Katalog

28 AĞUSTOS 2001 SALI CUMHURİYET SAYFA KULTUR kultur(" cumhuriyet.com.tr Keretn Rızvanoğlu, 'Propaganda Afişleri' başlıklı tezinde dünyaya yön veren afişleri araştırdı 15 Spîelberg'in filmi sansürlenmedi •STOCKHOLM (VARIETY)Yönetmen Steven Spielberg'in son filmi 'Yapay Zekâ'nın28 Eylül'de Isvcç'te başlayacak gösterimlerine, 15 yaşın altındaki çocuklar yanlannda bir yetişkin olmadan giremeyecekler. Filmin Isveç dağıtımcısı Sandrew Metronome'un filmin gösterimi için başvurduğu mahkcme,' sansiir kurulunun oylaması sonucu filmin gösterilmesi kararını verdi. Retoyu verenler, şimdiye dek izlenen sansür prosedürüne uyulmadığını ve filmin çocuk psikolojisinde özellikle duygusal açıdan olumsuz etkiler yaratacağı görüşünü savunuyor. 1 İletisiıııiıı bir cüğer yohı: Afiş NENAÇALtDtS 1997'de grafikle tanışmasının ardından asıî mesleği mimarlığı bir yana bırakan Kerem Rızvanoğlu halen üalatasaray Üniversitesi Fotoğrafçılık ve Grafik Tasarımı Anabılim dalında araştırma görevlisi. Yüksek lisansını 'Propaganda Afişleri' başlıklı tezi ile Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Grafik Bölümü'nde verdi. Propaganda afişlcrinin gcçmişi hangi döncmlcre dayanıyor? KEREM RIZVANOĞLU Propagandanın ılk erken dönem grafik iirün örncklerine, Roına döneminde Pompei'de şehir duvarlarına kazılan yazılarda rastlıyoruz. Rönesans döneminde ise meydanlardaki heykellere asılan ve politik eleştirileri içeren tabelalar biçiminde karşımıza çıkmaktadır. Cutcnberg'in baskı makinesini icadıyla, ıllüstratif anlatımın temel bıçimi belirlediği hiciv ve yergi temelli afişlerin erken ve yaygın örnekleri ortaya konmuştur. 16. ve 20. vüzyılda ne gibi degişinılcr oldu? RIZVANOĞLU Bu süreç içinde propaganda afişleri savaşları, devrim dinamiklerini, mücadeleleri ortaya koyan belgesel içeriklerden, mevcut iktidarlara yönelik yergi ve ironinin egemen olduğu karikatür temelli anlatımlara uzanan bir çizgide çeşıtlenmiştir. Yüzyıl başındaki gelişmelerin olumsuz bir sonucu olarak 1. Dünya Savaşı, propaganda afişiniri gerçek içeriğinin ve biçiminin tanımlandığı bir dönemdir. Bu yıllarda ortaya çıkan modernist avangard hareketler saldırgan üsluplarıyla kendi özgün afiş biçimini ortaya koymuştur. Sovyetler Birliği'ndeki devrımin yarattığı coşkunun pozitif bir ürünü olan konstriiktivizm Sovyet Devrim Afişlerinın erken dönem biçimini belirlemiştir. Avrupa'da gclişen faşist yaklaşımlar Ispanya örneğinde olduğu gibi iç savaşlar ve kaçınılmaz bir lkinci Dünya Savaşı'yla yüzleşmiştir. Bu yıllarda fotoğraf ve ıllüstratif anlatım giderek ivme kazandı. Polonya gıbı işgal altındaki ülkelerde direnişi örgütlemeye yönelik olarak yeraltında, pragmatik koşullarda üretilen özgün örnekleriyle ortaya konan yanında, bağımsızlığa yönelik kolektif özveriyi vurgulayan ve yüzleşmekten kaçanlara utanç, korkaklık, onursuzluk duygularının dayatıldığı afişler tasarlanmıştır. Tezinizde 1968'den sonrası yok. Ncden? RIZVANOĞLU Tezimin içeriğini bugüne yönelik yapılan tarihselleştirme içinde 1968 ile sınırlandırdım. Bu dönemden sonra, yeşil hareketi, nükleer karşıtı, AİDS, gay, lezbiyen gibi başlıklarla propaganda afişi