Katalog

SAYFA CUMHURİYET 22 NİSAN 2001 PAZAR 12 PAZAR KONUGU Genel Müdür YusufBolayıHı uçak biletlerine hemen zam yapmanın mümkün olmadığını söyledi X * t î THY blok olarak satılamaz 'Cüvenlik açısından sorun yokv - Uçaklarda ve havaalanlarında güvenlik nasıl sağlamyor? Aynca, Atatürk Havaalanı 'nın dış hatlar bölümünde güvenlik kontrolü sırasında çok uzun kuyruklar oluşuyor. Bunun nedeni nedir? - Güvenhk aygıtlan ve insanlann bilgisi açısından herfıangi bir sorun yok. Her şey uluslararası standartlarda. Güvenlik kontrolûndeki birikmelere gelince... Ben de zaman zaman bunu görüyorum. Güvenlik görevlilerinin zaman zaman vardiya değişimleri olduğunda sıkışmaiar oluyor. Ama ellerinde yeterli eleman varsa o sıkışmaiar yaşanmıyor. Yeterli alet var. Bu noktalara yeterli eleman verilip çalıştınlırsa kuyruklar azalıyor. Ama kuyruk olmasın diye güvenlik kontrolünden geçirmemek de mümkün değil. Bütün kontrol noktalanm açarak bu sorun ortadan kaldınlabilir. Ama oradan sorumlu kişinin inisiyatifîne bağlı. Önümüzdeki günlerde yolcu yoğunluğu artacaktır. Buna dikkat etmek lazım. - THY'nin BARTla (Türkiye'de Faaliyet Gösteren Havayolu Şirketleri Temsilcileri Biriiği) ilişkileri nasıl? - BART'la bir sorunumuz yok. Biz milli taşıyıcıyız. Milli taşıyıcı her yerde etkin rol oynar. Dolayısıyla THY'nin de Türkiye'de etkin bir rol oynaması doğaldır. Biz devlet kuruluşu olduğumuz için BART'a Ankara'yla ilişkilerde yol gösterici olmamızı isterler. Birlikte bir karar verileceği zaman THY'nin tavnnın ne olacağını görmek isterler. Sorun olsa bana kadar gelirdi. Gelmediğine göre demek ki işler yolunda. 'Ortak uçuşlar yeterli değil - Bir arahk BART içinde, THY dahafazla ağırlık koyntak istiyor, türünde belli bir huzursuzluk hissediliyordu... - Biz bayrak taşıyıcı şirket olduğumuz için BART'ın bizim etki alanımızda, bizim yol göstericiliğimizde olmasında yarar var. Ama bizim herhangi bir baskımız yok. - Yabancı havayolu şirketleriyle THY'nin ortak uçuşlan var. Onlar nasıl gidiyor? - Bazılan fena değil. Ama zayıf olanlan da var. Japon Havayollan'yla Tokyo ve Osaka hatlannda yapıyoruz. Bu fena gitmiyor. Swissair'le Ankara, îzmir ve Istanbul'da yapıyoruz. O da fena değil. Cathay Pacific'le Hong Kong'da böyle bir anlaşmamız var, ama o daha yeni. Polonyaklar ve Çeklerle yaptığımız anlaşma da daha yeni. Hırvatistan Havayollan'yla Zagreb seferinde anlaştık. Onu biz yapıyoruz. En önemlisi, ABD'de American Airlines'la olan. O da yeni başladı sayılır. Bu ortak girişimlerin artacağını umuyorum. Şu an yeterli değil daha. PORTRE / YUSUF BOLAYIRU 1945, Bolayır doğumlu. Yükseköğrenimini İTÜ Makina Fakültesi Uçak Bölümü 'nde tamamladu Aynı üniversitenin Uçak Elemanlan ve Malzemesi Kürsüsü'nde asistan olarakgörev aldu 1974'te THY bünyesine atölye mühendisi olarak katıldu Bir süre değişik birimlerde mühendis olarak çalıştu 1988'de THY Genel Müdür Teknik Yardımcılığı 'na atandu Temmuz 