Katalog

14 NİSAN 2001 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA 17 Koloninin para kurulu Juha Kahkonen, Bulgaristan'da "Pa- ra Kurulu" uygulamasını sürdürmüş. Şimdi IMF Türkiye Masası şefi... Kemal Derviş'in IMF destekli prog- ramında da Merkez Bankası'nın bağım- sızlaştınlması var. Buna koşut, neolibe- raJ çevreler de çığlık çığlığa: "TC Mer- kez Bankası'nı kapatın gitsin, para ku- rulu oluşsun." Işin uzmanlarına danıştık: - Para kurulu uygulaması nerelerde başlamıştır? - Kolonilerde, sömürge ülkelerde. - Para kurulu niçin oluşturulur? - Merkez ülke, koloninin ekonomisin- de ortaya çıkacak istikrarstzlıklann ve so- runlann kendi topraklanna sıçramasını istemez. Kolonideki ekonomiye ege- men olmak için para kurulunu oluşturur. - Para kurulunun işlevi nedir? - Koloninin Merkez Bankası'nın para çıkarma dışındakı bütun görevleri sona erer, yerine oluşturan para kurulu; para politikasının yöneticisi konumuna gelir, koloniye egemen olan merkez ülkenin parasına göre sabit kurdan para çıka- nlmasını sağlar. Eskinin darphanesi gi- bi. Geçmişte, dışandan ne kadar altın gelirse, o kadar para basılırdı. Ulusal paranın üstüne yerel motif olarak da yaJnızca sömürgedeki hükümdann, kral ya da kraliçenin simgesi, tuğrası vuru- lurdu, o kadar. - Para kurulu ile ulusal müdahale ya- pılabilir mi? - Para kurulu demek, ulusal para po- Ittikasının olmaması demektir. Bu sistem- de ulusal para, göstermelik paradır. Tü- müyle bağlandığı merkez ülkenin para- sının güdümünde, dakjalanması altında- dır. - Para kurulunun uygulandığı ülkeler sıkıntıdan kurtulmuş mudur? - En son Arjantin'de uygulandı. Arjan- tin krizden paçasını kurtaramıyor. ISIK KANSÜ ankcum©ttnet.neUr. Bir CHP'linin istiîasıNihad Matkap'ın babası, aile- si, bütün çevresi de CHP'liydi. Gençliğinde CHP'ye ilk 1973 se- çimlerinde oy verdi. 1987'de SHP'ye kaydını yaptır- dı. 1989'da bir SHP'li olarak Ha- tay Belediyeler Birliği Başkanlı- ğı'na seçildi. 1991'demilletveki- li oldu. Gerek SHP'de, gerekse birieş- me sonrası CHP'de 6 dönem grup başkanvekilliği yaptı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nı üst- lendi. En son Altan öymen'in genel başkanlığı sürecinde CHP'nin ge- nel saymanı idi. Nihad Matkap, geçen hafta CHP'den ayrıldı. Istifa kararını açıklamasının ertesinde görüştü- ğümüzde, içinde bir burukJuk duy- duğunu söylüyordu: "CHP, kuruluş döneminin mis- yonunu taşıyan koskoca bir aile- dir. ZoriukJanna, sevinçlerine kat- landığımız, bûyûk birhevesle çağ- daş bir parti kıl- maya çalışbğımız, gecemizi gündü- zümüze kattığı- mız CHP'den ay- nlmak elbettezor oldu. Ama, CHP'yi olması gerektiği yerin çok gehsine gö- tûren biranlayış- la karşı karşıyay- dık. Bugünkûyö- netim ile CHP, gi- derek sağpartile- rin örneklendiği hanedanlıkyöne- tim biçimini çağ- nştıran, liderpartisiyapısına doğ- ru sürüklendi. Istifa son çareydi, o çareye başyurduk." Matkap, içi boş bir istifa ile ye- tinilmediğini de hissettirdi. Mis- yonu iyi algılamış CHP ailesinin ye- ni bir yola çıktığı- nıanlattı: "Uzun, ince ve yorucu biryola çı- kıyoruz. Buzoryol, der- gâhlann ve der- vişlerin yolu de- ğildir. Bu yol, Mustafa Ke- mal Vn aydınlık yoludur. Bu yol, sözde değil, özde sosyal demokratlann buluşma, kucak- laşma ve gerçekanlamda bütün- leşme yoludur. Ûlkemizdeki yok- sulluğu, gelir