Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA CUMHURİYET 14 EKİM 2001 PAZAR
OLAYLAR VE GORUŞLER olay.gorusu/ cumhuriyet.com.tr
Ulaşım Iletişim ve Kaçmılmaz Küreselleşme
Prof. Dr. Abidin KUMBASAR
f lkel insan topluluklan dönemin-
I
de ulaşım. insanın bedensel gü-
cüyle sınırlıydı. Giderek akar-
sulann ulaşımdaki yararlarının
bilincinevaranınsanlarelveriş-
li su kaynaklarının çevresinde
yerleşerek tanm yanında. ulaşım ola-
naklanndan da yararlandılar.
Ulaşımda önemli bir aşama olan te-
kerlek. ılk kez MÖ 3000 yıllannda. bu-
günkü Rus\a'nın güney yörelerinde
kullanılmaya başlandı. At ilk dönemler-
de yalnız tekerlekli arabaları çekmek
için kullanılırken MÖ 2500 vıllannda
insanlar ata binmeyi öğrendıler. Ata
binmekle insan türünün yaşantısında
büyük değişiklikler oluştu. At. yaşantı-
ya eklenen yeni ve güçlü bir enerji tü-
rüydü. Günümüzde güç birimı olarak
"beygir gücü"nü kullanmamız rast-
lantısal değıldir. Atlı insan daha hızlı.
daha güçlü olarak üstün savaşçı ve da-
ha korkulur oldu. Göçebe olarak ve il-
kel koşullarda yaşayan atlı insan toplu-
lukJan. yerleşik düzende yaşayan. üre-
ten insanlar için dehşet salan talancılar
oldular. Eski dünyada barbarlar. yeni
dünyayı talan eden sömürgeciler hep
atlı zorbalardı. Bilim devrimi çağına
kadar atlı ulaşım olağanüstü ayncalığı-
nı korudu ve talan ekonomisinin uygu-
lanmasında etkin oldu. Bilim devrimi
ve bilimin yaşantıyauygulanması olan
teknolojideki gelişmeler. ulaşımda da
yeni aşamalara neden oldu; önce buhar
gücü. daha sonralan da katı ve sıvı ya-
kıtlar ulaşımda olağanüstü atılımları
gerçekleştirdi. Teknolojinin hızla geli-
şimi ulaşım yanında iletişimi de etkile-
di. Telefon, ardından telgraf ve telsiz
iletişim, yerkürenin her yöresine ışık
hızıyla erişme olanağını sağladı. Özel-
likle transistörlü radyo ve telev izyon
yayınlannın genışleyen kapsamh etkin-
liği. her olayı herkesin bilgilenme \e
görme alanına taşıdı. Yeryüzü görece
küçüldü, kaçınılmaz olarak küreselleş-
me başladı. Tüm çağlar boyunca oldu-
ğu gibi bilim ve teknolojıden sağlanan
yararlar. egemen güçlerce öncelikle
kendi çıkarlan için kullanıldı ve ışık hı-
zındaki iletişim. ekonomiyi ellerınde
tutup yönlendiren emek sömürücüleri-
nin hizmetine sunuldu. zenginler daha
zengin olurken yoksulluk. ölümü göze
aldırabilecek boyutlara ulaştı.
Bugün yaşananlar, bilim ve teknolo-
jideki gelişmeleri bilinçsizce kullanan.
doğa. insan. emek ilişkisindeki uyumun
gereklilığini göz ardı eden. kısa dönem-
deki çıkan öngören tekelci kapitaliz-
min bizi ulaştırdığı ekonomik ve siya-
sal anarşi dünyasının koşullandır. Oy-
sa bilim bize, "Yönetenler değerleri
toplumla paylaşmadan. kendi çıkar-
larına uygun kcsimlere yönlendiri-
yorlarsa toplumsal sorunlar kaçınıl-
maz olur" demektir. Ayrıca bugün ar-
tık. yerkürenin gelişmiş bölgelerinde
olduğu kadar gelişmemış yörelerinde-
ki insanlar da fakirliğin. yazgının değiş-
meyen kurallanndan değil. toplumun
değıştirilebilir kurumlanndan olduğu-
nun bılincine varmaktalar. Her şeyi gö-
ren ve bilen insan topluluklarını boş va-
atlerle aldatmak artık eski dönemlerde-
ki kadar kolay olmamakta. haksızlıkla-
ra ısyan edenlerin bilinçli tepkileri de
giderek güçlenip küreselleşmektedır.
