Katalog

SAYFA CUMHURİYET 26 OCAK 2001 CUMA OLAYLAR VE GORUŞLER olay.gorus@cumhuriyet.com.tr Su Kaynaklârîmız ve Deprem Prof. Dr. Ahmet ERCAN lTÜMadenFak.Jeo£zikMüh. Bölümü ve Jeofizik Mühendisleri Odası Genel Başkanı Y aklaşık 150 milyon kilometrekarelik dünya toprağına dengesiz biçimde dağılmış en değer- li doğal kaynak su- dur. Çöl ve kutup bölgelerinin kap- ladığı 75 milyon km2'likkesimde hiç su yoktur. Içimlik sulann olmadığı yerde yaşayan insan sayısı 1.8 mil- yardır. 2.4 milyar kişi ise her türlü sağhklı içme suyu donamrrundan yoksundur. Dünyada her yıl 20 mil- yon kişi yetersiz ya da pis sudan kay- naklanan hastalıklardan ölüyor. Aza- lan su kaynaklan ile gittikçe çoğa- lan insanı beslemek için tanm ürün- leri üretmek olanakstzdır. Yıllar ilerledikçe su tüketimi de art- maktadır. 1950'de 1000km3/yılolan tüketim 1991'de4000km3/yıraulaş- mıştır. 40 yıllık arahkta su tüketimi dünya nüfiıs artışının 2 katı olmuş- tur. Bu hızı arttıranlar çiftçi ve sa- nayicilerdir. Yeryüzündeki sulann yüzde 97 'si okyanuslardadır. Geri kalan yüzde 3 suyun yüzde 79'u (toplamrn yüzde 2.37'si) buzullarda, yüzde 20'si (top- lamın yüzde 0.6'sı) yeraltında, yüz- de l'i (toplamrn yüzde 0.03'ü) yü- zeyde yer alır. Yüzey sulannm yüz- de 52'si göllerde, yüzde 38'i yeryü- zündeki nemde, yüzde 8'i atmos- ferdeki su buhannda, yüzde l'i ır- maklarda ve yüzde 1 'i de canlı or- ganizmasmda yer alır. Su tüketimi- nin yüzde 70'i tanmsal amaçlı kul- lanırnla gider. Bunun yüzde 4O'ı yan- hş sulama yöntemi nedeniyle yitiri- liyor. M2 başına olağan sulama 1 m3/yıl'dır (ya da 3 lt/gün). Bu sula- ma hızında dahi, su sığ dennlikte buharlaştığı için toprakta tuz bıraka- rak aşın gübre ve tanm ilaçlan ile çoraklaşmayı hızlandınnaktadır. Or- manlann hızla kesilmesi ile denge- siz su akışı ile gelişen erozyon ge- lecek 40 yıl içinde dünyanın ekile- bilir topraklannın yüzde 30'unun yitirilmesine neden olacaktır. Türkiye'ninsu bütçesi:ÜDcelere gö- re kişi başına yıllık su tüketimi: ABD'de 2200 m3/yıl (6000 lt/gün), Fransa'da 725 m3/yıl (2000 lt/gün), Türkiye'de 182 m3/yıl (500 lt/gün), Gana'da 30 m3/yıl'dır (82 lt/gün). Türkiye'deki suyun 350 lt/gün'ü ta- rımda kullanıldığına göre 150 lt/gün'ü temizlik, içimlik ve sanayi- de kullanılmaktadır. Gelişmişlik sı- nın için bir kişinin temizlik ve içim- lik su gereksinmesi 200 lt/gün'dür. Tüıkiye 'deki su üretimi, orman ve ot- laklardan 108 milyar m3/yü"dır. Bun- lann 64 milyar m3'ü (yüzde 59'u) sugergilerinden (barajlardan), 9.5 milyar m3'ü (yüzde 8.8) yeraltı su- lanndan, 34.5 milyar m3'ü (yüzde 32'si) akarsu ve göllerden saglanır. Bu sular 3.8 milyon hektarlık sulu tarım alanında sulama, 35000 MW'lık sukıvıl kurgularda (hidro- elektrik santrallarda) erk (enerji) üre- timi için ve yerleşim-sanayi alanla- nnda kullanılır. Sudan dönüştürü- len erkin toplam erk içinde aldığı oran yüzde 14.4 olup diğer kaynak- lar; odun yüzde 19.2, taşkömürü yüzde 7.1, linyit kömürü yüzde 37.7, asfaltit yüzde 5, taşyağı (petrol) yüz- de 11, tezek bitki yüzde 9.3, doğal- gaz yüzde 0.6, kızgmyer erk (jeoter- mal enerji) yüzde 0.05'tir. Türkiye'nin deprem bütçesi: Tür- kiye'de her 5 yılda birçok büyük (M>7), 4 yılda bir büyük (6<M<7), 3 yılda bir orta büyük (5<M<6), 1.5 yılda bir etkileyici (M>4.8) bir dep- rem olur. Türkiye'de her 1.5 yılda bir yıkıcı depremle 1000 can, ulusal ge- lirin yüzde 1 -yüzde 5'i (2-10 milyar dolar) yitirilmekte, kalkınma hızı 1 puan gerilemektedir. 