Katalog

EFVMUZ 2001 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA ARASTIRMA ROBOTEK TURHAN SELÇUK DURUST Tİ3İATİJİ • İSÎÂTOJL EFENDÎSİ ABDÜLCANBAZ Ifl HARİl-CULÂDL MACERALARI KIS1M HEKMİLİ BİRDEN 1 ı- - stanbuVda haraç ve rüşvet vermekten bunalan esnaf,yaşam hakkı istiyor 'Çete'lesikalabalıkkentLPERTURGUT Dünya üzerindeki 117 ülkeden ıfus yönünden büyük olan Istan- ıl'da esnaf, çetelerin haraç. "suça eyilli" bazı zabıta ve polislerin ise •üşvet" kıskacından kurtulamıyor. Yurttaşlar ise son dönemde suç anında patlama yaşanan ve nere- •yse her 10 olaydan 9'u aydınlatı- mayan "kapkaç terörüyle" buna- /or. Çoğu baskı ve tehdıtlere da- ınamayarak dükkânlannı kapatan naf. "Çeteler bize yaşam hakkı rmiyor. Çek ve senct imzalatarak, jııeğimizi kazandığımız mekânla- kurşunlayarak, dükkânı dağıta- ARAÇOLAYI E snaf ve işadamlanndan aldığı paralarla beslenen haraç çeteleri, karşılanna yeni ve güçlü bir rakip çıktığı zaman kendi aralannda birleşiyor. Organize suç örgütleri arasında 'rant savaşlan' yaşanıyor. Haksız, vergisiz ve kolay kazançtan yararlanmak için harekete geçen çetelerin savaşı yaralanmalarla hatta ölümlerle sonuçlanabiliyor. rak, parayoksamalzemealarakoca- ğutıızı söndürüyor" diye dert yanı- yor. Esnaftan ve işadamlanndan al- dığı paralarla beslenen haraç çete- leri, karşılanna yeni ve güçlü bir ra- kip çıktığı zaman kendi aralannda birleşiyor. Hatta birkaç grubun ay- nı nokta da yoğunlaşması nedeniy- le organize suç örgütleri arasında "rant savaşlan" yaşanıyor. Haksız, vergisiz ve kolay kazançtan yarar- lanmak için harekete geçen çetele- rin savaşı yaralanmalarla hatta ölümlerle sonuçlanabiliyor. Arazl mafyası Bu suç oluşumlannın en önemli- lerinden, "arari mafyası" olarak ad- landınlan çetelerin, inşası süren hat- ta eğitime devam eden özel üniver- sitelerden dahi "haraç" istediklen öne sürülüyor. Haraç mafyası, işa- damlanndan ve esnaflardan "gü- venüğinizi sağlayacağK" adı altında para alarak, çek- senet mafyası, ala- caklannı yasal yollara başvurma- dan almak isteyenlere. belli bir ko- misyon karşıhğında yardım ederek, tefeciler, borç batağından kurtul- mak veya bir iş nedeniyle kredi ala- madığı için kendilerine gelenleri, daha fazla borçlandırarak, ihale mafyası, adına hareket ettiği işada- mı için. ihaleye girmek isteyenleri korkutup, kaçırarak kesesini doldu- ruyor. Mafya, son yıllarda ilgisini çeken ve yıllık 250 trilyon liralık rant sağlayan otoparklara ayn bir önem veriyor. Çetelerin ilgi alanı. Küçükçekme- ce, Kartal, Sefaköy, Gaziosmanpa- şa gibi çoğunlukla yoksul halk ve küçük esnafın oturduğu ve iş yaptı- ğı yerleşim birimlerinden, Mecidi- yeİcöy, Taksim, Etiler, Ortaköy, Ka- dıköy, Laleli, Ataköy gibi eğlence merkezlerine kadar hemen hemen her yeri kapsıyor. Laila, Dalmaz Center, Dedikodulu, Elalem, Hacı. Hammam gibi sosyetenin uğrak mekânlan da bu çetelerin çembe- rinden kurtulamıyor. Kilit isimler zellikle