Bilgısayarlar sadece egemen güçlere
değıl, ezilenlere de dayanışma olanağı
vermekte. sömürenler karşılarında eği-
timsiz kol emekçılerinı değil. a> dın tek-
nokratlann bilinçle örgütlenen gücünü
görerek tedırgin olmaktadırlar. Aynca.
bilinçsizce aşın tepki \erecek bıreysef
ısyanların nelere malolabileceğinin
kuşkusu. giderek sadece ticaret de\ le-
nni değil. en güçlü ulusları bile ürküt-
mekte. korunma yöntemleri bulmaya
zorlamaktadır. Ulaşım, iletişim \e bi-
limdeki gelişmelerin zorunlu kıldığı
küreselleşmenin yarattığı sorunlar. bi-
linçsiz güç gösterileriyle değil. ancak
olaylan küresel olarak algılayabilen.
küresel düşünen ve küresel uygulayabi-
lenlerce çözüme ulaştınlabilir. Olayla-
nn üstesinden gelebilmek için. uzun sü-
reli savaş değil. uzun süreli emek ver-
mek gerekmektedir. Tüm yerküre. tüm
değerler. tüm insanlık. doğaya uyumlu
olarak ele alınmalı. günümüzün \e ge-
leceğin koşullan ussal. bilimsel olarak
değerlendirilip olanaklar. yansız olarak
tüm insanlığın hizmetine sunulmalıdır.
Öncelikle. yerküre boyutunda. etkin do-
ğum v e nüfus denetimi sağlanmalı. sağ-
lık bireylerın aramıza katılmasının ko-
şullan yaratılmalıdır. Sağlık sorunlan
uluslar üstü kuruluşlarca ele alınmalı.
öncelikle koruyucu sağlık ve giderek
sağaltıcı girişimler insanlığın hizmeti-
ne eşit koşullarda sunulmalıdır. Eğiti-
min yerküre boyutunda yansız ve tüm
insanlığın ortak değerlerine önem veren
düzeyde olması kaçınılmazdır. Doğa
bilimlen. matematik. fizik. kimya gibi
dallarda eğitim verilmeli. şo\ en tutum-
lu ve cana kıyıcılan kahraman olarak
gösteren tarih eğitiminden kaçınılmalı-
dır. Tüm yerkürede inanç eğitimi, eriş-
kin yaşlarda ve isteğe bağlı olarak kont-
rol altında venlmeli. okullarda üst dü-
zeyde. şartlandırmayan. eleştiren felse-
fe dersleri uygulanmalıdır. Eğitimde.
"Eleştirilmeden edinilen bilgi öğret-
mez, koşullandırır" gerçeği tüm çağ-
lar için geçerlidir. Bu jiizden özellikle
okul öncesi çağı çocuklarının her şeyi
olduğu gibi algıladıklan dönem büyük
önem taşımakta ve körpe beyinlerin ile-
rideki yaşantılannda silemeyecekleri
yanlış kavramlarla şartlandınlmasının
önlenmesi için küresel boyutta eğitim
düzenlenmesi içine bu yaşlardakilenn
de öncelikle alınması eerekmektedir.
Küreselleşmesı kaçınılmaz olan di-
ğer sorun. silah üretimınin denetimıdir.
