Katalog

24 EKİM 2001 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA H i J v U i M UlfîJ-l / ekonomi@cumhuriyet.com.tr 13 Işten çıkarmater arüyor • YurtHaberleri Servisi - Izmit Büyükşehir Belediyesi'nin yan kuruluşu olan Belde AŞ'den çıkanlan 47 işçi, 11 gün önce başlattığı açlık grevini sürdürüyor. Sabancı Holding'e ait BrisaLastik Fabrikası'nda da işten çıkanlan 90 işçi protesto için fabrikaya kapanırken üretim de tamamen durduruldu. Adapazan'nda faaliyet gösteren Toprak Ilaç Fabrikası'nda ise 23 işçinin işine son verildi. Lastik-tş Başkanı Vahdettin Karabay, işverenin, Türkiye'de yaşanan ekonorruk krizden yararlandığuu ileri sürdü. Sendikanın Sakarya Şube Başkanı Neşet Türkyılmaz ıse Toprak tlaç Fabrikası'nda da 23 işçinin işine son verildiğini söyledi. Borçlar trtsfflemfrlcf • ANKARA (ANKA)- Kardemir, koklaşabihr kömür ithalah için Societe Generale Bank'tan sağladığı ve 2000 yılında ödenmesi gerekirken ödeyemediği 1 yıl vadeli 22.1 milyon dolarlık borcunu 2003 yıh sonuna kadar ödenmek üzere taksitlendirdi. Kardemir, fabrikanın ana hammaddelerinden biri olan koklaşabilir kömûr ithalah nedeniyle ABD'den garantisiz ve teminatsız olarak libor artı yüzde 4 faizle Societe Generale Bank'tan 1 yıl vadeli toplam 22 milyar 903.7 milyon dolarlık finansman sağlamış ancak zamanında ödeyememişti. Türk-İş'îı ölçüsti feksmnaçfek • ANKARA (Cumhu- nyet Bürosu) - Asgari Ocret Yönetmeliği'nin değiştirilmesi için çalış- malara başlandı. Çalış- ma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Yaşar Okuyan, Asgari Ücret Tespit Ko- misyonu'nun, anayasa- nın, asgari ücretin belir- lenmesinde çalışanlann geçim koşullannın da göz önünde tutulacağı yönünde değiştirildiğini anımsatarak "Komis- yon, yönetmeliği bu de- ğişikliğe uygun hale ge- tirmek için çalışacaktır" dedi. Türk-Iş, 2002 yı- lında geçerli olacak as- gari ücretin, açlık sının- nın altında olmaması gerektiğini belirtti. EMO: Aktaş'ta hukuka aykın faaliyet • Istanbul Haber Servisi- Elektrik Mûhendisleri Odası (EMO) îstanbul Şube Başkanı Gazi Ipek, Anadolu Yakası'nın elektrik dağıtımını yapan Aktaş Elektrik Ticaret A.Ş'nınl989 yılından beri hukuka aykın olarak yasadışı bir şekilde çalıştığuu belirtti. EMO Îstanbul Şube Başkaru Gazi Ipek, 1989 yılında Aktaş ile TEK arasında imzalanan "Işletme hakkı devir sözleşmesi"nin, 1993 yılında iptaline karar verildiğini ve bu karann Daruştay Dava Daireleri Genel Kurulu'nca da onaylandığını anımsattı. Enflasyon muhasebesine geçilmesi gibi üretim sektörüne yönelik yasal düzenlemeler gelecek hafta belirlenecek Kurtarma paketi oluşturuluyor• Devlet bakanlan Kemal Derviş, Tunca Toskay, Ahmet Kenan Tannkulu ve Sümer Oral, TOBB Başkaru Rifat Hisarcıklıoğlu ile dün akşam bir araya gelerek reel sektörün rehabilitasyonuna destek olmaya yönelik yasal düzenlemeler üzerinde görüş alışverişinde bulundular. