Katalog

23 ARALIK 2001 PAZAR CUMHURİYET + SAYFA I X I j | j | U J \ kultura» cumhuriyet.com.tr 15 tuz yıla ulaşmanın coşkusu HAYATİ ASILYAZICI Çağdaş Bale Topluluğu, ycni dönemi Cem Ertekin'ın dörl ycnı koreografisiyle açtı. Çalışmalar şu dansları ıçerıyor: Mikis Theodorakis'teıı "Litany", Mahler'den "Üçleme" (10. SenfoniAdagio bölümü), VîllaLobos'tan "Aria", Astor Piazzolla'dan "Tango Ballet" 'Ibpluluğun kurucusu ve başkoreograf olarak gerçekleştirdiği renkli çalışmalar, Ertekın'in başarılarını sergilemektedir. Ülkemızde bir sanat topluluğunun oluz yıl ayakta kalması kuşkusuz kolay degildır. Topluluğun tüm dansçıları, konservatuvar eğitimli gençler. Otuz yıla ulaşma solıığunun, genç dansçılarla iyi dıyaloğun kurulmasından kaynaklandığı söylenebılir. Koreograf olarak seçtıği nitcliklı bestecilerin parçaları, kuruluş yıllanndan bu yana ilginç ve özgün koreografılerle dıkkati çeken Çağdaş Bale Topluluğu'nun günümüz dansıyla örtüşmesini de sağlamaktadır. Bırkaç örnek vermemızgerekııse; "BarışaDoğru, 1978", "Prometheus, 1979", "Carmina Burana, 1979", "llkyaz Ayini", "Ferhat ile Şirin, 1980" gibı bale yapıtlarını sayabılırız. Nâ/ıııı Hiknıct'ın "Ferhat Ue Şirin" balesinin Arif Mclikov'un ölüınsüz müziğiyle dünyadakı ılk gosterimi 23 Mart 1961 yılında Moskova'dakı iinlü Bolşoy Balesi'nde gerçekleştıııldı. Koreografısını, Bolşoy Opera ve Balesi 'nin başkoreografı YiıriGrigoroviç yapmıştı. Dünya prömiyerinden on dokuz yıl sonra Ankara Devlel Opera ve Balesı'nde, Kıev Devlet Balesi koreograflarından Anatoli Shakerea'nın koreografisiyle sahneye kondu, birkaç gösterimden sonra YENİ KOREOGRAFİLER Çağdaş Bale Topluluğu, bu sezon Theodorakis'ten 'Litany', Mahler'den 'Üçlemc', Villa Yobos'tan "Aria, Piazzolla'dan 'Tango Ballet'i (iistte) sunuyor. da sansür nedenıyle kaldırıldı. Üstelık afişe de Nâzını llıkmet'ın adı yazılmamıştı. Aynı yıl Cem Ertekın, Arıf Melıkov'un mu/ığiyle Ferhat ıle Şırın balesının ılk koreografısını yaptı ve Çağdaş Bale Topluluğu tarafından oynandı. Ertekin'in daha birçok özgün çalışmasını saymak olası. Ancak yüze yakın koreograf ı çahşmasının tümünü buraya sığdırmak olanaksız. Öncekı yıl, Thcodorakis'in müziğiyle "Zorba" adlı balenin koreografısini yaptı, aynı dansçılann sunduğu bu yapıt büyük ilgı gördü. üeçen yaz, Macar Devlet Balesi, Pamukbank'ın çağrıhsı olarak lstanbul'a geldı ve Açıkhava Tıyatrosu'nda "Zorba" balesini oynadı. Bu yaz, Aspendos Festivalı'nde, bu kez Yunan Devlet Balesi, aynı yapıt başka koreografiyle oynandı. Theodorakıs'ın ölümsüz müziğinin koreografisının ülkemizde de yapılmasından yanayız. tstanbul Devlet Opera ve Balesf nde Zorba balesi Cem Ertekin'in koreografisiyle oynanabılir diye düşünüyorum. Türk koreografların sayıca çok oldukları söylenemez. Altı yıl çalıştığı İDOB'daCem Ertekin'in koreografi yapması denlı doğal ne olabilir? Istanbul Devlet Opera ve Balesf nın Müdürü ve Genel Sanat Yönetmeni değerlı sanatçı Mesut lktu'nun böyle bir öneriye sıcak bakacağını düşünüyorum. Dört