Tüm yerkürenin seçilmiş. yansız aydın-
lan ve bilim adamlanndan oluşacak,
yetkili ve güçlü kılınmış bir kurulun de-
netiminde. silah yapımı. satışı denet-
lenmeli giderek üretim düşürülmelı. da-
ğıtım ve kullanılması koşullan ulusla-
rarası düzeyde denetim altında olmalı-
dır. Yenüzünün herhangi bir yöresinde
ya da herhangi bir toplumunda dünya-
ya gelmenın ne gurur duymayı ne de
aşağılanmayı gerektirmediğının bilin-
cinde olarak tüm insanlıga fırsat eşitli-
ğı tanınması kaçınılmazdır. Hıçbiretnik
üstünlük ya da inançtan kaynaklanan
ayncalık olamayacağı gibi emek karşı-
lığı olmayan hiçbir zenginlik de olma-
malıdır. Yeryüzünün doğal kavnaklan-
nın oluşturduğu bütün zengınlıkler kü-
resel boyutta yansız kurumlann dene-
timi altında tüm insanlığın yaranna kul-
lanılmalıdır. Çağımızın bilim ve düşün-
ce düzeyi. tüm ınsanlığa mutlu bir ge-
lecek sağlayabilecek güçtedir. Bütün
sorun. bunu uygulama kararlılığını gös-
terebilecek yönetimlerin oluşmasını
sağlamaktadır. Bugün her şeye sahip
olduklannı düşünerek güçlü ve mutlu
olduklannı sanan egemen güçler. bil-
melidirler ki yaşadığımız bilim ve
iletişim çağında uygarbir insan için Al-
bert Camus'nün söylediği gibi "Tek
başına mutluluk utanılacak bir şey-
dir."
EVET/HAYIR
OKTAY AKBAL
Savaşa Savaş Açmak!
"Ve biz, hiçbir şeyden yılmayalım. Ve biz hiçbir
zaman kendimizden utanmayalım. Hatalarımızı
kolaylıkla kabul edelim, başanlanmıza hiç korkma-
dan yürüyelim. Biz, yeni bir tür iyi insan, iyi insan,
iyi insan, yaratıcı insan olmaya yürüyelim."
_ Öldürülmesinden dört yıl önce, savcı Doğan
Öz, böyle seslenmışti çocuklarına; "İyi insan, ya-
ratıcı insan olmak..."
Kim anımsıyor Doğan öz'ü?
24 Mart 1978 günü arabasının içinde öldürü-
len Doğan öz'ün katilleri de bulunmadı mı? Yok,
bulundu! Yargılandı, dört kez ıdama mahkûm ol-
du, ama her defasında yakayı kurtardı. Nasıl ol-
du, ne oldu, ne bitti! Şımdi o kişi nerede? Hangi
görevde?
Bunlar ayrı bir konu!.. Terör diyoruz, törerle sa-
vaşıyoruz, ama bir bir kıyılan değerlerimizi unu-
tuveriyoruz. Katillerini arayıp bulsak da ceza ve-
remiyoruz. Bu nasıl terör savaşı?
Yirmi üç yıl geçti aradan! avukat Veli Deveci-
oğlu yıllar sonra olayı ayrıntıları ile anlattı:
"Her toplumda ve her devirde adli hatalar ola-
bilir. Ama bu tümüyle siyasal bir cinayettir. Türki-
ye'nin yazgısına egemen olmak isteyen silahlı bir
küçük çete, arkasındaki destekçileriyle birlikte bu
cinayeti planlamış, uydu katiller hükmü yehne ge-
tirmiştir. İnsan soyunun görebileceği en büyük
adaletsizliklerden biriyle karşı karşıyayız... Bu hak-
sızlığı heryerde haykıracağız. Katilleri bırakıp ay-
dın ve kitap kovalayan devlete, Doğan'ın katilinin
kim olduğunu neden yakalanmadığını bıkmadan
usanmadan soracağız."
"Bin ibadet bedeldir, bir adalete
Bunu laf-güzaftan bahsederiz
Biz ki, adaleti tevzi etmede
Fukaranın anasını belleriz"
Doğan Öz bir yargıç, bir savcı, bir hukuk ada-
mı olarak yazmış bu dizeleri... Bir gün kendi ba-
şına gelecekleri önceden bilırcesine!..
Bir şairdi Doğan Öz. Bir kültür adamı:
"Mapushane çeşmesi yandan akmaz
Orada
Varsıl yatmaz
Bizyatanz" diyebilen...
