Katalog

SAYFA CUMHURİYET 5 EKİM 2001 CUMA ANAYASANEV DEĞİŞEN MADDELERİ Meclis'te yapılan değişiklikle Kürtçe yaym serbest bırakıldı, gösteri yasağı kalktı, ölüm cezasma sınırlama geldi ÖzgürlüklerkısmengenişletildiAnayasada değiştirilen madde- lerinin önceki ve yeni biçimi şöy- le: ESKİ: (Başlangıç bölümü) Hiçbir düşünce ve mülahazanın Türk milli menfaatlerinin, Türk varlığının, devleti ve ülkesiyle bölünmezliği esasının, Türklü- ğün tarihi ve manevi değerleri- nın. Atatürk millıyetçıliği, ilke ve inkılaplan ve medeniyetçiliğinin karşısında korunma göremeyece- ği ve laiklik ilkesinin gereği ola- rak kutsal din duygulannın, dev- let ışlenne ve politikaya kesinlik- le kanştınlamayacağı; (...) YENI: Hiçbir faaliyetin Tûrk milli menfaatlerinin. Türk varü- ğının, devleti ve ülkesiyle bölün- mezliği esasının, Türklüğün tari- hi ve manevi değerlerinin, Ata- türk milliyetçiliği, ilke ve inkılap- lan ve medeniyetçiliğinin karşı- sında korunma göremeyeceği ve laiklik ilkesinin gereği olarak kut- sal din duygulannın. devlet işleri- ne ve politikaya kesinlikle kanşü- nlamayacağı; (...) Hak ve hürrlyetler ESKİ: (Temel hak ve hürriyet- lerin sınırlanması- Madde 13) Te- mel hak ve hürri- yetler, devletin ül- kesi ve milletiyle bölünmez bütünlü- ğünün, milli ege- menliğin, cumhu- riyetm, milli gü- venliğin, kamu dü- zeninin. genel asa- yişin. kamu yaran- mn, genel ahlakın ve genel sağlığın korunması ama- cıyla aynca anaya- sanın ilgili madde- lennde öngörülen özel sebeplerle. anayasamn sözüne ve ruhuna uygun olarak kanunla sı- nırlanabilir. Temel hak ve hürriyetlerle ilgili genel ve özel sımrlamalar demokratik toplum düzeninin gereklerine ay- b n olamaz ve öngörüldüklen a- maç dışında kullanılamaz. Bu maddede yer alan sınırla- ma sebeplen. temel hak ve hürri- yetlerin tümü içın geçerlidir. YENİ: Temel hak ve hürriyet- ler, özlerine dokunubnaksızuı yal- mzca anayasanın ilgili maddele- rinde belirtilen sebeplere bağh olarak ve ancak kanunla sınıria- nabihr. Bu sımrlamalar. anayasa- mn sözüne ve ruhuna, demokra- tik toplum düzeninin ve laik cum- huriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykın olamaz. Devletln bölünmezliği ESKt: (Temel hak ve hürriyet- lerin kötüye kullarulamaması - Madde 14) Anayasada yer alan hak ve hürriyetlerin hiçbiri, dev- letin ülkesi ve milletiyle bölün- mez bütünlüğünü bozmak, Türk devletinin ve cumhunyetinin var- lığını tehlikeye düşürmek, temel hak ve hürnyetleri yok etmek, devletin bır kişi veya zümre tara- findan yönetihTiesini veya sosyal bir sımfin diğer sosyal smıflar üzennde egemenliğini sağlamak veya dil, ırk, din ve mezhep ayn- mı yaratmak veya sair herhangi bir yoldan bu kavram ve görüşle- re dayanan bir devlet düzenini kurmak amacıyla kullanılamaz- lar. YENİ: Anayasada yer alan hak ve hürriyetlerden hiçbiri,devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bü- tünlüğünü bozmayı ve insan hak- lanna dayanan demokratik ve la- ikcumhuriyeti ortadan kakhrma- yı amaçlayan faaliyetier biçimin- de kullanılamaz. Anayasa