Katalog

CUMHURİYET 6 KASIM 2001 SALI L4 J V U L J J . U.tV kuttur@cumhuriyet.com.tr TİYATRO DÜNYASINDAN DİKMEN GÜRÜN Anlatılann ardındaki anlatılar"•Bu topraklarda anJaü geleneği çağlar boyu insanlan bir araya ge- tirmiş ve anlaücılar sanki sözel bir internetağıkunnıışlar. Türkiye'de anJatı geleneği Ue bulusmak saltbi- limsd bir araşûrma değiL, aynı za- manda romantik bir serüven de." 2 7 Ekim tanhJı Cumhuriyet ga- zetesüıin arka sayfasında yer alan birhaber belki de herkesten çok be- nim dikkatimi çekti. "AmerikaH- lar ZVasreddin Hoca'vı tngilizce Okuyor" başlıklı yazı VVarren ve Barbara YValkerçifbnin Texas Tech. Üniversitesi'nde kurmuş oldukla- n Türk Anlatı Geleneği Arşivi'ne (ATON-Archive of Turkish Oral Narrative) de kısaca değiniyordu. Bu haber benı 1963 'lere götürdü. Walker'larla ılk taruştığım günle- re. Ne güzel kı ilişkimiz hiç kop- madı. Bu >ıl 80. yaşlanna giren, Türkiye'ye ilkgeldikJen 1961 'den bu yana heyecan, enerjı, tutku ve disiplınlerinde bir azalma olma- yan bu ıJci akademisyenın çalış- malanndan bugüne kadar söz et- medim. Çünkü, VValker'lann has- sas ve adeta sınırsız bir alanda tı- tizlikle yoğunlaşarak ortaya koy- duklan eserlerini, Texas Tech. Üni- versitesi'ndeki arşivlerinin içeri- ğini, bojutlannı (ATON'un bu alan- da dünyanın en zengin arşivlerin- den biri olduğu söyleniyor) Türkı- ye'de onlarla aynı zemini payla- şanlann incelemelerini, irdeleme- lerini bekledim. Lzunbir bekleyiş oldu bu... • • • 1963'te Amerika'ya, Iowa'yagit- tiğim zaman büyük bir şans eserı yo- lum aynı üniversıtede hoca olan Walker çiftiyle kesişti. 1970'lerde, yüksek lisans nedeniyle birkez da- ha Amerika'ya gittim. Yine onlar- la aynı kente ve yıllannı verdikleri ayru ünıversiteye, Texas Tech.'e... Her iki dönemde de Walker ailesi- nın bir bireyi gibiydim. Bu neden- le çahşmalannı yakından izkme olanağına sahıptim. Onlarla birlik- te halk hikâyeleri dünyasına girip çıkıyor. bazen yaptıklan işin bir ucundan tutarak koskoca denizle- rinde küçiicük bir damla oluyor- dum. Walker'lar pek çok kez Tür- kiye'ye geldiler, topladıklan anla- tılara yenilerinı katmak ve bu alan- da araştırmacılara zengin olanaklar sağlayacak değerlı arşıvlerinı daha da genişletmek ıçin. Bugün, Texas Tech. Üniversitesi - Türk Anlatı Geleneği Arşivi'nde (ATON) VValker'lar tarafindan Ana- dolu'nun çeşitli yörelerinden top- lanmış, çeşitli ağızlardan dinlen- miş üç binin üstünde anlatı yer alı- yor. Bu anlatılann İngilizceye çev- rilmiş olan bölümü ise şimdilik yetmiş cildi aşmış durumda. ' Prof. Warren VValker' ın 1961 'de Ankara Üniversitesi'ne gelmesiy- le birlikte çiftin bu alanda çalışma- lan da başlıyor. Rektörlüğün yaru sıra pek çok öğretim üyesi ve özel- likle fngiliz Edebiyatı