özgün bale genç dansçılar tarafından başanyla oynanıyor. Koreograf Ertekin'in önem verdiği Theodorakis'in müziğiyle "Litany", besteciye özgü müziğin aynntılarım yansıtan bir çahşmaydı. Diğer dansların da aynı düzeyde birbırlerini tamamladıklarını, estetik ve birlikteliğin özenli bıçimde gerçekleştiğini belirtmeliyim. Müzik ve dansla kurulmuş iyi bir sahne düzeni görülüyordu. Müziğin koreografiyle betimlenmesi, balenin görselliğiyle uyum sağlıyordu. Birbirinden farklı müzık türlerını programın akışı içerisinde bütünleştirmek de koreografın görevidir. Sahneye konuşu da aynı koreograf gerçekleştirmişse o zaman dansın söylemi ortaya çıkar. VıllaLobos'un "Aria"sı gibi, diger danslar da yoğunluk kazarnyordu. Sözgelimi, tt Mahler'in müziğiyle Üçlem"de dansla müziğin ayrışması olayını izledık. Tangonun uzünç, tutkulu duyarlılığını, Piazzolla'nın müziğinde aramamak olası mı? Mar Del Plata kentinde doğmuş olması, ltalyan ana ve babadan olması, Piazzolla'yı 'Porteno'ludan ayırt etmeyı olanaksız kılıyordu. Tango müziğinin tüm ayrıntıları vardı bu yapıtta Ne ki, tango müziğinde yaptığı yenılık olağanüstü güzellikteydi. Klasik müziğin olduğu denli modern müziğin de czgilerini duyumsuyor, tangonun vazgeçilmez bandoneon gibi yöresel bir çalgısının da bulunduğunu anımsıyoruz. Ne ki, bestecının değışıminin tangosunu "Tango Ballefde görebıliyordunuz. Kadıköy Halk Eğitim Merkezi'ndeki gösterimlenn ilgi gördüğünü belirtmeliyim. Çağdaş Bale Topluluğu sezonu Cem Ertekin'm. dört yeni koreografisiyle açtı TANGO BALLET Topluluk, Kadıköy Halk Eğitim Merkezi'nde Astor Piazzolla'nın 'Tango Ballet'iııde dans cdiyor. P Sanat Kültilr Antlka Dergisl 23. sayısına ulastı önetmen Peter Jackson, 'Yüzüklerin Efendisi! »,w üçlemesinin çekimlerinde çok zorlandıklannı, Tolkien'in kitabına sadık kalmak için çalıştıklannı ancak bazı bölümleri hiç koymayıp üstünde durulmayan bazı noktaları ise geliştirdiklerini söylüyor. Sanatta hayvan Kültür Servisi P Sanat Kültür Antika Dergisi'nin 23. sayısı çıktı. Mınyatürden seramiğe, desen ve resimdcn heykele, 'Sanatta Hayvan'a yer verilen dergının bu sayısında, ıslam sanatının uzmanlarından Esin Atd, yeryüzünün en eskı masallarından 'Kelilcile Dünne' üzerıne incelemesini, 13. 16. yüzyıllar arasının değişik kültürlerden minyaturlerı ıle sunuyor. Sanat tarihçısı Rüçhan Ank'ın 13. yüzyıl 'Selçuklu Doğa ve Masal Yaratıklan' konulu çahşmasının yeraldığı dergide, tnciEvincr tarafından resımlenen, Enis Batur'un 'Amatör Bir Gergedan Koleksiyoncusu Düşü' adlı yazısı da bulunuyor. Dergi ayrıca, Sanıi özeren'ın kedi desenleri eşliğindc, TomrislJyar'ın 'Kedi Duruşu'nu ve halkbıjım araştırnıacısı M. Sabri Koz'un Âşık Edebiyatımızın Hayvan Koşukları'nı okuyucuya sunuyor. P Dergısi'nın son sayısında, özellikle 13. yüzyıldan 19. yüzyıla değın uzanan döneme ılışkin ltalyan, Flaman ve lngihz resımleriyle, dünyanın en önemli Avrupa resım sanatı koleksıyonlarından birinin yer aldıgı National Gallery'nin geçen yıl yayımladığı 'Animals in