Katalog

SAYFA CUMHURİYET 30 OCAK 2001 SALJ 10 DIŞ HABERLER dishab(a cumhuriyet.com.tr Halk, otoriter yönetim biçimini güçlendiren Rusya Devlet Başkanı'ndan memnun Sevilen 'diktatör' Putin KAVŞAK OZGEN ACAR İsrailli Albayın (kinci Doğum Yeri! 6 Haziran 1982'de Lübnan sınınnı geçen israil Ordusu'nun Beyrut'a doğ- ru ilerleyişinde, tanklann arkasındaki uluslararası medya ordusunda ben de vardım. Tanklann akşam gidebil- diği yere kadar kiralık arabayla gidi- yor, sonra ya Tel Aviv ya da Kudüs'e dönüp İsrail sansürüne onaylattığı- mtz haberleri, gazetelerimize geçiyor, ertesi sabah erkenden yine tanklann peşinedüşüyorduk. Filistinli gerillala- nn çevre tepelerden attıklan havan toplannın İsrail tanklan yerine yakın- lanmıza düştüğü de oluyordu. Harekâtın başlamasından 3-4 gün sonra olmalıydı. İsrail Ordusu'nun Beyrut'u işgal ettiği günün akşamı bir albay, basın için (her gün olduğu gi- bi) bir bilgilendirme toplantısı düzen- lemtşti. Toplantıdasorudan önce han- gi ülkenin hangi kurumundan olduğu- muzu söylüyorduk. Albay, sorumu ya- nıtladıktan sonra "Toplantı bitince he- men aynlmayın sizinle konuşmak is- tiyorum" demişti. Komutanın o ka- dar yabancı gazeteci arasından ba- na ilgi göstermesi, herkes gibı benı de şaşırtmıştı. Toplantıdan sonra merak- la yanına gittim. Adını şu anda anım- samadığım albayTürkçe olarak "Ben Ankara 'da askeriataşe olarak bulun- dum. Türkçeyi orada öğrendim. An- kara benim ikinci kez doğduğum yer" dedi. Içimden herhalde "İkinci vata- nım, demek istiyor" diye geçirirken ek- ledi: "Anımsarsınız, Ankara yakının- da bir uçak düşmüştü. O kazada her- kes ölmüş, bir ben kurtulmuştum. Enkazdan çıkıp tek başıma doğnıca evime gitmiştim. Bu nedenle ben An- kara'da ikinci kez doğdum! Bu savaş benim için kori<utucu değil!" O akşamın sabahında da Kudüste- ki bir başka basın toplantısında tanı- mıştım o günün İsrail Savunma Ba- kanı'nı ve 6 Şubat seçiminde başba- kan olmasına kesin gözle bakılan Arl- e\ Şaron'u! Çevresindeki korumalar olmasa da sanki saydam bir güven- likzırhı içindeydi. Çeliksinirtere sahip bir biyonik adam gorünümündeydi. Az konuşuyordu. Ender gülüşü, keskin Bursa bıçağı gibi idi. İsrailli aydınlar, savaştan sorumkj tut- tuklan Şaron'u, geceleri Tet Avıv'in bir alanında mumlu gösterilerte protes- to etseler de o bildiğini okuyordu. Defterinde Fılistinlilere ödün yazmıyor- du. Üçay sonraŞaron'ayakınljüb- nanlı Hıristiyan militanlann Beyrutta Sabra ve Şatila kamplannda 2 bin Fi- listinli göçmeni öldürmeleri olayından sorumlu tutulunca görevinden aynl- mak zorunda kaldı. Her nedense, An- kara'da ikinci kez doğan IsraHIİ alba- yın bu katliam sırasında hâlâ Beyrut İşgal Komutanı olmamasını ümit et- mişimdlr. Ama o günden sonra Şaron'u da daima bir insan kasabı olarak gör- müşümdür. Şaron'un önlenemeyen yükselişi! Haftaya bugün Israil'de yapıla- cak seçimden sağcı Likud