Katalog

•4 NİSAN 2001 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA JLLJJVOJ^I O J T I I / ekonorni®cumhuriyet.com.tr 13 HFdenfab • BERLİIS(AA)- Avrupa Merkez Bankası'mn Avrupa'nın soğuyan ekonomisini canlandırmak ve euro'nun toparlanması için faiz oranlannı düşürmesi yolundaki artan taleplere, Uluslararası Para Fonu'ndan da (IMF) destek geldi. IMF Icra Direktörü Horst Köhler, ECB'nin faiz indiriminin Avrupa ekonomısine kesinlikle yararlı olacağını söyledi. Tunist gelecek çiçek gidecek • ANTALYA(AA)- Moskova Tunzm ve Seyahat Fuan'na katılan Antalyalı ışadamlan. Rus uçaklannın bu turizm sezonunda Antalya'ya turist getirip dönüşte meyve ve kesme çiçek götürmesı konusunda anlaştıklanm açıkladı. Antalya Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Tunay AJtınpınar, bu yıl Rus turistlerin sayısmda en az yüzde 30 artış beklediklerini ifade etti. Otomotiv Hiracatı arttı • BURSA(AA)-Türk otomotiv sektörünün ihracatı, mart ayında, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 42.5 oranında arttı. thracat, 1 Ocak-31 Mart döneminde ise yüzde 35.9'luk artışla 897 milyon dolara ulaştı. 2000 yılının Mart ayında, 218 milyon 786 bin dolar olan otomotiv ve yan sanayii ihracatı, 2001 yılının aynı ayında 311 milyon 935 bin dolara yükseldi. Dupont 4 bin işçi çıkartıyor • NEWYORK(AA)- Dünyanın en büyük kimya sanayii kuruluslarından olan Dupont fîrması, personel sayısını önümüzdekı günlerde 4 bin kişi azaltmayı planladığım açıkladı. Açıklamada, 'rekabet gücü bulunmayan tesislerin kapatılacağı' kaydedildi. Tüpraş'ta görevden atana • Ekonomi Servisi - Tüpraş Yönetim Kurulu Başkanı îsmail Alakoç görevinden alındı. Tüpraş'tan yapılan açıklamada, Özelleştirme Idaresi Başkanlığı'nın yazısı uyannca Yönetim Kurulu Başkanı îsmail Alakoç'un görevinden alındığı belirtildi. Şirkette yönetim kurulu başkanlığına, halen genel müdür olan Hüsamettin Danış getirildi. • ANKARA (ANKA)- Dünya Bankası ve IMF'nin telkinleriyle destekleme ahmlanna altenıatif olarak getirilen 'çiftçilere doğrudan gelir desteği' uygulaması başlıyor. Çiftçilere doğrudan gelir desteği sağlanması ve kayıt sisteminin oluşturulmasına ilişkin Bakanlar Kurulu karan Resmı Gazete'de yayımlandı. Tüketici fiyatlannda geçen aya göre artış yüzde 6.1 olurken toptan eşya fiyatlan yüzde 10.1 artış gösterdi Zamlar enflasyona yansımadıANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) - Mart ayı enflasyon ra- kamları beklenenin altmda ger- çekleşerek toptan eşya fiyat en- deksinde (TEFE) yüzde 10.1, tüketici fiyatlan endeksinde (TÜFE) yüzde 6.1 oranlannda arttı. Böylece yılbaşmdan bu yana kümülatıf enflasyon TE- FE'de yüzde 15.6, TÜFE'de yüzde 10.7 oldu. Buna göre me- mur maaşlanna yapılacak artış için belirleyici olacak olan enf- lasyon farkı yalnızca 0.7 puan olacak. TÜFE'yle TEFE arasındaki fark dikkat çekerken 12 aylık ortalamada enflasyon TÜFE'de yüzde 46.5, TEFE'de yüzde 42.1 oldu. Yıllık enflasyon ora- nı ise TÜFE'de yüzde 37.5, TE- FE'de yüzde 35.1 olarak hesap- landı. Akaryakıt, doğalgaz, Aylık enflasyon 10.1 O TûkeOcı O Toptan 1.9 18 Mart Nsan MayE Haz Ten AJust. EyO Ekm Kasm AraHı ^ S f Şuba Urt . karyakıt, doğalgaz, elektrik ve telefon gibi temel girdilere yapılan yüksek oranda zamların enflasyona doğrudan etkisinin mart ayında gerçekleşmediği ortaya