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Üretim sektörlerine yönelik olarak ya- şama geçirihnesi istenen enflasyon mu- hasebesine geçilmesi, SSK primleri ve KDV'de indirim yapılması gibi temel konularda kesin karar, bürokratlardan oluşan teknik komitenin yapacağı çalış- ma sonrası gelecek hafta verilecek. Devlet bakanlan Kemal Deniş, Tun- caToskay, Sanayi ve Ticaret Bakanı Ah- met Kenan Tannkulu, Maliye Bakanı Sümer Oral ve TOBB Başkanı Rifat Hi- sarcıklıoğlu dün reel sektörün istemleri- ni görüşmek için bir araya geldiler. Toplantı sonrası bir açıklama yapan Devlet Bakanı Tunca Toskay, istemler- le ilgili olarak teknik komitenin çalışma- lannın sürdüğünü bildirdi. Zirvede so- mut bir karar alınmadığını belirten Tos- kay, "Ancak çahşmalannçok uzunsüre- ceğiıü sanmryorum, çanşmalar kısa sü- TÜSİAD: Küçük - Büyük sirket ayrımı yapılmayacak Milyar dolar kaynak şartEkonomi Senisi-îstanbul Yaklaşımı çerçevesinde kurulan Finans ve Üretim Danışma Knrulu toplantılanna katılan tstanbul Sanayi Odası (İSO) ve TÜSİAD Başkanlan, çalışmalann f"18118 ^ altyapısmın hazır oldugunu ancak projenin hız kazanması için 1 : gerektiğini bildirdiler. TÜSİAD ı da kaynak konusunda "1 Milyar dolar olması gerekir gibi gözüküyor. Bu nedenle bir mOyar dolarhk fon otuşturuimab dtye düşünüyoruz" dedi. Özilhan, kurtanlacak şirketler arasında küçü büyük aynmı yapılmayacağını belirterek, çalışmalann son aşamaya geldiğini yasal düzenlemeler ve mali altyapı sorunun giderilmesi halinde projenin kasun ayı sonuna yetiştirileceğini bildirdi. Bankalar Birliği'nin I I TİJSÎAD milyar dolarlık kav Başkanı Tuncay < Akmerkez'deki ofisinde yapılan toplantıya katılan İSO Başkanı Hüsamettin Kavi, yasal düzenlemeler tamamlamrken bir yandan da Varlık Yönetim Şirketi'nin ihtiyacı olan fonun bulunması gerektiğini söyledi. "Bu iş para olmaksızın otanaz. Asgari 1 milyar dolar kaynak ile başJamak gerekir'' dıyen Kavi, IFC'nin böyle bir kaynak verip vermeyeceğini bilmediğini söyledi. Hükümeti de hızlı hareket etmediği gerekçesiyle eleştiren Kavi, "Hükümeti oluşturan partikr, bakanlar siyasi geuşmelerin etkisinde çok kahyorlar. Siyasi geuşmeler, hükümetin bu konuya yÖDeümini ohımsuz etküiyor. Oncetikle hükümeün kararbagmı kesin bir şekikk ortaya koynıası gerekir'' dedi. rede sonuçlanacak" diye konuştu. TOBB Başkanı Hisarcıkhoğlu da, vergi konusunda bakanlık yetkililerinin çahş- ma yapacaklarını söyledi. Toplantıda rakamlann konuşulmadı- ğını vurgulayan Hisarcıklıoğlu, "Enf- lasyon muhasebesi Türkiye'de yerli yaü- nmcının rahat çalışması ve yabancı ser- mayenin gehnesi için bizim olmazsa ot- maz koşullanmız arasındadır. Teknik komite, bu konuda da çahşacak" diye konuştu. Görûşmeterden umut var Gelecek hafta gerçekleşecek zirvede tüm önlemlerin yeniden değerlendirile- ceğini belirten Hisarcıklıoğlu, "Umut var mı?" yönündeki bir soruya da, "Gö- rüşmeler sürdüğüne göre, umutvar" ya- nıtını verdi. TOBB Yönetim Kurulu üyesi Mehmet Bakluk da, çalışmalann sonuç vermemesi ve küçük işletmelere yönelik önlemlerin yaşama geçirilme- mesi durumunda, tabanın