Art' (Resım Sanatında Hayvanlar) adlı kitabından altı resim bulunuyor. P Dergisi bu sayısında ayrıca, National Gallery'dekı Pisanello sergısını, Sotheby's'ın 'İngiliz Av Resimleri' koleksıyonunu, TopkapıSarayı Müzesi'nın 'Saray Albümleri'ndeki Kuşları'nı ele alıyor. Arapçayazılmış 'Kitabazzardakafimarifet elhayl' adlı eserde bulunan on bir at resmı, Orhan Duru'nun yazısı eşlığınde sunuluyor La Fontainc Masalları'nı Orhan Veli, Nâzını Hikmet ve Sabahattin Eyuboğlu'nun çevirileri ve Chagall'ın resımleriyle susleyen P Sanat Kültür Antika, FeritEdgü'nün 'Fikrct MuaUa'nın Hayvanat Bahçesi yorumuyla 'Sanatta Hayvan' yolculuğunu noktalıyor. Orta Dünya 'nın gizemi Külfür Servisi J.R.R. Tolkien' in tüm dünyada yankı uyandıran ve yaklaşık 100 milyon satan romanından üç böliim halinde sinemaya uyarlanan 'Yüzükler Efendisi' serisinin ilk bölümü 'Yüzük Kardeşliği', 21 Aralık Cuma günü gösterıme gırdı. Peter Jackson'ın yönettığı fılmın başrollerinde Elijah \Vood, lan McKellen, Vıggo Mortensen, Sean Astin, Liv lyier, Christopher Lee, Cate Blanchett gibi güçlü ısımler rol alıyor. Fılmde olaylar Wood'un canlandırdığı ve sıhır ve geleneklerle dolu Orta Dünya'da mitolojık bir savaşta sıkışıp kalan başkahraman Frodo Baggıns'in çevresınde gelişiyor. Nefes kesen sahneler ve efektlerle izleyiciye yepyeni ve ınanıhr bir evren sunan film, fantezi tarzının kilometre taşlarından bıri olarak nıteleniyor ve 165 dakıka boyunca ızleyıciye Orta Dünya'ııın büyüsünü ve unııtulmaz mcdenıyetlerinı 'tnsanlar, Hobbitler, Elfler, Cüceler, Dev Troller ve Zalim Orklar' gıbı ilginç karakter saptamalanyla yaşatıyor. Yönetmen Jackson, Tolkien'in kitabını 1979'da 18 yaşındayken Ralph Bakshi'ye ait olan çızgı fılm versıyonunu gördükten sonra okumuş. "Çoketkilenmiştim. Kimsenin bu kitabuı canlı bir versiyonunu yapmaılıgını düşündüm. Aına filme çckmek de büyük riskti. O kadar çok nıalzemc vardı ki ve filmde büyük bir ihtimalle çoğu kaybolacak, anlablamayacakü. Filnıi özünden koparmamak, kelimenin tam anlamıyla yetkin bir profesyonellik gerektiriyordu. Ne diyebilirinı ki, zorlandık, çok zorlandık." Projenin üç filmden oluşması kesınleştırıldıkten sonra bütçe film başına 90 milyon dolar olarak belirlenmiş. Jackson 1008 sayfadan oluşan kıtabı çekimler boyunca tekrar tekrar okumuş. "Çok kalın bir kitapü. Ve üç fılnıin her biri 23 saat sürccckti. Büyük bir sorumluluğun altına girnıiştik. Amacunız lolkien'in eserine sadık kalmakb. Ama..." Bu zorlıı projenin her evresınde eşi Fran VValsh, arkadaşı ve oyun yazarı Philippia Boyens'la durmadan çalışan Jackson bu 'anıa'yı şöyle açıyor. "Ashndan uzaklaşmamak adına büyük çaba sarf ettik ama filmin (ümünüıı iyiliği ve doğal akışı için bazı şeyleri hiç işlemedik, anlatnıadık. Kitabı okuyanlar fark edecektir. Fa/Ja üstünde durulmanuş bazı noktalan ise geliştirdik. Örneğin Aragorn (Viggo Mortensen) ve Anven'in (Liv Tyler) yaşadıklan aşkı ön plana çıkardık. Bir diğer sorun ise öne çıkan bir 'kötü adamın' olmamasıydı. Kötü