Katalog

21 AĞUSTOS 2001 SALI CUMHURİYET SAYFA JvU.Li-1 L J K kultur(n cumhuriyet.com.tr 15 Sunay Akın yeni kitabıyla hayvanlara ve Kız Kulesi'ne başka bir açıdan yaklaşıyor Hayali zürafa fle Istanbııl tarihi NENA ÇALİDİS Istanbul, Kız Kulesi ve gemiler Sunay Akın'ın yaşamında vazge- çemedikleri... Çınar Yayınlan'ndan çıkan son kitabı 'İstanbuFda Bir Zürafa'da hayali bir zürafa ıle ken- ti gezen Akm izlenimlerini okur- larla paylaşıyor. - "İstanbul'da Bir Zürafa'da neyin hikâyesi sakh? SÛNAY AKIN - Istanbul ve Zü- rafa sevdiğim iki şey. Zürafa aslın- da tropikal iklim hayvanı, istan- bul'da yaşaması zor. Zaten kitap ka- pağında da bir kar küresinin ıçine bir zürafa koydum, arkada da Is- tanbul var. Hepimiz bir zürafayız bu kentte. giderek yabancılaşan kendı doğasını arayan, tüm zorluk- lara karşı kirlenmemeye çalışan ve onun gibi zarif olmaya özen göste- ren insanlarız. Şiirsel ve imgesel bir hayvan, tıpkı Istanbul gibi. - istanbuTu çok farkb bir açıdan işlemişsiniz? AKIN - Istanbul'un bilinmeyen hayvan tarihini yazmaya çalıştım. Insanlan, mimarisi ve olayları ile bir resım çızmek istedim. Yazdık- larımın sadece araştırma diliyle kalmasını uygun bulmadığım için tüm bunlan okurlanmla paylaşmak istedim. Bu kitapta Dumlupınar de- nizaltısı, Osmanlı dönemindeki s- por kulüpleri, Saint Joseph Lise- si'nde bulunan donmuş hayvan müzesi gibi konulara değindim. Depremden önce Gölcük'teki deni- zaltı arşivinde çalışmalar yaptım. bu felaketle birlikte orası büyük za- rargördü. Kendi edindığim bılgiler şu an öyküde olduğu gibi bir deniz yıldızı sadece. - Kız Kufcsine yine bir gönderme yapıyorsunuz? AKIN - Kız Kulesi bir şiir cum- huriyeti ve 10 yıldan bu yana bu- nun kavgasını veriyorum. Bunu aralanna şııri koyan şairler ve bir- birleriyle şiır yoluyla köprü kuran şairler anladı da aralanna devleti koyan şairler anlayamadılar. Kız Kulesine gitmiyorum gitmeyece- ğim de. Orada sanat adına bir ara- ya geliyorduk. Yemek yemeğe gi- İTT A.hepimiz bir zürafayız bu kentte, giderek yabancılaşan kendi doğasmı arayan, tüm zorluklara karşı kirlenmemeye çalışan ve onun gibi zarif olmaya özen gösteren insanlarız. Şiirsel ve imgesel bir hayvan, tıpkı Istanbul gibi.' denlerin hesap istemesi gibi bende oraya gıtmeden hesap istiyorum. Kavgam orayı ışleten firma ile de- ğil önemli olan kulenin kurtlar sof- rasma atılmamasıydı. Kulenin Marmara denizine bakan tarafında soğuk bir demir kapısı vardı. O ka- pı artık yok. Basın bu durumu çok destekledı. 'Istanburun insanlan da değişti" - Eski İstanbul ile günümüz İstan- bulu arasında var olan uçurumu iş- üyorsunuz. Dünden bugüne İstan- bul insanı ne gibi bir değişime uğ- radı? AKIN - Istanbul gibi insanlan da büyük bir değişime uğradı. Boğaz- larda eskiden foklar vardı. tnsanlar e\ yaparken kuşlar içın de bir yuva yaparlardı. artık bu yapılmıyor. Is- tanbul sadece yaşayanlan için de- ğil hayvanlar için de zor bir kente dönüştü. Sevindirici olan, şu an bir hay\anat bahçesinin bulunmaması. - Hayvanat bahçeleri olmamalı diyorsunuz, neden? AKIN - Insanlann tanımak iste- dikleri canhyı kendi doğalannda ziyaret etmeleri gerek. Hayvanlar insanlardan çok daha iyi niyetli ve misafirperver. Hayvanat bahçele- rine ve cezaev lerine karşıyım. Top- lumsal tepki F tipine hayır demek- le