Ülkemizin terörle savaşım adı altında itildiği bir
çıkmazın içinde yaşıyoruz. Terörden çok çekmiş
bir toplumuz! Ama onunla savaşmasını bir türlü
öğrenemedik. Terör yalnızca dağlarda olmaz ki!
Dürüst aydınlar, yazarlar, savcılar, bilim adamla-
rının öldürülmesi, katillerinin de yıllar geçmesine
karşın bulunamaması, bulunduğu zaman da ko-
runması gerçeği ne yazık ki ortada...
Mumcu, Kışlalı, Tütengil, Üçok, Aksoy daha
nice aydın, nice uygarlık savaşçısı terör şehitle-
ridir. Hangisinin katilı belırlendi, cezalandırıldı?
Doğan Öz'ün şiirleri "Biz Ölmeyiz" adlı bir ki-
taptatoplanmıştı. "Gelin dostlar bir olalım/Sava-
şa savaş açalım/Çocuklarımızı soluk beniz yapa-
nın savaşına/Kırlarmızı ıssız koyanın/Savaşına/Vİ-
etnam 'da köy yakanların/Tüm fukara halkları yı-
kanlara"...
Gerçek savaş budur, bu olmalıdır 'Yannın gü-
zelliğini engelleyenlere' açılmalıdır savaş...
Doğan Öz'ün bizlere ulaşan bildirisi her za-
mankinden daha etkili. daha güçlü: "Dostlar biz
ölmeyiz/Yarının doğması bizden yana/Kötülerin
savaşına savaş açtık/Hak bizden yana"
İLAN
TC
TUNCELİ ASLİYE HUKUK
MAHKEMESİ'NDEN
2001 244
Davacı DSİ Genel Müdürlüâü vekili Av. Mehmet
Özmen tarafından da\alı Hüseyin Arguç aleyhıne mah-
kememizde açılmış bulunan kamulaştırma bedelinın
tespiti ve tescil davasının yapılan açık yargılaması sıra-
sında Mahkememizin 17. 09.2001 tarihli duruşmasın-
da \erilen ara karan gereğınce:
Davalı Hüse>ın Arguç'a ait Tunceli lli Merkez Ata-
türk Mahallesi Rostan Mevkıinde kain 136 ada 7 par-
sel nolu taşınmazın 2318 m2'si DSİ Genel Müdürlüğü
tarafından kamulaştınlmış olup. ibraz edılen belgeler-
den kamulaştırma bedelı konusunda taraflar anlaşama-
dıklanndan, kamulaştırılan taşınmazın bedelinın tespi-
ti ile DSİ Genel Müdürlüğü adına tescıline karar venl-
mesi için 16.08.2001 tarihinde DSİ Genel Müdürlüğü
vekili Av. Mehmet Özmen tarafından Tunceli Asliye
Hukuk Mahkemesine dava açıldığı ilanen duyurulur.
21.09.2001
Basın: 57747
Galile'nin doğrulan karşısmda bizim çoğalan eğrilerimiz
ReşitAŞÇIOĞLU
2
001 vılı.politikacılanmızın
doğru konuştuklannı ve bu
doğrulann ılerıde anlaşıla-
cağından emın olduklannı
ortaya koymak için Gali-
le'nin ıfadelerıne başvurduklan bir
yıl oldu.
ANAP Genel Başkanı saym Me-
sut Yılmaz birkaç ay önce vaptığı bir
konuşmada "Dünya dönüyor dedi-
ğinde Galile'ye de inanan olnıa-
mıştı" ifadesinı kullandı. Şimdı
ANAP milletvekili sayın Işın Çele-
bi'nin "Dünyanın yuvarlak oldu-
ğunu söylediği için engizisyon
mahkemesinde yargılanan Gali-
le'ye kendimi benzeterek doğru
yoldan dönmejeceğim" dedıği ha-
ber verilıyor.
