Katalog

6 KASIM 2001 SALI CUMHURİYET SAYFA Jl/JvUl ı UİTİJ. / ekonomi(a cumhuriyet.com.tr 13 Satış yok, işyerleri ve mağazalar kapanıyor, üretim düştü, işsizlik had safhada, zamlar ise son sürat Her yer karanlık• Perakende sektöründe satışlar bir önceki yıla göre yüzde 60 düştü, beyaz eşyada yüzde 46'lık bir düşüş yaşanırken otomotiv sektöründe iç pazar yüzde 72 daraldı. Yıllık enflasyon toptan eşyada yüzde 81 arttı. Özel sektör ücretlere zam yapmazken asgari ücret sadece 123 milyon liraya çıktı. Ekononıi Servisi - Ekono- mik durgunluğun ulaştığı nokta halkı karamsarhğa ve umutsuzluğun koyu karanlı- ğına ıttı. Yılbaşından bugü- ne bir milyon kişinin işini kaybettığı Türkıye'de iç pi- yasada yaprak kımıldamaz- ken her gün yeni bir zam ha- beri gelıyor. Enflasyon oran- ]amun beklenenin çok üze- rinde çıkması ve çekirdek enflasyonun ayhk 7.6 ora- nında artması, piyasadaki durgunJuğa karşın enflasyo- nun bir süre daha yükselme eğilımi göstereceğinı kesin- leşfırdı. Maliyetlerin sürekJı yük- selmesine karşm. çalışanla- nn gelirlerinde yaşanan ka- yıp, herrürlü tüketimin azal- masına yol açtı. Perakende sektöründe satışlar bir önce- ki yıla göre yüzde 60 düştü, beyaz eşyada yüzde 46'lık bir düşüş yaşanırken otomo- tiv sektöründe iç pazar yüz- de 75 daraldı. Tüm bu daralmaya karşın yıllık enflasyon toptan eşya- da yüzde 81 arttı. Pek çok özel kurum ve kuruluş çalı- şanlann ücretlenne zam yap- mazken asgari ücret sadece 123 milyon liraya çıktı. Temel gıda bile el yakü Esas olarak maliyet kay- naklı olarak artan enflasyon oranlan büyük ve uzun bir süre daha devam edecek ka- ranlık günlerin habercisi ol- du. Ekim ayı tüketıci fiyat endeksine göre en fazla artış gıda, tütün ve içkı grubunda yaşandı. Temel gıda, bir ön- ceki aya göre yüzde 11.8 oranında arttı. Ekmeklik un ve ekmek fi- yatlannda yaşanan yıllık yüzde 150'lik zamlann so- nucu. piyasa fiyatının yansı- na satılan Halk Ekmek kulü- belenrun önünde. en ıyı ıh- timalle iki saat içinde ekmek alınabilen uzun kuyruklar oluştu. Modern perakendecilik sektörü bile durgunluğun en çok yaşandığı alanJann ara- sında yer aldı. Retailvision Perekandecilık Genel Mü- dürü ve Alışvenş Derneği Genel Sekreten Şükrii As- lanyürek, perakende sektö- rünün yüzde 60 düzeyinde gerilediğıni söyledı. Mai PAZARA BtLE RAĞBET YOK - Dar gefirK vatandaşın rağbet ettiği pazar yerieri bile arük eskisi kadar caıüı değü İnsanlar bakıvor,fivatsonıyor, ama saön aJan fazla olmuyor. gruplanna göre bu oranın ar- tacağı ya da azalabileceğine dikkat çeken Aslanyürek. perakendeciliğin en parlak dönemini yaşadığı 1997 yı- hnın yüzde 40'ı kadar satış yapılabildiğini vurguladı. Yatınm giderlerinin art- masının, maliyet enflasyo- nunun ve stok külfetinin pe- rakendecıleri çok zor du- rumda bıraktığını anlatan Aslanyürek, artan maliyetle- re karşın tüketicinın gelirle- rinın artmamasından ötürü satışlann fazlasıyla düştügu- nü belirttı. İç pazarda büyük bir da- ralma yaşayan otomotiv sek- töründe üretim bir önceki yı- lın aynı dönemine göre