Katalog

7 MAYIS 2001 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA DIZI RESTORAN GÖZDOYURAN TURHAN SELÇUK DÜRÜST IABİATLI İSTANBUL EFENDİSİ IN HARİKULÂDE MACERALARI KISIM BİRDEN BÜYÜK. PîVA.MĞoMDÜR Î Amerika aleyhtan gösteriler ilk kontrgerilla eylemiyle durdurulmaya çalışıldı Yaııkee go home / stiklal Caddesi'nde yürüyen Amerikan 6. Filosu askerlerinin üzerlerine 15 Temmuz 1968'de boya atıhyor, ertesi gün de mürekkep ve çata pat... Polis, ITÜ Öğrenci Yurdu'nu basıyor. Hukuk Fakültesi 2. Sınıf öğrencisi Vedat Demircioğlu camdan atıhyor ve ağır yaralanıyor. / jçi ve öğrenci hareketinin aynı noktada buluşmalannın ilk tanı- ğı Derby Lastik Fabrikası. Çeşit- li öğrenci örgütlerinden yaklaşık alt- mış öğrenci. fabrikayı işgal eden bin yedi yÜ7 işçiyi ziyaret ediyor. Deniz Gezmiş de altmış öğrenci arasında yer alıyor. İşçi hareketi, 15-16 Hazi- ran 1970te en yüksek noktasına ula- şıyor. Türkıye genelinde 168 işyerin- den on binlerce işçi sokağa çıkıyor. hem güvenlık güçlerinin hem de hü- kümet yanlılarının saldınlan sonucu, beş işçi yaşamını yitiriyor. onlarcası yaralanıyor. Sıkıyönetim ilan edi- İiyor: DİSK "komünisT olmakla suç- lanıyor. sendikacılar tutuklanıyor. Özgürlük isteŞI 60"!ı yıllar sadece Türkiye'de de- ğil. dünyada "düzen^in perdesinin düştüğü yıllar. Fransa"da da işçi hare- ketlenyle öğrenci hareketleri paralel bır seyır izlıyor... Vietnamı işgal ve karşı dırenişi bastırma yöntemi tepki- leri Amenka alevhine yoğunlaştın- yor. lstanbul'da 15 Temmuz 1968'de, Amenkan 6. Filosu bu gösterilerden payına düşeni alıyor. gece saatleri Is- tıklal Caddesi 'nde yürüyen Amerika- lı askerlenn üzerlerine boya atıhyor, ertesi gün de mürekkep ve çata pat... Polıs. eylemcilerin bir bölümünü gö- zaltına almakla yetinmiyor. sabaha karşı Gümüşsuyu'nda bulunan fTÜ Öğrenci \ urdu'nu basıyor. Hukuk Fa- kültesi 2 Sınıf öğrencısı Vedat De- mircioğiu camdan atılıyor ve ağır ya- ralanıyor. O sabah öğrenciler bir mi- ting düzenliyor, DenizGezmiş konuş- ma yapıyor ve Dolmabahçe'ye koşan beş yüz öğrenci Amerikalılar'ı dövüp denize atıyor 20 Temmuz günü de Fi- kir Kulüpleri Federasyonu "Banşlçin Amerikan Empervalizmine karşı Sa- vaş** mitingmi düzenliyor. Demirci- oğlu hastanede ölüme on gün direne- biliyor; haberi alanöğrencilerprotes- to eylemlerini başlatıyor, sayısız öğ- renci gözaltına alınıyor. Eflltlmde devrlm Fakültelerin iç işleyişlerine, sınav yönetmeliğine dair ilk başkaldınlar, 1968'de yerini "Ünhersite ve eğitiın- dedevrinT talebine bırakıyor. Öğren- cilerin en can alıcı ve isimlerini kamu- oyuna duyuran eylemlerinden ilki 7 Mart 1968 "de yaşanıyor. Iktisat ve Ti- cari lltm Yapan Öğrenciler Birliği 1 (AIESEC) nin 20. Genel Kurulu açı- lış törenine Başbakan Süleyman De- mirel adına katılan Devlet Bakanı Seyfi Öztürk. öğrenciler tarafından yuhalanıyor ve konuşması "Dağ ba- şını duman alrruş"* marşıyla engelle- nıyor. Öztürk, "Yankee Go Home", "Morrison Süleyman'*, "Faşistier" sloganlan arasında zorlukla konuş- masını tamamlıyor. Dört öğrenci, toplantı sırasında çe- kilen fotoğraflara dayanılarak gözal- tına alınıvor, altı öğrenci için de ara- ma emri çıkanlıyor. Gezmiş de ara- nanlar arasında yerini alıyor. ilk işgal Ö ğrenciler bir miting düzenliyor, Gezmiş konuşma yapıyor ve Dolmabahçe'ye koşan beş yüz öğrenci Amerikalılan dövüp denize atıyor. Demircioğlu hastanede ölüme on gün direnebiliyor; protesto eylemlerini başlatan öğrencilerden çoğu gözaltına alınıyor. H ü s e y i n ' i n ö y k ü s ü . . . GENÇLERÎ ASARLAR ABD Büyükelçisi Robert Commer'ın aracını Sinan Cemgil'in atkısıyla tutuşturan öğrencikr gözaltına alındı. 