Katalog

SAYFA CUMHURİYET 6 KAS/M 2001 SALI BERIN NADI Gazetemiz imtiyaz sahibi Berin NadVyi yarın son yolculuğuna uğurluyoruz MirasıCumhıniyetoldu B erin Nadi için, yaşamını adadığı Cumhuriyet gazetesi bahçesinde yann saat 10.00'da bir tören düzenlenecek. Nadi daha sonra, Bebek Camii'nde kılınacak öğle namazının ardından, Edirnekapı Şehitliği'nde toprağa verilecek. Istanbul Haber Servisi - Ata- tiirk'ün kurdugu Türkıye Cumhu- riyeti'nden bir yaş küçük, Cum- huriyet Devrimi"yle anlamdaş ve özdeş olan, adını Atatürk'ün ver- diği Cumhunyet Gazetesi'nin Im- tiyaz Sahibi Berin Nadi'yi yann son yolculuğuna uğurhıyoruz. Na- di için, yaşamını adadığı Cum- huriyet gazetesi bahçesinde ya- nn saat 10.00'da bir tören düzen- lenecek. Nadi daha sonra, Bebek Camii'nde kınnacak öğle nama- zının ardından, Edirnekapı Şehit- liği'nde toprağa venlecek. Ünlü şairlerimizden Celal Sa- hirErozan'ın Jazı olan Benn Na- di, 1910 yılında Istanbul Gedik- paşa'da doğdu. "Halide EdıpTnku- cağma doğmuşum, kendigöbekadı olanRııkhtadınubanagöbekadı takmış" diyen Berin Nadi. tstan- buJ'un ışgaJ edildiği yıllara rast- layan çocukluğunda, büyük sı- lanh çektiğinı söylerdi. Cumhuriyef in ilanını hayal me- yal anımsayan Nadi. oturduğu so- kağın bayraklarla donatıldığını, Sultanahmet'te bayram havasının egemen olduğunu, feneralaylan- nın düzenJendiğini anlahrdı coş- kulu gözlerle. Baba evinde döne- min kültür adamlannın toplandı- ğını, okumayı, şair olan bü'yükan- nesüıden öğrendiğini vurgulardı. KlasHc müzlk zevKI Berin Nadi, *O zamanlar Snl- tanahmette ûç tane böyfe ev var- dL Biri Fuat Köprülü'nün, biri Ağaoğlu Ahmet Bey'in, biri de babamın evjydi" diye konuşur, bildiklerınin çoğunu bu evde öğ- rendiğini ifade ederdı. Küçük yaş- lardan itibaren Fransızca eğitimi alan, önce Fevziye Mektebı'ne, sonra biryıl Kandilli Lisesi'ne, ar- dından da iki yıl Saint Pulche- rie'ye devam etti. Dönemin ünlü müzısyenlerinden MesutCemfl'le evlendiğinde 17 yaşındaydı. Be- rin Nadi'nın ailesi bu evhliğe kar- şı çıkmışh ama o "Tamburi Ce- mil Bey çahyor esld plakta* dize- sindeki Tamburi Cemıl Bey'in gelini olmaktan çok mutluydu. Mesut Cemil ile birlikteyken hem Türk müziğınin, hem de kJasik müağin aslını öğrendiğini ve bu zevla ona borçlu olduğunu söy- leyen Nadi, bir diğer mutluluğu- nunda, "AtalûrkTetamşmak" ol- duğunu vurgular, "O'nun yaşa- dığı dönemde, 10 yıl başım dik olarakvaşaduır derdi. Berin Na- di, Atatürk"le ilgili anıiannı şöy- le anlatırdı: "Aatürk'ü üç kez gördüm. Ilk görüfümde çok küçüktüm. An- ttÇHWbidki Kendi ifadesiyle, "dostça bir anlaşma" ile, 9 yıl sonra Mesut Ce- mil ile yollannı ayıran Berin Na- di, 1944'te Nadir Nadi ile evlen- di. Artık, Y\ınus Nacü'nin geli- niydi. Viyana'da tanıştıktan 8 yıl sonra evlenen Nadi çiftinin izdi- vacında, her iki tarafin Mozartve Atatürk sevgisinın payı büyüktü. Cocugu Cumhurlyettl Benn Hanım'ınhıç çocuğu ol- madı, amatüm çocuklan kendi ço- cuğu gibi sevdi. Cumhuriyet ga- zetesini de, mırasını bırakacağı birçocuk gibı görürdü. Nadır Na- di'nin gazeteyüzünden canının sı- kıldığı anlarda, "Keşke şu gazete obnasaydı, galiba en büyük raki- bimbugazete* dedıği olurdu ama, çocuğunu hıç yalnız bırakmadı. Yaşamı boyunca Atatürk