ocak- eylül arahğında yüzde 33 dü- şerken, iç pazara yönelik üretim de yüzde 75 azaldı. Otomobil üretimi yüzde 37azalarakl40bın 184bın olarak gerçekleşirken aynı dönemyapılan 1 lObindola- yındakı otomobil ıhracatı. üretimin kısmen de olsa de- vamını sağladı. Hemen hemen tüm üreti- ciler yılın çeşitli dönemlerin- de üretime ara vermek zo- runda kaldı. İç pazar ıçin 29 bin 540 otomobil üretıldı. Otomotiv sanayınde kurulu kapasıtey- le günde 2 bin 300 araba üretmek mümkün, yani 9 ay- lıkiçtalepiçinyalnız 12 gün çalışmak yeterlı. Tekstılde yerli üretim dur- ma noktasına gelırken, hazır giyim ıhracatla da olsa ayak- ta durmaya çalıştı. İç pazarın en çok daraldı- ğı alanlardan bın de beyaz eşya oldu. Ertelenebilir ge- reksinimlerın başında gelen beyaz eşya sektöründe satış- lar geçen yılın aynı dönemi- ne göre 9 ayda yüzde 46 ora- nında düştü. İş Bankası Kredi imzalandı LONDRA (AA) - Tür- kiye İş Bankası, Ameri- ka, A\Tupa ve Japon- ya'da, toplam 43 banka- nın katıldığı sendikasyon tarafindan sağlanan 350 milyon dolarlık krediye, Londra'da yapılan tören- leimzakoydu. Londra'da düzenlenen törende. Iş Bankası Genel Müdürü Ersin Özincenın yanın- da, banka yöneticilerinın büyük bir kısmı hazır bu- lundu. Genel Müdür Özince, Türk bankalan- nın, bütün piyasa olum- suzluklanna karşın ulus- lararası alanda hâlâ bü- yük bir borçlanma kapa- sitesine sahip olduklannı anımsattı. Özince, "İç ve dış pivasalardaki olum- suzluklara rağmen ban- kamızuı bu miktar ve fi- yattaki bir sendikasyon kredisini alması başan- dır" dedi. Dünya ticaretî ÇinDTÖ'ye giriyor Ekononıi Servisi - Çin "ın Dünya TıcaretÖr- günTne (DTÖ) girmek için verdiği 15 yılhk mü- cadele nihayet mutlu sonla noktalanıyor. An- cak Çin'in, üyeliğin ar- dından hem eşi görülme- mış bir rekabete sahne olacağı hem de yapılma- sı gereken reforrnlann yaratacağı zorlu bir dö- neme gireceği kaydedili- yor. DTÖ'nün '9 Ka- sım'da Katar'da yapacağı yıllık toplantıda üyeliği kesinleşecek olan Çin'de üreticilerin kaygılan da kendini göstermeye baş- ladı. Yerli otomobil üre- ricileri, şu anda yüzde 100'e yakın olan gümrük vergılerinin yüzde 25'le- re inmesiyle ithal otomo- bıllerin yarattığı rekabe- tin büyüyeceğinı kayde- derlerken "Ürûnlerimi- an kalitesini sınama ve vükseltme dönemine gi- rivoruz" dediler. TEK UMUT tHRACAT 60 milyar hayaldeğil Hemen her alanda üretimin azaldığı, piyasanın durgunlaştığı ve işsızliğın arttığı Türkiye'de tek olumJu gelişme ihracat. Yıl sonu içın konulan 30 mil- yar dolarlık ihracat hedefi ekim ayında gerçekleşti. Otomotiv, beyaz eşya ve teksril, dışsatımda yüz güldüren sek- törler oldu. Ekim ayında dışsanm gelir- leri 30 milyar 500 milyon dolan geçti. îç dinamiklerin 2-3 yıl daha durgun gideceğının görüldüğünü söyleyen Türkıye Ihracatçılar Meclisi Başkanı OğuzSaüa, ihracata dönük üretim yap- manın öneminin artık çok iyi anlaşıl- ması gerektiğini dile getirdi. Dışsatı- mın koşullarının iyileştınlmesi duru- munda ihracat gelirlerinin önümüzde- ki yıl en az yüzde 30-40 oranında