oluşturulamaz, önemli olan ce- zaevlerine hayır decnek. Frank' furt'ta gittiğim hayvanat bahçesi- nin kapısında duran boş kafesin içinde bir ayna vardı \ e >ıı \ azılıy- dı: "Dünya'nın en tehlikeli hayva- nı". Hayvanların ve insanlann en büyük korkusu özgürlük korkusu- dur. Hepimizin üstünde IMF'siz ve AB olmadan ne yaparız korkusu var. Yani ülkemiz bugün , bir hay- vanat bahçesine ve bir kafese ben- zetildı. - Kitabınızda hayvanlann maruz kaldığı tacizlere değinmediniz. Bu- nun özel bir nedeni var mı? AKIN - Bu konuyu özellikle iş- lemek istemedim. Çünkü bunu tar- tışmak bile istemiyorum. Böyle bir şeyi tartışmak Nazilerin, insanlar- dan sabun yapıp yapınamaşının doğru olup olmadığı konusunu tar- tışmak gibi bir şey. - İnsanlan bu konuda bu kadar duyarsızlığa iten nedir si/ce? AKES - Piri Reis ünlü Amerikan haritasını ceylan derisinden çizmiş- ti. Bugün Piri Reis'in haritası 10 milyonun üstünde satıyor. Insanla- n bu kadar acımasız yapan para de- ğil. Piri Reis yaklaşık 500 yıl önce ceylan derisine beynini ve düşleri- ni koydu. Meclis'in koltuklan da aynı deriden ve politikacılanmız onlann üstünde oturuyor. Insanla- n bu kadar acımasız yapan Mec- lis'te oturanlann çıkardıklan ka- nunlan öven sistem. Beyaz'la ortak TV projesi - İstanbuTu bugüne kadar farkh bir açıdan işlediniz. Bu yeni kitabı- nızda bu şehri neden hayvanlarla anlatmayı tercih ettiniz? AKIN - Istanbul'un herhangi bir sokağında fare zehirlemesi ile ilgi- li bir ilan görsem üzülürüm. Gerek hayvanat bahçelerinde, gerek so- kaklarda gördüğum hayvanlar için hep bir şey yapmak istemişimdir. Bu kitapla onlara verdiğim sözü tuttum. - Kitaplaruuzda Uk kez fotoğraf- lara yer verdiniz bunun özel bir ne- deni var mı? AKES' - Bilginin dışında görsel arşivede büyük bir önem veriyo- rum. Kitapta önemli resimlerin ya- nı sıra adlar bölümü var. Amacım bilgilerimi ve kaynaklanmı insan- larla paylaşmaktı. Bunu yeni çıka- cak kitaplarımda da uygulamayı düşünüyorum. - Yeni projeleriniz var mı? AKIN - Oyuncak, ay ve uçmak üzerinde yazmak istediğim bazı ki- taplar var. Insanhğm bu süreç için- deki dönemıni değerlendirmek is- tiyorum. Çıkmak üzere olan bir şi- ir kitabım var. Şiir şarap gibidir kal- dıkça güzelleşir, düzyazı balık gi- bidir beklerse kokar. Aynca Beya- zıt Oztürk'le (Beyaz) bir televiz- yon projemız var. Farkh bir şey ola- cak. Ortaya çıkmamış dünyasını bu program sayesinde aralamaya çalı- şacağız. Beyazıt da, Mehmet Ali>., Alabora da duyarh, çok okuyan in- sanlar. 'Antik tiyatrolar mimari görkemleri ve eşsiz akustikleriyle tüm zamanlarm etkileyici yapılandır' Dionysos içîn bir sahne: Tîyatral ıızamlar DİKMEN GÜRÜN "Dionysos İçin Bir Sahne: Tiyatral Uzam ve Antik Drama", Melina Mer- couri Vakfı tarafından 1997'de Sela- nik'in Avrupa Kültür Başkentı oldu- ğu yıl düzenlenen ve o günden bu ya- na Syracuse, Londra. Plovdiv. Nevv York. Denver. Stratford gibi kentleri gezmiş olan bir sergi. Sırada, 2002 yılında Istanbul (Tiyatro Festivali) olacak herhalde. Bizi Paris izleyecek ve "Dionysos İçin Bir Sahne" 2004 yılında Atina Olımpıyatlan'nda son kez sergilenecek. Sergiye ülke olarak katkımız (kullanılmakta olan antik tiyatrolann maketleri. buralarda oy- nanmış olan oyunlar, masklar, kos- tümler, fotoğraflar. fılmler) bu alan- dakı tartışılmaz varlığımızı