hü- kümlerinden hiçbiri, devfcte veya kişilere. anayasayla tanınan temel hak ve hürriyetİerin yok edilme- sini veya anayasada belirtilenden daha geniş şekilde sınıriandınl- masmı amaçlayan bir faaliyette bulunmayı mümkün küacak şe- kilde yorumlanamaz. Buhüküm- lere ayknı faaliyette bulunanlar hakkuıda uygulanacak müeyyi- deler, kanunla düzenlenir. Cözaltı süresl ESKt: (Kişi hürriyeti ve gü- venliğı- Madde 19) Yakalanan veya tutuklanan kişi, tutulma ye- rine en yakın mahkemeye gönde- rilmesi içih gerekli süre hariç en geç 48 saat ve toplu olarak işle- nen suçlarda en çok 15 gün için- de hâkim önüne çıkanlır. Yakalanan veya tutuklanan ki- şinin durumu, soruşturmamn kapsam ve konusunun açığa çık- masuıın sakıncalannın gerektir- diği kesin zorunluluk dışında, ya- kınlanna derhal bildirilir. Bu esaslar dışında bir işleme tabi tu- tulan kişılerin uğradıklan zarar, kanuna göre, devletçe ödenir. YENİ: Yakalanan veya tutuk- lanan kişi, tutulma yerine en ya- kuı mahkemeye gönderflmesi için gerekli süre hariç en geç 48 saat ve toplu olarak işlenen suçlarda en çok 4 gün içinde hâkim önüne çı- kanhr. Kişinin yakalandığı veya tutuklandığL, yaknılanna derhal bUdirilir.Bu esaslar dışında bir iş- leme tabi tutulan kişilerin uğra- dıklan zarar, tazminat hukuku- nun genel prensiplerine göre, devletçe ödenir. Ozel havatın glzllllğl ESKİ: (Özel hayatın gızliliği ve korunması-Madde 20) Her- kes, özel hayatına ve aile hayatı- na saygı gösterilmesini isteme hakkına sahıptir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunu- lamaz. Adli soruşturma ve kovuş- turmanrn gerektirdiği istisnalar saklıdır. Ka- nunun açıkça gösterdi- ği hallerde, usulüne gö- re verilmiş hâkim kara- n olmadıkça; gecikme- sinde sakınca bulunan hallerde de kanunla yet- kili kılınan merciin em- ri bulunmadıkça, kim- semn üstü, özel kâğıtla- rı ve eşyası aranamaz ve bunlara el konula- maz. YENI: Herkes, özel hayanna ve aile hayati- na saygı gösterümesini isteme hakkına sahiptir. Ozel hayatm ve aile ha- yatuun gizliliğine doku- nulamaz. Milli güven- lik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağhk ve genel ahlakm korunması veya başkala- ruun hak ve özgürtüklerinin ko- runması sebeplerinden biri veya birkaçuıa bağh olarak, usulüne göre verilmiş hâkim karan olma- dıkça; yine bu sebeplere bağh ola- rak gecikmesinde sakınca bulu- nan hallerde de kanunla yetküi la- hnmış merciin yazıh emri bulun- madıkça; kimsenin üstü, özel ka- ğraan ve eşyası aranamaz ve bun- lara el konulamaz. Yetküi merci karan 24 saat içinde görevli hâki- min onayına sunulur. Hâkim, ka- ranm el koymadanrabaren48 sa- at içinde açıklar; aksi halde, el koyma kendiüğinden kalkar. Arama Iznl ESKİ: (Konut dokunulmazh- ğı- Madde 21) Kimsenin konutu- na dokunulamaz. Kanunun açık- ça gösterdiği hallerde, usulüne göre verilmiş hâkim karan olma- dıkça; gecikmesinde sakınca bu- lunan hallerde de kanunla yetki- li kılınan merciin emri bulunma- dıkça, kimsenin konutuna girile- mez, arama yapılamaz ve burada- ki eşyaya el