1997'de THY Yönetim Kurulu üyeliğine, ağustos ayında da THY Genel Müdürlüğü 'ne atandu lara, bu maliyetlerle sefer yapması ekonomik değil. Ama bu demek değil ki sürgit bu böyle gider. Bızler, ma- liyetlen düşürerek daha değişik uçak tiplenyle bu seferlen gerçekleştirebiliriz. Örneğın Çanakkale. Çanakkale'ye haf- tada bir ya da iki sefer yaparak yolcu taşımayı düşünüyorsa- nız hiç kimse gidip gelmez. Ama Çanakkale'ye sabah gidip akşam dönecek biçimde sefer yapmayı düşünürseniz ve da- ha düşük maliyetlerle çalışabilecek bır yapınız olursa oraya da yolcu taşıyabilirsiniz. Aynı şey Balıkesir, Nevşehir, Adıyaman, K. Maraş için ge- çerlidir. Ama bizim bu yapımızla o meydanlara sefer yapma- mız uygun değil. Bizim mevcut filomuzla ya da özel teşeb- büsûn mevcut filosuyla ancak merkezi bölgelerde havaalan- lanna ihtiyacımız var. Yani, G. Antep, Ş. Urfa, K. Maraş'ın ortasında bir havaalanı olursa günde ikı seferle ıyi bır hizmet venlebilir. Bütün gelışmış ülkelerde buna benzer ömekler var Bugüne kadar o alanlar yapıldı. Ama bundan sonra hava- alanlannın iyi planlanmadan yapılmaması gerekır. Kurtköy Havaalanı - Kurtköy'e dönersek... - Istanbul çok büyük bir metropol. Tek bir havaalanı var. O da Atatürk Havaalanı. Ama onun büyümesı artık mümkün değil. Son sınınna geldi, dayandı. Orada artık daha fazla ya- tınm yapılamaz. Ikinci, belki ileride üçüncü bir havaalanına ihtiyaç olacak- tır. Kurtköy'ün yeri yıllar öncesinden aynlmıştı. Çok da gü- LEYLA TAVŞANOGLUTHY, özelleştirildi, özelleştiriliyor, sözleriniyıllardır duyuyoruz. Ama hiçbirşey olduğuyok. Yıl sonunda özelleştirme kararı çıkmasına karşın ekonomik veparasal krizler üst ûste vurunca bu da donduruldu. Derken, THY'nin uzun zamandır üzerinde ısrarla durduğu nokta gerçekleşti ve bilet ücretlerini belirleme konusunda Ulaştırma Bakanlığı 'nın onayının ahnması zorunluluğu, yasa değişikliğiyle ortadan kaldmldı. Amaç, ücret tarifelerinde yapüacak değişikliklere hız kazandırmaktı. Bu noktada THY Genel Müdürii ne, yüksek zamlar yapıp yapmayacaklannı sorduğumuzda, "Anormal •amlaryokuyukaçınr Gerçekçiolmakgerek" yamtını aldık. Aklımıza tahlan bir soru da Türkiye'dehemen hemen her ileyapılan havaalanlarımn, üstüne üstlük Kurtköy deki Sabiha Gökçen Havaalanı 'nın atıl kapasite olarak kalmalarıydı. Bu havaalanlarına neden gerek görülmüştü ve havaalanı yapılması standartlarına neden uyulmuyordu? THY Genel Müdürii Bolayırh bu konuda da, "O bölgenin yolcu potansiyelinin araştırılması, alanın konumunun güvenlik açısından incelenmesi gerehyor. Trilyonlar yatırdığınız bir havaalanına bir gün sonra, 'Ben bundan vazgeçtim' dediğiniz zaman paralar da yok yere harcanmış oluyor"dedi. Bolayırh 'yla THY'nin bugünkü konumu, dünyadaki yeri, havaalanlannın durumuyla ilgili yaptığımız konuşma hayli aydınlatıcı oldu. - Belirleyici durumu yok. Havayolu, Ulaştırma Bakanlığı ile çok sıkı diyalog içinde çahşması gereken bir