Partisi Başkanı Şaron'un (72) başbakan olarak çıkacağına kesin gözle ba- kılıyor. Olağanüstü bir gelişme ol- mazsa iktidardaki sotou Işçi Parti- si'nin başı, bugünkü Başbakan Ehud Barak (58) ise kottuğunu yi- tirecek. Kamuoyu araştırmalan Şa- ron'un yüzde 16-20 gıbı önemli bir farka sahip olduğunu gös- teriyor. Fittstin ite İsrail arasında Mısır'ın Taba kentinde sü- ren bartş görüşmeteri hak- kında taraflann hafta so- nundayaptıklan açıklama- lara göre, "şimdiye dek ba- nşa bu kadaryakın oiunma- mış, böylesıne kapsamlı, aynntılı görûşmeier yapıl- mamıştı". FıitstJnH göçmen- ler, sınıriar, güvenlik ve Ku- düs'ün geteceği gibi temel ArielŞaroH sorunlarda önemli gelişmeler var- dı. Eğer Barak secimi kazanırsa, görûşmeier kaldığı noktadan baş- layacak; son dört ayda, 312 Filis- tinli, 48 İsrailli, 13 İsrailli Arap olmak üzere toplam 373 kişinin öldüğü çatışmalann yerini banş alacaktı. Banş ışığı tüneli aydınlatmaya baş- lamıştı. Aynı görüşte olmayan ana muhatefetin başı Şaron "Barak, e/- de edeceği bir kâğıt parçasından medet umarken İsraildevtetini teh- likeye düşürüyor. İsrail halkı, Ba- rak'ın verdiği ödünleh bitmelidir. Israil'e gerçek güvenlığı sağlaya- cak, güvenli sınırtan getirecek bir banşa inanıyorum" diyor. Şaron'un sözcüsü Meir Sheet- reet iseekliyor "Kuşkusuz, Şaron banşa katkıda bulunmak istiyor. Ancak, şu andaki hükümetin ön- gördûğü koşullaria değil. Bu hükümet Kudüs'ten vazgeçmişse Ariel Şaron bunu kabul etmez." Gö- rüşmelerde Filistin'i tem- sil eden Ahmet Korei, hai- kı adına kaygtsını ve ola- caklan bir tehdit havasın- daşöytedHegetiriyor. 'Biz, görûşmelen seçilmiş Isra- Hhükümetiileyaptık. Eğer, Şaron gelirse ve görüş- meJeri kaidığımız nokte-. dan sürdürürse iyı otur. Sûr- dürmezse, biz de kendi bildiğimiz yöntemlere başvunına!" Bugün ya da en geç yann, Ba- rak Stockholm'deYaser Arafat ile buluşacak. Bu göruşmeden çıka- cak olumlu bir karann, Şaron'un yolunu kesmesi yine de güç go- rünüyor! Şaron, dikey yuvartanan bir fıçıyı, şarap değil barut fıçıstnı andıran yüfüyüşü ile iktidara geli- yori Yaşam boyu savaşçı generai! Fılistin'de doğan Şaron, 14 yaşın- dayken direnışe katıldı. 25 yaşında Ur- dün harekâtını yönetti. 1967'de "6 gün', 19731e "Büyûk Gün (Yom Kip- pur)" savaşında birtiklere komutan- lık yaptı. 1972'de ordudan aynldı. An- cak bir yıl sonra geri çağnldı. Tüm- general rütbesiyle Mısır3. Ordusu'na karşı başan sağlayıp savaşın sona ermesinde rol oynadı. Başına sardı- ğı bir bezle çekilmış fotoğrafı ile ün saldı. Ordudaki adı "Buldozer". Tak- tikçi, zeki, bilgili, deneyimli, Israil'in en "şahin" generali, yaşam boyu savaş- çı. Araplara göre "akbaba". Yayıİmacı. Işgalci. 