Adı geçen ikı polirikacının Gali-
le'ye ilişkin "doğrulan" arasında.
birinin MÖ 3'üncü vüzyıl. dığerinin
de Galile'nin yaşadığı MS 17"nci
yüzyıla ait olması nedeniyle 2000
yıllık bir zaman farkı bulunması. be-
ni. bu yazıvı yazmam için aslında ha-
rekete geçiremezdi; eğer bunlara tuz-
biber eker gibi bir de sa> ın yazar dos-
tumuz A> dın Bovsan Akşam gaze-
tesmdekı bir sohbet yazısında. astro-
nom Batlamyus'u dünvayı "düz
tepsi" sayan zavallı bılgınler arasın-
da gösteımemışolsaydı. Böyleceadı
geçen 3 önemli kişinın açıklamalan.
Galile konusunu A'dan Z've kadar
uzun uzadıv a değil de A'dan C'ye ka-
dar ele almamı zaruri kıldı.
Önce dünvamızın "düz tepsi" sa-
nıldığı çağa dönelım. Günümüz Ege
kı\ ıları olan eski tyonya'da bilim MÖ
6'ncı v-üzy ılda doğmaya başlamadan
önce. yeryüzü düz bir tepsi sanılıyor-
du. Fakat lyonvalı bılım adamlan,
dümanın yuvarlak olduğunu, daha
doğru bir ıfadevle küre olduğunu
açıklamışlardır. Ne var ki dünyanın
"yerküre'" olduğunu kanıtlamak
MÖ 3'üncü yüzyılda, yani tyonyalı
bılım adamlanndan 300 yıl sonra. ls-
kenderiye Kürüphanesi Müdürü
Erastostenes'e nasip oldu. Türkçe-
ye çevirdiğim Kozmos(*ı kitabında
söz konusu açıklama ve "kanıtla-
ma" açık-seçık var. Erastostenes. her
2! Haziran günü. lskenderiye'nin
800 km güneyindeki Ebu Simbel böl-
gesinde öğlenleyin saat tam 12 de
üeykellerın va da toprağa çakılmış
sopalann hıç gölge yapmadığını oku-
muştur kitaplardan. Aynı gün avnı sa-
atte tskendenye'deki heykel ya da so-
panın 7 derece kadar gölge yapması.
dünyanın düz olmadığı fikrini uyan-
dınyorbu bilim adamında. Ebu Sim-
bel 800 km uzakta olduğuna göre 360
derece olan daıreyi 7 sayısına bölün-
ce elde ettığı yaklaşık 50 sav ısını 800
km ile çarpıyor \e dünvanın kuşağı-
nın ya da çevre uzunluğunun 40.000
km olduğunu buluyor. Bugün de ay-
nen böyle! Erastostenes hem bu ma-
tematiksel gerçeği ortaya koyuyor
hem de dünyanın yuv arlak olduğunu
ayan-beyan açıklamış oluyor.
Bu durumu aktarmakla bir yandan
Erastostenes'e 2000 yıllık hakkını
teslim etmiş oluyoruz hem de Gali-
le'nin "Dünya yuvarlaktır" diye
2000 yıldır zaten bilinen gerçeği ken-
di ifadesıyle "nice büyük bilginin
kafasını karıştıran" ve işin içinden
çıkamadığı "Dünya dönüyor" ger-
çeğiyle tamamlayışını açıklama fır-
yeni
TANIŞTIRALIM. A M I L 0
pentium*///
Fujitsu Siemens Computers Yetkili Dağıbcılan:
ALBİM (0216)3483351- (0Z12) 284 2414
www.albim.com
EMPA (0212) 67110 50 www.empa.com.tr
YAMAN (0212) 210 45 44 - (0216) 41175 57
www.yaman.com.tr
Çok şık. Çok güçlü. Çok hesapiı. Yepyeni.
Tüm bu özelliklere sahip Fujitsu Siemens Computers
notebook ailesinin en yeni üyesi AMILO iie tanışmak
için yetkili satıcılarımıza bekliyoruz.