konulamaz. YENİ Kimsenin konutuna do- kunulamaz. Milli güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenme- si. genel sağhk ve genel ahlakm ko- runması veya baş- kalannın hakve ÖZ- gürlüklerinin ko- runması sebeple- rinden biri veya birkaçuıa bağh ola- rak usulüne göre verilmiş hâkim ka- ran olmadıkça; yi- ne bu sebeplere bağh olarak gecik- mesinde sakmca bulunan hallerde de kanunla yetküi kılmmış merciin yazıh emri bulun- madıkça kimsenin konutuna gnile- mez, arama yapılamaz ve burada- ki eşyasma el konulamaz. Yetküi merciin karan 24 saat içinde gö- revli hâkimin onayına sunulur. Hâkim. kararuu el koymadan iti- baren 48 saat içinde açıklar, aksi halde, el koyma kendüiğinden kalkar. Telefon dinleme hürriyetine sahiptir. Haberleşme- nin gizlıliği esastır. Kanunun açıkça gösterdiği hal- lerde, usulüne göre verilmiş hâ- kim karan olmadıkça; gecikme- sinde sakınca bulunan hallerde de kanunla yetkili kılınan merci- in emri bulunmadıkça; haberleş- me engellenemez ve gizliliğine dokunulamaz. Istisnalann uygu- lanacağı kamu kurum ve kuru- luşlan kanunda belirtilir YENİ: Herkes haberleşme hür- riyetine sahiptir. Haberleşmenin giyHHgi esastır. Milli güvenlik, ka- mu düzeni, suç işlenmesinin ön- lenmesi, genel sağhk ve genel ah- lakm korunması veya başkalan- nın hak ve özgürlüklerinin korun- ması sebeplerinden biri veya bir- kaçuıa bağh olarak usulüne göre verilmiş hâkim karan olmadık- ça; yine bu sebeplere bağh olarak, gecikmesinde sakmca bulunan hallerde de kanunla yetküi küın- mış merciin yazıh emri buhuıma- dıkça; haberleşme engellenemez ve gfrHHginp dokunulamaz. Yet- küi merciin karan 24 saat içinde görevli hâkimin onayına sunulur. Hâkim, kararuu 48 saat içinde açıklar, aksi halde karar kendüi- ğinden kalkar. tstisnalann uygu- lanacağı kamu kurum ve kuru- luşlan kanunda belirtilir. Düşünce suçu ESKİ: (Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti - Madde 26) (...) Bu hürriyetlerin kullanılması, suçlann önlenmesi, suçlann ceza- landınlması, devlet sım olarak usulünce belirtilmiş bilgilerin açıklanmaması, başkalannın şöh- ret veya haklannın, özel ve aile hayatlannın yahut kanunun ön- gördüğü meslek sırlannuı korun- ması veya yargılama görevinin gereğine uygun olarak yerine ge- tirilmesi amaçlanyla sınırlanabi- lir. Düşüncelerin açıklanması ve yayılmasında kanunla yasaklan- mış olan herhangi bir dil kulla- nılamaz. Bu yasağa aykın yazıh veya basılı kâğıtlar, plaklar, ses ve görüntü bantlan ile diğer an- latım araç ve gereçleri usulüne göre verilmiş hâkim karan üzeri- ne veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde kanunla yetkili kılınan merciin emriyle toplattı- nlır. Toplatma karannı veren merci. bu karannı 24 saat içinde yetkili hâkime büdirir. Hâkim bu uygulamayı 3 gün içinde karara bağlar. YENI: Bu hürriyetİerin kufla- nümasL, mifli güvenlik, kamu dü- zenl kamu güvenliğL,cumhuriye- tin temelnhelikle- rive devletin ülke- si ve milletiyle bö- lünmez bütünlü- ğünün korunma- sı, suçlann önlen- mesi, suçlann ce- zalandınlmasu