1973'ten sonra siyasaadamı. Kendinden "pragma- tik" olarak soz ediyor. Sabra-Şatila kat- liamından sorumlu tutulunca gen pla- na düştüyse de sıyasadan hiç kop- madı. Çeşıtfi bakanlıkJann yanı sıra sa- vunma ve dışışterinde de görev yap- tı. Yahudi göçmenlen, işgal edilmiş topraklara yerleştırmenın mıman ol- du. 1999'da Benyamin Netanya- hu'nun yerine Likud Partısı'nın başı- na geçmeden bir yıl önce ABD'de bir banş d'ryaloğunda Arafat'ın elini sık- madı. Eylülde Müslümanlann kutsal Ha- ram ül Şerif'ine yaptığı ziyaretle Filis- tın ile İsrail arasında yeniden nefret yangınının çıkmasına yol açan, 373 kişinin ölümüne neden olan son olay- ları başlatan kıvılcımı çaktı. Şimdi, yalnız Israil'in değil, Ortadoğu'nun geleceğini biçimlendirecek, hattaTür- kiye'nin dış siyasasını etkileyecek bir lider Israil'in başına geçiyor. İsrail ne onunla yapıyor ne de onsuz! En ödüllü general savaşı yitiriyor! Şimon Perez'in yerine Işçi Par- tisi'nin başına geçen bugünkü Başbakan Ehud Barak (58), Isra- il'in gelmiş geçmiş en büyük ge- nerali. Bir başka unvanı da Isra- il'in "en çok ödüle sahip subayı" otuşu. Şaron tümgeneral, Barak ise korgeneraldi. Şimdiye değin Ba- raktan başka hiç kimse bu rütbe- ye yüksejemedi. 1994'te genelkurmay başkanı ol- du. Kudüs Üniversttesi'nde flzik ve matematik oku- du. ABD Starrford Üniver- sitesi'nde ekonomi mas- tın yaptı. 17 yaşında gö- nüllü bir askerdi. Çeşrtli savaşlara katıldı. Kadın kılığında bir komando ti- miyie gizlice gittiği Bey- _. . rut'ta FKÖ'nün üç lıderi- t n u a nin, 1988'de FKu'nün 2. komu- tanı Ebu Cihad'ın öldürülmesi olayiannı gerçekleştirdi. 1972'de Filistinli gerillalann Tel Aviv Hava- alanı'nda ei koyduklan Belçika uçağını kurtardı. 1978'de Uganda'da ünlü Ente- be Havaalanı baskınını başan ile yönetti. 1992'degizli birharekât- ta yaralı askerieri çölde birakmak- la suçlandıysa da akiandı. 1995 te siyasete atıldı. Suikast kurbanı hak Rabin'in içışleri, Perez'in dı- şişleri bakanlığını yaptı. Ürdün ile banş anlaşmasında, Sunye ile gö- ruşmelerde önemli rol oynadı. Ma- yıs 1999'da Netanyahu'nun zayıf noktalannt kullanarak ken- di partisini de aydınlann partisi olmaktan çıkanp orta direğin partisi yapa- rak yüzde 56 gibi rekor bir oyla iktidara geldt. Bu destekten dolayı Arafat ite banş görüşmeterini yo- ğunlaştırdı. Geçen mayis ayında Lübnan'dan Isra- ilbirliklerinigeriçekti.Şa- D » k ron'un eylülde neden ot- B a r a K duğu olayla ülkede kan dökülmesi üzerine yeni bir başba- kan seçimi için aralıkta istifa etti. Dünya, biri şahın, öteki güver- cin, ama her ikisi de emekli gene- ral iki siyasacı arasındaki iktidar kavgasjnı kaygryla, seçim sonu- cunun bolge banşına getirişjnl ve götürüsünü ise kararstz izliyor. Elmek: oacar@superonline.com Fax: 0312. 