baskısıyla, TOBB'un da "tepki gösterme" tavn ser- gileyeceğini söyledi. TOBB'nin önceki günkü toplantısın- da da gündeme gelen, işadamlannın is- temlerini yansıtan Îstanbul Yaklaşımı modeli gündeme geldi. Krizin yükü devtete Kredi borçlannı ödeyemeyen şirket- lerden sağlıklı olanlara yeni finansman olanaklan yaratılması ve kredi borçlan- nın ödenmesi için sıkıştınlmamasına yönelik olarak bankalann birlikte hare- ket etmelerine dayanan modelin yükü, yine kamuya binecek. Özel bankalar, kamu ve fon bankalarınınbu modele da- hil edilmemeleri durumunda, sistemin işlemeyeceğini ve sisteme destek veren özel bankalann zor durumda kalacağı- nı savunuyorlar. Şirket kurtarmaya devlet ya da Dün- ya Bankası gibi uluslararası kuruluşlar- dan parasal katkı sağlanamayacak ol- ması üzerine gündeme gelen bu yakla- şıma kamu ve fon bankalannın dahil edihnesi ise devletin yükünün artması- na neden olacak. Finans sektörüne yö- nelik olarak önceki gün TOBB'nin açık- ladığı önlemler çerçevesinde de, fon bankalannın, kurtanlacak şirketlere açı- lan kredilerinden geri dönmeyenlere yö- nelik olarak "kamu alacağt" işlemi ya- pılmamasının yolu açılıyor. Mayıs ayında faaliyete nmcının rahat çalışması ve yabancı ser- tüm önlemlerin yeniden değerlendirile- mesi durumunda, tabanın baskısıyla, pılmamasının yolu açılıyor. geçen Otomax, krize karşın yola devam etmeye karar verdi l^ROGRAM TERKEDÎLDÎ Ikinci el araçlar internefte• 2.5 ayda 40'ın üzerinde arabanın satışına aracıhk ettiklerini söyleyen Otomax Genel Müdürü Cengiz Temel, 8 aylik geçmişi olan projeyi rafa kaldırmak yerine yola devam etme karan aldıklannı dile getirdi. sonra Mercedes ve General Motors'un software yazuımla- nnı yapan Amerika merkezli Syntel şirketi ile anlaşuklannı söyleyen Temel, projenin 150 kişılık bir ekıple hazırlandığı- nı ifade ediyor. Ağırhklı olarak 2. el otomo- bil satışı ile ilgilenen şirketin portfoyünün yüzde 70'i 2. el, yüzde 30'u 1. el otomobilden oluşuyor. Bayüik sistemi ile ça- hşan şirketin halen 53 üye ba- yii mevcut. Şimdilik yalnız îs- tanbul'da hizmet veren şirket, yü sonuna doğru tzmir ve An- kara'da, 2002 başından ıtibaren de Adana, Antalya ve Bursa'da hizmet vermeyi planhyor. Te- mel, 2005 yılında enaz 100 bin aracın sanşına aracıhk etmeyi hedeflediklerini dile getiriyor. Krizle birükte revizyona gittik- lerini ifade eden Temel, "Gd- di bir yaunm ve Borusan Hol- ding gibi bir kuruluşun desteği ile yoOa çıknk" diyor. OLCAYBÜYÜKTAŞ Otomotiv sektöründe iç sa- tışlann geçen yüa oranla yüz- de 70-75 oranında düşmesine karşın kendilerinin 2.5 ayda 40'ın üzerinde arabanın satışı- na aracıhk ettiklerini dile geti- ren Otomax Genel Müdürü Cengiz TemeL yeni bir şirket olarak performanslanndan memnun olduklannı behrtiyor. Uzun vadeli bir proje olarak gördükleri için ekonomik kri- zin karşın projeyi rafa kaldır- mak yerine daha temkinli ha- reket ettiklerini anlatan Temel, krizi firsat olarak değerlendir- diklerini vurguluyor. "Kriz er ya da geç geçecek. Aksi takdirde bu yatnız bizim değflL65mih ı oninsanınsorunu otar* diyen Temel, gelecekte doğru yerde ohnak için bugün yatınmdan vazgeçmedikleri- nin altıru çizdi. Proje hazırlan- dıktan SATIŞ NASIL YAPILIR?