kuruluştur. Sıvıl Havacılık Genel Müdürlüğü, Ulaştırma Bakanlığı'na bağlıdır. Sıvil Havacılık Türkiye'de havacıhğın kurallannı koyan bır kuruluşrur. Dolayısıyla her ışınde, havayolu şirketi, Sıvil Havacılık Genel Müdürlüğü ıle birlikte çalışır. Uçaklar meydandan hareket ediyor. O meydanlar da Ulaş- tırma Bakanhğı'na bağlı, Devlet Hava Meydanlan Genel Müdürlüğü'nündür. Dolayısıyla Türkiye'de bir havayolu şir- keti işletecekseniz Ulaştırma Bakanlığı'yla çok iç ıçe çalış- mak durumundasınız. Bilet ücretleri konusu, tamamıyla eko- nomik kaygıyla, sürelen kısaltmak açısından yapılmış bir düzenlemedir. Piyasaya tepki göstermeniz gerekir. O tepkiyi gösteremi- yorsanız çok büyük zararlara giriyorsunuz. Yaşamınızı sür- düremezsiniz. Bu düzenleme bize o rahatlığı verecek. - Sizce, Türkiye'de iktidara gelen siyasi partiler neden THY'den ellerini çekmek istemezler? Neden THY'yehâkim olmak isterler? - THY, devletin bir kuruluşu. Özel bir şirket değil. Aynca, THY dünyada herkes tarafından tanınan bir kuruluş. Ben THY Genel Müdürii değil de başka bir devlet şirketi- nin genel müdürii olsaydım daha geri planda kahr, daha az tanınırdım. Ama THY uluslararası, çok göz önünde olan bır kuruluş. Herhalde o nedenle çok dikkat çekıyor. z~*'~ - Peki, THY'nin özelieştirilmesi ne aşamada? - Biliyorsunuz, bu projenin 11. yılına geldik. Ama ne yazık ki bu ortamda gerçekleşemedi. Za- ten içinde bulunduğumuz du- rumda öyle bir şey gerçekleşsey- di sürpriz olurdu. Ama bu de- mek değil ki ileride olmayacak. Halta arz Bu konuda Özelleştirme 1da- resi Başkanı'nın (Uğur Bayar) da beyanlan var. Şu anda halka arz ettiğimiz hisse oranı yüzde 1.8. Bu da çok düşük bir oran. O yüzde 1.8'de gerçek değer- len görmek de hiçbir zaman mümkün değildir. Herhalde hal- ka arz mıktannın yukan doğru çekilmesi, belki yapının daha özerk hale getiribnesi gündeme gelecektir. Dolayısıyla da özel- leştirme bu yönde devam eder. - Blok saüs söz konusu olma- yacak mı? - Şu aşamada blok satışın pek mümkün olabileceğinı sanmıyo- rum. Ama ileride olabilir. - Yabancılara saaş konusu ne oldu? - THY'nin, milli havayolu taşıyıcısı olduğu için kabotaj haklan var. Bu hakkın kaybolmaması için çoğunluk hissele- nnin Türklerde olması lazım. Bunun değişmesı mümkün de- ğıldir. Dolayısıyla, her halükârda yönetim Türklerde olur. - THY'nin birya da birkaç bankayla kredi kartı anlasma- sı var. Bundan iyi birgelir elde edüebiliyor mu? - Bu iş daha başlangıçta. THY böyle bir kredi kartı çıkar- ma projesini oluşturduğunda bankalar arası ihale açtı. thale- de en yüksek ücretı veren Garanti Bankası oldu ve ihaleyi o banka kazandı. Dediğım gibi işin başlangıcındayız. Ama ben bunun başa- nlı olacağına inanıyorum. Ahşverişleri o kartla yaparak mil kazanıhnası gündeme geldi. Ben de bu kartı kullanıyorum. Bizim için garanti edilmiş bir miktar var. Biz bu miktan alıyoruz. Ama önemli olan, iş yaptığımız bankanın da para