çıktı. TÜFE, 12 aylık ortalamada yüzde 46.5 olurken, yıllık artış oranı iseyüzde 37.5 olarak hesaplandı. Memur maaşlanna yapılacak artış için belirleyici olacak olan enflasyon farkı yalnızca 0.7puan olacak. elektrik ve telefon gibi temel girdilere yapılan yüksek oranda zamlann enflasyona doğrudan etkisinin mart ayında gerçekleş- mediği ortaya çıktı. Devlet îstatistik Enstitû- sü'nün (DtE) açıkladığı rakam- lara göre, mart ayında TÜFE yüzde 6.1 artarak aralık ayın- dan bu yana toplam artış oranı yüzde 10.7'ye çıktı. Bir önceki aya göre TÜFE'de en yüksek artış yüzde 6.7 ile Doğu Anadolu Bölgesi'nde ya- şanırken en düşük artış yüzde 5.6 ile Ege Bölgesi'nde gerçek- leşti. Mart ayının enflasyon şampi- yon ili yüzde 8.3 ile Samsun olurken en düşük artışın yüzde 5 ile Kocaeli'nde yaşandığı gö- rüldü. TÜFE'de mart ayındaki artışın yalnızca yüzde 6.1 'de tu- tulmasıy la kümülatifte memur- lara verilen yüzde 10'luk maaş artışı yalnızca 0.7 puan aşılmış oldu. Böylece memur maaşlan- na 15 Nisan'da enflasyon farkı olarak verilecek ek zam 0.5 gi- bi oldukça anlamsız bir düzey- de kalacak. Bûyük kısmı imalattan TEFE'deki yüzde 10.1 'lik ar- tışın 1.4'ünü tanm, avcılık, or- mancılık ve balıkçılık sektörü, 0.3 'ünü madencilik ve taşocak- çılığı sektörü, 7.8'ini ise imalat sanayii sektörü, 0.6'sını da elektrik, gaz ve su sektörü oluş- turdu. Mart ayında TEFE'deki artışın yalnızca 2.9'u devletten, 7.2'si ise özel sektördeki fiyat artışlanndan kaynaklandı. Halı sektörünün devlerinden biri olan şirkete haciz geldi ve tüm çalışanlar işten çıkanldı Gümüşsuyu ekoııoıııik bıuıahııı kurbam Ekonomi Servisi - Halı sektörünün devi Gümüş- suyu, ekonomik krizin kurbanı oldu. Banka ve çe- şitli kuruluşlara borcun- dan dolayı hahlara ve bazı büro malzemeleri haciz edılen şirkette tüm çalışan- lann ış akitleri fesh edildi. Türkıye'nin en büyük halı ihracatçısı olan Gü- müşsuyu Halı'da 1200 ça- lışan işsiz kalırken kuru- mun yeniden kendinı doğ- rultabilmesi için ıkı ban- kayla görüşmelerinı sür- dürdüğü bildirildi. Gümüşsuyu Halı'nın Muhasebe Müdürü olan GaMp Koyuncu, bankalar- la yapılan görüşmelenn gelişimine göre şırketın fa- aliyet planlaması yapaca- ğını belırterek "Umuyoruz ki bu kurum yaşar ve biz- ler görevlerimize devam ederiz" dıye konuştu. Gümüşsuyu Halı ve Yer Kaplamalan AŞ'nin bor- saya gönderilen açıklama- da, ülkenin içinde bulun- duğu ekonomik kriz nede- niyle çalışanlara bir ay sü- reyle venlen ücretsız ıznın dolduğu behrtilerek "31 Mart itibanyla tüm çalı- şanlanmızıniş akitleri fesh edijmiştir" denıldi. Önce tMKB'de Gözaltı Pazan'na alınan, daha sonra ışlem sırası kapatı- lan şirketin 14 Mart tarihi itibanyla, bazı bankalar, vergi daireleri, İMKB, Teksif Sendikası'nın da aralannda yer aldığı çeşit- li kuruluşlara yaklaşık 5.2 trilyon lira ve 3.1 milyon dolar borcu bulunuyordu. 3 vergi daıresi ve Teksif Sendikası ile bazı banka- lar, şirketin ürettiği halılar ve bazı büro malzemesine 4.2 trilyon lira tutannda ih- tiyati haciz uygulamıştı. 