468 15 79 Derieyen: SevflDOĞRUGÜVEN Rusya üçüncübinyıla demiryumruk- lu Devlet Başkanı Putin ve reformla- n ile girdi. Başkanlık koltuğuna otur- duğu 2000 Mayısı'ndan beri Putin'in birincil amacı, Bağımsız Devletler Topluluğu'nun (BDT) 89 üyesi üzerin- de sıkı bir merkezi otorite kurmaktı. Bunun için üç ay zarfinda Kremlin, federasyon parlamentosu Duma'dan pek çok federal reform paketi geçirdi ve Putin kendi deyişiyle "klari hiye- rarşiyi'' sağlamlaştırdı. tlk icraatı, BDT'yi yedi ana bölge- ye ayırarak buralara "taın yeödö" sı- faüyla kendi valüerini atamak oldu. An- cak, valilerin yetkileri yasal dayanak- tan yoksundu. Bu sorun bir diğer pa- ketle çözûldü. Bölgelerinde kendi ana- yasalannı işleten yöneticilerin görev- den alınmasını düzenleyen bir meka- nizma kuruldu. Bu gürültü çıkaran düzenlemelere rağmen bölge liderleri kendi kanunla- nnı koymaya ve uygulamaya devam ediyorlar. Ancak bir yıla kadar bölge- lere yönelik daha sert kararlar alına- bileceğini ve Putin'in beğenmediği yöneticileri hapse dahi gönderebile- ceğini düşünenler var. Basın özgüriüğüne darbe Kremlin'in başkanlık seçimleriyle meşgul olduğu 2000yıhbaşlannda, Çe- çenistan Savaşı beşinci ayını doldur- muşken medya devlete destek verme- ye ve isyancılara söz hakkı tanıma- maya davet edildi. 2000 Ocakı'nda, Radio Liberte'nin Çeçenistan temsvl- cisi Andrei Babitski, gızli servis tara- findan tutuklandı. tlkbaharda yaşananlar, yeni yöneti- min basın özgürlüğü konusundaki tu- tumundan kuşku duymayanlan ters köşeye yatırdı. Bağımsız medya gru- ' 000'deRusya'dapek çok şey değişti; büyük gürültü çıkaran merkeziyönetim reformu, başkanlık çevrelerinde temizlik, idari hiyerarşinin sağlamlaştırılması, Çeçenistan savaşı, ifade ve basın özgürlüğü ve iş dünyasındaki gelişmeler... r erçekte, Rusya 'da neler oluyor? Rus, Fransız ve Amerikan basınından farklı bakış açılarını kapsayan bir derlemeyle Putin ve muhaliflerinin gozünden Rusya 'daki değişim... bu Media Most'un patronu Vladimir Gusinski tutuklandı. Gazetecilere göre. eylül ayında ka- bul edılen "haberin güveniliriiği dokt- 1™", basın üzerindeki yabancı etkile- ri hedefliyor ve bağımsız basın organ- lanna baskıyı meşrulaştıracak bir ya- sal zemin olarak göriilüyor. Putin, iktidar çevrelerinde hararetli bir temizlik operasyonu başlattığında geçen yıl perde arkasından yönetimi elinde tutan YeHsinçevrelerine karşı tu- tumunun ne olacağı merak konusuy- du. Ülke yönetiminde son derece et- kin olan Yeltsin yanlılannapolitikjar- gonda "Aik" adı veriliyor. Yaygın ka- nı, Putin'in 1999 Ağustosu'nda baş- bakanlık koltuğuna "afle fenfi" ola- rak "ailenin nüfiızu n yla oturduğuna dairdi. Oysa Putin, aile üyesi büyük şir- ket patronlannın iktidar ortaklığına son verdi. Ancak, aileye yakın Başsav- cı Vladimir Oustinov'u görev süresi- nin sonunda tekrar atadı. Yine aile üyesi olarak görülen Akksandr Vokv çin başkan yardımcısı, diğer "akra- ba" MihaflKasyanov ise başbakan ola- rak görevde. Rus Kamuoyu Araştırmalan Merke- zi, halkın yüzde 68'inin başkanın ic- raatından memnun olduğunu belirle- miş. Hükümet konusunda ancak yüzde 38 oranında memnunbulunması ise es- ki bir deyişi hatırlatıyor: "Çar