Katalog

TTEMMUZ2001CUMA CUMHURİYET SAYFA KULTUR kultur(Ş cumhuriyet.com.tr 15 on haftalann en ilginç filmlerinden biri olan 'Cube-Küp'ü hâlâ görme şansmız var cube/ Vönetmen: ^incenzo Natali/ Senaryo: Andre Bîjelic, Graeme Manson, V. Natali / Kamera: Derek Rogers / Müzik: Mark Korven / Oyuncular: Maurice Dean Wint, Nicole deBoer, Nicky Guadagni, David Hevvlett, Andrew Miller, Wayne Robson / Kanada 1997 (A&P) lostrofol>ik bir gerflim filıııiBirbirine bitişik, daracık küp şek- indeki yeşil, kırmızı ya da ma\ i "enklerde, hücremsi odalardan olu- >an, metalik, devasa bir labırent ya- 3i ve buraya kapatilmış. bırbınnı ta- ıımayan 6 kişi. Üstelık hıebıri de. <im ya da kimlertarafından. nasıl ya ia niçin buraya getirilip kapatıldtğı- m bilmez. Tek tip giysiler giydiril- miş, farklı görûş ve sınıflardan bu birbirine yabancı 6 kişiyi gittıkçe terörize eden, sese. harekete. ışığa duyarlı birtakım öliimcül tuzaklar- la dolu bu dehşetengiz labirentten bir an önce bir kapı bulup çıkabil- menin yolu umutsuzca aranır. Pentagon mu. CIA mi. çokuluslu şirketler mi kim, hangı amaçla inşa etmiştir burayı? Neden. nasıl bura- ya getirilip tıkılmışlardır? lşte kü- bik, metal konstrüksıyonlu bu labi- rentimsi hapishanede kıstınlmış 6 kişinin (yazannı değil de), matema- tik (asal sayılar bilgisi) sayesınde, öliimcül tuzakların sırrını çözüp küpten kübe geçerek bir çıkış kapı- sını arayıp bulma mücadelesinı ak- tanyor. 1997 Kanada yapımı "Cu- be-Küp"(tabii Pirandello'dan çok farkh bir tarzda). Bir çıkış arayan insan... GÖrmekte bıraz geç kaldığımız *Küp",Toronto Sınema Okulu'nun desteğıyle, 360 bin Kanada Dolan gıbi komik bir bütçeyle çekılmış, 4 yıl öncesinden çıkagelen. tipık ve başanlı bir bağımsız sinema örneği. 'Çıkış arayan insanın kaderi" üstü- ne bir fabl nitelığindeki. zekice ku- rulup tasarlanmış \e gerçekleştıril- miş bu ilginç deneme. meraklısına şu dayanılmaz sıcaklarda serin serin bir sevır zevkı ve keyfı sunuyor. Bütûnüyle kapalı bir dekorda geçmesine karşın parlak bir stil alış- tırması ve bilimkurguya da göz kır- pan esaslı bir gerilim fantezisi ola- rak kategorize edilebilecek "Küp^ün. farkh kesımlen temsil eden 6 kahramanı var. Zor koşullarda dayanış- mak ve yardımlaşmak yerı- ne. insanın özellikle sorun anında dışa vurduğu gızlı faşizan eğilimlerine yenik düşerek birbır- lerine gırince ortaya umutsuzluk. korku. paranoya, şüphe, dehşet ve şiddetten geçilmeyen. izlenmeye değer. yaratıcı bir yönetmen ve ekı- bin elinden çıkmış. gızemli, gerı- lımlı bir 'gizli oturum' çeşitlemesi çıkıyor. Kapah yer korkusu (Klostrofobi) SUNGU ÇAPAN \eren bir gerilimi yansıtan fılmin zıhinsel-fiziksel. bütün güçlerinı kullanan kahramanlan. gitgide kişi- liklerin çatıştığı. insani zaaflann or- ta\a saçıldığı, terörün sinsi sinsi beklediği bir güç ve şiddet kaosuna sürükleniyorlar. 