1998'den beri daralma Muhasebe Müdürü Ko- yuncu, üretim arttıncı ya- tınmlara öncelık verilme- sine karşın 1998 yılından bu yana pazann daralması nedeniyle şirketin yeterli kân sağlayamadığını ve 2000 yılında 6 trilyon 685 milyar TL zarar açıkladı- ğını belirtti. Şirketin fi- nansal sıkınrılara karşı rne- safe kat ettiğini, ancak ka- sım ve şubat krizlerinin patlak vermesiyle duru- mun daha da kötüleştiğini söyleyen Gümüşsuyu Mu- hasebe Müdürü Koyuncu, kurumun yeniden faaliye- tinı sürdürmeye başlama- sını ve çalışanlann da işle- rine dönebilmelerinin mümkün olmasını umdu- ğunu belirtti. 1952 yılında kurulan Gümüşsuyu Halı ve Yer Kaplamalan, sektörde hal- ka açık tek şırket olarak fa- aliyet gösteriyordu. 'Kapsamlı bir paketie kriz aşılabilir' Mercedes-Benz Türk'ün Aksany Kamyon Fabrikası'nda ûretimine başlanan yeni ağır suuf kamyon Azor'un tanıünı topianbsında konuşan Becker, çeşiöi ülkelerdeki görevİerinde krizk karşılaşüğını. Türkive"nin de kapsamh bir paketie bu krizi aşmasının mümkün olduğunu söyledi. Mercedes-Benz TürkBaşkanı Becker, doğru komanlanmak için uygun ortam olduğunu söyledi 'Türkiye, krizi fırsata dönüştürebilir'İSTANBUL (AA) - Mercedes-Benz Türk AŞ Dırektörler Kurulu Başkanı Dr. TîU Bec- ker, krizin doğru konumlanmak için bir fır- sat olduğunu vurgulayarak "Her şeyin fiya- ûnı devalüasyona göre artürmamak, enflas- yonu düşük rutabilmek lazım. Kısa dönemü egoizm ile uzun dönemli vatanseverüğin ara- sındaki fark da bu zaten" dedi. Mercedes-Benz Türk'ün Aksaray Kamyon Fabrikası'nda ûretimine başlanan yenı ağır sı- nıf kamyon Axor'un tanıtım toplantısında ko- nuşan Becker, Türkiye de piyasanın günden güne, aydan aya değiştiğini kaydetti. Halen fı- nansal yükler ve stok baskısı gibi unsurlann etkılı olduğunu söyleyen Becker daha fazla yabancı yatınmcı için uygun ortam yaratıl- masınuı gerektiğini vurguladı. Becker, "Ma- caristan, Hindistan gibi ülkeler bunun nasıl yapılabileceğini bize gösteriyorlar" dedi. Çeşıth ülkelerde knzle karşılaştığını, Bre- zilya'da yüzde 5000'lik enflasyonu yaşadığı- nı dile getiren Becker, bu tür krizlerin kapsam- lı paketlerle aşıldığını bildirdi. Becker, "Bu Türkiye için de gerekK ve mümkün" dedi. Dışsatun yerinde sayarken dışahm yüzde 23 arttı Ekonomi Servisi - Dış ticaret açığı büyümeye devam ediyor. Ekonomik istikrar programımn uygulandığı 2000 yılında dış ticarette yaşanan aleyhte gelişme bu yılın ocak ayında da sürdü. Devlet Îstatistik Enstitüsü'nden (DlE) yapılan açıklamaya göre, ihracat geçen yılın aynı ayına göre yüzde 2.2'lik bir artışla 2 milyar 169.1 milyon dolar olurken ithalat yüzde İthalat hızla arttı ihracat yerinde saydı 1 Jİİhracat (Milyon Dolar) htıalat (Mılyon Dolar) Dtş Ticaret Açığı H^aCfflBI VBKaSBX KarşMama Oram | 2000 OCAK P 2,122.6 3,229 1 -1,106 4 657 2001 OCAK 2,169.1 3,972.7 -1,803.5 54.6 Değişim (%) 2.2 23.0 •> 63.0 23 artarak 3 milyar 972.7 milyon dolara ulaştı. Dış ticaret açığı geçen yılın ocak ayına göre yüzde 63 Ekonomik istikrar programımn uygulandığı 2000yılında dış ticarette yaşanan aleyhte gelişme buyılın ocak ayında da sürdü. İhracat geçen yılın aynı ayına göreyüzde 2.2 'likbir artışla 2 müyar 169.1 milyon dolar olurken ithalatyüzde 23 artarak 3 milyar 972.7 milyon dolara ulaştı. büyüyerek 1 milyar 803.6 bulunan ihracatın ithalatı milyon dolar düzeyinde karşılama oranı, bu yıl olustu. 