Kürsü- sü'nden Prof Hamit Derefi ve Prof. Irfan Şahinbaş. Tarih-Coğrafya Kürsüsü'nden Prof. FarukSümer, Ernoloji Kürsüsü'nden Prof. Or- han Aapayamh VVarren VValkerın andığı isirnlerarasında. VValker'lar îngıliz Edebiyatı Kürsüsü'nden Prof. Dr. Ahmet Uysal'la Orta Ana- dolu'yu adım adım geziyorlar. Yıl- lar içinde bu çalışmalar Karadeniz yöresinden Doğu Anadolu'ya, Ege kıyılanna kadaryayılıyor. Köymey- danlanndan kasaba pazarlanna. çeş- me başlanndan tarlalara, hapısha- nelerden evlere gidilerek toplanan anlatılar Prof. VValker'uı deyişiyle "anlatılann ardındaki anlatdan" oluşturuyor. VValker bu konuda "Profesyonel olarakamaçfarkfa an- latı örnekleriyle buluşmaknr. ama kişisel tatmin bu amacın ötesinde yaşanır. Rastlanüsal olaylar ve zarif buhışmalar beklenenden daha bü- yük sonuçlara yol açar. İşte o zaman bir sinerji oluşur" diyor. 1966 da Harv ard University Press tarafindan basılan "Türkiye'de Yasayan Anla- üJar" (VVarren VValker-Ahmet Uy- sal) bu bağlamda yayımlanan ilk kitabı VValkerın. Bunu diğeryapıt- lar izlıyor. Bu arada, "Köroğta", "Çocuklar tçin Türk Halk Hikâye- leri Hazinesr, "Türk AnJaü Sana- ü" (1993'te Kültür Bakanlığrnın da katkısı olmuş bu kitabın basımı- na) uzmanlık alanlanndan biri de ço- cuk edebiyatı olan Barbara VVal- ker'ın bugüne kadar çıkan kitapla- nndan sadece birkaçı. Yazar, şu sı- ralarda çocuk kitaplanna yönelik yaptıgı ön çalışmalan, yazunlan, notlan, karalamalan Miımesota Üni- versitesi Kerlan Koleksıyonu'na ba- ğışlama hazu"lıklan içinde. VVarren VValker "Türkiye'nintu- ristik cazibesinin alünda araşüran ve sorguiayan akia seslenen sonsuz birldiltürzenginliğiyatryor'' diyor. "Bu topraklardan gelip geçenler genlerinL düşlerini,yaşam feisefele- rini bırakmışlar geride. Sanat,tarih, edebiyat ve felsefe bu zengin geç- mişle beslenirken anlau geleneği de halk arasından nskırarak çağlan birbiriyle bulusturuyor.'' J /'Some Tales Behind the / by Warren S. Walker •-•Z^~-r- Occasionaf Papers: 3 Archive of Turbish Oral Narrative Texas Tech University 2000 Texas Tech. Üniversitesi - Türk Anlaö Geleneği ArşHi'nde (ATO.N') VValker'lar tara- findan Anadolu'nun çeşitli yörelerinden toplanmış üç binin üstünde anlab \er afayor. Trio Mrio'nun konseri 9Kasun'daRox\'de. caz Kültür Servisi -Roxy'de cazlı günler kasım ayında da devam ediyor. Bugün Rosy Jazz'da Ercüment Ateş (gitar). Cem.\ksel(da\aıl), Mahnıut Yalay (kontrbas) ve SibelKöse'den(vokal) oluşan Sibel Köse ve Arkadaşlan yer alıyor. 