içinde değerlendirilmesi bu çalışmayı anlamlandırmıştır. Tezde, birebir siyasi konjonktürle ilintili içerikleriyle öne çıkan 68 öncesi afişleri öncelıkli olarak ele alındı. Günümüze kadar hâlâ güncelliğini koruyan afişler hangilcri? RIZVANOĞLU Siyahbeyaz Che stereotipinin yer aldığı Küba afişleri, günümüzde muhalıf sol hareketlerin halen rağbet ettiğı veya türevlerini ürettiği afişlerdir. Kübalı tasarımcı ElenaSerrano'nun meşhur 'Kahraman (Jerilla Günü' adlı propaganda afişı o dönem popüler afişlerinden biridir. Temelde 68 mücadelesinde grafik tasarımcıların özellikle afişlerde kullanmak üzere tasarladığı Che ımgesi, bağlamından kopartılarak günümüzün çok satılan popüler bir tüketim ikonıına dönüştürülmüştür. M. Flagg'in 1917'de 1. Dünya Savaşı içın Amerika adına askere gönüllü katılımı sağlamaya yönelik bir kampanya dahilinde tasarladığı '1 want you' (Seni istiyorum) afişindeki parmağını ızleyiciye uzatan Sam Amca'nın yer aldığı afiş de bunlardan biridir. Propaganda afişlerinin geçnüşe oranla iletişim için öncmini yitirdiğini söyleyebilir miyiz? RIZVANOĞLU Yeni teknolojilerin dünyada ne denli yaygınlaştığına dair yapılacak bir değerlendırme, en eski ve geleneksel medya olan karşıt üzerinden üretilen afişlerin ve tabiı propaganda afişlerinin <JedahawEunyıllarpopüleruğını koruyacağı sonucuna bızi rahatlıkla götürecektir. Kaldı ki çok etkili ve popüler bir reklam, tanıtım yaklaşımı olan outdoor reklamcıhk halen bu tip ürünlerin scrgilenme ınantığı üzerine kurulu. FOR U.S.ARMY NEAREST RECRUITINC STATION GfNfRAi UNION OF PAIESimiAN WOMEN • Kültür ServLsi Müziklerini 'darkpop' ve 'punkhop' olarak nitelendiren Gorillaz grubunun kendi ısmıni taşıyan albümü, MC formatında ülkemızde piyasaya sürüldü. 'Clint Eastvvood' ve '19/2000' parçalarıyla çıkış yapan grup, ilk albümlerinde dub, hip hop, punk ve Küba müziklerinden ctkilenmiş. Prodiiktörlüğünü Depeche Mode, Primal Scream, DJ Krush gibi isimlerle çalışmış olan Dan 'The Automator' Nakamura'nın yaptığı albiimün konuk sanatçılan arasında Damon Albarn (Blur), Ibrahım Ferrer (Buena Vista ' Social Club), Tına Frantz (Tom Tom Club), ' Jamie Hevvlett (Tank Girl) bulunuyor. Kendilerini dünyanın ilk anımasyon grubu olarak tanıtan ve dört çizgi karakterden oluşan Gonllaz'ın üyelcri kendilerini basına tanıtmıyorlar. Gopjllaz MC (ormatında • 16. ve 20. yüzyılda propaganda afişleri, savaşları, devrim dinamiklerini, mücadeleleri ortaya koyan belgesel içeriklerden, mevcut iktidarlara yönelik yargı ve ironinin egemen olduğu karikatür temelli anlatımlara uzanan bir çizgide çeşitlenmiştir. afişler, bu ülkelerin ileride afiş sanatında sahip olacağı parlak geleceğının önünü açmıştır. Savaş sonrası dönemde 'kapitalizmin beşiği'' ABD ve 'komünizmin kalesi' SSCB'nin başını çektığı kutupların yarattığı gerilimin tanımladığı Soğuk Savaş sürecinde, karşılıklı propagandaya yönelik çok sayıda afiş üretilmiştir. Çin ve Küba gibi ülkelerde yaşanan devrim pratığıni halka aktarmak ışlevıni enformatik içerikli propaganda afişleri üstlenmıştır. Çın'de Mao'nun temel hegenıonyasında saptanan kısıtlamalarla şekillcnen afişler, Küba'da Castro'nun ılımlı yaklaşımı ile yoğun birçeşitlilik göstermiştir. Küba afişlerindekıbuçeşitliliğinbirözelliği de, ideolojik olarak Doğu'yayakınlık gösteren Küba'da afişlerin, biçım olarak coğrafı komşusu ABD'nin etkisi altında eklektık bir anlatıma yönelmesidir. 