devletsun olarak usulünce behrtü- miş bilgilerin maz. YENİ: (Maddenin ikinci Ğkra- sı olan bu tümce çıkanldı.) Haberleşme özgürlüğü ESKİ: (Haberleşme hürriyeti - Madde 22) Herkes, haberleşme başkalanmn şöh- ret veya haklan- mn, özel ve aile hayatiannın ya- hut kanunun ön- gördüğü meslek sırlarmın korun- masıveya yargıla- ma görevinin gereğine uygun ola- rak yerine getirihnesi amaçlany- la smnianabüir. Düşünceyi açıkla- ma ve yayma hürriyetinin kulla- nıhnasında uygulanacak şekü, şart ve usuller kanunla düzenk- nir. Kürtçe yayın ESKt: (Basın hürriyeti - Mad- de 28) Kanunla yasaklanmış olan herhangi bir dilde yayım yapıla- ESKİ: (Kamu tüzel kişilerinin elindeki basın dışı kitle haberleş- me araçlanndan yararlanma hak- kı -Madde 31)(...) Kanun, 13. maddede yer alan genel sımrla- malar dışında bir sebebe dayana- rak halkin bu araçlarla haber al- masmı, düşünce ve kanaatlere u- laşmasuıı ve kamuoyunun ser- bestçe oluşmasuıı engelleyici ka- yıtlar koyamaz. YENt Kanun, miln güvenlik. kamu düzeni, genel ahlak ve sağ- hgm korunması sebeplen dışın- da, halkm bu araçlaria haber al- masuu, düşünce ve kanaatlere u- laşmasını ve kamuoyunun ser- bestçe oluşmasmı engeUeyid ka- yıtiar koyamaz. Pernek ve valcıf kurma ESKİ: (Dernek kunna hürri- yeti - Madde 33) Herkes önce- den izin almak- sızın dernek kurma hakkına sahiptir. Dernek kura- bilmek için ka- nunun gösterdi- ği bilgi ve belge- lerin, kanunda belirtilen yetkili mercie verilme- si yeterlidir. Bu bilgi ve belgele- rin kanuna aykı- rılığının tespiti halinde yetkili merci, derneğin faaliyetinin dur- durulması veya kapatılması için mahkemeye başvurur. Hiçkımse bir derneğe üye olmaya ve der- nekte üye kalmaya zorlanamaz. Dernek kurma hürriyetinin kul- lanılmasında uygulanacak şekil, şart ve usuller kanunla gösterilir. Dernekler, kanunun öngördüğü hallerde hâkim karanyla kapatı- labihr veya faaliyetten alıkonula- bilir. Ancak, milli güvenliğın, ka- mu düzeninin, suç işlenmesini veya suçun devamım önlemenin yahut yakalamanın gerektirdiği hallerde gecikmede sakrnca var- sa, kanunla bir merci, derneği fa- aliyetten men ile yetİdlendirebi- lir. Bu merciin karan, 24 saat içe- risinde görevli hâkimin onayına sunulur. Hâkim, karannı 48 saat içinde açıklar; aksi halde, bu ida- ri karar kendiliğinden yürürlük- ten kalkar. Birinci fıkra hükmü, Silahlı Kuvvetler ve kolluk kuvvetleri mensuplanna ve görevlerinin ge- rektirdiği ölçüde devlet memur- lanna kanunla sınırlamalar geti- rilmesine engel değildir. Bu madde hükümleri, vakıflar- la ilgili olarak da uygulanır. YENİ: Herkes önceden izin al- maksızuı dernek kurma ve bun- lara üye olma ya da üyelikten çıkma hürriyetine sahiptir. Hiç kimse bir derneğe üye ol- maya ve dernekte üye kalmaya zorlanamaz. Dernek kurma hür- riyeti ancak milli güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlen- mesi, genel sağhk ve genel ahlak üe başkalanmn hürriyetlerinin korunması sebepleriyle ve kanun- la sınuianabilir. Dernek kurma hürriyetinin kullanümasında uy- gulanacak şekü, şart