Istanbul. Muğla. Ankara, mir, Antalya. Samsun. Kocaeli'nde )ğunlaşan haraç çetelen. yurttaşlan î esnaflan o kadar korkutuyor ki, bu >runun "Sadece polisiye yöntemlerle" jzülemeyeceğine inananlann sayısı in geçtikçe artıyor. Karagümrük ;tesi liderleri Nuri ve Vedat Ergin, hmet Uğur Soylu, Şahin Tekdemir, üseyin Başak. Serdar Köken, Zihni knıeşe. Paşa Yüdırun. Eyüp Atmaca, elahattin Vılmaz, Burhanettin ürkeş, Mustafa Keser, Erol Evcii, ürşat Vılmaz, Hakan ÇUIioğtu, lehmet .\li Sanalioğlu, Adnan Ocal, Iert Adil Gira>, Sedat Şahin, Fatih ayata ve Fuat Çalaroğlu'nun "alannda bulunduğu çok sayıda kişi araç olaylannın kilıt isimleri olarak österiliyor. KiPKAÇÇILIK 455 gözaltı ;tanbul'da son 5 ayda 3 bin 125 apkaç olayı meydana gelirken bu laylardan 36O'ı aydınlatıldı, 455 kişi özaltına alındı. Kapkaç olaylanndan bin 765'inin ise halen faili meçhul lduğu belirtıliyor. Istanbul Emniyet lüdürlüğü'nce hazırlanan itatistıklere göre, son 5 ay içinde en ızla kapkaç olayının 383 ile Kadıköy çesinde meydana geldiği kaydedildi. Ladıköy'ü, 356 ile Kartal, 299 ile işli, 195 ile Pendik, 220 olay ile Jmraniye izledi. Adalar. Çatalca ve ile'de hiç kapkaç olayına astlanmazken Silivri'de de sadece 3 apkaç olayı görüldü. fîlRSIZ DA ÖDÜYOR Haraç aşireti laraç mafyası dışında bazı aşiret yeleri de esnaftan haraç alıyorlar. )rneğın Taksim'ın bir bölümünün vğnlılann. bir bölümünün de )iyarbakırlılann elinde olduğu öne ürülüyor. Kapkaççılann ve hırsızlann azaniığı paradan komisyon alan yani ırsızardan haraç alanlar dahi uluıuyor. İstanbul'da en son enekvdeki kadınlan zorla alıştrdıklan, çek-senet -nzalattırdıklan ve tehditle para ldıklan gerekçesiyle 100 kişi özahna alındı. 24 hayat kadının faden doğrultusunda 18 polis akknda da soruşturma açıldı. îşportacılar, İstanburda görüntü ve gürültü kirliliği yapıyorlar tstanbuTun hemen hemen her semtinde yaya kaldınmlan daralnuş dunımda. Yayalar, ancak otomobil ve işportacılardan bulduklan boşhıklan kuİlanıyortar. Bunakarşı çıkmak isteyen yurttaşlar ise tartaklanma tehlikesiyle karşı karşıya kakyor. aldırmılar işgal altında ÖZKANGÜVEN Istanbul'un yalnızca hazine arazileri. ormanla- n, yeşil alanları değil, kaldınmlan da işgal altın- da. Sivil toplum kuruluşlan tarafindan 1999 yılın- da hazırlanan Yaya Haklan'nda yer alan "Yaya Kaldınmlan Yayalarındır" ifadesinin, dünyanın 20 büyük metropolündenbin olan Istanbul'da kar- şılığı yok. Çünkü Istanbul'un hemen tüm kaldı- nmlan ya otomobil ya da işportacılar tara- findan parsellenmiş durumda. Eminönü. işportacılann en yoğun ola- rak bulunduğu yerlerin başında geliyor. Sirkeci'den başlayan Afrikalı işportacılar küçük elektronik eşyalannı yerlerde sergi- liyorlar. Yürümeye çalışan onlarca insan birbirlerine çarparak ilerliyor. Turizmin önemli merkezlerinden bin olan Sultanahmet'te ise yaya kaldınmlan, restoranlann masalanyla dolup taşıyor. Özellikle akşam saatlennde masalann dışanda kurulması