Ilkeleri ve Cumhuriyet De\rimi'ni reh- ber edinen Berin Nadi, aydınlan- maya inanırdı. Buriuvazinin ya- şantısına sadelık katması, sanat- çılan desteldemesi gerektiğini an- latırdı. BerinNadi. özellikle eşinin ölü- münden sonra, Cumhuriyetçiler- le el ele vererek, gazeteyi yaşat- mak için olağanüstü bir savaşım verdi. Cumhuriyet'le özdeşleşmiş isimlerin gazeteden kopmalany- la yaşanan sarsıntıda ve gazeteye dönmeleriyle noktalanan süreç- te. yol arkadaşlanna destek oldu. Gazetesinin, bağmısızhğım ko- ruyarak yaşaması için. tüm mal- varhğını, kurucu başkanı olduğu Cumhuriyet Vakfı'na bağışladı. Gazetenin kuruluş yıldönümle- rinde gerçekleştirilen törenlerde konuşan Berin Nadi. Cumhuri- yetçileri sevgiyle selamlar, "Bu ga- zete Atatürk'ün gazetesidir, bu yüzden hiç yaşlanmaz" diye ses- İenirdi. Magazln gazetesi olacağına kapansın' Cumhuriyet'ın ilkelennden ödün vermeyen Cumhuriyet ga- zetesinin yaşaması, inandığı yol- da yürümesi, Berin Nadi için ya- şamsal önemdeydi. Gazetesinin çizgisine ilişkin bir soruya, "Ma- k a r a Ç g ş tik. Gözteri lachertti. İkinci kez bir mebusunktzmındoğum günü toplanüsında gördüm. Afet Ha- mm'bgeML BenKılıç Ali 'nin ya- nına tıturmuşrum. Yanundan ge- çerken bana o günlerdehasta olan babamın sağhk durumunu sor- du. Kim olduğumu nereden biü- yonh, beni nereden taoıyordu, haynt etinistim. O büyük kurta- ncryıüçüncü defa Istanbul'da İs- tinyeiskeiesi'nin yanındaki birya- hdâ gördüm." Sartre'ın 'Kirli Eller'ini çevirmişti tstaabul Haber Servisi - Cum- hun-. dn önder kadınlanndan Be- rin Sai JeanPaulSartre'ın "Tör- ü EBef r kitabını Türkçeye çe\i- rerek Fürk okurunun önemli bir esere ılaşmasını sağlamıştı. Kıtep. tüm dünyada olduğu gi- bi ülkemizde de büyük bir ilgi görmiştü. Izlem Yayınlan tarafin- dan 1^5 yılında basılan kitabın önsczinde Sabahattin Eyuboğlu, KirL :11er"de en soyut düşünce- lerde :ile "güçlü bir vaşama so- hığu\; insan sıcakhğı'' bulundu- ğucur altını çiziyor. Eyuboğlu özeteşöyle diyor: "Kimij-azar- hr iaanhgın değişmez kaygdan Atatürk'ün gazetesiyaşlanmaz Berin Nadi, 1944'te Nadir Nadi ile evlendi. Bu evlilikte her iki tarafin Mozart ve Atatürk sevgisinin pajı büyükrü. Nadir Nadi öiene kadar biıükteükleri dev anı etti. Eşiyle çok gü- zel günler geçirdiğini belirten Berin Nadi, gazeteci eşinin cesur olması gerektiğini söyler- di. Berin Nadi, Cumhuriyet gazetesinin bağunsızbğını koruması için yoğun uğraş verdi Tüm maharuğmı, kurucu başkanı olduğu Cumhuriyet Vakn'na bağışladı. Ga- zetenin kuruluş yıldönümlerinde gerçekleştirilen törenlerde konuşan Berin Nadi, Cumhuriyetçüeri sevgijle selamlar, "Bu gazete Atatürk'ün gazetesidir, bu yüzden hiç yaşlanmaz" diye seslenirdi Her yerde Atatürk gençliğine güvendiğini söyleyen Berin Nadi, birçok kere çok sevdiği gazetesi için yargı önüne çıkö. smıterahederim" yanıtını vermiş- tı. Benn Nadi, her zaman Ata- türkçülere, Cumhuriyetçilere, Ku- vayı Milliyecilere güvenirdi. Ay- dmlanma şehitlerimizden Prof. Dr. Ahmet TanerKışJahnınöldü- rüldüğü gün. kendısine düşünce- lerini soran genç gazeteciye, "Ata- türk'ün gencjerine güv^niyorum" demişti. Nadir Nadi ile çok güzel yaşa- dığını ifade eden Berin Nadi, ga- zeteci eşinin "cesur obnaya mec- bur