168 avukat öğrencüerm vekâletini üstkndi. olayı ise Ankara'da Dil Tarih Coğraf- ya Fakültesi'nde yaşanıyor. Kısa sü- rede tstanbul'a, öncelikie de Hukuk Fakültesi'ne sıçnyor. Ünlverslte Işgall Deniz Gezmiş. Enver Nalbant, Boz- kurt Nuhoğlu ve Binali Erdoğan 12 Haziran 1968'te amfi amfi dolaşıp yaptıldan konuşmalarla işgali başla- tıyorlar. Sınav sonuçlannın asıldığı tahtada şimdi şu sözleryazıyor: "Üni- versite hocalan/ severler paralan/Biz size sormaya geldik/ Bir devrim yap- maya geldik"... Öğrenciler soruyor, Istanbul Üniversitesi rektörü Prof. Ekrem Şerif Egeü yanıtlıyor: "Genç arkadaşlanm.bir düzensLdikten bah- sedivorsunuz. fakat düzeltme imkânı venniyorsunuz.** Rektörün konuşması havayı yumu- şatmayı amaçlıyor. Öğrenciler iki yıl- dır taleplerinin yerine getirilmediği- ni unutuyor, tam rektöre inanacaklar ki bir sopa masanın üzerine inıyor, camı parçalıyor. Sopanın sahibi De- niz Gezmiş. Parçalanan cam amaca u- laştınyor, rektöre inanma eğılimi tuz- la buz oluyor ve öğrenciler rektörün istifasını istıyor. Devrlmci Öflrenci Blrligl işgal on beş gün sürüyor, sorunla- nn çözümü için öğretim üyeleri ile öğrencilerden oluşan bir komısyon kuruluyor. Kısacası bağımsız üniver- siteye doğru önemli bir adım atıhyor. DÖB yani Devrimci Öğrenci Birliği işte bu döneme denk düşüyor. Birli- ğin en önemli eylemi 30 Ekim ile 10 Kasım tarihleri arasında Samsun'dan Ankara' ya yapılan "Tam Bağımsız Türkiye için Mustafa KemalYürüyü- şü". Yürüyüşün amacı şöyle vurgıila- nıyor. ".„ Biz, Mustafa Kfma) gençli- ği olarak sapünlan devrimi rayına oturtmaya azimlhiz, kararuyız._" Commer taşlanıyor Öğrenciler. bu yürüyüşten birkaç gün sonra, göreve yeni atanan ABD'nin Ankara Büyükelçisi Robert Commer'ı havaalanında, çürük yu- murta ve taş yağmurun ile karşılıyor- lar. Aralannda Gezmiş'in de bulun- duğu 18 öğrenci tutukJanıyor. Com- mer'a duyulan tepkinin şiddetini art- tıran Vietnam'da görev yapmış ol- ması. Öğrenciler, ODTÜ ziyareti sı- rasında Commer'ın zırhh aracını Si- nan Cemjpl'in atkısıyla tutuşturuyor- lar. Otuz öğrenci gözaltına alınıyor, açılan davada 168 avukat öğrencile- "Tam BağımsızTürkiyetçin MustafaKemalYürûyüşü"nden birkaç gün sonra göreve >eni atananABD Büyükelçisi havaalanında çürük yumurta>la karşılandı. Aralannda Deniz Gezmiş'in de bulunduğu 18 öğrenci tutuklandı. rin vekâletini üstleniyor. Bir sonraki öğretim döneminde sosyoloji asista- nı Oya Sencer'in (Baydar) doktora te- zi Edebıyat Fakültesi Profesörler Ku- rulu'nca reddediliyor, Sencer istifa ediyor. Rektör Egeli, öğrencilerin protestosu karşısında, okulu kapatma ve protestonun polis gücüyle engel- lenmesi karannı alıyor. Gezmiş kaç- mayı başanyor ancak rektörlük, üni- versiteden ihracuıa karar veriyor... Öğrenciler