sanatsal anlamda da zenginleştirecektir dü- şüncesındeyim. Sergı kapsamında hazırlanan ve 6x3.20 m. boyutlann- da olan antik tiyatrolar haritası Ege ve Akdeniz kıyılannda öylesine yo- ğunlaşıyor ki... Yunan. Romave Gre- ko-Roma tiyatro kahntılan, sanki bir- biri içinde denize doğru iniyor. Ha- rita. Doğu'da Afganistan'daki Ale- xandrie Oxiana, Batfda Lizbon. Ku- zey'de Catterick (Ingiltere). Gü- ney'de Ptolemais Tia'ya (Mısır) ka- dar uzanıyor. Serginin küratörü Spyros Merco- uris. antik oyunlan geçmişte onlar • Kültürel miras bilincinin öncelikle eğitim sistemi içine yedirilerek süreklilik kazanması ve de yerel yönetimler, sivil toplum örgütleri, basın ve iletişim kanallanyla güçlendirilmesi gerekiyor. için özenle yapılmış olan tiyatrolar- da bugün de aynı coşkuyla izleyebil- memızin bir ayncalık olduğuna de- ğinirken "Antik tiyatrolar mimari görkemleri ve güzellikkrinin yanı SH ra işlevsellikleri. eşsiz akusrikleri ve çevreyle olan olağanüstü uyumlan ne- deniyle tüm zamanlarm etkile>ici ya- pılandır" dıyor. Zamanın dışına taşmak Böylesine zamansız antik yapılann modern yaşamla uyum sağlama ko- şullan zamanımızda ciddi bir tartış- ma konusu. Avrupa Konseyi'nin 1985 Granada. 1992 Malta, 1995 Pa- lermo ve 1997"de Verona'da düzen- lediği toplantılarda dünyanın ortak mirası olarak kabul edilen, antik ti- yatrolann korunmalan ve kullanım- İarına yönelik alınması gereken ön- lemler üzerinde nasıl yoğunlaştığı. "Dionysos İçin Bir Sahne" kataloğun- da gözüme çarpan hususlar... Bu top- lantılara kuşkusuz bizden de katılım olmuştur. Bu toplantılara ilişkin ola- rak dikkatimı çeken birkaç maddeyi özetleyecek olursam; antik tıyatrola- n korumak ve aynı zamanda da ya- şatmak. diğer ülkelerle görüş alışve- nşınde bulunmak. karşılıklı bilgi ak- tarmak. yine her ülkede antik tiyat- rolardan sorumlu birimlerin arke- ologlar \ e sanat tarihçileri tarafından sistemli olarak eğitilmelerini sağla- mak, oralarda yer alacak gösterilerin teknik altyapılannın arkeologlar ve sanat insanlan, mimarlar tarafından ıncelenmelerinin ötesinde. bu göste- rilerin söz konusu alanla uyumlu olup olmadıklannı saptamak... Tabii bu durumda şu sıralarda gündemde olan Tarkan konserinın ya da "Sul- tans of the Dance"ın ya da Elton John'un Efes. Aspendos gibi antik Iggy Pop'tan yeni albüm LOS ANGELES (REUTERS) - Bir zamanlarm kendi halinde ve toplum dışı punk rock yıldızı Iggy Pop, artık Reebok'ın modelliğini yapan ve toplumun üst tabakasıyla görünen bir ünlü. Ama onun değişen bu statüsü, durumun absürdlüğünü göz ardı etmesini engellemiyor. Pop, kalemi kâğıdı eline aldı ve yeni albümü 'Beat Em Up'ta yer vereceği 'küçültücü' kelimeyi bestelemeye başladı: 'V.LE 1 Iggy Pop, sahte gülüşlerin, paranoyanm V.I.P. kültürünü hicveden parçasmı yazarken Milano'da modacı Donatefla Versace'nin verdiği bir akşam yemeğinden esinlenmiş. Yemek sırasmda tuvaleti ararken, birisi kendisine V.I.P. tuvaletinı_ kullanmasını söylemiş. "Özel tuvalet, Venedik ya da Yakındoğu tarzı bir saraya benzjyordu." 