arta- cağını söyleyen Satıcı, ıki yıl içinde de iki katına çıkabileceğini ilen sürdü. "60 mihar dolarbk ihracat geiiri haval de- ğfl" dijen Satıcı'ya göre, var olan ima- lat sanayii gerekli üretımı yapmak için her şeye sahip. îhracatın en çok arttığı sektörlenn başında ge!en otomotı\de, Uludağ Ihracatçı Birlıkleri'nin verile- rine göre, otomotiv yan sanayii sektör ihracatı ocak-eylül döneminde 2000 yı- lının ilk 9 ayına göre yüzde 49 arttı. El- de edilen gelir ise 2 milyar 252 milyon 881 bin dolar oldu.Dışsatımın arttığı bir diğer sektör de beyaz eşya. Beyaz eşya ıhracan da geçen yılın aynı döne- mine göre yüzde 15-20 oranında arttı. Tekstilde dışsahm artışı da yüzde 10. İNGİLTERE 240 milyon $ dondunjidu Bunun bır bolümü doğrudan Taleban rejimınin açık hesaplannda. Afganıstan Tanmsal Gelişme Bankası adına Barclays Bank'm hesaplannda bulunuyor Afgan Havayolu şırketının Cıtybank'takı hesapları da donduaılmuş durumda ALMANYA 214 banka hesabında bulunan 10 mılyon $ dondumldu FRANSA Fransa'da tinans kurumlannda toplam 9 7 milyon $ bloke edümış dunımda. Bu meblağnm yanandan çoğu A/ganıstan Merkez Bankaa adına Credıt Agncole Indosuez Bankası'nda 3 hesapta bulunuyor PORTEKJZ La Caıxa Geral de Deposıtos, terönst eylemlere destek sağladığından şupnetefidığı kışdere art 4 nesabı dondurdu ABO LUKSEMBURG 6 banka hesabı donduruldu. ROMANYA FBI ve Interpol Romanya'dakı rneslektaşlanndan. sayılan 10'a ulaşan firmalan yakından ızlemölenm ıstedı. Utame bin Ladmln 1996*0» Sudan'daki fmamal taynaMn. UtamebinLa&i 4HHİ WadiAJ-AOIQ (Sudan) •40 milyon $ Isviçre Adalet Bakanlığı tarafindan MokeedilcS. •Islami hareket hesabında kara para akladığından kuşkulanılan Nada Management ve ex-AI Taqwa Management şırketlen yakın ızlemeye alındı. Yeslam bın Ladin'm Isviçre'deki firmalan: yn Ladm ır üvey kardepennden tnri) • t*ıL«tnGrubu •• Hirrah Contracting Co. (Sudan) •• Taba Investment Co.Ud. (Sudan) - Ladin Intematıofial (Sudan) •• Gum Arabic Co.Ltd. (Sudan) A/ Tbemar Al Mubaraka (Sudan) ••AlOudarat (Sudan) ••AINurHoneyfYemen) . , (SudanJ Suodi Yatmcn A.Ş. (SICO) (Cenevre - Isviçre) Islay , HoMing FalkenLtd. T r a p n * Cofp. NV SlCOCuracao ıSeyman Adatan) {Anüller} 'Anbller, Ressul Wood HokJing Ltd. (Londra - Ingıltem) Globe Admınıstratıor Ltd. (Mefkezı Londra) Falcon Capıta) Managemert Ltd fMeriıezı Londra) Faıcon Caprtal Nomınees Ltd. fMerkea Londra) Falcon Propertıes Ltd (Bahama Aûalanı Türkıye Rock UK Ltd (Mefkezı Londra) ^ Safron Advtsors UK Ltd. (Merkezi Londra) Koktendıncı Islamı kaynakla'a aktardığı savıyla 260 milyon $ tutannda txr meblağ donduridu 2O01ydmda Usamebmladft ıle bu kurumlar araandaki bağiantron sürdüğûnedar bırçokkuşlaı tıulunuyof. 