Katalog

S53EKİM2001 SALI CUMHURİYET SAYFA AFGANISTAN'DA SAVAŞ Dr. Ali Nihat Özcan, ABD'nin kara harekâtından uzak durmaya çalışacağıru söyledi: Operasyona6ayvarD r Ali Nitiat Özcan'dan: A^BD, Afganistan'ın kuzeyindeki muhalifleri ve yanına almayı başardığı Peştu gruplannı eğiterek Taleban liderleri ve hedeflerine operasyon düzenleyecek. 6 ay sonra baharda da askeri gücüyle operasyona başlayacak, Taleban ise gerilla savaşına... StBELKIZILISLK Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi (ASAM) Terör ve Çatışma Masası Başkanı Dr. AHNihatÖzcan, ABD'nin Afganistan'a özel birlik göndermesinin "Kara harekâtmın baş- ladığı anlanuna gebnediğuii" belirterek "Bu özel birliklerin yaptığı nokta harekâtıdır. Bu, ABD'nin askeri ruirekâttan önce izleyeceği psi- kolojik, ekonomik ve politik harekâtın bir par- çasıdır. Kara harekâa en erken baharda baş- layabifir" dedi. Terör uzmanı Dr. Ali Nihat Özcan, Ameri- ka'nın Afganistan'a düzenleyeceği harekâtla ilgili sorulanmızı yanıtladı. - Amerika'nm Afganistan'a düzenleyeceği ka- ra harekâü, genel çizgileriyle nasıl olacak? ÖZCAN- Banş ile savaş arasında "düşük yoğunluklu çaüşrna" olarak adlandınlan be- İırsiz bir ortam söz konusudur. Düşük yoğun- luklu çatışmada askeri harekât, politik, eko- nomik ve psikolojik araçlarla sonuç almak için yapılır. Önümüzdeki yüzyılın savaşlan- nın bu tür olması bekleniyor. Bu harekât tü- rü, halkın hükümete olan inancının zayıflatıl- masından, iktidara karşı ayaklanmaya, terör ve terorizmle mücadeleden banşı konıma ha- rekâtına, uyuşturucu ile mücadeleden doğal afetlerde yardıma kadar bir dizi farkh alanda kendisini gösterir. - ABD, Afganistan 'da hedefine ulaşmak için naşl bir yol izleyecek? ÖZCAN- ABD amacını en az insan kaybı ile en kısa sürede gerçekleştirmeye çalışıyor. Her ülke kendi araçlanyla hareket eder. ABD yoğun teknoloji kullanırken Taleban yöneti- mi de kendisini güçlü hissettiği anda çatışma- yı güçlü olduğu alana, 'dağlara' çekecek ve 'gerilla' tarzında ABD'yi zorlayacak. - ABD bunu önleyebilirmi? ÖZCAN- Evet şu anda bunu yapıyor. ABD, Taleban yönetiminin meşruiyetini ve gücünü halk desteğinden alacağını biliyor. Bu neden- le öncelik askeri, politik, ekonomik, diploma- tik ve psikolojik araçlan kullanarak, Taleban'ı kendi içinde bölmeyi deniyor. Bunun için de etnik, dinsel, kabilesel farklılıklan, kişisel ih- nraslan derinleştiriyor, aşiretlere mevki vaat- leri ve "kazanma" garantisi veriyor. Askeri güç ASAMTerörveÇaüşmaMasaaBaşkanıDr.ABNihatOzcan,ABD'ninAfganistan'a özelbirlikgönderrnesinin kara operasyonununbaşlamaa anlamınagelmediğinisöyiedLOzcan,"Afganistan'da olacakgerillasavaşuıdahalkıkontroledenzaferikazann-"dedL (Fotoğraf: Der Spiegel) ise açıkta olan ve gözle görünen "Taleban" he- deflerine saidınlar gerçekleştiriyor. ABD. aşlretlere dolar yafldırıyor ÖZCAN-Ancak ABD ıçin asıl tehdit, hava saldınlan ile ulaşamadıgı yeraltı