kazan- masıdır. Banka kazanamazsa bu işin devam etmesi o zaman tehlikeye girer. Bu karşılıklı bir alışveriş. Başanlı olmasını dilerim. - THY'nin toplusözleşme dönemi geldu Toplusözleşme görüşmeleri nasıl sürüyor? - Türkiye'de kurumlann ne şartlar içinde olduğunu hepi- miz biliyoruz. Bizler, artık bu kurumlan nasıl yaşatınz ça- bası içindeyiz. THY çalışanlan da bunun çok bilincinde. Sendikamız da şartlan çok iyi biliyor. Dolayısıyla hiç kimsenin hayal gör- mesi mümkün değil. Sendika da, işveren de, çalışan da ger- çekçı. "Biz bu krizin içinden ülke olarak çıkanz" dıyoruz. THY olarak bu knzden nasıl daha az zararla çıkılabilinn he- saplannı yapıyoruz. -Sivil Havacılık Yasası'ndayapılan değişiklik THY'yina- sü etkileyecek? - 2920 sayılı Sivil Havacılık Yasası'nın 25. maddesinde de- ğişiklik yapıldı. 25. maddenin daha önceki biçimı işleticile- rin, ücretleri ve tarifeleri belirleyerek Ulaştırma Bakanlığı'na sunmalan ve onun onayından sonra da üçüncü kişilere bu- nun duyuruhnasını, duyurudan on beş gün sonra da bunun yürürlüğe konulmasını gerektiriyordu. Yapılan değişiklikle birlikte 25. maddenin yeni biçimi şöy- le: "İç hat ücret belirlemesiyle ilgili olarak, ruhsat sahibi ücret tarifeleriyle birlikte uygulama tarihini ticari, maK ve ekono- mik koşullara uygun olarak belirier. Yürürlüğe koymadan üç gün önce de üçüncü kişilere duyunır." Burada bildırım zorunluluğunu getınyor. Tarifelerle ilgili on gün olan bıldirim süresinı yedi güne indirdiler. Yalnız ora- da Ulaştırma Bakanlığı'nın onayı hâlâ geçerli. -Neden? - Çünkü Türk sivil hava sahasını denetleme, düzenleme yet- kisi Ulaştırma Bakanlığı'na verilmiştir. Dolayısıyla tarifeler- de de bakanhğın yetkisi aynen devam ediyor. - THYşimdi bilet ücretlerini belirlemede serbesL Hemen zamyapüacak mı? - öyle bir şey olması pek mümkün değil. Çünkü çok zam yaparsanız bu defa müşterı bulamazsınız. Rekabet şansınız azalır. Ama şu anda iç hatlarda zaten THY'nin fazla bir re- kabeti yok. İç hatlarda yüzde 97 dolayında THY uçuyor. Yine de rekabet yok diye, is- tediğiniz fiyatı belırleyemez- siniz. Buna hakkjnız yok. Akaryakıt flyatları Biliyorsunuz, akaryakıt fi- yatlanna anormal zamlar gel- di, dolar kurunda anormal ar- tışlar oldu. Bizim giderlerimi- zin yüzde 70'i dolar bazında. Her kuruluş gibi bunlardan THY'nin etkilenmemesi mümkün değil. Dolayısıyla da birtakım zamlar yapılacaktır. Ama bunun serbest kalmamız- la ilgisi yok. Yapüacak zamlar anormal düzeyde olmayacak- tır. Aynca hem iç, hem dış hat- larda ücret çeşitlendirmeleri de yapılabilecektir. Eskiden biz sadece bir tek ücrete onay alıyorduk. Onun üzerinde çok fazla oynamak mümkün değildi. Şimdi bu gi- bi oynamalan rahatlıkla yapa- bilirsiniz. Ama dediğim gibi, burada önemli olan yolcuyu cezbedecek işler yapmaktır. Ekonomik durum ortada. Bazı haftalar iç hatlarda yüzde 15'e varan yolcu azalmasıyla kar- şı karşıya kalıyoruz. - Bir taraftan yolcu