otduğunu" vurgular, yaşadı- ğı hayat icabı, cesur olduğımun al- tını çizerdi. "Hileliiflas vebunaiş- tirak" suçundan yargıç karşısına çıkarken de, "Terörle mücadele- de görev alanlan hedef göster- mek" suçundan yargılanırken de, Cumhuriyetçilere has olgunluğu- nu, Aydınlanma coşkusunu, bir Istanbul hanımefendisinin zerâfe- tıyle bütünleştirmişti. Berin Nadi, sorumluluklarla yaşama sevincinin sentezinde yaşadı Bayrağı en öndetaşıdı üzerinde durur, çoktan açümış yoOardaçamurabasmadan \ürür, herkesin ya da genişçe bir toplu- luğun saygısım, sevgisini kazanıp akademilerde ya da rahat köşele- rindeolguniaşıriar. Kimi yazariar- saçağlannda,çevTelerindeinsan- Ian tedirgin eden sorunların üs- rüne aülır. çamura batmakpaha- sına yeni yollar arar, yalnız düş- manlannı değU, dostiannı da kı- rarak sağa sola da yaranamaya- rak,ömürlerini çığır açmanın, bu >1izden de zaman zaman tek ba- şınakaimanın belah smavianiçm- degeçiririer. Jean Paul Sartre bu ikincüer arasmdadır." ŞÜKR4NS0NER Cumhuriyet yazarlannm, çalışanlannın, NadBrNadi'nin dostlannın gazeteden top- lu olarak aynhnak zorunda kaldıklan. ga- zetenin iflasa sürüklendiği günlerden bi- rinde Yeniköy'deki evinde koltuğa yığıl- mış, ellerine, yüzüne kolonya dökerek to- parlanmaya çalışıyordu. Geldiğimizi gö- rünce konuşmaya çalıştı. "Çok üzgünüm. Atatürk'ün, Yunus Nadi'nin se\gili Na- dir'in gazetesini koruyamadmı. Kendinü affetmiyorumJ' diyordu. Berin Nadi sonraki günlerde kendini affetti. Ne yapıp edip, Cumhuriyet'in ya- şatılması. bugünlere ulaşması için yol bul- du. İlhan Selçuk'un elinı kocaman bir ta- şın altına sokarak gazete\i ayakta tutma so- rumluluğunu yükledi. Cumhunyet Vak- fi'mn oluşumunu, gazetenin yazarlannın ve çahşanlarmm yeniden aynı çatı alnnda toplanmalannı sağladı. Sonraki yıllarda Türkiye'nin gidişine ilişkin çok karamsar olsa da Cumhuriyet'i ayakta görmenin keyfıni çıkardı. Türkiye'de siyaserin, ekonominin, med- yanm gidişinden söz açıldığında hep ko- nuşmasmı, "İyi ki Nadir bu günleri gör- medi" cümlesi ile noktalardı. İlhan Sel- çuk, Cumhuriyet'e ilişkin gelişmeler- den söz ederken ya da şaka yollu "Be- rin Hanım,beni arok bu işten azad edin " diye takıldığmda, "Çocuklar, ben yapa- bileceğimi yaptun. Elinıden fa/Jası gel- mez. Bundan sonrası sizin işiniz" diye sözü bağlardı. Berin Nadi, Cumhuriyet'in çok önemli • Cumhuriyet'in, devrimlerin, kültürün merkezi üç evde geçen yaşarmnda kazandığı değerlerle, Atatürk devrimlerini, Cumhuriyet'in kazanımlannı, Cumhuriyet gazetesinin yaşatılmasını her şeyin üstünde gördü. üç kültürevinde. Cumhuriyet değerleri, Ata- türk sevgisı, de\Tİmleri ile beslenmiş kim- liğini tüm da\TanışIanna yansıtırdı. As- lında çok az insanda olan yaşama coşku- su, keyifli. renkli yaşam tutkusu ile so- rumluluklann belirlediği da\Tanışlann çok özel bir sentezi vardı. Ayağa kalkabildiği, sokağa çıkabildiği süre içinde hep Cumhuri\et değerlerinde buluşanlann arasında olabihnek için na- sıl büyük çaba gösterdiğine tanık ohnam- zı ısterdim. Gazetenin yıldönümlerinde, öl- dürülen yazarlannm anma toplanhlannda, Yunus Nadi törenlerinde olabilmek ıçın günlerce hazırlanır. Cumhuriyet okurlan arasında olmaktan çok büyük bir haz alır- dı. Zaten