yayaların rahatça geçmelerini engelliyor. Eminönü'ndeki altgeçit önü ve içinde onlarca işportacı. yayalann yolunu adeta işgal etmiş du- rumda. Görüntü ve gürültü kirliliğinin en fazla yaşandığı bu yerde kimse bu yerin yayalara ait ol- duğunu aklına getirmiyor. Kasetlerini satmak için müzik sesini sonuna kadar açan kasetçiler, metre- kareye düşen bir işportacıya karşuı geçidin diğer tarafına ulaşabildiyseniz kendinizi şanslı sayıyor- sunuz.Kabataş'ta yayalann yoğun olarak bulundu- ğu bir alanda Mahmut Kayıcı, çuval çuval tişort ve gömlekleri yerde sergileyerek satış yapıyor. Kayıcı'y a neden yaya kaldınmında satış yaptığı- nı soruyoruz. O. soruyu kısa ve öz yamtlıyor: "Ne yapa\ım cadde ortasında mı satayım.." Kaldınm işgaliyle ilgili düşüncelerini sorduğu- muz yurttaşlardan Sadettin Sezer,u Görüntü kirfi- üğindenbaşkabir şeydeğjr diyor. "Pekibugörûn- egzos gazlanyla zehirlenmemesi için önlemler" ahnması gerektiği ifade edilmesine karşın birçok ilçede durumda bir değişiklik yok. Milyonlarca in- sanın yaşadığı Istanbul, sahipsiz kent olma özel- lığinı koruyor. Yaya hakları ivil toplum kuruîuşlan tarafindan 1999 yılında hazırlanan Yaya Haklan'nda yer alan "Yaya kaldınmlan yayalanndır" ifadesi tstanbul'da geçersiz. Kaldınmlar işportacılar ve otomobiller tarafindan ele geçirilmiş durumda. tü kiriiliğine karşı ne yapılmah?" sorusunu şöyle yamtlıyor Sezer. "Yaj'alar, haklannı savunmalı. En azından bir örgüdenme içine girmeli. Şikâyet- lerinl dileklerini yerel yönetimlere Uetebihneli. Ye- rel yönetimler de bu konuya duyarh davranmah." Neredeyse günün her saatinde insanla dolup ta- şan Beşiktaş ginşınde, öğle saati olması nedeniy- le sayıca az bir işportacı grubuna rastlıyoruz. Bu- rada kent yaşamının gerçek sahibi olan yayalar sanki utana sıkıla yürüyor. Ortak özellık yıne u sus- kunluk." Yaya haklannda, "Yajalann gûrültüyle, Yeşil Kuşak Çevre Öncüleri Grubu. Tüketiciyi Koruma Derneği gibi sivil toplum kuruluşlanmn oluşturduğu "YayaHaklantçinYurttaş Lobisi", yaya haklannın bilinmesi. be- nimsenmesı ve geçerlilik kazanması doğrultusunda birçok çalışma yaptı. Si- vil toplum örgütlerinin, yaya haklany- la ilgili mevzuatın oluşturuknası, mev- cut mevzuatın gözden geçirilmesi, ya- ya kaldınmlan, yaya geçitleri ile ilgili standardizasyon alanındaki çalışmalan 3 Mayıs 1999 tarihinde şekillendi. Hazırlanan ve bazı yerel yönetimler tarafindan da desteklenen "Yaya Hakları Bildirgesi"nde şu sonuçlar çıktv. • Yayahk insanlann doğal ve ortak niteliğidir. • Bütün yerleşim alanlannda. yaya kaldınm ağının bulunması en temel yaya hakkıdır. • Yaya kaldınmlan sadece yayalara aittir. Araç- lar ve tezgâhlarla işgal cdilemcz. • Özürlüler için kaldınmlarda rampa bulunur. • Motorlu taşıtlar, yaya kaldınmlannda ve yaya geçiderinde park yapamaz. DUZYAZI ORHAN BİRGtT Dedektifler İşbaşına.. Başbakan Ecevit, birkaç gündür kimi gazetelere yaptığı özel açıklamaları, dün tüm basın önünde