dağılımı adaletsizli- ğini, işsizliği, yolsuzluklan gider- mekadına, tutahı, gerçekçi, inan- dıncı ve uygulanabilirprograma sa- hip bir siyasal yapı için yola çıkı- yoruz. Umudunu, başansını, gelece- ğini egemen güçlere değil, hal- kına bağlamış bir siyasalyapı için yola çıkıyoruz. İçinde hizipçiliği banndırmayan, üyesinin haklan- na saygılı, örgütü saygın ve ka- rar sahibi, bir mevkiye yükselme ölçütünün genel başkana veya üstyönetime biat etmek olmadı- ğı, üyeleri arasındasevginin, say- gının, dayanışmanın eksik olma- dığı bir siyasal yapı için yola çı- kıyoruz. " Hortumculann şişirdigi uçan ba- lonlar yine ortalıkta: 'Son kriz, Kemalizmn iflastnın ka- nıtıdır. Kemalızmin cenazesi kal- dtnlmalı; 1923'tetemeliatılanköh- nemiş, mecalsiz sistem değişme- öyle ya, IMF'ye niyet mektup- lan yazanlar Kemalistler. 24 Ocak 1980 karariannı açıklayanlar da, Türk Lirası'nı pul edenler de, ban- ka hortumlayanlar da, binlerce in- sanın işten çıkarılmasına neden olacak siyasayı destekleyenler de, parti diktatörlükleri kuranlar da. Uçan balonlap "Ben zenginleh severim" diyenler de, Yeni Dünya Düzeni'nin resmi ideologluğuna soyunanlar da, "uluslararası tahkime karşı çıkan- lar vatan hainidir" diyenler de, ül- kenin en stratejik sektörü enerji alanı özelleştirme adı altında so- yulurken susanlar da, yakından tanıdıklan patronlara kamu banka- lanndan krediler pompalanırken artistik bonbonculuk yapanlar da, kamunun sağlık harcamalannı kı- sanlar da, emeklilik haklarını zor- iaştıranlar da, eğitimi parasallaş- tıranlar da, nüfusun yansından ço- ğu insanca yaşam koşullarından yoksunken milyon dolariık maaş ve transferierle sözüm ona insan hak- ları savunuculuğuna soyunanlar da, çetecileri 'sorumlu vatan ev- ladı' göstermek isteyenler de, mil- yonlarca yurttaşı üretimden ko- pararak işsizliğe itecek yasalan "devrim" diye nitelendirenler de, her gece televizyonlara çıktp kü- resel masallarla kafa ütüleyenler de, mızmız bir sesle medyatik mesih- çilik yapanlar da, sapılan çıkmaz sokağın sorumlusu Özalizme ta- pınanlar da, "ulusal ant"\r\ çerçe- velediği kardeşliği küçümseyip ka- fatasçılığı körükleyenler de, yo- bazlık örtüsünün "ulusal egemen- liğin" ocağı olması gereken Mec- lis'e, bilim yuvalarına girmesini hoşgörenler de Kemalistler... öy- le ya... Uçan balon bu. Şişirildikçe şişiniyor... ISSIZ ODA YAZILARI VEDAT ÖZDEMİROĞLU Işte Ulusal Program'ın Hedefleri! 1 - Üç yıl sonra IMF'ye yük- sek faizle ve dolar bazında borç verir duruma gelece- ğiz! 2- Dünya Bankası; Istan- bul Merter, Ankara Keçiören, Izmir Narlıdere ve Osmani- ye'de şube açacak! 3- Türk Lirası'ndan üç sı- fır atılacak, bu sıfırlar koalis- yon partilerine eşil olarak da- ğıtılacak! 4- Esnafa "yûrûyûş vergi- s/"getirilecek. Bu baglamda, yürüyüşlere katılan her esnaf- tan adım başı bir milyon lira alınacak. Söz konusu esnaf, "küçük esnaf" ise bu meb- lağ 500 bin TL olacak! 5- KlT'lerden sonra diğer uiusal zenginlikler de özelleş- tirilecek. Ankara Keçisi'nin adı Global Keçi, Van Kedi- si'nin adı Küresel Kedi, Türk Lokumu'nun adı Kainat Lo- kumu olarak değişecek! 6- Turizm gelirini çoğalt- mak için, ülkemize gelen her turiste maaş bağlanacak! 7- MGKtoplantılannda, üst düzey insanların birbirine Anayasa fırlatması halka pa- halıya mal olduğu için sınır- lama getirilecek, bundan sonra MGK'de en fazla "ka- nun hükmünde kararname" fıriatılacak! 