlanrıa ve Anadolu içlerine kadei gelirlerBuradabir tepe üzerindekurduklankente, Çapa Kenti’anlamında’ Ancyra’ adını koyarlar Gaiatla.rın ErkenRomadönemindeki mparator i larınbastırdiklansikkelerinüzeririder’ ‘gemiçapası simgesi’ sıksık kullarul: mıştır Bu yazınıntamamına şu adres. “ . D E’N Mustafa Ağa. Simeon onun kalfası. Cami inşaatının bitimine yakın 1754’te bir cuma namazı çıkışı 1. Mahmut ölüyor... Çocuğu olmayan Mahmut’ un yerine iki yaş küçük kardeşi geçiyor... ili. Osman tahta çıktığında 56 yaşında ve ilk buyruğu ağabeyinin yaptırmakta olduğu caminirı türbesine değil YeniCami’nin yanındaki büyük büyük valide sultanlardan Hatice Türban’ in türbesine gömdürmek ol’uyor... ... r 1z s 0 Farklı bir cami Istanbul’un Uasik camı krine benzemiyor. ama Barok mimarisiyle Avrupa’nın Uasik izlerini yansıtıyor... Kimseyi ı Igilendirmeven adıyla da hiç hakkı olmayan bir adını taşıyor... Osmanlı. İli. Ahmet’le Lale yaşarken. PaftrnıaiIaiII’in başı çektiği ayaklanmasıyla \evşehırli Damat İbrahim Paşa. kim varsa hepsinin şair ‘%edim kellesi gidiyor... 11!.Ahmet ise tahttan çekilerek canını anca kurıanvor... Ahmet’in yerine yeğeni Mahmut oturtuluyor.. Yıl 1730... 1. Mahmut. 111 kardeşi 11. Mustafa’nın oğlu... yaşında... uiema karşı çıkıyor (iörenlerın görmeyenlere anlamğına göre Mahmut. zayıf. kısa boylu, bel eğri olduğu ıçin öne meyyal denmek le birlikte aslında biraz karnhur kaçınılmaz olarak lale meraklı ve Batı’ya biri... Mahmut 48 yaşına geldiğinde ve bir camı %aptırrnaya karar verdiğinde bır göre Avrupa’dan birini de heğenıyor... EaUt. ulema “givur”un çızdiğı planla camı vaptırmanın günah olduğunu söylüyor... Anlaşılan o ki ulema ile padişah bir orta yol bulunuyor ve 1738 yılında tcmeli atılan cami, Batı’nın gözde mımarisi Barok üslübunun izlerini taşıyacak şekilde inşa ediliyor... Planını kim çiziyor hıhnrnivor, ama ııışaatun kalfalığını Osmanlı’nın Rum ıebaasından Siineon Usta üstleniyor... Bir göre de asıl mimar Istanbul ‘ıın yedı tepesınden hırınu süsleyen ve artık çöküşe geçıııış Osma.nlı’nın bu soıı anıtsal camisının adı büyük bır olasılıkla ya Mahmudıye >a da Sultamıııuılımut olacaktı: Süleymanıye ya da Sultanahmet gibi! 111. sman. O üçüncü yı linda. kolı ıığunun alıuııda çıkan köpek nıeırıesmndeııkanı zehirlenerek ölüyor geçen amcaoğlu [Il. Mustafa da Osman’ı Nuruosmaniye’ye değil Yeni Camı’ye. 1. Mahmut’un yanına gönderiyor. türbeye hiçbir Osman’ın padişah saltanatı ıiirhe . 