ve usuller kanundagösterilir. Dernekler, ka- nunun öngördüğü hallerde hâ- kim karanyla kapanlabilir veya faaliyetten ahkonulabUir. Ancak, milli güvenliğin, kamu düzeninin, suç işlenmesini veya suçun deva- mını önlemenin yahut yakalama- nın gerektirdiği hallerde gecikme- de sakmca varsa, kanunla bir merci, derneği faaliyetten men ile yetkilendirebiHr. Bu merciin ka- ran, 24 saat içerisinde görevli hâ- kimin onayına sunulur. Hâkim, kararuu 48 saat içinde açıklar; aksi halde bu idari karar, kendi- liğinden yürüriükten kalkar. Birinci fıkra hükmü, Silahlı Kuvvetler ve kolluk kuvvetleri mensuplanna ve görevlerinin ge- rektirdiği ölçüde devlet memuria- nna kanunla sınırlamalar getiril- mesinc engel değildir. Bu madde hükümleri vakıflarla ilgili olarak da uygulamr. Cösterller ESKİ: (Toplantı ve gösteri yü- rüyüşü düzenleme hakkı - Mad- de 34) Herkes, önceden izin al- madan, silahsız ve saldınsız top- lantı ve gösteri yürüşü düzenle- me hakkına sahiptir. Şehir düzeninin bozulmasını önlemek amacıyla yetkili idari merci, gösteri yürüyüşünün yapı- lacağı yer ve güzergâhı tespit edebüir. Toplantı ve gösteri yürü- yüşü düzerûeme hakkının kulla- nılmasında uy- gulanacak şe- kil, şart ve usul- ler kanunda göstenlır. Ka- nunun gösterdi- ği yetkili merci, kamu düzenini ciddi şekilde bozacak olayla- nn çıkması ve- ya milli güven- lik gereklerinin ihlal edilmesi veya cumhuri- yetin ana nite- liklerinı yok et- me amacını gü- den fiıllerin iş- lenmesinin kuvvetle muhtemel bulunması halinde belirli bir toplantı ve gös- teri yürüyüşünü yasaklayabilir veya ıki ayı aşmamak üzere erte- leyebilir. Kanunun, aynı sebep- lere dayalı olarak biril'e bağh il- çelerde bütün toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin yasaklanmasını öngördüğü hallerde bu süre 3 ayı geçemez. Dernekler, vakıflar, sendikalar ve kamu kurumu nite- liğindeki meslek kuruluşlan ken- di konu ve amaçlan dışında top- lantı ve gösten yürüyüşü düzen- leyemezler. YENİ: Herkes önceden izin al- madan, silahsız ve sakunsız toplanti ve gösteri yürüyü- şü düzenleme hakkına sahiptir. Toplann ve göste- ri yürüyüşü hakkı ancak, milli gü- venlik, kamu dü- zeni, suç işlenme- sinin önlenmesi, genel sağhğın ve genel ahlakm veya başkalanmn hak ve özgürlüklerinin korunması ama- cıyla ve kanunla smuianabüir. Toplann ve göste- ri yürüyüşü düzenleme hakkının kullanılmasında uygulanacak şe- kü; şart ve usuller kanunda gös- terilir. Adîl yargılama ESKt: (Hak arama hürriyeti - Madde 36) Herkes, meşru vasıta ve yollardan faydalanmak sure- tiyle yargı mercıleri önünde da- vacı veya davalı olarak ıddıa ve savunma hakkına sahiptir. YENİ: Herkes. meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercüeri önünde davacı ve- ya davah olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sa- hiptir. ölüm cezası ESKİ: (Suç ve cezalara ilişkin esaslar- Madde 38) (Mevcut dü- zenlemede değişiklik yapılmadı. 