8- Şaibeli Enerji Bakanı Curnhur Ersümer görevden alınmayacak, ama günde 15 saat evine elektrik verilme- yecek! 9- Ülkeye yabancı serma- yeyi çekmek için, ülkenin adı The Türkiye Cumhuriyeti ola- rak degiştirilecek! 10- Hortumlama, devlet kontrolünde yapılacak. öy- le her banka kafasına göre hortumlama yapamayacak, bu eylem yüzde 51 'i kamu- ya ait Hortumbank tarafından yapılacak! 11- Eflak-Boğdan Beyli- ği'nden 250 yıl önceden kal- ma 50 kese altın tutanndaki borç talep edilecek! 12- Gazi Erçel takibe alı- nacak, o hangi ekonomik ha- reketi yaparsa, Hazine de aynısını yapacak! 13- TOBB ve TÜSİAD için, isteklerine göre özel bir hü- kümet kurulacak! Kadm poitKacıl Tansu Çiller'in politikası- nı hiç sevmedim. Bana hep dünya ve ülke sermayesinin çıkarlannı savunan bir poli- tikacı izlenimi verdi ve ver- mekte de devam ediyor. ABD'ye bağımlılığını, çifte vatandaş olmasını, göz gö- re göre halkı yanıltmaya uğ- raşmasını içime sindireme- dim. Ailesinin "ekonomik" geçmişi, Istanbul Bankast'nın tarihe karışma süreci, mu- azzam kişisel serveti rahat- sız edici geldi. "Tracy Chil- ler'den Şiiher" kitabını bu düşüncelerden yola çıkarak yazdım. Politik hırsı için her şeyi göze alması, REFAHYOL ko- alisyonuyla hepimizi sancılı öir sürecin içine sokması ve yandan fazlası gaftan ibaret saldırgan üslubu nedeniyle öana hep itici geldi. Bu yüz- den, son krizden sonra, bu töşede "Alternatifi Çilter olan kriz, en ağır krizdirl" cümle- sini yazdım. Tüm bu süreçte, derinden derine beni rahatsız eden tek fıis, Çiller'in bir bayan oluşu ve politik hayatımızdaki er- Kek egemenliğinin gölgesin- de kalan birkaç bayan poli- jkacıdan biri, üstelik de bir Darti lideri olarak karşımızda durmasıydı. Kadınlar bu ülkede (ve ne- redeyse tüm dünyada) ezili- yor, ikinci sınıf muamelesi görüyor, susturuluyor, sindi- riliyor, sömürülüyor. Toplu- mun her alanıyla beraber si- yaset sahnesinde de 'erke- ğin dediği oluyor', kadm hâ- lâ yetenekleri ve aklı kısıtlı bir süs objesi, bir sos mal- zemesi olarak görülüyor. Bu koşullarda, bir kadının parti lideri olması olumlu bir geliş- meydi. Fakat icraatına ba- kıldığında Çiller'i sadece ka- dın diye imtiyazlı kılmak da mümkün değildi, egemen zihniyetin hizmetindeki poli- tikacı kadm olsa ne olur, er- kek olsa ne olur? Vahşi ka- pitalizmin dayattığı herhan- gi bir erkek lider bu ülkeye ne kadar zarar vermişse, Çiller de o kadar zarar vermiştlr. Azı yok, fazlası vardır! Çok şükür, Sema Pişkin- süt gibi gerçekten gurur du- yabileceğimiz, tavrı ve söy- lemi sağlam bir kadm polrti- kacı örneği de var. İnsan hak- ları mücadelesinde çok uğ- raştı, elinden geleni yaptı ve yapmayı sürdürüyor. Erkek egemen Meclis'e yaptığı son eleştirilerde yerden göğe haklıdır; var olan yapıyı ana- liz edip kınayana değil, oluş- turanlara kızalım. Çölde bir vaha gibi Sema Pişkinsüt... •TandBora'mn derledigi ve içinde birbirinden güzel futbol yazılannın bulundu- ğu "Takımdan Ayn Düz Ko- şu" adlı kitap Itetişim Ya- yınlan'ndan çıktı. • Komik üniversite soru- lanren bulunduğu "VÖSVM- Duyuru 2" adlı kttabım Leman Yayıncı- lık'tan çıktı. Bu hafta sonu Izmir Kitap Fu- an'nda, hafta içi gazete ba- yilerinde ve Leman Kül- tür'de bulunabilir... (Istikfal Cad. Imam Adnan Sok. No: 20 - Istanbul) HAYVANLAR ISMAIL GÜLGEÇ [email protected] KİM KİME DUM DUMA BEHIÇAK [email protected] Ç İ Z G t L İ k KÂMİL MASARACl KEDt LEVO APTÜÜKA TARtHTE BUGÜN MÜMTAZARIKAN 14Nisan M£YÛ^A//'M4 frVEN UCAKf. TE »UtÜKI, ,Ç DAKİ 8/l>EZ/r MeYCtfA// '<V4 (NMİÇTİf. BİKteAÇ > GİIH ÖNCB, YKÇtLKÖy TtlYrAieE MBCre6''MA/ UÇAKL İA/fP rAmM'YSCeSf HOUUŞVLA1UÇTU. SÖZJ-EGI Kİ e/VGSLLB/Sf /*" AŞAKAtC SAyEZfr *UJCS&/ ÖMMJE -" s/e D/sıPLJMSizLJıen/. <4u<yvc, r. DÜNYA sxı//)?f <SKA/SKL£jeİ MOÇÇ ŞA, f>İL£>r MBHMeTAU Ser'/ tUirtACM MS" ÖDÜLLSM- DİHOi.. Sutı*t, /eePmoriem ucak GÖRÜŞ EMİN GÜRSES Bush'un Pekin Politikası VVashıngton yönetimi, Asya'da ABD'nın askeri ve ticari çıkaıian için Çin ile iyi ilişkiler sürdürmenin el- zem olduğunu kabul etmektedir. ABD'nin ulusal çı- karlarına uygun fırsat, Pekin'in Moskova ile araların- da sorunlann yaşandığı 1969 yılında gelmiş ve Dr. H. Kissinger'in çabasıyla bunun ilk somut adımı 1972'de Başkan Nixon'un Pekin ziyaretiyle atılmıştı. Was- hington'un son yirmi yıldır Çin ve bölge üzerindeki hesaplan ise Çin'i ABD'nin ulusal çıkarlanna uygun olarak dünya ekonomisine entegre etmek ve ABD'yi dışlayabilecek bir bölgesel ticari dayanışmayı engel- lemek olarak özetlenebilir. VVashington - Pekin arası ilişkilerde geçen yılın ilk- bahannda Clinton döneminde yaşanan Tayvan kri- zinden sonra, bu ay başı ABD casus uçağının Çin as- keri uçağıyla Güney Çin Denizi üzerinde çarpışma- sıyla yeni bir gerginlik başlamıştı. Büyukelçi Prueher aracılığıyla Başkan Bush ve Oışişlen Bakanı Po- vvell'in ABD hükümetı adına 11 Nısan tarihli yazılı özür dilemesiyle ortam yumuşadı. Pekin'in Washington'dan özür talebinde diretmesi, Pekin yönetiminin dünya- ya ABD casus uçaklannın Çin topraklarındaki geliş- meleri, gerektiğinde uluslararası hukuk kurallarını da ihlal ederek gözetlemekten vazgeçmediğini kanıtla- mak içindi. Pentagon, Batı Pasifik'teki ıstihbarat operasyon- larını 1992 ıtıbariyle Rusya'dan Çin'e kaydırmıştı. Boeign 737 büyüklüğüne yakın olan EP3-C'ler ABD Deniz Kuvvetleri için istihbarat toplamaktadırlar. 1983 yılında KAL 007 Kore yolcu uçağı Sahalin Adası üze- rinden uçtuğu için Sovyet askeri jetlerınce istihbarat topladığı savıyla vurulmuştu. EP3-C uçağı da üze- rinde askeri üsler bulunan stratejik önemdeki Hainan Adası yakınında Çin askeri iletişimi hakkında bilgi toplarken Çin uçaklannca inişe zorlandı. Bush'un olay hakkında sert çıkışlar yapması, stra- tejik belirsizlik örnegiydi ve ABD'nin Çin polıtikasına hiç de uygun değildi. Bush'un çıkışı taktik olmaktan ziyade reaksiyon gösteren sıradan bir kongre üyesi gibiydı. Bush'un Tayvan Deniz Kuvvetleri'ne yüksek teknolojiyle donatılmış savaş gemısı ve Patriot füze sistemi satmak için çaba gösterdıği bılinmekte. Bush bununla Çin'in bölgede etkinlığinin önünü alacağını ummakta. Sert çıkışıyla kendı partisindekı Çin kar- şıtiannı ve silah lobisini memnun etmeyı amaçlayan Bush, Pekin yönetiminin geri adım atmaya zorlana- bileceğini hesap ediyordu, fakat olmadı. Tayvan'ın as- keri harcamalarının Çin'inkinden daha hızlı artması, ABD savunma sanayisi için önemli bir kazanç kapı- sı olmaya devam ediyor. Pekin yönetimi bölgedeki bu gelişmeleri dikkate alarak askeri harcamalannı yüzde 17 arttıracağını açıklamıştı. VVashington'un Çin'ı bölge polıtikalarının merkezi- ne koymaktan