PnU#. Cda»sııi«clnW hâde LogD
• Bu kampanya Atfaim Bilgi Iştem. Yaman Bılışrm ve Etnpa Sılgisay» taraftndan dQ2enlemnektedır. • Kampanyamız 31 Etam 280) tanhine kadar geçerlidir • Sanayi ve îearet
BakanJı^'nm 25 051994 tafihli Resmı Sazete'de itan edilen 94/2-3 S3vilt tebltg hükûmlenne uygundur. • Fuptsa Siemens Computers bu kampanyada ge^erlı «runtonfigurasvon«e
fiyatiannı tOketici'yvaifla ıtegiştirrrte hakkma sahiptir • rıyatianmıza KDV dahil değildır. • Rjjıtsu Siemens Comptıters Natebook dfünten 1 yıl bnng-ın garantı daMlindedir.
• Staktarma dahündeki ûrOnier hernen tesiun e&'Kcei otup stoklanmada bukınmayaıı ürûnler 4-6 hafta îçertstnde teslim edîlecektir
• Mobile Intel* Pentium* lli işlemci,
Intet* SpeedStep™ Teknolo
• 14.1' XGA TFT ekran • Dahyi ix DV0-R0M Sür
• 256 MB Beltek • 20 GB Sabit Disk • 8 MB VRAM ekran
•TV Out, S video çıkışt • Dafıtii 3.5" Oisket Sürücü
Dahili 56 K V.90 Fax/Modem«2xPCMCIAkartyuvast«tnfrared port
• Stereo hoparlör ve mikrofon • Q Tiirkçe klavye, Touchpad mouse
• 2xUSB • Yüksek kapasiteli U-lon batarya • 1 yıl bring-in garanti
• Microsoft® Windows ME Türkçe, Microsoft® Word, VVorks 2000
• Bilgi Paketi (Dahil programlar: Ingilizce Öğretmeni,
Fransızca Öğretmeni, Kolay Tsrcûme, Wall Street Tycoon,
Vırtual CD ME/98, Photo Express
cP
I" U 11 I j U COMPUTERS
SIEMENSwww.fujitsu-siemens.com.tr
satını buluyoruz. Gözün gördüğünü
aklın. Galile'nin aklının yadsıvışıdır
bulduğu "biricik" \e "ebedi" ger-
çek. Güneşın hareket ettiğinı gözü-
müzle görürken Galile bu gök cismi-
ne "dur" yerküreye de "dön" ko-
mutunu 1632 yılında verebilmiş bir
dehadır. Kopernik 1543 yılında. Ga-
lile'den vaklaşık bir v üzv ıl önce, yer-
küreyi dönüvor kabul edersek gök ci-
simlerinin devinimine ilişkin mate-
matıksel önermeler verli yerine otu-
ruyor. dıyerek devrım başlatmıştır a-
ma hiçbir kanıtlamaya gırişmemış-
tir. Kepler. halen geçerli 3 önemli
astrofizik kanunu bulmuş bir deha
olmasına rağmen "Yerkürenin dön-
düğünü anlamak özel hazırlıklı zi-
hinlerin işidir" kanısına varmıştır.
Çağdaşı Kepler'ın bu tutumuna kar-
şılıkGalıle"nin"Yer>üzündeyapıl-
ması mümkün her deneye girişe-
rek dünyanın döndüğü gerçeğini
kanıtlamaya çalışacağım" diyerek
gökyüzü sırlannı yeryüzü deneyle-
nyle çözme başarısının tadına 475
sayfalık "Dünyanın İki Ana Siste-
mi Hakkında Diyalog" adlı kitabı-
nın okunmasıyla varabilırsiniz. ttal-
yancası "Dialogo Sui Due
Massimi Sistemi. Tolema-
2
ico e Copernicano" (Bat-
lamvus'un ve Kopemik'in
tki Ana Sistemi Czerine Di-
yalog) olan Gahle'nın henüz
çiçeâi burnunda bir çevırı
olarak tamamladığım eser
başlığındaki "Massimo"
sözcüğüne dikkatinizi çek-
mek ısterim. Bizim uluorta
gazino ya da otel ismi olarak
kullandığımız "Maksim"
büyük "Grande" sıfatından
geliyor olup "daha büyük"
demek için "Maggiore"
kullanıhr. En büyük demek
için de "Massimo" kullanı-
lır. Galile'nın "En Büyük
İki Sistem" demesı boşuna
değildir. çünkü kıtabının bir-
çok yerinde tüm düşünce sıs-
temlerinin. Evren'in vapısı-
nı anlamaya yönelık "kilit
sistem"e bağlı olduğunu
vurgulamaktadır. Gökcisım-
lerinin dev inım mekanizma-
sını bulup otaya çıkarmanın
en soylu çaba olduğunu söy-
lüvor.