2000 yılının ocak aynı ayda yüzde 54.6'ya ayında yüzde 65.7 düzeyinde geriledi. Bu arada 2000 yılının tümüne ilişkin daha önce açıklanan dış ticaret verilen revize edildi. Revize verilere göre geçen yılın tümünde ihracat yüzde 3.4 artarak 27 milyar 485.4 milyon, ithalat ise yüzde 33.1 artarak 54 milyar 149.8 milyon dolar oldu. Dış ticaret açığı 2000 yılında yüzde 89.1 'lik artışla 26 milyar 664.4 milyon dolara ulaştı. Enflasyon farkı Memura yüzde 2.5 zam ANKARA (Cumhuriyet Bfirosu) - DÎE'nin açıkladığı, mart ayında TÜFE'deki yüzde 6.1 'lik artışla oluşan yüzde 0.7'lik enflasyon farkı, yüzde 2'lik iyileştirmeyle birlikte memur maaşlanna yaklaşık yüzde 2.5 zam olarak yansıyacak. Kamuda en düşük memur aylığı (hizmetli) bu zamla yalnızca 4 milyon lira artarken en yüksek memur aylığında (vali) 28.9 milyon lira ek artış olacak. Başbakan Bülent Ecevit ise memurlara ek zam konusunda zaten sözleri bulunduğunu belirtirken "Ama bunun zamanlamasını şu anda bümiyonım" dedi. Yılın ilk 3 ayında, memurlara ilk yanyıl için verilen yüzde 10'luk zam oranı aşıldı. Ancak TÜFE'deki artışın yüzde 6.1 'le akaryakıt, elektrik, doğalgaz, kira ve telefon gibi temel girdilerdeki zamlara göre oldukça düşük kalması. memur maaşlanna verilecek ek zammı da düşük düzeyde bıraktı. Memurlar, 15 Nisan'da 2 puanlık iyileştirmeyle birlikte yüzde 2.45 düzeyinde ek zam alacaklar. En düşük aylığı oluşturan 15/1 derecesindeki bir hizmetlinin ocak ayında yüzde 10'luk zamla 163 milyon 456 bin lira olarak aldığı net aylığı 167 milyon 468 bin liraya çıkacak. En yüksek maaşı alan valinin cebıne giren 1 milyar 180 milyon lira da 1 milyar 209 bin lira olacak. Enflasyon farkıyla yeni memur maaşlan şöyle olacak: Genel müdür (1 /4) 1.023.000.000 Şube müdürü (üniv.1/4) 356.361.000 Memur (9/1) 176.000.000 Hizmetli (15/1) 167.468.000 Öğretmen (1/4) 321.161.000 Öğretmen (9/1) 242.771.000 Vali (1/4) 1.209.627.000 Kaymakam (7/1) 438.265.000 Hâkim(l.snf. 1/4) 1.180.178.000 Hâkim (8/1) 436.030.000 Başkomiser (2/6) 497.098.000 Polis (11/1) 305.669.000 Uz.doktor (8/3) 514.528.000 Doktor (8/3) 352216.000 Hemşire (12/3) 217.922.000 Mühendis (1/4) 387.000.000 Teknisyen(12/2) 195.152.000 Profesör(l/4) 720.396.000 Araş.görev (7/1) 301.813.000 Vaiz (1/4) 275.620.000 Avukat (1/4) 387.000.000 Enflasyon Ecevit: Eski seviyeye düşecek ANKARA (Cumhuriyet Bfirosu) - Mart ayı enflasyon rakamlanna ilişkin değerlendirmede bulunan Bülent Ecevit "Önümüzdeld birkaç ay yüksek çıkacağmı bdkiiyordok, anıa öyle inanryorum Id aküğunız önlemkr, ohımlu sonuçlaıia etkisini gösterdikçe enflasyon yeniden bizim getirdiğımiz eski düşük seviyeiere gelecektir" dedi. GI TOPLUMUNA DOGRU/ÖZLEMYÜZAK ozlemyufa yahoo.com Yazar Charles Kenderber- ger, krizlerin tarihini anlattığı 'Maniacs, Paniks and Crisis' (Man- yaklar, Panikler ve Krizler) adlı kitabında, dünyada ilk finansal krizin 18 yüzyılda ortaya çıktığını söylüyor. Merkezi New York'ta bulunan 'South Sea Company' adiı bir finans şirketı, Brezilya kıyılannı, ihraç ettiği bir menkul kıymet karşılığında Amerikan vatandaşlanna satmaya başlar. Işler iki sene gayet iyi gider. Sonra şu soru sorulur: "Peki, güzel de, Brezilya kı- yılannda bulunan gayrimenkullerin tapusu nerede, ki- me ait?" Tabiı ki sorunun yanrtı yoktur. Yatınmcılar bu- nu öğrenince paralannı geri almak isterier ve tarihin ilk finansal krizi dogmuş olur. 1700'lü yıllardan günümüze kadar geçen zaman di- liminde ise her şey gibi krizler de büyük degişkenlik gösterdi. Bankacılık sektörü bu ve sektörie eşgüdüm- lü