iyi, t»- lamı kötü." Geçen yaz meydana gelen Kursk denizaltısı faciasına Putin'in oldukça geç eğilmesi bile, duyulan sempatiyi azaltmamış. Ruşya şubatta 'Vrş/, asker çefdyor Çeçenistan'daki operasyonlarda ordunun görevinin sona erdiğini ilan eden Rusya, buradaki asker sayısuun azaltılmasına şubat ayı içinde başlamayı planbyor. Rusya Devlet Başkanhğı'nın Çeçenistan ikügiH sözcüsü Sergey Yastrjembski, ilk asamada, Kuzey Kafkasya Askeri Dairesi'ne bağh birliklere aitolmayan suablarm cumhuriyetten çıkardacağun söyiedL Yastrjembski, çekttme işleminden sonra cumhurhette 15 bin asker ile bin Rusya lçişleri Rakanhgı miKanin kalacağuu befiröL (REUTERS) I ELTSİN'DEN PUTİN'E... Kanayan yara: Çeçenistan Çeçenistan'da yaşanan savaş ve Çeçen halkının uğradığı saldın, bugün Rusya'nın en büyûk acı- sı ve utancı olarak görül- mektedır. Savaş, yoğun bir Çe- çen karşıtı propaganda ile desteklenmiştir. Sa- vaşın ilk dönemi, Yelt- sm'in popülerlığini tek- rar kazanmasına ve çev- resinin büyük servetler elde ederek rant zengın- leri olmasına hizmet et- miştır. Sonuç, yaklaşık bir milyon nüfusa sahip Grozni'nin haritadan si- linmesi, üç yüz bin mül- teci, Samaşki gibi köyler- de ordunun insanlık su- çu olarak yargı önüne çı- kanlmayı gerektiren zu- lüm örnekleri, yüz yir- mi bin sivil, asker ve Çe- çen milisin ölümü... Operasyon. "anayasal düzeninsağlanmas]'' ola- rak adlandmlmıştı. Batı dünyası, savaşı bu gerek- çeyle kabullendi ve tem- sılcilerinı de II. Dünya Savaşı anısına Mosko- va'da düzenlenen tören- lere göndererek destek verdi. Kamuoyu desteği Çeçenistan savaşının ikinci perdesi, bu defa Putin'in imajı için kulla- nıldı. "Çeçen milislerin sivil halkın oturduğu bi- rinılereyöneliksaknnlar düzenlediği" haberleriy- le kamuoyu desteği sağ- landı, "uluslararasıtero- rizmlemücadele" adıyla anılan ordu operasyonu başladı. Bunlar olurken, Putin de halkın sevgilisi ilan edildi. Putin, ftezavissimaia gazetesinin başyazarının demokrasiyle ilgili sorularını yanıtladı 'Demokrasi konusunda endişelenmek yersiz 9 Nezavissimaia gazetesi baş- yazan VTtaü Iretiakov, geçen aralık ayında Devlet Başkanı Vladimir Putin'le politikalan üzerine görüştü. - Bu yıl Rusya otoriterizme ıni,demokrasiyemidahayakm- dı? Otoriterizm, yasalan sayma- maktır. Demokrasi ise yasala- n uygulamaktır. Yasa, Du- ma'daki milletvekillerinin ve Federasyon Konseyi üyeleri- nin temsil ettiği halk iradesi- nin ifadesidir. Biz eğer meşru yasama or- ganının onayladığı yasayı uy- gularsak, Rusya'da demokra- si güvence altındadır. Eğerbiz, yasalar çerçevesinde hareket etmezsek, o zaman bazı kişi- lerin keyfi kararlan yasanın yerini alır. Bu, iyi değildir, oto- riterizmdir. Ben bugün Rus- ya'daki durumun bu konuda endişeye yol açtığı kanısında değilim. - Şu anda Rusya'da iktidan devfameye kaDaşacak legal ya da iDegal bir muhakfetin var- hğı söz konusu mu? II. Nıkola