yine ayaklanıyor, çün- kü hepsi Gezmiş'in okuldan ihracı- nın, devrimci mücadelenin önüne du- varörmeyi amaçladığını biliyor. Gez- miş aranmasına rağmen dekan Prof. Orhan Akukaçt ile görüşmek üzere üniversiteye geliyor. Aldıkaçtı, Gez- miş'i polise teslim ediyor. Sahveril- diğinde, Danıştay'a başvuruyor ve 12. Daire'den öğrencilik hakkını ge- ri alıyor... Kanlı pazar Boykotlann ardı arkası kesilmeyin- ceöğrencilerin karşısına "Tann Tür- kü korusun" sloganı ve silahlanyla faşistler çıkanlıyor. 19Şubat 1969'da Taksim'de bir miting yapılıyor, yak- laşık on beş bin kişi, kalabalığa muş- ta, bıçak ve zincirlerle saldınyor. Iki kişi, Duran Erdoğan ve AM Turgut Aytaç ölüyor. Olay, tarihe "Kanh Pa- zar" olarak geçiyor. Hükümetle ordu arasında sıkıştın- lan ve faşist güçlerle boğuşan genç- lik, başka bir hareket yaratıyor. Bu hareketlerden biri Gezmiş, ınan ve Arslan'ın da içinde yer aldığı Türki- ye Halk Kurtuluş Ordusu (THKO). Öğrencilerin "ölmemek için" silahlı eyleme yöneldikleri tarih 25 Mayıs 1970. Karar ve durum, bu tarihte Is- tanbul Üniversitesi'nde düzenlenen forumda duyuruluyor. SÜRECEK GEÇMİŞTEN GELECEĞE ORHAN ERtNÇ Düşünmeme Başarısı Önce konuşup sonra düşünme alışkanlığı, kımi zaman atalanmızın "kaş yapayım derken göz çıkar- ma" diye özetleyiverdiği sonucu yaratıyor. Beyaz Enerji operasyonu ile ilgili olarak Başbakan Yardımcısı Mesut Yılmaz'ın yaptığı değerfendırme de aynen öyle oldu. Konuşmasını kâğrtlara bakarak sürdürüyordu, a- ma arada metin dışına çıktığı da oluyordu anlaşılan. Çünkü söyledikleri, düşünülerek hazırlanmış bir metinde yer alamayacak nitelikteydi. Burada yıne- lenmesi bile yakışık almayacak tanımlamalar, yalnız- ca hedef aldıklannı değil, kendisini ve kendısı ile bır- likte bakanlannı da kıncı bir düzeydeydi. Çünkü jandarma kolluk gücü oluşu yönünden, po- lis ise doğrudan kendi partisinin bakanına bağlıydı. Daha da kötüsü sözlerinin, "jandarma karışma- saydı biz bu sonınu poliste çözerdık" anlamına ge- leceğini de düşünmemişti. ••* Yaşadığımız dönemde önce düşünüp sonra konu- şan iki kurum var: Cumhurbaşkanlığı ve Türk Silah- lı Kuvvetleri. Bu sayıyı arttıramadığımız sürece, ülkemizde dev- let işlerinin yoluna gireceğini sanmak, olmayacak duaya amin demekle eşdeğerdir Geçmişe bakarsak hem "gaf" hem de "gündemı değiştirme" açılanndan akla gelenin söylendıği bin- lerce ömek bulup çıkarmak olasıdır. İşte size somut bir örnek: Ombudsmanlık. Ortaya atıldığında, medyanın da mal bulmuş mağ- ribi gibi hücum ederek manşetlerde yansıttığı, ekran- larda saatler süren açıkoturumlar duzenledıği om- budsmanlık konusu bugün unutulup gitmiş durum- da. Süresi uzatılamayan Dokuzuncu Cumhurbaşka- nı'na, üst düzey ve saygın bir devlet görevi vererek gönlünü alma girişimi miydi, yoksa cıddi bir gerek- sinimi karşılama amacına mı dayalıydı, anlaşıiama- dı. Bugün değerlendirirken unutulup gıttığine baka- rak "Lafola torba dola" kabilinden bır değer taşıdı- ğı anlaşılryor. ••• " ' Peki, yaptığımız gaflan düzeltmeye çalışırken ye- ni gaflar yaptığımızın ayırdına vanyor muyuz? Ne gezer. Hemen çoğu Incili Çavuş'un anekdot- lanna benziyor. Incili Çavuş, anekdotlara göre padişahın, sohbe- tinden