6 kişinin hemen önderliğıne soyu- nuyor kansından aynlmış, 3 çocuk babası. zenci polis Quentin (Mauri- ce Dean Wint), ama baskı al- tında. yöneticiliğinden çok güç peşindeki bencil. maço ve katil kimliği belirginleşi- yor giderek. Matematik öğ- rencisi, sakin genç kız Le- aven (Nicole deBoer) asal sayı bilgi- si \e becerisiyle kurtulma çabaları- nı sürüklüyor. Geçmışindekı bir utançtan mustarip, devasa küpün yapımında da çalışmış mühendıs NYorth (David Hewlett) bir yandan v icdanıyla cebelleşirken bir yandan da kaba güce başvuran Quentin'in şıddetine, tahakkümüne maruz ka- lıyor. "Büyük birader seni gözetie- Beyoğlu'nda Yaz Şenliği Bastrran yaz sıcaklanyla birlikte kendini iyice hisset- tiren ölü mevsimin nimetle- rinden bin de meraklısının vaktiyle herhangi bir ne- denle kaçırmış olduğu, geç- miş mevsimlerin kiıni il- ginç filmlerini bir arada su- nan toplu gösterilerdir kuş- kusuz. Beyoğlu Beyoğlu Sineması'nda, Onat Kut- lar'ın anısına düzenlenen 'Yaz Şenliği 2001' devam ediyor. Bu haftaki progra- mı şöyle: Stephen Daldry'nin boks yerine dansı yeğleyen, kafası kanşık bir madenci çocuğunun azmini anla- tan "Bflly ElBofı bugün gösterıliyor. Cumartesinin filmiyse seyirciyi çimenlerdekibildik, amayakından görülemeyen, gizemli bir evrene davet eden. birkaç yıl öncesinin unutulmaz doğa belgeseli, Fransız ya- pımı, ünlü "Microcosmos'*. Emir Kusturka'nın ABD'de Johnny Depp, Faye Dunaway'Ie çevirdiği, Goran Bregoviç'in miizikledi- ği, Amerikan seyircisinin de pek ilgisini çekmemiş "Arizona Dream-Arizona Rüyast" pazar gûnü göste- riliyor. Yönetmeni Bryan Singer'ı üne kavuşturan, Ke- \in Spacey, Gabriel Byrne, Benicio Del Toro gibi oyun- culann Öne çıktığı kadrosu ve anlatımıyla sivrilen heye- canlı kara film denemesi "Usual Suspect-Olağan Şüp- hefiler" pazartesinin fılmi. Salı, Mare CaroJean Pi- erreJeunetyönetmen ikilisi- nin ünîü başyapıtı, 1991'in unutulmaz sörrealist kara komedisi "Deticatessen-Şarküteri" var. Amerikalı Darren Aronofeky'nin yönettiği, bağımsız Amerikan filmi "Pi" (1998) çarşamba, Ron Fricke'nin benzer- siz görsel şöleni "Baraka"sıysa perşembe günü gös- teriliyor. ABD'nin yoluraı tutmuş, müzikal tiryakisi. Doğu Avrupalı bir kızın öyküsünü anlatan, Danimar- kah LarsVonTrier'in geçenyılCannes'da AltmPal- miye'yle taçlandmlmış, Björk'lü. Catherine Dene- uve'lü "Dancer in the Dark-Karanlıkta Dans"ıysa cuma programmda yer alıyor. miyor, burda olmamızm nedeni, ar- tıkmah\ ettiğimiz dünyada her şeyin iyice kontrolden çıkmış olması" de- diği sigarabağımlısı. kadm ruh dok- toru Holloway (Nicky Guadagni) ise 6 kişinin en 'insancİTı. Bir üst kat- tan yeşil odaya düşerek aralanna ka- tılan, çişini tutamaz. otistik Kazan (Andrevv Miller), ağlaması-zırlama- sıyla herkesin sınirini bozuyor. Yeni bir Cronenberg mi? Odadan odaya geçişte Fransız asıllı Rennes'ın (Wayne Robson), yüzü oyuluyor feci bir ölümle. Çe- şitli metal şış. tel. vb. kesicilerin sap- larup kestiğı, aman vermez bubi tu- zaklanyla tüyler ürpertici ölümlen görüntüleyen "Küp", soluk kesici açıhş sekansıy İa daha baştan ele ge- çirıyor seyirciyi. Daracık mekânı çok ıyi kullanan anlatımı, genel kur- gusu, akıcı montajıyla göz alan filmde humor yanı biraz eksik kal- mış. Ama temposu giderek yükse- len gergin atmosferi, kıssadan his- se almacak hikâyesi, anlatımı, gö- rüntülen. dekoru ve müziğiyle bu "Küp"ün, zaman ıçinde kendi tü- ründe bir 'cult fılm'e dönüşmeye a- day olduğu ıleri sürülebüir. Kısa filmden yetişen, Detroit do- ğumlu, İtalyan asıllı, Kanadah genç yönetmen Vincenzo NatalTnın İlk film'ı olan "Cube", son haftalann bizce en dişe dokunur filmlerinden biri özetle. Alacakaranhk kuşağı tarzının örnekleriyle korku-fantas- tik