1987 yılından bu yana uluslararası birçok festivale katılan Sıbel Köse, Polonyanın Zamosc kentinde düzenlenmiş olan Lluslararası Caz VokaKstleri yanşmasında birincilik ödülü aldı. Jarek Smietana, Sh'de Hampton, Jean-Loup Lonnon gıbi sanatçılarla birlikte projekrde yer aldı. 7 Kasım'da Roxy'nin 8. doğurr, günü nedeniyle Advocado (Bas), TîD Sanm (Keyboard sampler), Boris Meinhokl (Gitar, sampler). JJ*. Efkelnıann (Drums), Turgay Ayaydmlı'dan |Sax) oluşan Turgay Ayavdınb and Oriental Ambient Electro Sound dinlenebilir. 8 Kasım da 'DejaParty' adlı Galatasaray ÜnhBratesi İşletme KuJübü Partist 9 Kasım Cuma günü Roxy de Cıuna. 10 Kasımda ise Funky Saturday yer alıyor. 13 Kasun'da Raxy Jazz'da Sarp Mağden IGitar) AlpErsönmez (Bas), Vblkan Öktemden (Davul) oluşan Trio \Irio dinlenebilir. 1997 yılında Çağiavan Yıldız. VblkanÖktem ve Sarp Maden tarafindan kurulat Trio Mrio. 1998'de ilk albümlerini yapöla: 20OO'de Çağlayan Yıldız'ın yerine Alp Ersönmez gruba katıldı. Roxy"de 14 Kasım'da Doritos Night 15 Kasımh 'AGate tochıbbüıgatRox>'de Craig Wabh (Tech-House), 16 Kasım da ise Rosy de Cuma yer alıyor. Program, BBT'nin 'MaryMary'adlıoyunuyla başlıyor ENKA'da tiyatro dolu günler 17 Kasun'da 'Bienal Kapanıs Partisi'nde Silicom. Takamasa Aoki Masakatsu Takagi dinlenebilir. 20 Kasım'da Roxy Jazz'da Mert Alduman (gitar), Gökltan Sürer (Kla\ye). Selçuk Karaman (Bas), Korhan Ogan'dan (Davul) oluşan 'Genç Yetenekler' performanslannı sunuyor.Roxy'de21 Kasun'da '80'S', 22 Kasun'da Chıb Session. 23 Kasım"da Roxy de Cuma yer alıyor. 24 Kasım'da DJ Ârkin ADen (A. K.A Mercan Dede) ve DJ Set Feat Scott Russell on the drums tan oluşan 'Pure Tribal' dinlenebilir. A>nca, 27 Kasım "da Roxy"de İstanbul Jazz CoDective izlenebilir. 28 Kasım"da Qub Session, 29 Kasun'da 'A Gate to clubbing at Roxy'de John Johnson (Trance), 30 Kasım'da Roxy de Cuma, 1 Aralık'ta Funky Saturday yer alacak. Kültür Servisi - ESKA Vakfi run 13 yıldan bu yana düzenlemekte olduğu Kültür Progra- mı, ENKA Oditoryumu'nda gerçekleştirilecek 'Kış Programı' ile de\am ediyor. Sadi Gülçe- lik Spor Sitesi'ndela Oditoryum Salonu'nda 11 Arahk'a dek sürecek programda 6 tiyatro oyu- nu yer alıyor. Bugün Balarköy Belediye Tryatrolan, Jean Kerr'in yazdığı 'IVIary Mary' adh komediyi sahneleyecek. AsudeZej'bekoğhı'nun Türkçe- leştirdiği oyunu, Bakırköy Belediye Tıyatrola- n Genel Sanat Yönetmenı MüşfikKenter sah- neye koyuyor. Oyun, eşlerin birbirlerini tanıma- lan ve tamamlamalan üzenne kurulu bir kome- di. 13 Kasım da ise 5. Sokak Thatrosu, Mnrat- han Mungan'ın hikâyesınden Mustafa Avla- ran ve Murathan Mungan'ın birlikte sahneye uyarladıklan 'Dumrul ile Azrail'i sahneleye- cek. 'DumrulileAzrail'de, yaşamanın ve insan olmanın bilincini kazanan Azrail ön plana çı- kıyor. 