hoşlandığı yakınlanndan biri. Bir gün padişah, Incili Çavuş'a görev vermiş "öyle bir şey yap kı oz- rû (afdilemesi) kabahatinden büyük olsun." Aradan birsüre geçmiş, Incili Çavuş padışaha, se- lamlıktan hareme uğurtarken ara yerde birkaç kez dokunmuş. Padişahın da tepesi atmış tabıı. "Bre ne yapıyorsun" diye bağınnca Incili Çavuş boynunu bü- küp, "Affedersiniz hünkânm, hanım sultan sanmış- tım" diyerek eteklemiş. Ardından gelsin altın kese- leri... Inciti Çavuş, özrü kabahatinden büyük bu senar- yoyu kurgularken kimbilir ne kadar düşünmuştür. Oysa bugün aynı başanya düşünmeden ulaşan ni- ce büyüklerimiz var. oerincfa cumhuriyet.com.tr. Idam edilişinin 29. yıldönümü Deniz Gezmiş ve arkadaşlan anıldı ANKARA/ÎSTAN- BUL(Cumhuriyet)-68 kuşağının devrimci ön- derlerinden ve Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu (THKO) yöneticileri Deniz Gezmiş, Hüseyin Inan ve Yusuf Aslan, ı- dam edilişlennin 29. yı- lında mezarlan başında ve Istanbul Sultanah- met'teki Atmeyda- m'nda anıldılar. Deniz Gezmiş ve ar- kadaşlan için Karşıya- ka Mezarlığrnda dü- zenlenen anma törenine 68'liler Birliği Vakfi, E- MEP,HADEP,IP,ÖDP, SlP, Ankara Sanat Ti- yatrosu, Çağdaş Gaze- teciler Derneği, Çağdaş Hukukçular Derneği, DlSK, Hacıbektaş Veli Anadolu Kültür Der- nekleri, Hacıbektaş Ve- li Anadolu Kültür Vak- fi, Halkevleri, lmece Kültür ve Sanat Evi, Pir Sultan Abdal Kültür Derneği ve TÜMÖD temsilcileri katıldı. Törende konuşan De- niz Gezmiş'in avukatı HaBt Çelenk, Deniz Gezmiş, Hüseyin Inan ve YusufAslan'ın sınıf- sız, sömürüsüz, hakça bir düzen istediklerini ve Türkiye'nin bağım- sızlığı için mücadele et- tiklerini söyledi. Çe- lenk, gençlerin boşuna ölmediğini vurgulaya- rak şunlan belirtti: "Eğer bugün işçiler, emekçiler, memuıiar. eğhimemekcfleri,çiftçi- ler ve esnaflar 'Kahrol- sun IMF', 'Kahrolsun Emperyalizm', 'Yaşa- sın Türkiye'nin Bağım- sızlığı' sloganlanyia alanlan çınlaüyorsa. bunda bih ük pav,pran- ga sesierinin türküsün- de v« \o\ıkımlaşan >em- yeşil alanlarda aranma- bdır. Evet, suçlan ger- çekten büyüktü. Onlar, iküi anlaşmalan imzala- saydılar. Incirlik'i em- penalizmin uçaklanna terk etse>diler, Ameri- kan AJtıncı Filosu na hoşgeidin diye pankart açsa> dılar. havalimanla- nna ve büyük buharla- ra adlan verilir. onlara anıtmezariar vapüınü." Anmaya katılan tüm örgütler tarafından ha- zırlanan ortak açıkla- mayı okuyan 68'lıler Birliği Vakfı Ankara Şubesi Başkanı Bülent Vargel, Gezmiş ve arka- daşlannın hukuka aykı- n bir şekılde "'yargıJa- narak" haksız yere ı- dam edildiklerini söy- ledi. Konuşması sık sık "Kahrolsun Amerikan empenalizmi", "İda- ma ha>ır. banş hemen şimdi", "Faşizme karşı tek yumruk tek bari- kat" sloganlanyia kesı- len Vargei. Er veya geç Türkiye halkı, emeğin örgütlü gücü ile ülke\i empenalizmin güdü- münden kurtaracak' dedi. Anmaya katılan yak- laşık 500 kişilik grup daha sonra Mahir Ça- yan ve Sıvas'ta yakıla- rak katledılenlerin me- zarlannı ziyaret ettiler. Sultanahmet'teki Ayasofya Camii önün- de yer alan ve Osmanlı döneminde birçok ida- mın gerçekleştiği tarihi "AtmeydanTnda topla- nan İHD Istanbul Şube- si üyeleri ise Gezmiş- Ier"in. idamını "cina- yet" olarak niteledi.