68 Mayıs'ında, Paris'te şehir içi iletişim işlevini üstlenen Atelier Populaire'in anonim imzalı afişleri, pragmatizmin özgün ve çarpıcı ürünlcri olarak öne çıkmıştır. Propaganda afişlcrinin anlatım dili hangi ölçütlcr dogrultusunda beliricniyordu? RIZVANOĞLU K«terler«fiş üretiminı talep eden kurum ve organların uygulayacakları politikalar dogrultusunda belirleniyordu. Dünya savaşlarında askere katılımı sağlamak için gurur duyulacak, güçlü asker kimliğini özendirici afişlerin Venedik Film Festivali başlıyor • ROIV1A (REUTERS) Yarın başlayacak olan ' Venedik Film Festivali'nde, bu yıl ilk kez iki yarışma bölümü yer alacak. Altın Aslan ödülünün yanı sıra 'Günümüz Sineması' ] başlıklı bir yarışma bölümünün de olacağı festivalde, Altın Aslan Onur Ödülü'nün sahibi Fransız yönetnıen Eric Rohmer olarak belırlendi. Aynca yarışma bırıncisine 'Yılın Aslanı' ödülü verilecek. 8 Eylül'e dek sürecek festival, Nicole Kidman, G'ene Hackman, Denzel VVashıngton Ve Danny De Vito gibi bırçok llollyvvood yıldızını da ağırlayacak. Olympia müzikholü satılıyor Postexpress'in yenisaytsıgkU Kültür Servisi Ayda bir yayımlanan Postexpress dcrgisinin dördüncü sayısı çıktı. Ingiliz ressam Kevin Dcnt'in "Andy VVarhol Türkiye'de olsaydı, kimin resmini yapardı? Tabii ki Atatürk'ün. Hülya Avşar belki, Tarkan kcsinlikle" sözlerinden yola çıkan dergi, Türkiye'de popart tartışmasını kapağa taşıyarak ele alıyor. Dergıde ayrıca Andy Warhol'la yapılan son söyleşiye de yer veriliyor. Cenova'nın ardından Le Monde Diplomatique'te yayımlanan iki makalenin yer aldığı Postexpress sayfalarında, Abidei Hürriyet'in halka açılması için bir im/a kampanyası başlatan Altcnıatif Süreç gazetesı haber miidürü Erkan Karagöz ile söyleşi, Necati Dönmez'ın kaleme aldığı 'Komünizm Sonrası Doğu Avrupası'ndan Manzaralar' adlı bir yazı, Van Insan Hakları Derneği Başkanı Abdülvahap Erten'le bir söyleşi bulunuyor. İletişim YayınlarTndan çıkan ve bir ansiklopedik dizinin ilkı olan 'Modern Türkiye'de Siyasi Düşüncc' adlı kitap üzerine Tanıl Bora ve Murat Gültekingil ile yapılan bir söyleşi de yer alıyor. Latife Tekin ile Gümüşlük Akademisı'ne dair, Nazan Öncel'in yeni çıkacak albümüyle ılgıli söyleşılerın yanı sıra Ayfcr Tunç'un 'Bir Maniniz Yoksa Annemler Size Gelecek' ve Sezai Sanoglu'nun son kitabı 'Nar Taneleri GayriResmi Portreler' üzerine bir röportaj da derginin sayfalarında bulunuyor. Postexpress ayrıca yeni çıkan dergi, kitap ve albüm tanıtımlarına da yer verıyor. A ürkiye'nin sazını, sözünü dünyaya modern çizgide duyurmayı sürdüreceklerini, felsefelerinin bu noktada birleştiğini belirtiyorlar. îngiltere'de olaylıgeçen konserler Kültür Servisi Grammy ödüllü rap yıldızı Eminem'in cumartesı akşamı Glasgovv'da verdiği konserde 45 hayranı, çıkan arbede nedeniyle hafif yaralandı. Sahneye çıkışından 2ü dakıka sonra yaşanan kargaşadan ötürü konsere yanm saat ara veren