111 Görenlerin anııesı Şehsuvar görmeyen lere stanbul ‘un Suhanaı kusıııet anlattığına göre oluyor! Osmanlı dönemindeki Osman. çok son anıtsal camilerinden Öteki düin ada şişman. çikık herkes eşttlenecck karınlı. çirkin. sayılan ve Barok ise de sultan hıle asabi, zayıf olsa Malımut’ıııı bn üslubuyla yapılan karakterli. kararsız. düny ada “aile Nunzosmanive, şüpheci. müzikten liaksu/hığa nefret edecek kadar 1.Mahmut‘unömrü uğradığı kesııı zevksiz biri... Uzun yetsevdi Mahmudive Oysa Mahmut, bu yıllar kapatıldığı da Sultanmahmut cami içın kım bilir ya saray odasından nasıl özenmış. ince adını alacaktı... padişah olarak deyip sık biraz da çıktığında AynenSüleyman‘in dokunıuştur dengesini yitirmışe ;‘aptırdığıSüleymaniye Uzmanlarına göre. benziyor.... Sarayda ya da Ahmet‘inyaptırdığı N urııosmanıye ‘nin cariyelerin öteki camilerin Sultanahmetgibi... karşisına çıkmasını hıçbırıııde istemiyor: ökçelen Osman, kardeşi göriilme’.eıı varım çivili gümüş Mahmut yaptırdığı yuvarlak bır lusu kunduralar giyiyor ‘ar.. A% rupa’da camide/dtürbesine bile ve böylece yenı gelışeıı ııışa.ai yürürken çıkardığı gömdürınedi... ilk kez gürültüyü duyan bu kadar çok demir kadınlar kullanılmış. Işın saklarııyor... içine demir gınnce zaman da kadınların Sokağa çıktığı hem mimari öğelerde biçimsel sokağa çıkması yasaklanıyor: yeniliklere gidilmış hem de staıik kadınlann süslenmesi zaten güçlendirilmiş... Biraz karnıaşık bir yasaklanmış... Belli ki kadınlarla teknik bir bilgi ama dört büyük problemi var! Belki de ağabeyinden göstenşli askı kemenyle ıaşman farklı olarak onun çocuğu bu örtü sisteminde yarım küreden daha yüzden olmuyor... yüksek olaıı 25 5 metre çapıııdak ı Bu arada Mahmut’urı yaptırdığı kubbe yüksek bır kasnağa cami, ölümünden bir yıl sonra 1755 oıurıularak 41 5 ıııetre yılında bitiyor.. 0 yıl. lll. Osman’ın yüksekliğinde bır ıç mek½n azlettiği dört sadrazamdan sonra yaratılmış. Yirmisekiz Çelebizade göreve gelen Mehmet Said Paşa. inşaatla Istanbul’un dördüncüsü... ilgileniyor ve sıra caıninin açılışına O geldiğinde Sultan 111. sman, “Caminin adı Nm’uOsmani ola” Nuruosmaniye’nin kubbe çapı Ayasofya. Fatih Süleymaniye’den diyor... sonra Istanbul’un en büyük Bir yanıyla ecdadının. öteki yanıyla dördüncü kuhhesı. kendi adı! Renkli camlarından sızan ışıkla ıç zevksiz. kararsız. şüpheci Çirkin. süslemelen daha bir görkem ama uyanık... kazanıyor... Mahmut’un ömrü yetseydi... J Tarihi tuvalet! aıım olırıavan caminın anitsal çeşıııesı lıı kapısı önünde seyyar satıcı itrını olarak duruyor. köşküne. Eminönü Müftülüğü medrese, müftülüğün yatılı Kuran kursu olarak işlevini aynen sürdürüyor: kütüphane ve türbe Kültür Bakanlığı’na bağlı. türbe. biraz sahipsiz kalmış. iürheııııı kapısıııdakı kılıt >ıllardır açılmamışa beıızıyor. içi mezbelelik... Şehsuvar’ın >anındaki iki büyük sandukada ve ayak uçlanndaki on bır küçük saııdukada yatanlanrı kimliği yok... Avlunun bir köşesindeki hela. koca ıahelaya bakılırsa “.4 Historicalof N urııosmaniye Turkish ToiIet’s”e dönüşmüş. ışletmecısının yaratıcılığını gösterıyor.. lurıstler ıçin “Tarihi Nurunsmani e Türk Tuvaletleri”ne yapmak boş bır anı olmalı! ‘. rafya haritalannda belirlenmiş sınırları ABDAfganıstanBin arasında duran dei yok. dörıup gündemi Mustafa