- •Otomastan otomobil ahnak isteyenkr, internetten şirketin adresine giriyor, hangi özeOUderde bir araba afana istediğini (yaşı, markasL, kflometresi vb.), özt'Oikkrini betirtiyor. • Bu özeOiklere göre, kaç araba okhığu ahcıya Bste olarak sunuluyor. Ârabalannfotoğraflan,eks- pertizfcr taranndan 143 noktasıincelenmiş arabatarm durumu, en inceaynnüsmakadar tisteteniyor. • Kendisine uygun bir araba bulan müşterinin bayi ile üişkisi sağbnryor. • Bayi, müşteriyi en geç 24 saat içinde arrvor ve saiış koşuDan görüşülüyor. • Otomas, bayflerden beffi bir üyeKk bedcü ah>or. bulunduğu yer gibi özellUder önem taşryor. Kendi bakun ve servisi olan bayfler tercih nedeni oluyor. BtLGİ TOPLUMUNA DOĞRU/ÖZLEM YÜZAK oztemyTi@yaboo.com Planlı Bconomi mi? 0 da Ne?Bir kiyamettir kopuyor. Bir yandan, reel sektörün içinde bulunduğu açmaz kapsamında, şirket kurtarma operasyonlanna nasıl ve nereden kaynak bu- lunacağına kafa yoruluyor. öte yandan, "Atsan atılamaz, satsan satılamaz" hale gelen fondaki bankalann ekonomi- ye giderek artan yükü karşı- sında çaresizlik sürüyor. Günübirtik, palyatif önlem- lerle "vaziyeti savuşturmak" gayreti bile artık başarılı ola- mıyor. öylesine büyük bir çö- küntü içine girilmiş ki debe- lendikçe batılıyor. Kopan kıyametin içinde, boş vaatlerin, ağlama edebi- yatlarının, boşvermişliğin, popülist yaklaşımlann, lobisi güçlü olanın hâlâ bir şeyler kapabildiği bu ortamda, cılız mı cılız birtakım sesler daha duyuluyor: "Planlı ekonomi- ye geçelim, IMF'siz bir Tür- kiye olsun..." türünden. Güzel sözler. Peki, nasıl olacak planlı ekonomi ve na- sıl geçilecek? Hangi siyasi iradeyle, hangi örgütlü sivil toplum kuruluşuyla?.. irlanda örneğl Gelin buradan yola çıkarak, göçü tersine çeviımeyi başa- rabilmiş, üstelık hâlâ terörün soluğunu ensesinde hisse- derek bunu yapabilmiş bir ül- keden, İrlanda Ulusal Bağ- lantı Programı'ndan örnek verelim. Irlanda'da yerli şir- ketlerin nasıl güç- lendirilip yabancı sermayenin nasıl çekildiğini ve ulusal ekonomiye nasıl katkı sağlandığını anlatalım. Ve siz de bu yazıyı okurken lütfen Hazine Müs- teşarlığı bünyesin- deki Yabancı Ser- maye Dairesi'nin "neredeyse yalnız" teşvikveizinverme memurluğu gibi ve Türkiye'deki ya- bancı sermayenin örgütlü olduğu Ya- bancı Sermaye Derneği'nin (YA- SED) nasıl tek ta- raflı çıkar anlayışı ile çalıştığını anım- sayın... frlanda Ulusal Bağlantı Programı (National Linkage Programme-NLP) 1998 yılında başlayan bir pro- je. Bundan önce ülkede 1980'li yıllann ortalarından beri yabancı şirketlerin İrlan- da ekonomisine entegre ol- malan için yürütülen çeşitli bağlantı programlan mevcut- tu. NLP doğrultusunda oluş- turulan "Girişimci İrlanda" adlı kuruluş, 2000-2006 Ulu- sal Kalkınma Planı çerçeve- sinde, Finans