Eminem, hayranlannı sakinleştirmeye çaiıştı. Aynı akşam Glasgow'da konser veren bir diğer isim Marilyn Manson'dı. Konserlerinde Incil'i yırtmasıyla ve din çevrelerine sürekli sataşmasıyla tanınan Manson, konser öncesi Hıristiyan gruplann protestolan ile karşılaştı. Marilyn Manson ve Eminem aynca Reading Festıvali kapsamında cuma akşamı Leeds'te, pazar akşamı da Reading'de verdiklen konserlerle hayranlarının karşısına çıktı. Ingiltere'nin en büyük müzık şenliği olan ve 55 bin müzikseverin katıldığı festivalde ayrıca PJ Harvey, Travis, Iggy Pop, Maııic Strect Preachers, Green Day gibi ünlü isımlersahnealdı. Green Day'in cuma akşamı verdiği konserde baterilerini parçalayıp ateşe vermesiyle bir grup izleyici de ateş yaktı. Küba'da verdikleri konserle isimlerinden söz ettiren ve Fidel Castro'nun en sevdiği grup olarak bilinen Manic Street Preachers da Havana'daki konserlerinde kendilerıne eşlik eden trompetçi Yasek Manzano'yla birlikte sahneye Küba bayrağıyla çıktı. Festivalde dikkat çeken bir diğer olay, iki günde 45 kışinin uyuşturucu nedeniyle gözaltına alınması oldu. Çok sayıda hırsızlık vakasının da yaşandığı festivalde 16 yaşında genç bir kızın tecavüze uğradığı da gelen habcrler arasında. • PARİS(AA) Parıs'ın ünlü müzikholü Olympia satılıyor. Fransa'da son olarak cep telefonu şebekesi SFR'yi kurarak önemli ilerleme sağlayan Vivendi Universal Grubu'nun, Olympia'yı satın almak için görüşmeleri sürüyor. Olympia'nm 1979 yılında ölen kurucusu Bruno Coquatrix'in dul eşi ve kızı arasında yönetim konusunda çıkan anlaşmazlık sonucu müzikholün satış kararı alındı. Dünyanın en ünlü sanatçılarının sahne ' aldığı Olympia müzikholü, geçen yıllarda, ilgili' bakanlık tarafından koruma altına alınmış ve tarihi anıt statüsü verilmişti. Dünyaca ünlü yabancı sanatçılar ile Türkiye'den gelen sanatçılar, 3 Ekim 2000'de Olympia konser salonunda depremzedeler yararına konser vermişti. Olympia konser salonunda yabancı sanatçılardan Enrıco Macias, Rıchard Clayderman, Los Machucambos, Jane Manson, Sylvie Vartan, Nicolette, Corinne Hermes sahne alırken organizasyona Türkiye'den Candan Erçetin, Erdal Erzincan, Mine Koşan, Zerrın Özer, Ajda Pekkan, Coşkun Sabah, Arif < Sağ, Mustafa Sandal ve Selami Şahin katılmıştı. Cem Karaca ve Kurtalan Ekspres, yollanna birlikte devam edecekler Özgül ağırlıkları aynı BURCU GÜNÜŞEN Kımin aklına gelirdi Cem Karaca'nın bir gün Açıkhava'da 'Gülpembe'yi söyleyeceği? Ya da 'Tamirci ÇırağTnı Kurtalan Ekspres' ın yorumuyla dinleyeceğımız? 11 Ağustos akşamı Harbiye Açıkhava'da Istanbullular ilk kez Cem Karaca ve Kurtalan Ekspres'i aynı sahnede dinlediler. Nasıl bir araya geldiklerini sorduğumuzda Cem Karaca sözü 'olayın gerçek kotarıeısı' Ahmet Giivenç'c venyor. Güvenç, Karaca'yla yıllardan berı aynı ıdeallerı paylaştıklannı belırterek şöyle diyor "Cem'in bir grup problcmi vardı. Beni aradı. Ondan sonra 'Bahadır olabılır mı?' dedi. Bahadır'ı aradım. Bahadır 'Olur' dedi. Sonra 'klavyeci kim olur?', 'Escr olur', dediın. 