karakterler yok değildi fakat Hollywood usulü bir baş kötü adam yoktıı. Zekice bir çö/iimlc yüzüğü bir karakter haline getirdik. Yüzüğü çekerken çok yakın planlar kullanarak varhğının altını çizdik. Lady Galadriel'i oynayan Cate Blanchett ve Legolas'yı canlandıran Orlando Bloom.rollerineadapteolabilmek için Tolkien'in yaratüğı Elfçe diüni öğrendiler. Elfçe konuştuklaruu duymalıydınız, muhtesemdL" Fılmın ılgi çeken en önemli özelliklerınden bın de ortaya koyduğu olağanüstü rakanılardı kuşkusuz. Çekimlerine 1999'da başlanan film 274 günde tamamlandı. 21 kamera ve 5 stüdyo kullanıldı. Bazılan bir kasaba büyüklüğünde 350 değışık set kuruldu. 30 kilometre yol yapıldı. 330 araç kullanıldı. Filmde 22 başrol olmak üzere 2 büı kişi oynadı. Biryemekte 1440yumurtave 160 kg. et yendı. 48 bin değişik dekor ve malzeme yapıldı. Oyuncular çekımlerden önce aylarca kılıç kullanma, ok atma, ata bınme gibi dallarda ders aldı. Fılm 19 Arahk'ta dünyada 1 binsinemada bırden vızyona girdı. Kazvinî nin Acâib 'iil Mahlıikat kitabmdan NÜZHET Erman anısına düzenlenen 'Şiir Ödülü Törenı' yarın Ankara Devlet Resım ve ' Heykel Müzesi'nde yapılacak. Ödül törenınde şurlerın yanı sıra Ankara Devlet Klasik Türk Müzığı Korosu'nun konseri de dinlenebılecek. • DEVLET Tiyarrolan Opera ve Balesi Çalışanları Yardıınlaşına Vakfi'ndan (TOBAV) yapılan \a/ılı açıklaınada, doğru anlaşılan bir sanat kültürünü oluşturmak, tüm toplumsal yaşanun sorumluluğuna sahip, sanat duyariılığı gelişmiş kitleler yaratmak amacıyla 1981 yüında kurulan TOBAV'ın 20'ııci yılınm kutlandığı bUdirildi. gezilebilecek. (0 212 225 23 37) • CUMHURBAŞKANLIĞ1 Senfoni Orkcstrasfııııı (CSO) düzenlediği 'Yeni Yıl Konseri', lürkiye'ninöndegelen3 tenorunu buluşruruyor. Şef Christoph Campestrini'nin yönetiminde 27,28,29 Arahk'ta vcrilecek yeni yıl konserinde, tenor saııalçıları Şenol Iahnh, Ömer Yılma/ ve Ihsaıı Ekbcr, Verdi, Strauss, Bizet, Puccini gibi iinlü bestecilerin escrlerinden örnekler sunacaklar. • ADANA Devlet Tiyatrosu (ADT), sezonun yeni oyunlanndan 'Oyunun Oyunu' adlı komedının prova çahşmalanna başladı. Michael Frayn'ın yazdığı, Lale Eren'in çevirdiği, Zafer Kaya Okay'ın yönettiğı oyunun prömiyeri 22 Ocak'ta yapılacak. • GONİIL Ülkü & Ga/anfer Özcan Tiyatrosu, 2001 2002 sezonunda perşembe, cuma, cumartesi ve pazar günlcri 'Sürpriz' adlı oyunlannı Mecidiyeköy Efe Kültür Merke/i'ndc sahneliyorlar. • ÇEVİRİ Derneği, Prof. Dr. Aykut Kazancıgil'i çeviri alanında yapmış olduğu katkılar ve üstün nitelikli çevıriler dolayısıyla onursal üyelığe seçti. Prof. Dr. Aykut Kazancıgıl'e onur üyeliği plaketi, Balta Limanı Profesörler evınde 21 Aralık akşamı yapılan törenle verildi. • HOBl Sanat Oalerısı'nde 21 Arahk'ta başlayan Birsel Bosut Gürbüz resim sergisi, 15 Ocak tarihine kadar • NECATİ Tosuncr, 'Bir Tutkunun Dile Getirilme Biçimi', 'Güncş Giderken', 'Yalnı/Jıktan Devren Kiralık' adlı kitaplanndan sonra, şimdi de yeni romanı 'Bana Sen Söyle'yi bitirdi. Kitap, çok yakında Uoğan Kilap'lan çıkacak.