olarak ortaya çıkan döviz krizi her şeyden önce bu- laşıcı olma özelligi, ya diğer bir deyişle bölgesel ve kü- resel bazda yayılma niteliği gösterdi. Krizlerin hem mal, hem finans hem de uygulanan yanlış ekonomi politi- kalanyta bir araya gelmesi sonucu en büyük darbeler- den biri üretime ve istihdama vuruldu. Kriz Yönetimi ve Güven Tesisi... Krizler öyiesine arttı ki dünyaca ünlü üniversitelerin ekonomi fakültelerinde . . kriz yönetimi için özel kürsüler bile kuruldu. Kriz dönemlennde nasıl önlemlerin alınması gerektiği bilimsel bazda inceleniyor. Dolayısıyla kriz kadar krizi yönetmeyi bilmek de büyük önem taşıyor. Krizler öylesine arttı ki dünyaca ünlü üniversitelerin ekonomi fakültelerinde kriz yönetimi için özel kürsüler bile kuruldu. Kriz dönemlennde nasıl önlemlerin alın- ması gerektiği bilimsel bazda inceleniyor. Dolayısıyla kriz kadar krizi yönetmeyi bilmek de büyük önem ta- şıyor. Krizlerte yaşamaya alışık Türkiye yine içinde bulun- duğu kriz döneminde çıkışyollan aramayaçalışıyor. Bir yandan hükümet cephesinde ekonomik göstergeler kriz doğrultusunda 'bolsöylem, azicraat, verilen söz- lerden geri dönüş mantığı ile' yeniden şekillendirilme- ye çalışılırken şirketler ve kurumlar da ekonomik krizi nasıl en az yara alarak atlatabileceklerinin hesabını ya- pıyoriar. Ancak ilk bakışta ortaya çıkan tablo, kişi ve kuruluşlann bu şok döneminde panik yaşayarak gele- neksel davranışlar sergilediği yönünde. Türkiye'de bugün yaşanan bu tablodan yola çıka- rak şirketlerin krizjönetimlerini nasıl oluşturabilecek- leri konusunda, uzmanlann bu konudaki degeriendir- melerini birkaç başlık altında toplamak istedik. Gerek Metal Sanayicıleri Sendikası'nın (MESS) raporiannda gerekse iletişim şirketlerinin hazırladıklan verilerde bu- luşulan ortaknokta, "kriz dönemlerinin, iyi yönetilebi- lirse ve değeriendirilebilirse şirketlerin güven tazele- dikleri ve itibariannı toplumun her kesimine etkili bir şekilde yansıttıklan dönemler de olabileceği" yönün- de. Kriz komitesini kurulmasının, bunun çalışanlara duyurulmasının ve komitenin olağanüstü koşullan göz önünde bulundurarak 'bilgi üretmesinin' gerekliliğinin altının çizildiği kriz yönetimi raporiarının satır aralann- dan kimi başlıklara bir göz atalım: "Şirketler, kriz dönemi nedeniyle, özellikle yoğun belirsizlikortamında 'zor1 karariaralacaklardır. Belkiyıl- lardır eğitim ve gelişimleri için çok emek verilen, ya- tınmyapılan birkısım insan kaynaklannın işine son ve- rilecektir. Belki de, belirsiz bir süre üretim duracak, stoklar büyük birsorun haline dönüşecektir. Tedarik- çiler 'gelecek' kaygısı içine gireceklerdir. Finans bö- lümü ise belki ödemeleri durduracak, alışılagelmiş ödeme politikalan askıya alınacak, hatta çalışanlar belli bir dönem maaşlannı bile alamayacaklardır. Adı üstünde, 'kriz' olan bu dönemde en fazla gereksinim duyulan şey ise 'güven'd/'r. Karariarne kadarzor, acı- masız, hatta yanlış olursa olsun 'güvenin yitirilmeme- si' gerekmektedir. Çûnkü iş hayatında bir de 'krizden sonraki dönem' vardırki, şirket itiban asıl bu dönem- de kendisi ile hesaplaşır." Krizini bile iyi yönetemeyen Türkiye ise, bir girdabın içinde sürüklenip gidiyor. Bu olağanüstü dönemde alı- nan acele ve yanlış karariann ülkeyi hızla sosyal pat- lamanın içine soktuğu göz ardı edilıyor.