örgütlenme- si. Eğer .ABD, Afganistan'ın nüfusunun çoğu- nu oluşruran Peştu halkını böler, bir kısmını yanına, yani Pakistan'ın kontrolüne alırsa, "geriUa"ya karşı mücadele edebilir. Çünkü bu daha fazla isrihbarat, daha fazla güç demek- tir. Bunun için de yanına gelecek Peştulara, bu- lamadıklanm vaat edecek: Yiyecek, dolar. Ta- leban üzerine baskı kurulacak diğer unsur ise "bölük pörçûk" farklı ülkelerce farklı çıkar- lar amacıyla desteklenen "Kuzey Ittifala". - ABD, Afganistan'da Peştulara karşın aan- hkta kalan, birbiıieriyle çaüşan ve otorite ta- nnnayan Kuzey Ittifakı'nın ilerlemesine nere- ye kadar izin verebilir? ÖZCAN-ABD bu gruplara "poütikbirva- yon vermedikçe ve davranışlannı kontrolüne almadıkça" ciddi bir rol vermeyecektir. Aksi takdirde bu durum geleceğin Afganistan'ın- da içinden çıkılamaz sorunlar yaratır. Bu ne- denJe "politik öneme" sahip Kâbil'e girecek bir General Fehim kuvvetinin, kontrolde ol- madığı takdirde "girişeceği şiddet ve yağma" Peştulan birleştirmekten başka bir işe yaramaz. ABD burada sonucu "Askeri araçlarİa alama- yacağnu" bu nedenJe biliyor. Gerilla savaşın- da halkı kontrol eden zaferi kazanır. - Bu harekâtta özel kuvvetler ne işe yarar? ÖZCAN-ABD, Taleban'ın ideolojik olmak- tan çok, liderlik temelinde örgütlendiğini gör- düğü için ilk olarak Taleban liderlerine yöne- lik özel operasyonlar gerçekleştirecek. Daha sonra da hava saldınlan ile yok edemediği Taleban ve El-Kaide'nin hedeflerini ortadan kaldırmaya çalışacak. Ve gerek kuzeydeki mu- halifleri gerekse yanına almayı başardığı Peş- tu gruplan eğitecek. (5 kişiliİc özel kuvvet bi- rimi 100 kişiyi eğitebilir.) - Kara harekâü ne zaman başlayabilir? ÖZCAN- Tüm bunlar, en az altı ay alacak. ABD, kış boyunca da baharda girişeceği ope- rasyonlara hazurlanacak. Baharda Taleban yö- netimi de "geriDa" savaşına başlayacak. Af- ganistan'da ABD'nin kara harekâtı, ağ ile ba- lık tutmaya benzer. Ilk hamlede büyük balığı tutabilirsiniz. Ya da tutmanız uzun zaman ala- bilir. Bu durumda bizim yapabileceğimiz ABD'ye "rastgek" demek. - Türk güçleri, harekâtta Amerikan koman- dolanyla birtikte yer alabilir mi? ÖZCAN-Havadan savaş kazanılmaz. Ame- rika, Afganistan'daki Kuzey Ittifakı'nı eğitme karan alırsa, Türkiye, Özbek ve Türkmenle- ri eğitebilir. 23 özel kuvvet 3 bin kişiyi eğitir. Bunlar politik hedef vururlar. - Savaştan sonra Afganistan'm onanmı ve ba- nş gûcü ohışturulması için Türkiye'nin Kâbil'de kalacağı belirtUiyor. ÖZCAN- Savaş ortamında en çok toplum- daki ekonomik faaliyetler zarar görür. Tica- ret ve üretimin olması için istikrar, düzen sağ- lanmalı, temel altyapı oluşturulmah. Banş gü- cü seçiminde politik çevre ile toplumsal dina- mikler göz önünde bulundurulur. Türkiye Öz- bek ve Türkmen bölgelerinde bunlann sağlan- ması açısından aktif rol oynayabilir. THE GUARDIAN yazan Madeleine Bunting, elde edilen banş şansının kaçınldığını