7997 den ben Usame bm Ladtr m klarri terör ağlanna fin&Tsmamnm anavapts, Faısal Isfamıc Bank (Sudanı Islamıc Investmsnt Co. of the Gulf (Bahreyn) Ulustararası islan.n Suudı fînânsrnaninın anayapısı DarAmMaal Al isJami (DMI) (Coıntnn / UGANDA Usame bin Ladin ıle bağlantısı olan Taba Investment'ın kardeş şırketlen ıncetemeye alındı. Tadamaon tslamic Bank ISudan) NatıonalCc <or Devetopment anoTrade (Sudan) Afrika Bankalan: ABD 'lı yetkilıler özellikle Sudan ve Kenya 'dakı finans mertezlerinın kenöıleh ile ışbirtığıne sıcak bakmadığmı belırtryortar. ) Dondunılan hesaplar (+) Inceleme sûrûyor Teröre aktanlan kaynağın yasal ekonomiye entegre olması mücadeleyi zorlaştınyor Kara paraya yakm taldpEkonomi Servisi - Terörün kara parasma karşı sürek avı başladı. Avın sınırlan yok. Suudi asıllı terörist milyarder Lsame bin Ladin ve örgürü El-Kaide ile bağlantıh olduğu tahmin edilen banka hesaplanna el konulurken İslami teröre kaynak aktanldığından şüphelenilen şırketler ıçin yakın takip başlatıldı. Ancak sürek a%mın istenildiği ölçüde başanlı olamadığı \Tirgulaniyor. Konuyu geniş bir biçimde ele alan Le Monde gazetesi 11 Eylül saldrnlanrun ardından geçen süre içinde 10'u aşkın ülkede banka hesaplannda toplam 555 milyon dolar tutarmdaki bir meblağın dondurulduğunu yazdı. Yerinde sayan sürek avının önündeki en büyük engel kara paranın yasal ekonominüı içine bürünüyle entegre olması. OfT-shore bankacılık sistemi, vergi cennetleri kara paranın transferinde en çok kullanılan alanlar. Ancak para transferi bir seferde 1000 dolan aşmayacak şekilde gerçekleştirildiği için bankalann ve uzmanJann dikkatini çekmiyor. Basit bir bomba imal etmek için birkaç yüz dolar, ikiz kulelen , tahrip edebilecek güce sahip bomba yapımı için 200 bin dolar. şarbon imal ermek için 500 bin dolar gerektiği göz önünde turulacak olursa teröre aktanlan parayı kontrol altma ahnak oldukça zor görünüyor. 11 Eylül 'den sonra incelemeye alınan listeler arasmda insani yardım kuruluşlan, Islami örgütlerin yanı sıra ekmek fabrikalan (Hamati Sweet Bakeries) ve bal ticareti ile uğraşan şirketler de (Al- Nur Honey Center) bulunuyor. Terorizmin mali kaynak elde edebılmek için oluşturduğu teknikler havale gibi öyle basit bir mantüda yapılıyor ki kimi zaman finans uzmanlannı bile hayrete düşürüyor. KDV'ye 2 ayhk indirim ANKARA (CumhuıtyetBürosu) - Beyaz eşya, 1600 cc'nin altmdaki otomobiller, elektrikli ev aletleri, radyo, televizyon, şofben gibi eşyalarda 2 ayük süreyle KDV'nin yüzde 26'dan yüzde 18'e indirilmesini öngören kararname, Bakanlar Ku- rulu'nun imzasına açıldı. Bugünkü Resmi Gaze- te'de yayımlanması beklenen kararnamede, KDV'nin yüzde 26 olarak uygulandığı tüm ürün- ]er indirim kapsamına alınmayarak lüks tükerim mallan dışanda bırakıldı. Ancak KDV indirimi- nin yüzde 18'lik yerine yüzde 26'lık ürünlere uy- gulanacak obnasınm, ekonomide canlanmadan çok bazı şirketlerin ellerindeki stoklann azaltıl- masına hizmet edeceğine dikkat çekiliyor. Mali- ye BakanlığYndan dün yapılan açıklamada, eko- nomide belli kesimlerde oluşan aşın stoklan azaltmak amacıyla KDV'si yüzde 26 olan mad- delerin bazılannda2001 yıhiaınsonunakadar, sı- nırlı olmak üzere yüzde 18'lik orana gidileceği bildirildi. Açıklamada, "Bu düzenleme, uvguJa- nıadaki olumhı gelişme nedeniyle, 2001 yıh bfitçe gelir hedeflerinde sapma yaratmayacak" denildı. KDV'de 