20Kasun'da Tiyatroİstanbulyenı oyun- lan 'Çıfeın Hafta Sonu' ile Kış Programı"na konuk olacak. Marc Camolettinin yazdığı. Can Kapyah ve Gencay Gürünün Türkçeleştirdiği oyunu Gencay Gürün sahneye koyuyor. Oyun, hafta sonunu sayfiye e\lerinde geçir- meye karar veren bir çiftin başına gelen komik olaylan konu alıyor 27 Kasun Salı gününün konuğu ise Tiyatro Kare. RaymondCastands'uı yazdığı, IşılTürk- şen'ın Türkçeleştirdiği. BurakSergen'uı sah- neye koyduğu 'PoHsin Müşterileri' adh kome- di, hayali bir ülkede polıs teşkilatının kapatıl- ması durumunda yaşanabilecek olaylan anla- tıyor. Programda 4 Aralık'ta, Semiha Berksoy Opera Vakfi'nın çalışması 'Marlene' yer alıyor. Pam Gems'ın yazdığı. Gökçin Taşçının Türk- çeleştirdiğı ovnnu Murat Karasu sahneye ko- yuyor. Oyunda, 'Marlene' rolünde Zdiha Berk- soy oynuyor. Dünyaca ünlü sanatçı Marfcne Dietrich'in bir konser gecesi süresince geçen oyunda. 40'lı ve 50'li yıllarda yaşanan II. Dünya Sa\aşı ve toplumsal olaylar nedeniyle ülkesini terk et- mek zorunda kalan bir sanatçının yaşamı ve kendisiyle hesaplaşması anlatılıyor. Programın son günü olan 11 Aralık'ta İstan- bulDevietTiyatrosu. RobertoAthayde'nin yaz- dığı, Tomris U>'ar'ın Türkçeleştirdiği, Metin Belgin'in sahneye koydugu, Miss Margarida'nın iki derste 'hayatbilgisi' dersi verdıği 'MissMar- garida Yöntemi'ni sahneleyecek. Oyunlar salı günleri saat 20.00'de başlıyor. (ENKA Vakfi: 0212 276 22 14) Genç kalemler Cumhuriyet'te... KANEYLUL tellere tünerniş serçe sürüsü göremez (mi) tüfeklerde saçmayı üstümüze tetik tetik geldiler son ışığın izi göz merceğinde toplanmamış daneler öpülürdü bir kurşuna dizildi gülün kokusu kanasın diye eylül topuklarımız kan içinde ALİOZANEMRE SON GECE Gecenin yansında Gökyüzünün yıldızlara doyduğu an Seni aradım gözyaşlanmda Hissedilebilir mayhoş kokusuna Akşam içmeden sarhoşum Harelerfe güzelleşen utangaç dolunay Saklanarak; beyaz, pamuksu Yumuşak yorganın altına iki damla yağmur kanştı Tuzlu gözyaşlarıma Sen olmadan geçirdiğim Son gecem, sevgilim GÖKÇEKARA Büyük ödülü, Arnavut yapımı 'Sloganlar' filmi kazandı TokyoFüm FestivaKsonuçlandı TOKYO (AFP) - Arnavut yönetmen Gjergj Xhuvani'nin 1970'lerde diktatör- lük altında yasayan Arnavut halkını anlat- hğı fılmi 'SJoganlar', 14. UluslararasıTok- yo Film Festivah"nde büyük ödülü aldı. 9 gün süren festivale ümit \aat eden yönet- menler kategorisinde katılan fihn, 41.5 bin dolar tutannda para ödülü kazandı. Fihn, bir dağ köyünde görev yapan, asıl görevi dağın eteğine yığdığı taşlara poh- rik sloganlar yazmak olan bir ilkokul öğ- retmeninin portresini çiziyor. Dünyanın en büyük 11 sinema festivali arasmda yer alan Tokyo Festivali'nde jüri özel ödülü, Iranlı yönetmen RezaMir-Karimi'nin yö- nettıği 'Under theMoonhght' filmine ve- rildi. Mir-Karimı aynca en iyi yönetmen ödülünü Xhuvani ile paylaştı. Japon ya- punı 'Kewaishi' fılmi en iyı senaryo ödü- lünü alırken Güney Koreli yönetmen Hu Jîn-Ho, 'One Fine