Bakanlığı bün- yesinde yaşama geçirildi. Asıl amacı, müşteri şirketlerle iş- birliği içinde çalışarak kalıcı rekabetçi bir avantaj kazan- malannı sağlamak ve dolayı- sıyla satışlannda, ihracatla- rında ve istihdamlannda göz- le görülür artışlar kaydetmek. Bu amaç doğrultusunda özel sektör ve başta üniversiteler olmak üzere diğer kuruluşlar ile yakın bir işbirliği içinde ça- lışan NLP'nin iki görevi oluş- tu: llki, Iriandalı şirketlerin ka- pasite, yaratıcılık düzeylerini arttırmak ve yeni ortaklıklar yaratmak. Ikincisi, uluslara- rası yatınmcılara Iriandalı şir- ketlerle irtibata geçmeleri ko- nusunda yardımcı olmak. NLP'de başarıyı yakalamaköyleko- lay olmadı. 15 kişilik bir kad- ro ile çalışan NLP, önce Irianda'daki yabancı şirketlerin gereksinimlerini belirlemek için on- larla temas kurdu. Ardından, yerli üre- ticinin bu gereksi- nimleri karşılama potansıyelini araş- tırdı. Ancak bu be- lirlemeler, Iriandalı şirketlerin, yaban- cıların ihtiyaçlarını karşılamakta kapa- site ve nitelik açı- sından zorlanacak- larını ortaya koydu. Bu saptamanın ar- dından program, önceliğı "kapasite geliştirme" üzerinde yoğun- laşmaya verdi. Çokuluslu şirketlerin po- tansiyel tedarikçileri, özellik- le de elektronik, mühendislik ve sağlık sektörlerinde üre- tim yapanlar üzerinde yoğun- laşıldı. Metal ve plastik yan sanayii, baskı, ambalaj, oto- masyon donanımı alanlann- da şirketlerin güçlendirilebi- leceği anlaşıldı. Tedarikçi ge- liştirme programına kabul edilen şirketlerde "ileri görüş- lülûk, hırslı, mücadeleci ol- mak ve dinamizm" tercih ne- deni oldu. Yine programın bir diğer il- ginç ayağı "Katma DeğerOr- taklığı". Hedef, küçük ve or- taölçekli işletmelerin, boyut- larından ötürü karşılaştıkları sınırlandmlmaları gidermek. Benzer alanda faaliyet gös- teren firmalann araştırma-ge- liştirme, yeni pazarlar yarat- ma gibi konularda ortak har- camalar yapmalan. Bir örnek vermek gerekir- se; 1997 yılında bu ağa katı- lan firmalann gelirierinde 11.7 milyon dolarlık artış olduğu kaydedildi. Ayrıca yine prog- ramın bir başka ayağında, ya- bancı şirketlerin, çalıştıkları yerli şirketlere bir nevi hami- lik yaparak onlan teknolojtle- rini ve becerilerini geliştirme- leri yönünde eğitmeleri sağ- landı. Sonuçta, İrlanda hüküme- tinin girişimi ile uygulanan bu programdan hem yabancı şirketler kazançlı çıktı hem de yerli üretim ve istihdama bü- yük çaplı katkılarsağlandı. İr- landa tek örnek değil; Çin, Malezya ve Çek Cumhuriye- ti de benzer programlan ba- şan ile uyguladılar ve uygulu- yorlar. Liberal ekonomiyi en fazla savunan ülkelerde bile planlı ekonomi gündemin ilk sıralannda. İrlanda ömeğine başlama- dan önce Türkiye'de yaban- cı sermayenin hem özel sek- tör hem de kamu ayağını anımsayalım demiştik. Ağlama edebıyatından uzaklaşıp çuvaldızı biraz da kendimize batıralım. Akademisyenlerin krizuyarısı BANUSALMAN ANKARA - Prof. Dr. Sinan Sönmez, 2002 bütçesüıi "iflas bütçesi" olarak nitelendınrken sorunun yanlış