ustası George A. Romeronun çarpıcı ilk dönem filmlerini anım- satan bu "Küp",öncelikle bilimkur- gu-gerilim türü tutkunlanna salık \erılır. KimbilirbelkideDa>idCro- nenberg'den sonra Toronto-Kana- da'dan çıkagelerek 'hayal güciunü- zü yerinden uğratacak' yeni bir yö- netmeni haberleyen bir filmle karşı karşıyayız.. İZLEYİCİ ERDAL ATABEK Onsel kimlik arayışına dair "Gaıç kız olmak" ne demektir? Çocuk- luktat genç kızlığa geçen bir ergen-kız. için- deki Laynaşmayı nasıl algılar? Içsel dürtü- ler ansında ilk cinsel uyanlar başladığı za- man javranışlar nasıl değişir? "İlk Se\iş- me" kı geçiş dönemini anlatmayı konu alan bir finı. Alice, lise öğrencisi. yaz tatili için e\ıne geliyor ve geldiği andan başlayarak u neAf isyan ettiğini bilmeyen bir asi" oldu- ğunviiösteny or. Aslında her şeye isyan edi- yor, ,ıinkü doğa ona östrojen hormonunu armeğan etmiştir. damarlannda kadınhk horrronu dolaşıyor. onu huzursuz ediyor. çocii. kimliğinden kadın kimliğine geçme- ye çâınyor ama. Alice bunlan bilmıyor ve her gye isyan ediyor. Eve gelmiş olmaya. e\de^ yapmaya, evinin cici kızı olmay a; an- neske, babasına, yalmzlığa, insanlarla bır- likte.ilmaya. her şeye ama her şeye kızıyor. Ann öfkeli ve eleştirici. Baba anlay ışh ve yakc. Anne, babaya da kızıyor, çünkü onu aldatığını düşünüyor. Babakızını anlay ışla karşiıyor, onu seviyor \e biraz fazla yakın. Alic genç erkeklere bakıyor. onlan arıyor. onlaa kendini göstermek istiyor. Fîmin yönetmeni bir kadın, Catherine Bnefat yazar. romanlar yazıyor \e filmler ^kror. Bu film onun ilk filmi, sessizce san- sürlamiş ve gösterime sokulmayarak en- gellenmiş. Çekim tarihi 1975. Alice o yaş- taki ergenler gibi, kendini gösteriyor. y aptı- ğı etkiyi görmek istiyor. bu etkiyi görmesı onun için çok önemli. Kendi cinsel kimliği bu etkilerin yorumuyla oluşacak. Hızarha- neye gidiyor. orada çahşan genç Jim'i beğe- niyor, onun kendisine bakmasını sağlama- ya çalışıyor. llgi görmesı gerekli. istekli \ e şehvetli bakışlara gereksinimi var ama Jim ona bakmıyor. onunla ilgilenmiyor. Ergen kız cinselliğinde erkeklerin kendisine ba- kışlan, istek duymalan. bunu belirten da\- ranışlan çok önemlidir. Ergen kız bunlan sağlamak için ilgi gösterir, yakınlaşır, teşhir- ciliğı oynar. erkeğin yaklaşmasına izin ve- rir. Ancak kendi cinsel organıyla çok fazla oynama isteğini bu aşamada duymaz. çün- kü merak ettiği kendisine yönelik istek du- y ulmasıdır. Filmde ıse Alice ön planda ken- di cinsel organıyla uğraşıyor. aşın bir ken- disiyle oynama var ki erotikten çok pornog- rafik öğey e yakın bir gösteri. Bu arada ba- bayla arasında gelişen yakmlık. babanın ku- cağına oturup yayılmalar, babanın kızını sevme biçimleri örtülü bir ensestı çağnştı- nyor. Alice"ın fantezileri de cinsel oyunlar üzerine kurulu, ancak takıntısı Jim. Anne ile kızın birlikte olduğu bir sahnede anne- nin bir horozu kesmesi ve birlikte horozu yolmaları da örtülü şiddet öğesini filme yer- leştiriyor. Alice'in hayal kınkJıklan, nasıl davranacağını bilememesi, bir süre sonra cinsel organının odakta olduğu bir yoğun- laşmaya yol açıyor. Film, utangaç bir porno ile cüretkâr bir si- nema filmi arasında durmuş görünüyor. Ya- zar-yönetmen. ergen kızlardaki cinsel kim- lik arayışmı çok iyi etüt etmemış. Büyük