yi- neleyerek "ara rejim" istemlerinin, düzen değişikliğin- den sıkıntı duyan çevrelerce gündeme getirildiğini söyledi. Başbakan bu açıklamayı yaparken ABD Doları 1.400.000'e dayanmıştı. Bir gazetecinin bu hızlı yük- selmeyi anımsatması üzerine de, koaltsyonu oluştu- ran partilerin liderlerinin, bir araya gelerek sorunaçö- züm getireceklerini bildirdi. Başbakanın, yaratılmak istenilen bunalımın psiko- lojik nedenlere dayandığını söylerken ortaya koydu- ğu veriler elbette geçerlidir; ama yeterli degildir. Ye- terli olması için, iki ayrı argümanı daha göz ardı et- memek gerekiyor. Telekom krizi, sonunda çözüldü ve o çözüm ile hem Uluslararası Para Fonu'ndan, hem de Dünya Bankası'ndan istenilen para geldi ama, bunalıma y- ol açan haftalar ıçensinde özellikte Ulaştırma Baka- nı'nın tutumu, hâlâ giderilemeyen izler bıraktı. Ünlü sözdür: Tarih affetmez. Enis Öksüz'ün, he- pimizin cebine hiçbirimize sormadan yapmak istedi- ği şövalyelik, işte o sözü yılların ötesınde yazılacak ki- taplarda özel bölümlere konu yaptırtacak boyutlarda- dır. MHP kurmaylannın, hiç değilse önemli bir bölümü IMF'yle çekişmeye girmış bir önemli kesimin sözcü- lüğünü üstlenmeyi, Ulusal Kurtuluş Savaşımızın vaz- geçilmez öğesi olarak değerlendirdiler. Yaptıklan aslında salt popülizm idi. 17 Eylül'de TB- MM Olağanüstü toplantıya çağnldığı zaman, şayet Çankaya'dan dönen Tütün Yasası'da hemen günde- me alınacak ve eski hali ile tekrar yasalaştınlmak is- tenilecekse, kimlerin üreticiyi kollamak adına, hangi türden bir direniş cephesi oluşturacaklannın öncülü- ğünü Tanm ve Hayvancılık Bakanı ştmdiden demeç- leri ile ortaya koymaktadır. • • • Bu eskimiş popülizmden çok çekmiş olanlar, eko- nomik programm delinmesinden korkarak biryandan ara rejim çağnlannı yineleyenlere kulak verirken öte yandan Kemal Denrtş'ten sadece ekonominin de- ğil, ülkenin kurtarıcısı rolünesoyunmasını da istemiş- lerdir. Sayın Derviş, Başbakanın çağnsı ileTürkiye'yege- lip, Ecevit kabinesinde görev aldığı zaman, Başba- kan kendisine bir gül buketi sundu ve dilerse partisi- ne üye olabileceğini söyledi. O, bu önerinin önemini belki tek başına kalsa kavrayıp olumlu yanıtlayabile- cekti. Ama, eski arkadaşlan beklemesini, şu anda ekonominin yangınını söndürmekten başka bir şey düşünmediğini söylemesini salık verdiler. Aslında, öneri sahiplerinin bilinçaltlarında yatan, hatta belki de kimi geceler Yeniköy yalılannın konuk- luğunda Derviş'le yaptıklan söyleşilerde yüksek ses- le konuştukları şey, kendisinden bu sonbaharda par- tisini kurmaya hazır otmasının beklentileriydi. Sosyolog Nilüfer Göle'nin birkaç gün önce Milli- yet'te Derya Sazak ile yaptığı söyleşi de bu yönde- ki düşünce fırtınalamasının ipuçlarını vermektedir. Kaldı ki, Sayın Derviş, kendi adı etrafında çıkartılan bazı tahminleri elbette önleyemezdi; oarada Erdal Inönü'nün telefonla yaptığı çağnya da olumsuz ya- nıt vermesine nezaketi ve baba dostluklan