savundu \feni kuşaldannVîetnam'ı• İngiliz yazar Bunting, kamuoyunun kendi kendini \anıltarak gerçeklere uzak kaldığını ve savaşın uzun vadede Afgan halkının yaranna olacağına inandığını belirtiyor. Bunu bir ütopya veya gerçeklerin Disney versiyonu olarak niteleyen Bunting, banş görüşmelerine \önelik fırsatın kaçınldığına dikkat çekiyor. MADELEESE BUNTİNG Ortada yeni bir savaş oyunu var. Ar- kalanna yaslanmış şekilde, rahatça oturan birçok oyuncu katılabilir. Tabii, hepsi değişik bir rol üstlenerek -gene- nl, diplomat ya da yardım kuruluşu ça- bşanı olarak. Oyunun amacı ve kural- ten çok basit; Taleban'ı ortadan kal- ârmak ve Afganistan' ı kurtarmak zo- tandasınız. Oyuna katılmak için gereken bir- kaç özellikten biri ülke hakkında -mümkün olduğu kadar az bilgT sa- hbi olmak, diğeri ise kendine çok gü- •enen bir düşünce yapısıyla hareket et- nek. Oyunun adı "uhıskuran". Tale- ran'ın terk edilmiş merkezlerine sal- anlarla geniş tabanlı hükümetınizi ve öiltürel programınızı yürürlüğe soka- ak, kadınlara yönelik baskıyı, yoksul- kığu ve şiddetı sona erdireceksiniz. Görünen o ki kızgınlıkla oluşan 'kendini yanütma yöntemiyk" kamu- cyu, yoksuL korku içinde bir ülkeye sal- armanın uzun vadede onlar için iyi ola- nleceğine ınanıyor. Bu bir ütopya ya iagerçeklerin "Disneyverayonu". Sa- Dessin De Coras-Belgrad vaşa girişenleri kimse sorgulamazken Afganistan'ın tarihinde başka bir dö- nem başlıyor. Batı'nın çıkarlannın ya- nında ülkenin kaderinin ikinci plana ahldığı bir dönem. Bin Ladin'in yok edilip Orta Asya'da gaz ve petrol üre- timini, ticaretini Taleban'dan daha ko- lay yapacak bir rejimin başta olduğu bir dönem. Ulus kuran oyunuyla ilgili sorun, oyunun bir fanteziden ibaret olması. Oyundaki hiçbir şeyin okuduğumuz ya da duyduklanmızla örtüşmemesi... Hadi, hükümetin iyiliği ıçin Afganis- tan' a yönelik iki haftalık bombalama- nın hafta sonu düzenlenen kara saldı- nlannın bir amaca hizmet ettiğini farz edelim. Gerillalann savaşmagücünün düşük olduğuna inanalım. İkl sorun O zaman karşınıza iki sorun çıkıyor. Öncelikle, bu geniş tabanlı hükümeti kimin yöneteceğine yönelik sorun. Ikincisi ise bu hükümete kim aracılık yapar? Birincisi ABD ve Ingiltere'nin karşısındaki en önemli sorun. Tale- ban çok vahşi bir rejim. Ancak, hal- kın büyük bölümü bu yönetime geç- mişteki şiddetli anarşi yüzünden kat- lanıyor. Afganistan'ın yüzde 95'ine Magjar Hirlap gazetesL en azından istikrar getiren bir rejimi yıkmadan, yerine geçecek olanın da- ha iyi olduğundan emin olmanız ge- rekir. Bu da son yıllarda sosyolojik yapısı parçalanan ülkede zor gibi gö- rünüyor. Eski toplum (aşiret, boy) li- derleri, çete reisi haline geldi. Kâbil'in kuzeyini bombalayarak Taleban'ı çö- kertmek konusunda Kuzey tttifakı'na destek vermeye olan isteksizlik de ABD'nin "Taleban düşerse kentte ne olur" korkusunun belirgin bir kanıtı. Gerçek o ki herkes Taleban'ı devreden