Kemal’in“Hattımüdafaa ğal olarak ınternetı de etkiliyor.Teröre yoktuur:sat/iimüdafaavardır’sözleri. karşı alınacak önlemler çerçevesınde uluslararası ıstıhbarat kurumlarınında80 yılsonra daha da gerçeklik kazarıaı cak. Bu dönemde birbirine ha yakınulişkısı e daha büyük v istihbant olanların bazılarının belirlibir yüzüde, çalışmalannın yapılmasının gerekyok. Saldınlar veya savunma liliği.artık daha yuksek sesle kısıtlı değil. Bu dönemde girişilecek, Bununla söyleniyor. birlikteartık internet de giderek azalacağa bençok cephelıyeni bir savaştan söz.80iJı güveohiğimiz zec Daha doğrusu ınterrıetteki kişisel liyor ABD,Bin Ladin’infinans sekf6 ve örgütsel özgürlükler daha sıkıkont ründekı aaliyetlerine f karşı rol edileceğebenziyor.ECHELONve çecek. Dünya borsalanndabir elektronik kovalamaca yaşanacak. EFELONadlı elektronikdinleme lstihbarat örgütleri e uydular v son organizasyonlannıngünlerde ulushararası cak. Telefonlar,elektronik postalar iz’ göruşmelerdedile getirildiği lenecek. Uzaydan fotoğraflar belirtilıyor. çekilecek. ECHELON’unetki alanı daha da, IkinciDünya Savaşı’nın sonuna kadar geçen süreçteki savaşlannönem büyüyecek. ABD’ninvuracağı hedef, elektronik olarak saptanacak. libirözellığıvardı Hemenhepsiyoz yüze kimi amanda beden bedene yaHedeften yüzleıte kilometre uzak, ve z b bir puan savaşlardı.Ve sıcak savaş diye lıktakı irasker akıllı(T) füzenin düğ’ mesine basacak.. isimlendırihıyordu. Biz de dünyanın dört bir yanından, Ikinci Dünya Savaşı’ndan sonra oturup televizyonlardan birkaç ışığın Sovyetler’ındağılmasına kadar geçen zamandaise SoğukSavaş dönemiya sağa sola gitmesini izleyeceğiz.Yani şarıdı.Dünya liderlerininçoğu ağız bir ABDasken artık düşmanıyla cephede o liği etmışler gibı ikiz kulelere yapiban fiziksel larak karşılaşmayacak. Birincibölümünü Irak’ta izlediğimiz, saldından sonra biryerııdönemin başancak bu kez coğrafi sının olmayan bu ladığınısöylüyorlar Bu dönemde artık düşmanın savaşın adı belki esavaş olacak. Sıcak s savaş, oğukavaş, savaş s e Ladin 1 78’Iilerden epostageldi ‘Yazinızda78‘iiolmanin şartlannı b ama yazmışsıniz, biz 78‘lilerinelkibir b kısmınıtanımlıyor u ölçülerEğer her gün bombalanmaendişesiyle fakülteye gidipgeldiysenız,sokak ortalanndakanlariçindecan veren vurulup cenazelennde arkadaşlannız.ın ve . ağladiysenız mahallelen paylakurtarılmış okulları abrliyorsanız; sinemaşilmış h ya, spora, çaybahçesineya da kütüphanelere değil de boykot ve giderek fonumplanianninyapıldıği.kimsenin yannindan emin olmadığı kafelerde vakitgeçurdiysena.