'Davulcu kiın olur?', 'Cihangir olur'; dcrken biz Kurtalan olarak bir arada çalışmaya başladık ve gidip bir de konser verdik Yunanistan'da." Pekı birlikte bir albüm çıkaracaklar mı? "Bir müzik gruhunun yapınası gcrcken nc varsa yapacağız. Cem Karaca ve Kurtalan Ekspres clbette kendi asal işleri olan mü/ikle ilgili, albüm, CD, VCD, konser, TV progranu, vb. yapacaktır" dıyor Karaca. Gitarda Bahadır Akkuzu. basta Ahmet Güvenç, davulda Cihangir Akkuzu, klavyeli çalgılarda EserTaşkıranılan oluşan Kurtalan Ekspres ve Cem Karaca, Anadokı rock'ın günümüzdeki örneklerinde rock soundunun daha gerı planda kaldığını belirtiyor. Bahadır Akkuzu kendi yaptıklarında rock'ın daha ağır bastığını söylüyor. "Anadolu motiflcrini önplanda tutup soundu biraz daha geriye çekeıı bir rock soundu var. Biz türkü de çalarsak yinc Anad<»lu rock içinde çalariA Orda hassas bir ııokta var. Türkü söylemiyoruz. Türkülcrin ezgilerini alıp kullanabiliriz ama konscptimiz türkü degil." Daha önce ayn sound ve felsefclere sahip Cem Karaca ve Banş Manço'nun grubu Kurtalan Lkspres'ın bir araya gelmesı aslında küçük etkılenışimlere bağlı olmuş. Bahadır Akkuzu, Cem Karaca'yla çalışınalarının ilk aşamasında sound farklılıklarını gidermeye çalıştıklarını söylüyor. Yani biri arabanın tekerleğini takarken biri de kaportasını koyııyor. Mekanizmalann birbirine uyum sağlamasuıa çalışıyoruz." Nasıl bir dünya görüşünde birleştiklerini sorduğumuzda zaten daha önce de farklı cephelerde aynı savaşı verdiklerini söylüyorlar. EserTaşkıran, Cem Karaca'nın da Barış Manço ve Kurtalan Ekspres'in de yaptığının Türkiye'nin sa/ını sözünü dünyaya modern çizgide duyurmak oldıığunu ve felsefelerinin de burada birleştiğini belirtiyor. Bahadır Akkuzu, doğru olduğuna inandıklan şeylen yaptıklarını söylerken, Cem Karaca şu ifadeyle açıklıyor ortak felsefelerini: "Biziın özgür ağuiıklanmız farklı, ama özgül ağırtıklanmız aynı." Açıkhava Tıyatrosu'ndakı konsere gelen dinleyicinin bu birliktelikten hoşnut kaldığı gözleniyordu. Ama Cem Karaca'nın, popülist bir yaklaşımı olmadığını ekleyerek nitelediği 'Zaman Baba' ile 'Halk Baba' tcpkisıni ortaya koyacak. Eğertepki olumU suz olııısa? Ozaman takkelerimizi önümüze koyup düşiinüı üz nerede hata yaptık diye" dıyor Karaca. u • İSTANBUL(AA)Türkiye'dc çağdaş psıkıyatrinın temellerinı atan Ord. Prof. Dr. Mazhar Osman Usman'ın hayatını kaleme alan yazar ve çevırmen Liz Behmoaras, kitabının, Usman'ın yazıları, kitaplan, ailesi ve asıstanları ile yaptığı görüşmelerın bir ürünü olduğunu belırtti. Mazhar Osman'ı 'güçlü, karizmatik, bir liderde görülebilecek her türlü özelliğe sahip bir kişilik' olarak tanımlayan yazar, Osman'ın Batı'ya döniik bir yüzü olduğunu ancak omuzlarında Osmanlı mirasını da taşıdığından çelişkiler içinde yaşadığını belirtti. Mazhar Osman'ın akıl hastalıklarına bakış açısını tamamen değiştirdiğini anlatan Behmoaras, kitabı yazarken çok keyif aldığını ancak tekrar biyografik rornan yazmayı düşünmediğini söyledi. Behmoaras'tan blr biyografi BUGUN • BEYOĞLU EMEKSİNElVlASrnda Onat Kutlaranısına diizenlenen yaz şenliği kapsamında Anthony Minghclla'mn yönettiği 'İngiliz Hasta' filmi ızlenebilir. (251 32 70) • MASLAK PARK ORMAN'da saat 21 .OO'de Ali Poyrazoğlu'nun standup gösterisi gerçekleşecek. (328 20 00)