çıkarmak istiyor. Ancak, geçen hafta Colin PoweQ'ın "ınmh Taleban" diye nitelediği şimdiki yönetimden bazı öğelerin yeni hükümette yer alması kaçınılmaz. Taleban'ın bu kanatlany- la görüşmeler zaman alır. Bu da gö- rüşmeler tamamlanana kadar Afgan halkının hayatı pahasına baüyük bir sa- vaş yürütülmüş olacağını gösteriyor. Türklye Istekslz Hükümetin kuruhnası ve sürdürül- mesi için kimin arabuluculuk edece- ğine yönelik sorun ise biraz daha iyi. Burada sevilen öraek Kamboçya'da- ki Birleşmiş Milletler banş gücü. An- cak, bu ülkenin Afganistan'da olduğu gibi derin etnik farklılıklar içermedi- ğini unutmamak gerekir. Bu gerçek- ler, Türkiye'yi Müslüman bir BM Ba- nş Gücü operasyonuna liderlik etme- ye isteksiz kılıyor. Ne, Dostum ve Öz- bekleri destekleyen Türkiye, ne de BM, Afganlar tarafindan tarafsız ka- bul ediliyor. Ancak, ABD ateşkese hazır olsay- dı her şey farklı olurdu. Pakistan, 11 Eylül sonrasında Taleban'a olan des- teğini çektiğinde banş görüşmeleri ve Afganistan'ın yeniden yapılandınl- masına yönelik çok önemli bir fırsatı kaçırdı. ABD, Taleban ile yapdacak her tür görüşmeyi reddetti. ABD'nin Bin Ladin'i yakalamaya yönelik acil çaba- lan Orta Asya'daki istikrann önemi- ni ortaya çıkardı. Afganlar da yine başka ülkelerin tartışmalannın orta- sında kaldı. Ilk ceset torbalan bölge- den ABD'ye doğru yola çıktı. Bu sa- vaş bizim kuşaklann Vietnamı olmak için her şeye sahip; yaşamlann oldu- ğu kadar stratejik çıkar ve ideallerin mezan. Ve Vietnam'ın ayırdığı kadar derin bir şekilde Batı'yı ikiye ayıracak. ŞARBONŞÜPHESt Ikipostacı yaşamını yitirdi • Washington*da iki postacının ölümüyle ilgili araştırmanın sürdüğü, şarbon olasılığının son derece yüksek olduğu bildirüdi. Taleban, ABD'yi knnyasal ve biyolojik silah kullanmakla suçladı. ABD yönetimi ise iddialan reddetti. Haber Merkezi - ABD'nin başkenti Washington'da iki postacının öldüğübil- dirildi. Washington'da iki postacının şarbondan öldüğü iddia edildi. Üst düzey bir sağlık bakanlığı yetkilisi, Brentwood postane- sinde çalışan ve kongreye mektup göndermekle görevli iki postacının ölü- müyle ilgili araştır- manın sürdüğünü an- cak şarbon olasılığı- nın son derece yük- sek olduğunu söyle- di. Aynı postane- de çalışan iki pos- tacının da şar- bona yakalandığı bil- dirüdi. Taleban, ABD'yi kimyasal ve biyolojik silah kullanmakla suç- ladı. Taleban Enformas- yon Bakanlığı Sözcü- süAbdülıenanHknat Reuters'e yaphğı açık- lamada, "Bugüntemas kurduğum Herat ve Kandahar'daki dok- toriar, saldırılarda Amerikahlann biyolo- jik ve kimyasal silah kullandıklan yönün- (kbelrtflertesphettik- krinisdyledfler''dedi. Himat, kimyasal si- lahlann etkilerinin ya- ralüar üzerinde açıkça görüldüğünü, bunlar- dan birinin de zehir- lenme olduğunu beür- tirken ABD Savunma Bakarüığı'ndan yapı- lan açıklamada iddi- alar reddedildi. Öte yandan Ame- rikan San Francisco Chronicle gazetesi, Mısır'da