8 puanlık indirimin yapılacağı kalemler şöyle: "Klinıa cihazian, beyaz eşya (buzdolabu çamaşırv«bulaşıknıakinesi^bi),şorbenjer-terrno- afonlar vh, elektrikli müzik alet ve ekipmanlan, radyolar, tekvizyon ve videolar, 1600 cc'nin altm- da nıotor gücü olan binekotomobiller, motosiklet- ler, traş maldneleri, manikür, pedikür takunlan, elektrikli su ısrtıcılan, elekrrikli soba ve ızgara, miksergibimutfakeşyalan,videobandan,CD'kr, kabloiu televizvon ruzmederi." İŞÇMN EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Öteki Türkiye'den Herkese öneririm. Olup bitenleri algılayabil- mek, sosyal, siyasal, ekonomik gidiş, yaşamı- mız üzenne düşünebilmek, önümüzü görebil- mek, önceliklerimizi belirleyebilmek için ne ya- pıp edip arada bir ülkemizi öteki Türkiye'den gözlemleyebilmenin bir yolunu bulmalıyız. Çok sınırlı olanaklar, boş zamanlarda nefes almak varken, bulunduğumuz kentlerin varoş- larına dalabilmek ya da Türkiye'nin en yoksul, en yoksun, en sorunlu bölgelerine gitmeyi seç- mek çok akılcı gelmeyebilir. iç karartıcı gerçek- lerle karşılaşmaktansa, başımızı devekuşu gi- bi kuma gömmüş olarak yaşamayı seçmek, sonra da her konuda ahkâm kesmek kolaycı da olabilir. Ama bu ülkede hâlâ yükselen değerle- re teslim olmamak için direnen, özveri ile bir şeyler yapmaya çalışan. "Ne işeyararki?" de- meden, ığne ile kuyu kazar gibi çalışan insan- lar var. İyi ki varlar. Hâlâ bir şeyler yapılabiliyor, bir şeyler korunabiliyorsa, onların yüz suyu hürme- tine oluyor. Çağdaş Yaşamı Destekleme Der- negi ile Idil Kaymakamlığı'nın ortaklaşa düzen- ledikleri 4. "Bizim Idil" Şenliği'nde bir avuç in- sanın ne kadar da çok özveri ile, yaptıklarıyla umut oluşturduklarına tanıklık ertim. Elinden tutulduğu için eğitimini sürdürebilen Idilli kız öğrenciler, mikrofonu eline aldıkların- da eğitimini tamamlayıp meslek sahibi olaca- ğından söze giriyorlar. Anneleri gibi çocuk yaş- ta evlendirilip sınırsız sayıda çocuk doğurma- ya mahkûm olmaya, baba ıle başlayıp erkek kardeş, koca ile surecek dayağa karşı çıkıyor- lar. Onları, kucağınazorsığan, yürürken düşür- memek için tökezleyen kardeşini bakmak so- rumluluğunu üstlenmiş çocuk analar, hiçbir şey anlamadan dinliyorlar. Oyun çağındaoyun oy- nayabılmek, gülebilmek haklarından söz edil- mesini, gülemeyen, anlamayan bakışlarla, ama bir kalabalığın içinde olmayı bile büyük bir eğence gibi algılayarak, bir o kadar da ciddi ba- kışlarla izliyorlar. Şırnak Valiliği ölçeğinde, Cizre'de, Idil'de, di- ğer ilçelerde suyun götürülebilmesi, yörenin öl- çeklerinde inanılmazı gerçekleştirmek gibi bir şey. Zaten bu yılki şenliğin konusu "Suyaşam- dır" olarak seçılmiş. 