'Ölüm halim' olarak nitelendirdiği 'Avenue B' isimli bir önceki albümünden bu yana, sanatçının ruh hali daha iyi görünüyor. O zamandan bu yana yaşama sevinci bulan Pop. New York'tan Miami'ye taşındı. Albümü ile sıradan insanlara ulaşmaya çalıştığını söyledi. tiyatrolarla ne denli uyumlu oldukla- n sorusu gelıyor akla. Kaldı ki tarihi yapılann kolay incinebilirliklerinin göz önünde bulundurulması gerekti- ğı hep gündemde bir konu. Buna ne kadar özen gösterdığimiz ise ayn bir soru işareti. Örneklerini gündelik ya- şamımızda o kadar çok görüyoruz ki... Kültürel mıras bilincinin (1995 Segesta Deklarasyonu'nda altı iyice çizilmiş) öncelikle eğitim sistemi içinde yedinlerek süreklilik kazan- ması ve de yerel yönetimler. sivil top- lum örgütlen, basın ve iletişim kanal- lanyla güçlendirilmesi gerekiyor. Ancak bu yolla tarihi mekânlann do- kusu ile orada yer alan gösterilerin dokusu ve seyirci arasmda doğru bir ilişki kurulabilecektir... Rumeli Hisa- n'nda burçlardan sarkan reklam bayraklan da sanki söz konusu doku uyuşmazlığının (konserlerin ötesin- de) bir başka örneği gibi geliyor ba- na... Mimarlık Tarihi Profesörü Cha- ralambos Bouras, "Tarihsel ve sanat- sal anrtlann değeriendiriliş biçimi eği- tim düzeyimizin. duyaruhğımızuı ve demokrasi bilincimizin, tek kelimey- le kültürümüzün sinıgesidir" dıyor. Üzerinde durulması gereken bir sap- tama. Yunanistan'da bu alanda yoğun ça- lışmalar, Ikinci Dünya Savaşı'nı iz- leyen yıllarda başlamış. Epida- urus'ta ilk kez 1995'te tiyatro festi- vali yapılıyor. Zaman içinde seyirci sıralannda saptanan çatlaklar, sahne üzenne yerleştirilmek istenen büyük dekor parçalan ve taşlann titreşimi- ne neden olabilecek ses yoğunluğu nedeniyle 1989'daburaya ilişkin ye- ni bir yasa hazırlanıyor. Hatta o dö- nemde ünlü yönetmen Georgios MichaDidis, "Antik mirasınuzı koru- mak hakkı sadece arkeologlara ait değUdir" diyerek sanatçılan da bu yasayı desteklemeye çağınyor. Şim- di Epidaurus'a gözleri gibi bakıyor Yunanlılar, bu antik tiyatroyu antik yapıtlarla yaşatıyorlar. Böylesi ya- pılara gerekli titizlık gösterilmediği takdirde her anlamda çöküntüye ze- min hazırlanmış olacağı gerçeğini toplum olarak benimsemişler. Aynı gerçeği artık bizim de benimseme- miz gerekmez mi? Raquel VVelch, Monroe'dan şanslı • Kültür Servisi - Amenkalı aktris Raquel Welch, sinema hayatmın 35 yılını geride bıraktı. Şu anda bir sanatçı ve işkadını olarak sahip olduğu başanyla mutlu olduğunu söylüyor. 'Legally Blonde' ile sinemaya dönüş yapan oyuncu, yeni filrni 'Tortilla Soup'ta, koca arayan bir dulu canlandınyor. 20'li yaşlanndayken Hollyvvood'un seks sembolü olarak görülen Welch, Playboy'un 'en seksiler' . listesinde ilk üçteydi. Diğer iki isimden de daha! şanslıydı; çünkü Marilyn Monroe 36. Jayne J Mansfield ise 34 yaşında yaşama veda etti. j Electric Light turneyi iptal etti • LOS ANGELES (REUTERS) - Ingiliz pop ü grubu Electric Light Orchesrra. 15 yıldan sonra ilk kez çıkacağı Kuzey Amerika turnesini iptal etti. Grubun lideri 53 yaşındaki Jeff Lynne^ 7 Eylül'de Albany'de verilecek konseri de \ iptal ermişti. Topluluk, yanlış hesaplamalar sonucunda 19 bin kişilik büyük salonlarda yapılacak 24 konser ayarlamıştı. Oysa 12 ' Haziran'da çıkan yeni albümleri 'Zoom' sadece 52 bin sattı. Bu sebeple grubun konserlerine bu, kadar kişinin gelmesinin zor olduğu söylentileri vardı. Electric Light Orchestra'nın menajeri, iyi gitmeyen satışlann ekonomik sorunlar sebebıyl^ düşük olduğunu savundu. Spacey ve Linney başrolde : • NEVV YORK (\ARIETY) - 'You Can Count On Me' adlı filmle Oscar'a aday gösterilen ', Laura Linney. aktör Kevin Spacey ile yeni bir filmde rol alıyor. 