bunlan yapamaz olduğunda da fazla yaşamak istemedi. "Benim, sevdBk- lerimin, Nadir'in vanına girme zamanım geldi''türünden cümlelerle bizleri ölümü- ne hazırlamak istedı. Yine de kişiliğinden gelen güçlü yaşa- ma sevinci galebe çalar, herkese kültür ve zekâ bınkıminın ürünü olan esprilerle ta- kıhnaktan geri duramazdı. Cok uzun yıl- lannı, en çok da Nadır Nadi sevgisini. Cumhuriyet değerleri algılamasını. aydın- lanmayı. ortak bir kültürü paylaştığı ilhan Selçuk ile atışmaya başladıklannda ıse sohbetin ke>fine doyum olmazdı. Bazen Fransızca, bazen dıv an, bazan çağdaş ede- biyattan şiirlerle bellek yanşmasına giri- lır, ahşmalar Nadır Nadi'nın yaşamına gir- miş olabilecek güzel kadınJara. ya da sev- gisinin derinliğine uzanabilirdi. Ev yoğunluklu yülarda, zamanının önem- li bölümünü geçirdiği \r eniköy'deki kol- tuğunun çe\Tesi. yatak odasımn duvarla- n. en se\ilen seçihniş resımlerle donatıl- mıştı. Nadir Nadi, o fotoğrafta Berin Na- di'ye mi, yoksa İlhan Selçuk'a mı daha se- vecen yaklaşmıştı? İşte dünyanm en gü- zel adamı Nadir Nadi, gözlerini ona çevir- miş bakıyor. Annesi, babası ile dünyanm en güzel çocuğu. Elbette bırlikte paylaşıl- mış güzelliklerden enstantaneler. Hüzün- lü, romantik. çok güzel bir genç kız. ba- basımn yeni eşini İaskanmış, düşler dün- yasına dalmış. Kışiliğınin tüm hınzır yan- İannı yansıtan bir başka tuvaletli poz. He- men yanında çok sevihniş, çok erken öl- müşgüzel insan, baba. Yunus Nadi 'nin, ka- ympedenn gelinıne kucak açışı unutula- bilır mı? Ya da oğlunun, kocasının hep ya- runda ohnuş, özverileri ile Cumhuriyet sa- \aşımımn görünmeyen destekçisi Nazime Nadi atlanabilir mi?.. Berin Nadi, son yıllarda en çok Cum- huriyet okurlannın Cumhuriyet'e sahip çıkmalan ile onurlandı. Onlara sevgisini, saygısını her davTamşı ile yansıtmaya ça- lıştı. Uğur Mumcu'nun \ıldönümü anma törenlerinden bırinde gıydiğım elbiseyi beğenmemiş, e\ ine döndükten sonra iş edinip, telefonla arayıp bütün sevecenliği ile azarlamayı unutmamıştı. Ahmet Taner Kışlah'mn ölümünün ardmdan bahçede toplandığımızda şıklık ve özenini bozma- mak için, soğuktan tir hr ritrediği halde üs- tüne bir şey vermemi kabul etmemişti. Hastalanmaması için bir süre sonra içeri- ye sokmaya çalıştığımda ise "Cumhuri- yet dostları burada, onlar bahçede durur- ken beniçerigirer nüyim" diye azarlamış- tı. Hem çok isteyip hem de hıç ıstemediği şey ise aym zamanda Cumhuriyet" in tarihi olan üç kültür evindeki yaşamı yansıtacak anılan yazmak. hiç değilse anlatmaktı. Doğrusu bu konuda hep tahrik eder. aynı zamanda da aynı ölçüde korkarak kaçar- dım. Bir dönemin tarih belgesi olabilecek anılan yazmaya kalkışmak, benim kültür, bilgi birikimimi aşan bir işti. Berin Hanım'ın, İlhan Selçuk'un taktığı adı ile Nadir Nadi'den "Yadigâr''ın. kaygısı ise güzel insanlan doğru ve olduklan gibi an- latamamaktı. "Anılar sansürsüz anlanhr. Bizim toplumsal kültürümüz onlaru o güzel insanlan, olduğu gibi anlayabilecek, bağnna basabilecek, büyuklüklerini kabul edebilecek düzeyde mi" diye bir soruyu kendi kendine yöneltirdi. Berin Nadi, yapabileceklerini yapmış insanlann huzuru içinde, hepsi de öbür dünyada olan sevdiklerine kavuşmayı çok istiyordu. Istediğı oldu...