Anıtı'nın bomba- lanması gibi eylemleri ele al- dığımızda, belli belirsiz bir il- legal muhalefetm varlığı söz konusu. Ancak, amacına ulaş- mak için en ufak bir şansınm bulunduğunu düşünmüyorum. Legal muhalefet konusu bi- raz daha kanşık. BDT çapın- da örgütlenmiş siyasal parti bulunmadığından, ülkede sı- yaset olgunlaşmamış. Partile- rin çoğu polıtık kulüp hava- smda. Ancak, gerçek anlamda siyasal partilerin oluşması için gerekli zemin mevcut. Siyasal partiler yasası yeni- den düzenlenirse partiler etki alanlannı bölgelere yayabüir ve daha etkin bir biçimde çalışa- bilirler.(*) -Çeçenistanoperasyonuikiı>- ci kışına girdi. Askeri ve siyasi açıdan nasü değerlendirmeier yapuabilir? Çeçenistan'a ikinci kez ope- rasyon düzenledik, çünkübu- na zorlandık. tlkinin sonunda Eski ve yeni sanayiciler uzlaştırılıyor Yeni dönemin patronlan Yirmi beş endüstri patronunun Rusya Sanayiciler ve Girişimciler Birliği'ne (URIE) üye olmalanyla birlikte, bugüne dek tt lazü patronlar"dan oluşan birliğin çehresi değişti. Rusya'da Sovyetler döneminden gelen endüstri yatınmlan ile bugünün ticaret dünyası arasında tam bir uyumdan söz etmek mürnkün değil. Sorunlan ve çıkarlan farklı yöneticilerin devletten beklentileri de birbirinden tamamen uzak. Ancak birb'ğe yeni katılanlar, kızıl patronlann birkaç yıl öncesine göre büyük ölçüde değiştiğine ve birleşmenin ardından aralanndaki sınınn kalkacağına inanıyorlar. Ülkedeki üretimin yüzde seksenini sağlayan şirketleri çatısı altmda toplayan birliğin başkanı Arkadi Volski oldukça ilginç bir kişilik. Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin (SBKP) inşaat ve mekanik bölümü yönetiminin başına getirildiği 1985'ten beri aynı büroda çalışan Volski, 1992'de, Başbakan tgor Gaydar'ın liberal reformlanna tepki gösteren kızıl patronlan yatıştırma görevini üsüenmişti. Böylece, patronlann bağımsız bir politik güç olarak örgütlenmelerinin önünü kesmek amacıyla URIE'nüı doğuşu gerçekleşmişti. Rusya nza gösteren taraf ol- du ve yenilgiyi kabullendi. Pe- ki, elimize ne geçti? Ülkemi- ze saldırmak ve iç kargaşa ya- ratmak amacıyla bölgeyi kul- lanan silahlı çetelerin ve fana- tik dincilerin işgali altındaki topraklar... Uzun süre sabrettik. Ne za- man ki Dağıstan'a dördüncü kez saldırdılar ve Moskova'da sivil halkın konutlanna bom- bah eylemler düzenledıler. o za- man bu teröristleri Çeçenis- tan'dan söküp atmak zorunda olduğumuzu anladık. Bugün inanıyorum ki yurttaşlanmı- zın büyük çoğunluğu da be- nimle aynı kanıda. Yürütme organlannı yeni- den kurmak ve bölgenin sos- yal ve ekonomik açılardan nor- mal hayata dönüşÜBâ sağla- mak zorundayız. (*) Putin, 27Aralıkra siyasi partileryasasında değışiklikler getiren yasa tasansım mecfise sundu. Tasanya göre partinin kayıtlı olabilmesi için en az on bin üyesımn bulunması ve 89 federasyon üyesinin ynnsırtda örgütlenmiş olması gerekiyor.