olasılıkla kendi hayatından esinlenmiş olsa da "cinsel kimlik arayışı e\Tesi" ile "cinsel or- gan odaklaşması" \e "cinsel ilişkiji dene- me" evreleri arasındaki geçişleri vermede başanlı olamamış. Ergenliğin ilk dönemle- rindeki "romantik duyarlıhk" filmde hiç yer almamış. Ergenliğin sonraki "erkek iz- lenimlerinigözlemlenıe'' aşamasında ergen- lerin kendi yaşıtlannı değil de olgun erkek izlenimlerini merak etmeleri de filmde gö- rülmüyor. Daha sonra gelişen "cuısel dene- yim" aşaması da Alice'in kendi organına yönelmesi bıçimini almış. Bertolucci'nin "Çaunan GüzeUik" filmındeki genç kızın "cinselliğin çağnsuıa uyTişu"ndakı estetik bu filmde görülmüyor. Sonuçta, genç kızhğa geçiş üzerine yapılmış, kendijannnda cesur ama eksiği çok bir ilk film. Bu çok önemli konuyu çok ıyi anlatamadığını düşünüyo- rum. Engellenmesi de bütûnüyle gereksiz. KEDİ GOZU VECDİ SAYAR Caz Sıcakları Yaz bütün haşmetiyle çıkageldı. Her zaman oldu- ğu gibi, geceleri Açıkhava'da toplaşıyor kedi milleti. Yaz sıcaklanna cazladırenmeye çalışıyor... Kedilerin keyfine diyecek yok ama, Istanbul Kültür ve Sanat Vakfı, geçen yıllara oranla daha zorlu günler geçiri- yor bu yıl. Krizi bahane eden sponsorların bir bölü- münün festivalden desteğini çekmesi festivalleri epeyce zorluyor. İKSV, Bakanlık desteğinden ve sponsoriardan ya- na şanssız, ama çalışanlardan ve yöneticilerden ya- na şansına diyecek yok. Melih Fereli gibi başanlı bir yöneticıden sonra gene işinin ehli bir genel müdüre kavuştu. Bilkent'teki çalışmalan tüm üniversitelere örnek oluşturan Prof. Ersin Onay'ın, Vakfın Yöne- tim Kurulu Başkant Şakir Eczacıbaşı ile ele ele ve- rerek İKSV'yi yeni başarılarataşıyacağından hiç kuş- kum yok. Üstelik, yanlarında bomba gibi bir ekip var. Şu günlerde tüm hızıyla suren Caz Festivali'nin yö- netmeni Görgün Taner'i yıllar önce 'Sinema Günle- ri'nde tanıdığımda, "işte" demiştim, "geleceğin sa- nat kurumlarını böyle kediler yönetecek." Bu yıl, Uluslararası Caz Festivalleri Birliği'nin başkanlığını üstlenen Görgün'e daha nice başarılar diliyorum. Mütevazı tavrından, güler yüzünden hiçbir şey ek- siltmeksızın an gibi çahşan, kendini yenilemeyı bılen bir yöneticinin, Istanbul'u dünyanın en önemli caz merkezlerinden biri yapacağına inanıyorum. Haziran ayına damgasını vuran Müzik Festivali de bu yılki programma henüz son noktayı koymadı. Fes- tival Temmuz başında bitti, ama önümüzdeki gün- lerde Scala Operası'ndan 350 sanatçı geliyor Istan- bul'a. Verdi yılı nedeniyle Aya Irini görkemli bir kon- sere tanıklık edecek. Müzik Festivali'nin yönetmeni Ahmet Erenli ve vakfın tüm kadrosu inanılmaz bir tempoda çalışıyor şu günlerde. Caz Festivali bu ge- ce ve yarın gece Babylon'daki konseıierle sona eri- yor, ama Basın ve Halkla llişkiler Yönetmeni Nilgün Mirze'nin, protokol sorumlusu Zeliha Kaya'nın çi- lesı daha bıtmiyor anlayacağınız. Ancak 24 Tem- muz'daki Scala konserinin ardından rahat bir nefes alabilecekler. Caz Festivali, Brooklyn Funk Essentials ve Laço Tayfa'nın birtikte verdikleri neşeli bir konserle açıldı. Iki grubun elemanları, Batı ve Doğu müziklerınden keyifli bir sentez sundular. Böyle 'oryantalizm'e can kurban.. Açıkhava'yı dolduran beş bin seyircınin gö- bek attığını düşünsenize. Eminim, hangi ülkeye git- seler, sonuç