'The Life of David Gale' , isimli film, idam cezasına karşı olan bir \ profesörün ölüm yanlısı bir kişiyı öldürmekle , suçlanmasını konu alıyor. iki ölüm cezası karşıti kadın liderden birini Linney oynuyor. Diğerinin- Nıcole Kidman olması düşünülmüş ama oyuncu projeye katılmamış. Filmı, 'Angela'nın Külleri'ne imzasını atan Alan Parker yönetecek. Senaryo ise Charles Randolph'a ait. Çekimlerin ekım ayından ıtibaren Teksas'ta yapılması bekleniyor. \ Jaggep'm albümünde sorun ' • LOS ANGELES (REUTERS) - The Rolling Stones grubunun solisti Mick Jagger'ın 8 yıl aradan sonra çıkaracağı dördüncü solo albürnünün _l t U > l 3 V . çalışmalan yavaş ilerliyor. 'Goddess in the Doorvvay" adıyla 6 Kasım'da çıkması beklenen albümün, hem adı hem de çıkış tarihi hakkında spekülasyonlar var. Jagger'ın sözcüsü. tarihin « ilen atılabileceğini söylerken albümün adının | 'Vısions of Paradise' olacağını belirten bir haber çıktı. Albümde Jagger'ın, Lenny Kravitz ve Missy Elliott'la çalışacağı konuşulurken yine sözcü, Elliott'ın albümde olmadığını söyledi. " Jagger'ın son solosu 1993'te '\Vardering Spirit' adıyla çıkmıştı. Şakir Paşa aîlesiıtden iki sergi • Kültür Servisi - Cevat Şakır Kabaağaç (Halikarnas Balıkçısı), Fahrünnisa Zeid, Alıye Berger, Füreya Koral. Nejat Devrim. Şirin Devrim gibi Türk sanatına değerli sanatçılar yetiştiren Avrupa -Osmanlı kanşımı ailenin dört sanatçı üyesi. 18 Eylül-3 Kasım tarihleri arasında birbirini bütünleyen iki sergiyle Yapı Kredi Kültür Merkezi'nde bir araya gelecek. Ferit Edgü'nün küratörlüğünü yaptığı ve Kazım Taşkent Sanat Galerisi'nde yer alacak karma sergide. cumhuriyet döneminin ilk seramık sanatçılanndan olan Füreya Koral'ın tabaklan, Aliye Berger'in yağlıboya resimleri ve gravürleriyle, Fahrünnisa Zeid'in figüratif dönemine ait yapıtlan görülebilecek. Sermet % •Çifter Sergi Salonu'ndaki 'Bir Usta, Bir Dünya* adlı sergide ise ressam, karikatürist, yazar ve düşünür Cevat Şakir Kabaağaç'ın fotoğraflan. >, mektuplan. karikatürleri, kitaplannın ilk J baskılan ve özel eşyalan yer alacak. • { TüPk sanatçıya ödül \ • CHICAGO (AA) - Çalışmalanru ABD'nin "i Chicago kentinde sürdüren Türk fotoğraf 'i sanatçısı Kamil Pınarcı, Uluslararası Fotoğraf Kütüphanesi'nin yanşmasındajüri özel ödülü *» aldı. Chicago'da ünlü caz sanatçılannın fotoğraflannı çekerek ün yapan Pınarcı. daha ' önce de aynı kentte Du Sable Müzesi'nin fotoğraf büyük ödülü ile Evanston Sanat Konseyi'nin fotoğraf yanşmalannı kazanmıştı. ^ Kamil Pınarcı, Chicago'da çektiği bir sokak ' saksofoncusunun fotoğrafı. aldığı yeni ödülü ile0 Uluslararası Fotoğraf Kütüphanesi'nin ' 7 yayımlayacağı dünyanın seçkin fotoğrafçılanyla 1 ^ ilgili kitapta yer alacak. Pınarcı, asıl mesleği ^ olan çevre mühendisliğinden. fotoğraf merakı yüzünden bir müddet uzak kaldı. Chicago Oniversitesi'nde çevre konusunda dersler de veren Pınarcf nın Türkiye ile ilgili fotoğraflan, , üniversite arşivinde yer alıyor. -, BUGUN • BEYOĞLU SİNEMASI'nda Onat Kutlar anısına yapılan şenlikte David Fincher'in 'Döyüş Kulübü' adlı filmi izlenebilir. (251 32 40) • ENKA VAKFI'nda saat 21.15'te Steven Soderberçh'in 'Trafik' isimli filmi gösterilecek. (27622 14)