uygula- ma değil yanlış model oldugunu vurguladı. İç borç sorunu çözülme- den hiçbir olumlu adım atılamayacağının altını çizen Sönmez, yeni bir finansal krize ilişkin ciddi risklerbulunduğu- na dikkat çekti. Siyasal BUgiler Fakül- tesi'nden Prof. Dr. Oğuz Oyan, "görünürde dahi iç rutarühgı olmayan makro ekonomik hedef- ler demeti olan" 2002 bütçesiyle, Güçlü Eko- nomiye Geçiş Progra- mrnın (GEGP) terk edildiğinin belgelendi- ğini söyledi. Prof. Sönmez, borç yükü ve bütçeyi şöyle değerlendirdi: • İç borç stoku, 2001 so- nunda milli gelirin yüz- de 64-65'ine ulaşacak. • Bütçenin yüzde 43'ü düzeyinde faiz aktarımı, kur farklannı banndır- mıyor. Gelecek yıl faiz yükü, bütçenin yüzde 60'larma tırmanacak. • Hükümetin bir tek ön- görüsü doğru çıkmadı. Başanysa bu, tek doğru çıkan, faiz dışı fazla. Onun da ne pahasına ol- dugunu bir düşünsünler. Siyasal Bilgiler Fa- kültesi'nden Prof. Oyan, iç borç faiz yapısındaki değişimle faiz yükünün gizlendiğine ve Hazi- ne 'nin inanıhnaz kur ris- ki altında bırakıldıgına dikkat çekerek hüküme- ti halka doğrulan söyle- meye çağırdı. Oyan'ın saptamalanndan bazıla- n şöyle: • 2002'deki yüzde 4'lük büyüme hedefi dışalım artışınm sınırlı turuhna- sı varsayımına dayan- mış. Bu mucizevi bir du- rum. • Türkiye'nin ekonomik büyümesinin hızlandığı her dönemde, hammad- de, ara malı ve sanayi malı dışalımı artmakta ve cari işlemler dengesi açık vermekte. Cari iş- lemler fazlası ancak ekonomik gerileme pa- hasına elde edilebilmek- te ve dışanya sermaye transferi olduğu için ekonomiyi zayıflatıcı et- kiler birikmektedir İ552 KÎŞÎÎŞTEN ÇIKARILACAK 3 trilyonluk tasarruf hedefi tstanbul Haber Servisi- Türk Hava Yollan, perso- nele ilişkin aldığı kararlar- la aylık giderlerinde 3 tril- yon ürahk indirim sağla- yacağını belirtti. Şirketindüzenlediği ba- sıntoplantısında, 11 Eylül saldınsı nedeniyle alınan ektasarruf tedbirleri sonu- cu, 2001 yüında sağlanan toplamtasarruf miktannın 59 milyon dolara ulaşacağı da büdi- rildi. Açıklananted- birler şöyle: • Kasım ayından itibaren 3 ayboyun- ca personel ücretleri yüz- de 10 azalacak. • Yılbaşından bu yana iştençıkanlançalışan sayı- sı 1522 kişiye çıkacak. • 2002 yıhnda en fazla 12 adet, 2003 yıhnda ise en fazla 18 adet uçak filo- dan çıkanlabüecek. Şirketten borsaya gön- derilen açıklamaya göre, emekliliğe hak kazanmış 383 personel ortakhktan aynlacak, bu personele tazminatlan ödenecek. Personel ücretlerinde yüz- de lO'lukindirimyapüma- sına yönehk karar, 15 Ekim 2001 ile 14 Nisan 2002 tarihleri arasında yü- rürlüktekalacak. 450part- time personeün sözleşme- leri 14 Nisan 2002'ye ka- dar askıya ahnacak. Srvflhavaah^ müjde Bu arada Ulaşür- ma Bakanı Oktay VuraL, sigorta şirketlerinin savaş, terör ve uçak kaçırma olaylannda 50 milyon do- lara düşürdükleririskpri- minin 1.5 milyar dolara kadar olan bölümünün Hazine taranndanüstlenil- mesine ilişkin uygulama- nın uzatılacağını ve uygu- lamanın 6 ayda bir tekrar- lanacağını açıkladı.