Ne tuhaf tesadüf. söz ko-
nusu "Ana Sistem"e boş v e-
ren ve bölük-pörçük. alela-
cele teknoloji edınen az ge-
lişmiş ülkelerde. bu ülkelerin
bankalannda. kamu kuruluş-
larında. vergi dairelerinde.
ulaşım ağlannda "sistem ki-
litlenmesi"ne çokça rastlan-
maktadır.
Bir saatlık futbol taktiği
konferanslanna binlerce do-
lar özgüleyen (tahsis eden)
özel ya da kamu kuruluşlan-
mızdan. bir saatlik ekonomi
danışmanlığına 10.000 dolar
değer biçen politikacılan-
mızdan. bakalım hangisı Ga-
lıle'nın "Ana Sistemi" ko-
nusundaki "doğru" sözüne
inanacak da 3 vılda çevirdi-
ğim ve Türk toplumunun
370 yıldır mahrum kaldığı
Galile'nin Türkçe çevirisine
talip olacak? Galile'nin kı-
tap başlığındaki Batlamyus
(Tolemaıo) saym Aydın Boş -
san'ın değindiğı Batlamvııs
olup MS 2'ncı yüz\ılda ya-
şamış ve dünyanın yuvarlak
olduğunu kesinkes bilen. fa-
kat Aristo'nun yanlış görüş-
lerine dayandığı için düma-
nın döndüğünü akıl edeme-
yen astronomi bilginidir. Ga-
lile'nin kitabında bu yüzden
yenik düşmekte ve Kopernik
galip çıkmaktadır.
PENCERE
Tuhafiye!..
Beyaz Adam Orta Asya'yı yeniden keşfediyor,
orada garip insanlar yaşıyor, sanki tarih kıtabının
sayfaları arasından çıkmışlar; sarıklı, cüppeli, şal-
varlı, entarili, çember sakallı, taşlı, sopalı...
Vah insancıklara!..
Amerika bu insancıkların tepelerine geceleri
ateş yağdırıyor...
•
Insancıklar bir süre önce Rus ile Amerikalı ara-
sında sandviç olup feleklerini şaşırmışlardı; 'Be-
yaz Adam' aşiret kavgalarını kullanıp insancıkla-
n birbirine kırdınyordu: açlık, sefalet, cehalet, has-
talık, ilkellik, irtica Afganistan'da gırtlağa dek tır-
manıyordu...
Insancığın dini neydi?..
Islam!..
Peki, Müslümanlık ilkel birdin miydi ki insanla-
rı bu kadar geri bıraktırsın?..
•
Maya uygarlığının torunları tarihten silindiler, In-
ka'ların adı yok, zavallı Kızılderililer soykırıma uğ-
radılar...
Beyaz Adam ne diyordu:
- En iyi Kızılderili ölü Kızılderilidir...
Beyaz Adam Amerika kıtasını böyle ele geçir-
di...
Ya Avustralya?..
Kıtanın asıl sahipleri Aborjinler şimdi Avustral-
ya çöllerinde kertenkele toplayıp yiyorlar...
Afrika canına okunmuş bir kıta!..
Bitik ve yitik...
Bir vakitler prangalara vurulmuş zenciler gemi-
lerle Amerika'ya götürüldü; Hazreti Isa'dan ön-
ceki köleliğin koşullannda tarlalarda çalıştırıldı...
Dünyada en iyi zenci hangisiydi?..
Ya köle olanı..
Ya ölü olanı..
•
Beyaz Adam yaman!..
Uzaya çıktı..
Dünya Beyaz Adam'a dar geliyor..
Canavarlaşan Beyaz Adam sonunda doğayı yi-
yip bitirecek, kıyameti koparacak, yer yuvarlağı-
nı yok edecek...