3 fıkra eklendı) YENİ: Savaş, çok yakın savaş tehdidi ve terör suçlan halleri dı- şında ölüm cezası verUemez. Kanuna aykın olarak elde edil- nıiş bulgular, delil olarak kabul edüemez. Hiçkimse, yalnızea söz- leşmeden doğan bir yükümlülü- ğü yerine getirememesinden dola- yı özgürtüğünden aukonulamaz. Devletin yükümlülüğü ESKt: (Temel hak ve hürriyet- lenn korunması-Madde 40) (Mevcut düzenlemede değişiklik yapılmadı. Yenı bır 2. fıkra eklen- di) YENİ: Devlet işlemkrinde, U- güi kişilerin hangi ka- nun yollan ve mercile- re başvııracagmı ve sürelerini belirtmek zorundadır. Allede eşltllk ESKt: (Ailenin ko- runması - Madde 41) Aile, Türk toplumu- nuntemelidir... YENİ: Afle, Türk toplumunun temetidir veeşler arasında eşit- liğe dayamr. Kamulaştırma ESKİ:(Kamulaştır- ma - Madde 46) Dev- let ve kamu tüzel kişi- leri; kamu yararının gerektirdiği hallerde, karşılıklanm peşin öde- mek şartıyla, özel mülkiyette bu- lunan taşınmaz mallann tamamı- nı veya bir bsmuu, kanunla gös- terilen esas ve usullere göre, ka- mulaştırmaya ve bunlar üzerinde idari irtifaklar kurmaya yetkilidir. Kamulaştırma bedelinin hesap- lanma tarz ve usulleri kanunla be- lirlenir. Kanun kamulaştırma be- delinin tespitinde vergi beyanını, kamulaştırma tarihindeki resmi makamlarca yapılmış kıymet tak- dirlerini, taşınmaz mallann birim fıyatlannı ve yapı maliyet hesap- lannı ve diğer objektif ölçüleri dikkate alır. Bu bedel ile vergi be- yaıundaki kıymet arasındaki far- kın nasıl vergilendirileceği ka- nunla gösterilir. Kamulaştırma bedeli, nakden ve peşin olarak ödenir. Ancak ta- nm reformunun uygulanması, büyük enerji ve sulama projeleri ile iskân projelerinin gerçekleşti- rilmesi, yeni ormanlann yetişti- nlmesi, kıyılann korunrnası ve tu- rizm amacıyla kamulastmlan top- raklann bedellerinin ödenme şek- li kanunla gösterilir. Kanunun taksitle ödemeyi öngörebileceği bu hallerde. taksitlendırme süresi 5 yılı aşamaz;butak- dirde taksitler eşit olarak öde- nir ve peşın ödenmeyen kı- sun devlet borçlan için öngörülen en yüksek faiz haddine bağla- nır. Kamulaştı- nlantopraktan, o toprağı doğ- rudan doğruya ışleten küçük çiftçıye ait olanlann bede- li, her halde pe- şin ödenir. YENİ: Dev- let ve kamu tü- zel kişileri; kamu yarannın gerek- tirdiği hallerde, gerçek karşıhkla- nnı peşin ödemek şartıyla, özel mülkiyette bulunan taşınmazmal- lann tamamını veya bir kısrmm, kanunla gösterilen esas ve usulle- re göre, kamulaşürmaya ve bun- lar üzerinde idari irtifaklar kur- maya yetkilkür. Kamulaştrma be- deli ile kesin hükme bağlanan art- onm bedeli nakden ve peşin ola- rak ödenir. Ancak tarun reformu- nun uygulanması, büyük enerji ve sulama projeleri üe iskân projele- rinin gerçekleştirilmesi. yeni or- manlann yetiştirümesi, kıyılann korunması ve turizm amacıyla ka- mulaşünlan topraklann bedefleri- nin ödenme şekli kanunla gösteri- lir. Kanunun taksitie ödemeyi ön- görebileceği hallerde, taksmendir- me süresi § yılı aşamaz; bu takdir- de taksitler eşit olarak ödenir. Kamulaştınlan topraktan, o toprağı doğrudan doğruya işleten küçükçiftçiye ait olanlannın bede- li, her halde peşin ödenir. İkinci fikrada öngörülen