SpringDay' fihni ile sa- nata katkı ödülüne değer görüldü. En iyi erkek oyuncu ödülünü Kanadah Paul Sa- ross>''nin yönettiği 'Mr. In-Between' fil- mindeki rolüyle Andrew Howard kaza- nuken en iyi kadın oyuncu ödülü ise 'Slo- ganlar' filmindeki performansından do- layı Luiza Xhu\ani ve verildi. YAZIODASI SELİM İLERİ Bir Memleket Ressamı Şefik Bursalı'nın ölümünden bu yana herhal- de on yılı aşan bir zaman geçti. Aslında onun ölümüyle birlikte, Bursa, Istan- bul ve memleket peyzajı önemli bir sanatçısını daha yıtirmişti. Uzun bir ömıir. Doğduğu sokak, bir resminde eski bir Bursa sokağı olarak belir- miyor yalnızca; şımdi tiyatro dekoru kadar hül- yalı, uzak geliyor bize. Bugünün Bursa kentinde öyle bir sokağı, din- gin, erinçli evleri, yeşilliği, yeşilden taşan alçak- gönüllü güzelliği asla bulamayacağımızı biliyo- ruz. Zaten sanatçının bütün peyzajları bizden, gü- nümüzden uzaklaştı artık. Sözgelımi Bursa'da Ye- şil Medrese, Ahmet Hamdi Tanpınarın Beş Şe- hir'dekı ünlü denemesini, "Bursa'daZaman" şi- irini akla getirerek, peyzajdakı renkler, doğa ör- tüsü günümüzün Yeşil Medrese çevresine ırak dü- şüyor. Tuvaldekı Fenerbahçe, Fenerbahçe'deki ahşap evler, ağaçların arkasına neredeyse gizlenmiş kararık evler de... Anımsarım o evleri. Çocuklu- ğumun mekânlandır. Bıraz bakımsız, ama o ka- dar mutluluk söz veren. Gunümüzde Fenerbah- çe onlardan birkaçını ancak apartman mezariı- ğı ortasında koruyabiliyor, buna korumak denir- se. Deniz kıyısında mavinin, yeşilın, menekşe mo- runun ayırtılarıyla sürüp giden dalgalar var, kö- pükler, sular... Şile olabilir bu deniz kıyısı resmi. Bir yaz gününü derin tenhalığı içinde yakalaya- bilmiş. Sıvas'ın Ince Minare'sı kapısına Selçuklu'dan bambaşka uyumlartaşımışçıniler, ressamın mırt- laka tuvaline aktarmak istediği o çiniler her ge- çen gün biraz daha yıpranmıyor, zamanla yıpran- mıyor sadece; biraz da bir 'duyuş' tarihtnin sili- nip gitmesıyle özlu anlatımından kaybediyorşim- di. Şefik Bursalı ve onun gibi ressamlar, göçen im- paratorluğun bütün sarsıntılannı yaşadıklanndan olacak, yeni birTürkiye'yi sahiden özlemişler, di- lemişlerdir. Bursalı'nın bütün peyzajları belki bu sebeple gerçekten memleket sevgisinin ifadesi. Sanatçı çok alçakgönüllü bîrtutumla, aktardı- ğı anları. görünümleri sanki hep 'korumak' iste- miş, sanki hep zamanın içinde öncesiz sonrasız bir 'kalıcılığa' kavuşturmayı denemiştir. Bir bakıma, bize, eskıyle yeninin kaynaştığı 'kültür mirası'ru devretmeye çalışmaktadır... Yazık kı günümüz bu mirası benimsemiyor, hatta reddediyor. Şefik Bursalı çapında degerli ressamı, artık çağını doldurmuş, sanat anlayışı eskimiş bir ressam sayması gibi, kültürüne iliş- kin mirası da har vurup harman savurabiliyor. Bir zamanlar