Gidış o gidiş
Beyaz Adam uygar!..
Amerikalı en uygar...
Ingiliz?..
Daha uygar!..
Şimdi her ikisi Afganistan'a uygarlık götürmek
için birleştiler...
Geceleri ılkel ve yoksul halkın tepesine füze
yağmuru yagıyor.
Tomahavvk..
Lancer..
Cruise..
Daha bilmem neler?..
•
Beyaz Adam Kızılderili'nin icabına baktı, Kara-
derili'nin defterini dürdü; insan kuşkulanıyor, sıra
Afganlı'ya mı geliyor?..
En iyi Afganlı hangisi?..
En iyi Afganlı ölü Afganlı mı?..
'Uygar' ile 'ilkel' arasındaki hesaplaşma, tarih-
te her zaman bir tuhaf olmuştur...
Öyle tuhaf olmuştur ki tarih bir tuhafiye dükkâ-
nına dönüşmüştür; içinde "ne ararsan bulursun,
derde devadan gayn..."
NAZ1M HİKiMET
KÜLTÜR VE SANAT V.AKFI
NURİ KURTCEBE İMZA GÜNÜ
NÂZIM HİKMET
KITVAYİ MİLLİYE
14Ekım2001
14.00-16.00
N.ÂZ1M HtKMET KÜLTÜR\
r
E SANAT VAKFI STANDI
2. KİTAP DÜNYAS1 FUAR]
BEŞtKTAŞ DOLMABAHÇE KÜLTCR MERKEZİ
B1TEZ
BODRUM
Yeşil ve Huzurlu BİTEZ'de
HOTEL NATUR
• • •
Ekint Tam Pansiyon 20.000.000 TL.
Odalarda klima, minibar, TV,
saç kurutma, balkon, sauna,
fitness, tenis, bisiklet, yüzme havuzu,
kapalı açık restaurant, bar, snack bar.
Tel: 0252-3637774 (5 Hat)
Fax: 0252-3637783
KÜLTÜK • SANAT
1981-2001 B İ Z İ m T İ V a t r O YirmindY
(*l Kozmos, Prof. Carl Sa-
gan. Türkçesi: ReşitAşçıoğlu,
Alün Kiıaplar
Olüm Uykudaydı
Yazan Cuma Boynukara - Sunan Zafer Diper
Diper boğuculuğu yonsıtmakla ustalasmı;. Yıllardır sürdürdüğü Yargı'da da aynı
karabasan Oftamını farklı bir anlahmla sunduğunu düşünürsek..Oy\jnun gordüöü
büyük ilginin, insanlann liyalroyayalnızca kafa dağıfinak ig'n gi^neaiğini gösteraıği
" ' "afer Diper in sahre
fomansı, beden dıli az raslianır lürden. Altan Komon - ATIUM
Oyun çok önemli gerçekliklere parmak basıyor. Günaör Gençay • EVRENSEL
Zafer Diper izleyioleri derinden efkiledî. Birisinin bayıldığı, bir diğerinin hıçkınkbrla
salonu ierk eltiği oyun, dıktatörlüklerin düşünen insaniara yaptığı işkence üzerine
bir başyapıt niteliğindeydi. VVeekly Nevvspoper-LONDON/ Diper'in büyük
performansla sergilediği, Mauricio Varelb'yı izleseydiniz,büfin bu yaşanılanlorı
sonradan anlatacâk tek bir kipnin bile kalmcnından korkardınız. Cetal Eaş/angıç
- RADIKAL/ Diper,mükemmelbirkonsanlrasyonperformansla
Olüm Uykudaydı ylq Avrupa lurnesinın ilk ayağı olan Berlin'deydi. Hüseyin
ısanan son o'aylarla çakıssa da, temeli}anan son o'aylarla çakışsa da, teıpel
s, ner zamon yoşanaoıur oıam amanyor. Meltem Kerrar-CUMHURIYET
KADIKÖY BARIŞ MANÇO KÜLTÜR MERKEZİ'nde
14 Ekim 18.30 / 15-l6-I7-18Ekim 20.30 re/(0216) 418 95 49