engel ola- bilirdi. Ama durup dururken ANAP Grubu kürsüsün- den o özalizm hayranlığının anlamı ne idi? Bunun adına da popülizm mi, yoksa oportinizm mi denilir? Ne denileceğini benim bilmeme etbette im- kân yok; ama dünkü Hürriyet'te DSP'nin Genel Baş- kanı, kendine özgü nazik söylem ile Derviş'e partisi için yaptığı çağnnın "hükümsüz" olduğunu söyler- ken, onun üç ay önceki mazeretinin geçerliliğini anım- satarak, Hazine'den Sorumlu Bakanın asıl işlevinin ekonomik sorunlan hafıfletmek olduğunu yineliyordu. • • • Evet. Sayın Nilüfer Göle gibi. Türk siyasetinin nab- zını tuttuğu bilinen bir bilim adamı, bence geçerli ka- nıtlan bulunmayarv bir veriler demeti içinde gelece- ğin iki liderini de bugünkü partamentonun dışından gösteriyor.Tayytp Erdoğan ve Kemal Derviş'e açılan bu kredi isterisi, kamuoyunda butün seçilmişler için güvensizlik oyuna dönüşüyor. Bu bilim değeri olmayan sosyal analiz, elbette bü- tün partilerdeki milletvekillerini yaralayıcı bir nitelik ta- şıyor. Ama hepsinden önce, Tayyip Erdoğan'ın peşineta- kılmış ve takılmakta olan eski FP'Iİ, ANAP'lı ve DYP'Iİ milletvekillerınin. Bağışlasınlar ama, onlar bana çocukluğumun o ün- lü Fareli Köyün Kavalcısı öyküsünü anımsatıroldular. Not: Bu vazı, Enıs Öksüz ün ıstifasından önce yazılnuştır. Geç kalan bu harekefttı darısı öleki krizyarattcüannın başma. Faks:0212-6770762 E-mail:obirgit ' e-kolay net Belediyeler Işportacılara karşı çaresiz kahnıyor Belediyeler de ışpor- tacılara karşı çaresiz. Kentte, caydıncı cezala- nn bulunmaması nede- niyle görüntü kiriiliğine son verilemiyor. Zabıta- lar, işportacılan yakala- dıklannda, tezgâha ve tartı aletlerine el ko\oı- yor. Ancak işportacı ye- ni tezgâh satın alarak işı- ne devam ediyor. Eminönü Belediyesi Basın Danışmanı Ra- mazan Aydıa yaya hak- lannın en fazla kendi bölgelerinde çığnendi- ğini belirterek ilçenin bazı noktalannın, Bü- yükşehir ve Karayollan Genel Müdüdüğü ara- sında sınır durumunda olması nedeniyle birçok karmaşanın yaşandığını kaydetti. İşportacılann yoğun olarak bulunduğu Eminönü Meydanı'nda- ki altgeçit için Aydın şunlan anlatıyor: "Altgeçit ile ilgili bü- yük sorunlanmız var. Büyükşehir Beledi\esive Karayollan Genel Mü- dürlüğü arasındasorun- hı bir bölge olduğu için yülardıryapısalsorunîar gjderilemiyor. İşportacı- lar oradan geçeni canın- dan bezdirecek duruma getiriyor. 270 zabrtamız var. Ama yetmiyor. Emi- nönü saat 17.00'den son- ra sahipsiz."" . Saksılı mücadete Beşiktaş Belediyesi Başkan Yardımcısı Talat Güner, yayalann kaldı- nmlardan rahat biçimde geçebilmesi için seyyar satıcılara yönelik çalış- malann sürekli uygulan- dığım ancak tstanbul'da \iizde yüz başan şansı- nın buîunmadığını vur- guluyor. Güner, işporta- cılara yönelik birçok ça- lışma yapıldığını bun- lardan birinin de saksılar olduğunu belirtiyor: Bü- tün sokaklann başma bu saksüardan koyduk. Saksılar sa>e<dnde işpor- tacı kaldınmı işgal ede- mi>or."