resım öğretmeni olarak gittiği Konya'nın bozkırsı bıtki örtüsünü Selçuk tarihiy- le, Mevlana'nın gönül bildirileriyle kaynaşt/rmak istemiş Şefik Bursah'dan günümüze oysa o ka- dar ince bir duyarlık kalmış ki... 1950'lerin Istanbul'unda Yenı Cami: Geniş meydana, genış meyöanın gerisinde birden yük- selen Yeni Cami'e şaşırarak bakıyorsunuz. Kor- kunç şekilde bozulmuş çevresiyle bugünün Ye- ni Cami'i ressamın yapıtını birdenbire rüyaya dö- nüştürüyor. Tarih henüz kendini koruyormuş. Hangi zaman dilimiydi, adeta boz rengin ege- menlik kurduğu ve sanatçıya Yeni Cami'yle çev- resini öyle gösteren, sonra resme yansıdı, bize kırık coşumlar bırakan?.. Takvimde Iz Bırakan: "Gittiler; toz onları yuttu; ışık da ses de kay- boldu sonra." William Faulkner, Kırmızı Yaprak- lar, Ülkü Tamer'in çevırisi, Ataç Kitabevi, 1959. Babylon'da bu hafta • KüJrür Servisi - Babylon'da bugün saat 20.30'da kısa film yanşmasında dereceye giren filmlerin toplu gösterimi ücretsiz olarak gerçekleşecek. Klarnet ustası Hüsnü Şenlendirici yönetimmdekı 10 Türk müzisyeninin bir araya gelmesiyle kurulan Laço Tayfa yann saat 21 30'da Babylon'da yer alacak. Laço Tayfa, Ege'nin zeybeğinden Azeri tınılanna, C'ng^ne havalanndan özgün istanbul ritimlerine uzanan bir konser sunacak. Kurtalan Ekspres ve Cem Karaca 30 yıllık birikimlerini sergileyecekleri "Efsanelerüı Dönüşü' adlı konserle perşembe günü saat 21,30'da yer alacak. Maya'da lahana Sarma' • Kültür Servisi - Beyoğlu'ndaki sanat merkezi Maya, 'Lahana Sarma' adlı çocuk oyununu her cumartesi ve pazar günü saat 13.30'da izleyicilerin beğenisine sunuyor. Tiyatro sanatçılan Ayşe Selen ve Şehsuvar Aktaş'ın sunduğu oyun. kukla. illüzyon, ortaoyunu. gölge oyunu gibi geleneksel türlerden oluşuyor. 'Lahana Sarma'da, bir sultanm sarayuun mutfağmda malzemeleri çalan mutfak soyiansınm iki aşçıya oynadığı oyun, kukialar ve gölge oyunuyla anlatılıyor. Oyunun akışı içinde tasvir ve kuklalann 'renkli gölgeler' olmakla 'beyaz kukialar' olmak arasındakı ıkilemleri, oynatıcı- oynatıcı, oynatıcı-kukla, kukla-kukla, kukla- tasvir çatışması öykünün arka planını oluşturuyor. (252 74 52) Buhrtsuzluk'tan yeni albüm • Kültür Servisi - Türk rock gruplanndan Bulutsuzluk Özlemi'nm son albümü 'Numara', Universal Neşe Müzik'ten çıkarak müzik marketlerdekı yerini aldı. Bulutsuzluk Özlemi'nüı yeni kadrosu Nejat Yavaşoğullan (vokal, gitar). Serdar Öztop (gitar), Sina Koloğlu (klavye). Burak Güven (bas gitar) ve Utku Ünal'dan (da\ r ul) oluşuyor. Söz ve müziklerın Nejat Yavaşoğullan'na ait olduğu albümde, 'Numara'. Aşk Çok Para Yok', 'Hasret', 'Ankara Sokaklan', 'Kaybolan Şehir', 'Hayat Nakışında', 'ÇokZor', 'Metro', 'Mabet', 'Pamfilya'da', 'Yağmur', 'Hafiza' adlı parçalar yer alıyor.