4-5 yıl öncesine kadar bü- tün pisliklerin aktığı doğal su kaynaklarının ev- lere kovalarla taşınarak kullanıldığı süreçten kurtulma çabası var. Yörede çok yaygın bula- şıcı hastalıklardan bir ölçüde kurtulunması da böylece düşlenıyor. Ama hâlâ sokakta karşılaştığ/nız üstü başı dökulen bütün çocuklarda, mikroplardan, bağırsak solucanlarından kaynaklanan yaralar var. Hastalığın her türü kol geziyor. Kadınlar kendi deyimleri ile "Allah'm verdiği kadar" or- talaması 10'la sayılan çocuk doğuruyor. Elbet- te hepsine birden bakamadıkları için, birkaç yaş büyük kızlar kardeşlerinın bakımını payla- şıyor. Nasıl bakıldıkları ise sokaklardaki çocuk görüntüleri ile ortada. Okullaşma çabası ciddi boyutlarda olsa da hâlâ okula gidemeyen, gönderilmeyen, okul- dan yarıda alınan o kadar çok çocuk, hele de kız çocuğu var ki... Yoksulluk, yoksunluk algı- lama ölçülerimizin çok üstünde. İş yok. özel sektör ortalıkta yok. Hayvancılık tükenmiş, ta- rım çok cılız.. Ailelerin gelir düzeyi, yaşam bi- çimlerinden söz etmemek en iyisi. Elbette böy- lesi bir ortamda bulunabilen bölük börçük iş- lerde akıl almaz bir ucuz emek sömürüsü ge- çerli. Sorunlar yumağına boğulmuş Türkiye'de si- yaset, ayrıca çok zorlu bir Güneydoğu sorunu- na sırtını tümden çevirmiş gözüküyor. Kendi derdindeki sermayenin umuru bile değil. Her şey çok sınırlı kaynaklarla iş yapmaya çalışan vicdanlı bürokratlar/n yapacakları ıle gönüllü kuruluşlar, insanların yapacaklarına kalmış. öy- le olunca da siz, bir bir sayılan Idilli çocukların, kızların eğitimine kucak açtığınızda, özveri ile hasta iyleştirmeye, insanlara yardım etmeye çalıştığınızda, arkadan yüzlercesi "Ben de va- rım" demeye çalışırcasına sokaklarda kol ge- ziyor. Ülke ölçeğinde planlı, ülke kaynaklarının bütünlüğü çok doğru kullanılarak çözüm üret- me zorunluiuğu bütun çıplaklığı ile ortaya çıkı- yor. Türkiye için barış, ekonomik kurtuluş, çözüm reçeteleri üretilirken, yaşamın birde Idil koşul- larından görülüp değerlendirilmesi birzorunlu- luk olarak karşımıza çıkıyor. Özîlhan: Eğftim önemJi sorun • ADAPAZARI (AA) - TÜSIAD Yönetım Kurulu Başkanı Tuncay Özilhan, özel sektör olarak eğitimin Türkiye'nin öncelikli sorunlanndan biri olduğuna inandıklannı söyledi. Coca Cola tarafindan yaptınlan Sakarja Meslek Yüksekokulu'nun açılışında konuşan Ozilhan, "Bız özel sektör olarak bir yandan akademik çalışmalarla, öte yandan bugünkü örnekte olduğu gibi fonksiyonel katkılarla sorunun çözümünde pay sahibi olmaya çalışacağız" dedi. Asya enformasyonla büyüyecek • HONG-KONG (AA) - Dünyadaki genel yava^lamaya karşın. Asya ekonomileri gelecektekı büyümelerinde enformasyon teknolojisine önem verecek. Japonya, Güney Kore, Çin, Hong-Kong, Singapur, Malezya ve Hindistan'rn iletişim bakanlannın Asya Enformasyon Teknolojisi (IT) Konferansı'nda, Asya"nın yedi ülkesinin politikalannm, IT ile alakah ınsan kaynaklan, e-ticaret, IT güvenliği ile IT ürünlerinin Asya genelinde dağıtımı alanlannda elverişli iş ortamı temin edilecek şekilde yönlendiriunesi karan alındı. 'A400M'nin iipetimi başlıyor • ANKARA(AA) - Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ'nin de aralannda bulunduğu 8 ülkenin havacılık şirketlerinin üretiminde yer alacağı, geleceğin büyük nakliye uçağı 'A400M' modeli projesinin kontrat anlaşması, 16 Kasım'da imzalanacak. Başlangıçta 225 adet üretilecek olan uçaklardan 26'sı Türkiye'ye verilecek.