takshiendinne- lerde ve herhangi bir sebeple ödenmemiş kamulaştırma bedei- lerinde kamu alacaklan için öngö- rülen en yüksek faiz uygulanır. Çalışma hayatı ESKİ: (Çalışma hakkı ve öde- vi - Madde 49) Devlet, çalışanla- nn hayat sevıyesini yükseltmek, çalışma hayatmı geliştirmek için çalışanlan konımak, çalışmayı desteklemek ve işsizlığı önleme- ye elvenşli ekonomik bır ortam yaratmak için gerekli tedbirleri alır. Dev let, ışçi-işveren ilişkile- rinde çalışma banşımn sağ- lanmasım ko- laylaştıncı ve koruyucu ted- birler alır. YENI: Dev- let, çahşanlann hayat seviyesini yükseltmek, ça- hşma hayatmı geliştirmek için çahşanlan ve iş- sizieri korumak, çahşmayı des- teklemek, işsizti- ği önlemeye el- verişh" ekono- mik bir ortam yaratmakveça- hşma banşuıı sağlamak için gerekli tedbirleri ahr. Sendlkalar ESKİ: (Sendika kurma kakkı - Madde 51) Işçiler ve işverenler, üyelennın çalışma ilişkilerinde, ekonomik ve sosyal hak ve men- faatlennı korumak ve geliştirmek için önceden ızın almaksızın sen- dikalar ve üst kuruluşlar kurma hakkına sahiptirler. Sendıkalar veya üst kuruluşla- nnı kurabılmek için kanunun gös- terdiği bilgi ve belgelerin, kanun- da belirtilen yetkili mercie veril- mesı yeterlidir. Bu bilgi ve belge- lerin kanuna aykınlığının tespiti halinde yetkili merci, sendika ve- ya üst kuruluşun faaliyetinin dur- duralması veya kapatılması için mahkemeye başvurur. Sendikala- ra üye olmak ve üyelikten aynl- mak serbesttir. Hiç kimse sendi- kaya üye olmaya, üye kalmaya, üyelikten aynlmaya zorlanamaz. Işçiler ve işverenler aynı zaman- da bırden fazla sendikaya üye ola- mazlar. Herhangi bir ışyerinde ça- hşabilmek, ışçı sendikasına üye olmak veya olmamak şartına bağ- lanamaz. Işçi sendika ve üst ku- ruluşlarında yöneticı olabilmek için, en az 10 yıl bılfıil ışçi olarak çalışmış olma şartı aranır. Sendi- ka ve üst kunıluşlann tüzükleri, yönetim ve ışleyişlen, anayasada behrlenen curnhuriyetin nitelik- lerine ve demokratik esaslara ay- kın olamaz. YENİ: Çahşanlar ve işverenler, üyelerinin çalışma ilişkilerinde, ekonomikve sosyal hak ve menfa- atlerini korumak ve geHştirmek için önceden izin almaksızın sen- dikalar ve üst kuruluşlar kurma, bunlara serbestçe üyeolmave üye- likten serbestçe çekilme haklanna sahiptir. Hiç kimse bir sendikaya üye olmaya ya da üyelikten aynl- maya zorlanamaz. Sendika kur- ma hakkı, ancak milli güvenlik, kamu düzeni,suçişlenmesininön- lenmesi, genel sağhk ve genel ah- lak ile başkalannın hak ve özgür- lüklerinin korunması sebepleriy- le ve kanunla smırlanabitir. Sendi- ka kurma hakkının kullanılma- sında uygulanacak şekü, şart ve usuller kanunda gösterilir. Aynı zamanda ve aynı işkohında birden fazla sendikaya üye olunamaz. Iş- çi niteliği taşunayan kamu görev- lilerinin bu alandaki haklannm kapsam, istisna ve smuian gör- dükleri hizmetin niteligine uygun olarak kanunla düzenlenir. Sendi- ka ve üst kuruluşlannın tüzükle- ri, yönetim ve işleyişleri. cumhuri- yetin temel niteUklerinevedemok- rasi esaslanna aykın olamaz. SÜRECEK