azalıyor, bir taraftan da ülkede gerek- sizhavaalanlan var. Gazeteleredeyansuü. Bunlann birkıs- mı atıl kapasite halinde. Bir de Ulaştırma Bakanı 'nın Mer- sin 'eyapılmasında ısrarlı olduğu söylenen yeni bir havaala- nı projesi var. Siz hemen hemen her ile bir havaalanı yapıl- masını nasıl karşütyorsunuz? - Mersin Havaalanı projesi bildiğim kadanyla ll Özel 1da- resi'ne ait. Aynca Ulaştırma Bakanlığı da her ile bir hava- alanı yapılmasından vazgeçildiği yolunda açıklamalar yap- tı. Hatta bazı havaalanlannın yanlış olduğu da o açıklama- larda belirtilmışti. O bir politikaydı. Özel Idareler, valilikler her ilde bir mey- dan yapma çabasına girmışlerdi. Edirne'de tam sınırda bir ha- vaalanı yapıldığını televizyondan öğrendim. - Havaalanı yapılırken hangi kriterlere dikkat edilmeli? - Meydanın yerinin uygun olup olmadığına, şartlara uyup uymadığına Ulaştırma Bakanlığı ve Sivil Havacılık'ın bak- ması lazım. Aynca, o bölgenin yolcu potansiyelinin araştınlması. ala- nın konumunun güvenlik açısından incelenmesi, irdelenme- si gerekiyor. Trilyonlar yatırdığınız bir havaalanına. bir süre sonra, "Ben bundan vazgeçtim'' dediğiniz zaman paralar da yok yere harcanmış oluyor. -Kurtköy'dekiSabiha Gökçen Havaalanı öyle olmadı mı? - Ben Kurtköy'ü öbür alanlardan daha farklı değerlendiri- yorum. Öncelilde atıl kalan öbür havaalanlanndan söz etmek istiyorum. THY 'nin ya da özel teşebbüsün bu uçak yapısıyla. bu alan- zel bir havaalanı yapıldı. Belki şu anda, bağlantı sağlanama- dığı için oradan fazla sefer yapılamıyor, ama Yeşilköy ve Kurtköy arasında ve öbüryerlere ulaşım gerçekleştirilebilır- se bazı seferler oraya yönlendırilebilir. Istanbul'a gelecek olanlar eğer Atatürk Havaalanı'ndan iniş izni alamazlarsa mecburen Kurtköy'e ineceklerdir. A- ma dediğim gibi, her iki meydan arasındaki ulaşımın çok hızlı sağlanabilmesi gerekir. Diyelim ki, Avrupa'dan bir noktadan geldinız ve Anka- ra'ya devam edeceksiniz. Size o bağlanrılan sağlayacak birtakım seferlerin gerçek- leştiribnesi gerekir. Biz, THY olarak Kurtköy'de iki seferle başlamıştık. Onlar da bağlantı verecek biçimde seferlerdi. llende bu seferler ar- tabılir. Ama THY'nin ana tarifesi Atatürk Havaalanı'nda ol- duğu için seferlerin yansmın Kurtköy'den, yansının Atatürk Havaalanı'ndan yapıhnası gibi bir düzenleme mümkün de- Ek birtakım seferler yapılabilir. Ama öbür havayollan ıçın charter seferler için olabilir. Belki Kurtköy bugün için sıkıntıda olabilir. Ama geleceği olan bir havaalanı. Atn kapasite deflli' - Yanisiz Kurtköy'ü atıl kapasite olarak görmüyorsunuz... - Hayır. Kısa süre sonra Kurtköy belirlı bır kapasıteyle hiz- met vermeye başlar. lleriki yıllarda yüzde yüz kapasiteye ulaşır. Belki de günün birinde orada da ek inşaatlar yapılma- sı durumunda kahnabilir. - Bilet ücretlerine geri dönersek... Bu yasa değişikliğiyle artık Ulaştırma Bakanlığı kesinlikle bilet ücretleri saptan- mastna kanşamayacak mı?