iki yıl önce görülen bir terör da- vasında, Islami Cihad örgütünün askeri ko- mutanı ve Usame Bin Ladin'ın sağ kolu Ey- manelZevahiri'nın iki numaralı adamı Ah- med Salamah Mab- ruk'un, Bin Ladin'in, biyolojik ve kimyasal silahlar satın aldığını ve bunlan, 100'den fazla Amerikan ve Is- raü hedefine karşı kul- lanmayı planladığını söylediğini yazdı. San Francisco Chronicle, Mabruk'un ifadesine göre, Bin Ladin'in elınde, ebola virüsü ve nükleer saldın ama- cıyla kullanüacak dü- zeydc uranyumbulun- duğunu bildirdi. Gazete, Mabruk'un, Arapça yayımlanan El Hayat gazetesine ver- diği demeçte, El Ka- ide'nin kimyasal ve bi- yolojik silahlannı Do- ğu Avrupa'dan aldığı- nı söylediğini de kay- detti. Habere göre Mabruk, bu materyal- lerin, postayla ve pos- ta ücreti dahil 3 bin 865 dolar gibi komik bir rakama alındığun da söyledi. Mabruk, teklifin, Doğu Avru- pa'daki bazı fabrika- lardan, ebola ve sal- monella virüsünü Bin Ladin'in yardımcıla- nna satmak için geldi- ğini kaydetti. Satılık silahlar Sovyet döneminde yürütülen biyolojik si- lahlanma programıran iki numaralı adamı Kanatyan Alibekov, Vremya Novostiye ga- zetesine verdiği de- meçte, "SSCB'de bu teknolojiye hâkim bin- lerce uzman vardı. Bunlann bir ktsmı, fyi para verenkre biyolo- jik silah satnuş oiabi- Brier'' dedi. New York Post ga- zetesi, ABD'deki şar- bon vakalannınarka- smda Saddam Hüse- yin'in mikrobiyoloji uzmaru olan bir kadı- nın bulunduğunu öne sürdü. Bu iddıayı ka- pak konusu yapan ga- zete, "Rihab Taha ad- kkadmuzmanm, öret- tiği mikropbn kobay olarak kuOandığı in- sanlar üzerinde dene- diguü" yazdı. Haber- de, Irak'ın elindeld kit- le imha silahlarımn tasfiyesiyle görevli BM uzmanlannca da yakından tanınan Ta- ha'ya 'bayan mikrop' adının takıldığı behr- tildi. Fransa Cumhurbaş- kanlığı Sarayı'na gön- derilen şüpheli mek- tup nedeniyle bazı gö- revliler dün hastane- ye kaldınldı. SAĞLIK BAKANIDURMUŞ: Ulkemizdeşu anda şarbonyok GEBZE (AA) - Sağlık Bakanı Os- man Durmuş, "Ül- kemizdeşu anda şar- bon yok, amabu rast- lanmayacak anlanu- na geJmiyor'' dedi. Bakan Durmuş, Roche Grubu'nun, Kocaeli'nin Gebze ilçesinde kuracağı Solid Üretim Tesi- si'nin temeüni attı. Törenden sonra gaze- tecilerin sorulannı yanıtlayan Durmuş, şarbon tehlikesiyle ilgili bir soru üzeri- ne, "Bugûne kadar rastlanmadı, ancak bu rasüanmay acağı anlanunagefanez" de- di. Türkiye'de şu an- da şarbon bulunma- dığını kaydeden Dur- muş, bugüne kadar kendilerine şarbonla ilgili olarak 34 ihbar geldiğini belirterek şöyle konuştu: "18 numuneyi in- ceiiyoruz, ince tetkik- leryaprvoruz. Şu ana kadar bakteri bula- madık. Tebeşir tozu buluyoruz, ama bak- teri bulamıyoruz. Tüm ihbartar, titiz- likle degerlendiril- mektedir." îzmir'in Bornova ilçesi tapu dairesin- den, 15. Icra Mah- kemesi'ne gönderi- len zarf, şarbon şûp- hesi üzerine özel ekipler tarafindan ahnarak İl Sağlık Müdürlüğü'ne gön- derildi.