farklı olmaz... Müziğimizi dunyayatanıt- makta büyük yararı olduğuna inandığım bu türden denemelerin hepsi aynı başarıya ulaşmasa da, de- nemeye değer diye düşüyorum. Kültürler arasında kurulan köprüler, halkları birbirine yaklaştıran en et- kili araçlar oluyor. Dünyadaki sevimsiz imajımızı onar- makta bir nebze katkıları olsa fena mı? Bu yıl da, geçen yıllarda olduğu gibi cazı farklı tür- lerle buluşturarak festivalin etki alanını genişletmeyi başaran Görgün Taner, seçkinci bir yaklaşımdan uzak durmakla doğrusunu yapıyordu kanımca. Nick Cave, P.J Harvey, Dianne Reeves - Wayne Shor- ter, Celia Cruz, Eleftheria Arvanitaki ve elbette Sting... Hepsi birbirinden farklı tatlar sunan, ama kendi alanlarında birer virtüöz olan bu kedileri dinle- mek sıcak yaz günlerinde istanbul'da kalmanın acı- sını hafifletiyordu. Kedilerden söz açılmışken, değin- meden geçemeyeceğim: bizim kedilerden etkinlik- leri ızleyenlerin sayısı bir elin parmaklannı geçmiyor (Kerem Görsev, Ayşe Tütüncü, Nejat Yavaşoğul- lan ilk anda aklıma gelenler). Hadi, hepsi kendine çok güveniyor diyelim, teknik alanda öğrenecek bir şey- leri de yok mu? Fikrimi sorarsanız, en azından ışığın, rengın nasıl ışlevsel kullanıldığını görselerfena olmaz- dı derim. vecdisayar ' yahoo.com Chariotte Alexandra 'tlk Sevişme'nin baş oyuncusu. Jorge Amado taburcu oldu H Kûltür Servisi - Brezılyalı yazar Jorge Amado akciğer. böbrek enfeksiyonu ve şeker hastahğı nedeniyle kaldırıldığı hastaneden taburcu oldu. 89 yaşındaki roman yazarının eserleri bugüne kadar 50 dile çevrildi \e tüm dünyada 20 milyon civannda sattı. 'Dona Flor \e 2 Kocası'. 'Gabriela' gibi pembe dizi ya da film haline geürilen eserlerinin yanı sıra Amado, Türkçeye de çe\rilen 'Tereza Batista", "Tarçın Kokulu kız'. 'Kırlangıç ile Tekir Kedi', "Mucizeler Dükkâru' ve 'Ölü Deniz' gibi romanlarıyla tanınıyor. Ayten Mutlu'ya ödül • Kûltür Servisi - Uluslararası III. Yalova Şiir Akşamlan Şiir Ödülü bu yıl Ayten Mutlu'ya \erildi. Ödül, seçici kurulda yer alan Enver Ercan. Turgay Kantürk. Metin Cengiz, Nuri Taner. Bakı Asıltürk \e Numan Özkan'ın oylan ile belirlendi. Ödül, Mutlu'ya son dönemlerde şiirinde yaptığı atılım ve dünya kadm şairlerinden oluşan geniş bir antoloji çeviri çalışmasmı gerçekleştirdiği için verildi. Etkinlik kapsammda aynca Şükran Kurdakul \e Mehmet H. Doğan'a edebiyata katkılanndan dolayı bir teşekkür plaketi sunuldu. Harem yurtdışına açılıyor • Kültür Servisi - Harem ritmik grubu. Power Records sponsorluğunda yurtdışına açılıyor. Bünyamin Olguncan (darbuka), Almanyalı Suat (darbuka), Serkan Balta (hollo) ve Ercüment Ipin'den (bass darbuka) oluşan topluluğun 'Harem 2' adını taşıyan albümü Mega Müzik ve Po\\er Records işbirliği ile satışa sunulacak. 2001 yılı içinde İspanya, Portekiz ve Almanya'da pek çok festıvale katılacak olan grup. albümde Türk perküsyonlanna bilgisayar ortamında yapılan elektronik uyarlamalarla farkh bir sound yakaladı. BUGÜrN • ENKA AÇIKHAVATİYATROSUnda. saat 21.15 'te Paul Taylor Dance Company ızlenebıhr. (276 22 14) • HARBİY E AÇIKHAVA'da saat 21 OO'de Kayahan'ın konseri dinlenebilir. (296 36 10) ISTANBUL CAZ FESTİVAÜNDE BUGÜN • BAB\lX)N'da saat 23 OO'te Peter Kruder ve Reiner Trüb\'nin konseri izlenebilir. (0216 454 1*5 55j