vazgeçmesı beklenemez. Böyle birgi- rişim 1969'da başlayan ve ABD dış politıkasına böl- gede son derece rahatlama sağlayan surecin kazan- cını siler. ABD - Çin gerginliği, Pekin'in Moskova ile bölgede işbirliğinin gelişmesine ve Rusya üzerinden Alman sermayesinin, Asya'da ABD ve Japon serma- yesinin hareket alanlannı daraltmasına yol açabilir. Çin Halk Cumhuriyeti'ni gtobal ticaret sistemine en- tegre etmenin ulusal çıkarlanna uygun olduğunu açık- layan VVashington yönetimi, Ekim 1998'deki bir ra- porunda, 1980'den bu yana her ABD başkanının yaptığı gibi Çin ile ticaretin geliştirilmesinin sürdürül- mesi gerektiğini vurgulamaktaydı. Bush'un bu gele- neği bozarak ABD'nin ulusal çıkarlanna aykın bir yol izlemesi mümkün değildir. ABD Dışışleri Bakanltğı Doğu Asya ve Pasifik Ofisi'nin Haziran 1997 tarihli raporunda, 1.2 milyar nüfusa sahip Çin'in yılda yüz- de 8-10 büyüme hızıyla yeni yüzyılda 10 trilyon do- lan aşacak olan bir ekonomiye sahip olacağı, bunun da ABD malları ve hizmet sektörü için önemli bir tü- ketici potansiyeli yaratacağı ifade edilmekteydi. Çin'le ticaretin ABD aleyhine gelişmesine rağmen bölgedeki ticari ve askeri hesaplan Washıngton'u ta- vizkâr tutum izlemeye itmektedır. ABD bölgede ge- leceğe yatınm yapmaktadır. Tayvan gibi ülkeler, ABD şirketlerince Çin'e yönelik yatırımların sıçrama alanı olarak kullanılmaktadır. ABD'Iİ şirketler buradan Çin pazanna mal ve hizmet satarken bölgede 2020 yılın- da serbest bir pazar yaratmayı amaçlayan Asya-Pa- sifik Ekonomik Işbiriiği Forumu'nun yaratacağı imkân- lar için de şimdiden hazırlık yapmaktadırlar. VVashington için Pekin'in işbirliği, ABD'nin bölge- deki uzun dönem ticari ve güvenlik çıkaıian açısın- dan son derece önemlidir. Askeri ve ticari olarak böl- gesel bir işbirliğinin dışında kalması, ABD'nin hege- monya yarışında geri kalması ve pastadan aldığı pa- yın oranının düşmesini kaçınılmaz kılar. Bush, Dr. Kissinger'in temellerini attığı dış politika önceliklerini göz ardı edemez. E-mail: emingursesta yahoo.com Fax: 0212 513 85 95 B U L M A C A SEDAT YAŞAYAN 1 2 3 4 5 6 7 8 1 2 3 4 SOLDANSAĞA: 1/ Kanser 1 hücrelerinin vücut sıvıla- ^ nylataşınarak 3 ya da temas 4 yoluyla birin- cil kanser odağından farklı bir böl- gede oluştur- duklan ikincil odak.2/Şaşı- 9 lacak kadar çirkin olan şey... Sergen. 3/ -| Icar... Oyunda kaza- 2 nılan her parti. 4/Bir 3 etkinliğin geçici ola- 4 rak durdurulduğu sü- re... Küçük su kana- lı. 5/ Sincap. 6/ tlaç... Duvarı berkitmek için taşların arasına yatay olarak yerleşti- rilen direk. II Cilacılıkta kullanılan bir tür reçi- ne... Molibden elementinin simgesi... Satrançta bir taş. 8/ Kimyasal temel madde. 9/ Alkolsüz içe- cek... Bir işi yaptırabilme gücü. YUKARIDAN AŞAĞIYA: 1/ Camilerde Kuran okunurken, hafizlann da kar- şılık olarak ezbere Kuran okumalan. 2/ Sevap... Afrika'da bir ülke. 3/ Bir cins sülün... Çift direk- li yelkenli gemi. 4/ "Kimine bir — vermez giye- si / Kiminin atına atlas çul eyler" (Yunus Emre)... Yan memnunluk belirten bir ünlem... Bir soru eki. 5/ Tavlada "üç" sayısı... Başansızlık. 6/ Bir tür beyaz patiska. II Trabzon'un bir ilçesi... Bir cet- vel türü. 8/ Bir şeyin fiyatını artırma... Bir göz rengi. 9/ Müslümanlıkta, özür olmadıkça yapü- ması zorunlu sayılan Tann buyruğu... Istem dışı yapılan hareket.