ınsanlaıikullandıği kelimelerdenve dinieöiğımüzikten bir dolayısiyasikamplaraayırdıysanız, v hafta coğGeçen 68’liler e ınternet kuşağı arasında sıkışan ve unutulan 78’Blerden söz etmiştik. Bu yazı üzerine elektronik posta kutum mektup yağmuruna tutuldu. Bu güzel mektuplardan ikisinipaylaşmak istedim: sabah ansızinbirdüdükleuyanıp ra da tanklanngölgesinde yaşamayı bir türlükendinizeyediremediyserıiz, kisacasıgençlikve öğrencilik yıllarınız zehiroldu ise siz 78‘lisiniz. Burcu Vay Yaşam sürüyor Cami. döneminde zorlu bir iş başarılarak terasla yükseltilen zemine oturtıılduğundan bahçe duvarlarıııın altı imaret olarak düzen lenmiş: günümüzde küçük çoğu ayaküstü atıştırma merkezlenne dönüşmüş: dörıerciler bası’%or.. Hele oğle saatlerinde havayı bir yağ kokusu sarıyor. Yaşamın günlük koşturmacası ıçıııde küçük bır mola verip ekmek arası döner sırasına gırenler. 111. Osman nı caııiını n adını Nııruosma niye koyarak ağaheyı 1. Mahmut’a oynadığı oyunu anımsamıyor bile... Direnen yaza karşın sonbahar >aprakları dökmeye çalışırken Istanbul’un turistik ve ticari merkezlerinden Nuruosmaniye’de yaşam seni oyunlarla sürüyor... “75 doğumlu biri olarak yazınızda,., ba.hsigeçen pek çok unsuru hatırla rnak güzel. Aslındabiryandarıda kötü. Neden mikötü? Şimdilerdebernferindensonra en kötü düşmanınabile zarar vermeyenve gitırieleı’ine veren ‘Voltranlar’ bunun yerine’ yok sürekliyok etmeyedayalıPokemonı.e Digimonlarvar Şimdilerdebir vidao. kulüplerikiralanan güzelmacera filmve leriyok;işportacılarda intemetCuerrinden pazaılananpornografik lar var Şimdilerdeher 3 KhzFM kansındabır radyo olsa da lecek sadece birkaçracŞ’ovar rusunusö,ylernek bazen kanalaramaktaıı tekka.nallı kılıyorum, günleıl Jr’ınvurulduöziüyorum. IkinciDünyaSavaşı’nın hemen öncesinde Alğunu veölümile marıya’da birkasabada ıkikaıtloş ayakkabı yaboğuştuğunu hatırlıyorum,ancak pıp satmak üzere bir atölye açailan Adolph ve kimin vurduğunu Rudolph Dassler. Savaş sonrası Adolph, AuKısacası hatirlamiyorum. dolph’a artıkbirlikteçalışmak istemediğini,kengüzel şeyleri batıdabahsettiğinız dine ayrıirrıalattmane açacağınısöyler Rudolptı mak çok güzeldL Yazınızı şaşkındır. Ufacıkkasabada iki kaıdeş ayrı imaokuduktansonra geçmişte lathanelerde rekabet edeceklerdir. hayalleredaldımve günüKardeşine bunun mantıklıolmayacağını,bu müzgürültüsüileuyandım. utakkasabada zaten insanlannsayılı ayakkabı satın aldıklannı, ikisininbirden ifias edeceğini Benherzaman eri güzel söylese de Adolph bu uyanyı dikkate almaz ve kuşağınbizimkuşak oldukendine yeni bir ayakkabı irnalathanesi çar. a ğunu düşünüıüm. Çünkü Gerçektende aralannda kıyasıya bir rekabet teknolojive doğanın donk başlar. Rekabetleri doğdukları asaba geliolduğu,siyasetin dahi aşar s sinırlannı liü kardeş aynldılctanonra gelişirnini izieyebildiğimiz, v birbirletine küsmüşlerdir e Adolph 1978 yılında ile küreselleşme ulusallığın tam 29 yıldırdargındırlar öldüğünde doludizginsavaştığı (7)(e Bugünikifirmanın genel merkezi de bu ufak savaş sanınmbittLen kasaba Herzogenerauch’tadır. Adolph dan bizdebitti)birdönem Dassleflı ayakkabişirketininadı Adıdas, Rudolph’un Geçiş dönemi. Idise Puma’dır Birbaşarı yküsü ö Yılmaz Aydır