1 milyon kişi- yi depremden etkilenmeyecek bir yete taşımatutan 1 milyar dolar iken, deprem araştırmalanna aynlan pay 1 milyon dolann altındadır. Oysa ül- kemizde bir futbolcuya 15 milyon do- lar, sigara tüketimine 4 milyar dolar harcanabilrnektedir. Ülkemizde yıkıcı depremlere yol açabilecek çok sayıda diri kınk var- dır. Son 1 milyon yılda devinmiş kı- nğa diri kınk denir. Yüzölçümünün yüzde 92'si (yüzde 45'i) 1. derece, (yüzde 26'sı) 2. derece, nüfusunun yüzde 95'i deprem bölgesinde olan Türkiye'de son yüzyılda büyüklüğü 5.0'dan büyük olan toplam 130 dep- rem olmuştur. Bu depremlerde yak- laşık 80 bin kişi yaşamını yitirirken 150 bin kişi yaralannuş ve 600 bin konut hasara uğramıştır. Anadolu'nun 4000 yıllık geçmiş depremlerinin sayısal çözümlemesi yapıldığında depremlerin en çok ağustosta yüzde 13, ekimde yüzde 11, aralıkta yüzde 10 olduğu görül- müştür. Depremlerin en az olduğu ay- lar ise haziran (yüzde 5), mart ve kasımdır (yüzde 6). Gün içinde dep- remlerin oluş saatleri ise yüzde 12 olasılıklaençok03.00(gece), 10.00 (sabah) ve 21.00 (akşam) saatlerin- de olmuştur. Olasılık yığılmalannın yüzde 12 dolayında düşük olmuş ol- ması, deprem oluşumlannda bir dü- zenin olmadığını yansıtır. Diri kınklann oluşturduğu ova ve düzlük yerlerde beklenen yer ivme- leri ao=0.6 - 0.8 g dolayındadır. Ye- raltı suyunun sığ olduğu ve genç tor- tullann kalın olduğu ovalarda yerin salınım periyodu T = 2 - 3 saniyeye ve sarsıntıyı büyütme değeri 1.5- 2.5 çıkmaktadır. Türkiye kentlerinde ya- pılan araştırmalann çoğunda, statik hesaplarda kullanılacak deprem pa- rametreleri halen jeofizik ölçürnler (sismik, kıvıl -elektrik-, mikrotre- mör, sismoloji) yerine, geçersiz dep- rem yönetmeliklerinden alınmakta ve halenbu yönetmeliklerdeki zemin tanımlan aİınmaktadır. Teknik ra- porlarda halen boş arsalann dep- remle hiç ilgisi olmayan, düşey ta- şıma gücünü yansıtan zemin emni- yet gerihnelerinin hesap edilmesi projecilerden (ki olanaksız) ısrarla istenirken jeofizikçilerden deprem önlemi için çok önemli olan statik hesaplarda ve yer seçimi ve alan sı- mflandırmalannda kullanılacak, T - yer sahnım periyodu, b - sarsıntı bü- yütme, G - esnek kesme direnci, E - düşey esneme direnci, k - Mc = es- nek sıkışma direnci, K - yatak kat- sayısı, a - yerivmesi, R - deprem çe- kincesi (risk), N - deprem oluşum sık- lığı, h - taşıyıcı ana kaya derinliği ve H - donatı paslandıncı ve sıvılaşma oluşturan nemlilik katmanlannın özellikleri büyük bir bilgisizlikle göz ardı edümektedir. Halen gelenek- sel yoklama çukuru ve ısrarlı sondaj çalışmalannın deprem konumunda ne bilgi verdiği bilimsel usa sığma- maktadır. Ekonomide yeraftı kaynaklan ara- macıbğının yeri: Yeterince üretme- yen böyle bir Türkiye'nin verimli işletmediği yeraltı kaynaklannın de- ğeri ise 2-3 trilyon dolardır. Bu ye- ralü kaynaklannı arayacak, deprem- ler için önlem alacak yetişmiş in- sanlar jeofizik, yani arama mühen- disleridir. 2500-3000 Türk jeofizik Buzdolabında üç fırsat! mühendisinin yüzde 17'si işli, yüz- de 83'ü işsiz ya da meslek degiştir- miştir. Çalışanlann aldığı ortalama maaş 450 dolar/ay'dır. Aynı kişinin yurtdışındaki meslektaşı, en az 5 kat fazlası ile 2000-2500 dolar almak- tadır. Böylece aranamayan maden- leT, taşyağı (petrol) ve doğalgaz, su, kızgınyer (jeotermal), radyoaktif mi- neraller, mermer, kömür, altın yatak- lan ve kaynaklannı üretmeyen bir Türkiye yaratılmıştır. Büyük Ata- tûrk zamanında dış gelirinin yüzde 44'ünü yeraltı kaynaklanndan sağ- layan Türkiye'de 2000 yılında bu oran sadece yüzde 1.5'tir. Başlıca çahşma alanı; yeraltı kaynaklan ara- malan, uzay araştırmalan, arkeolo- ji, çevre, deprem, yerseçimi ve ye- raraştırmalan olan jeofizik mühen- dislerince, yapılaşma ve kentleşme öncesi başvurma oranı yalnızca yüz- de 0.1'dir. 1999'daki kınk kuşağı üzerine kurulu kentlerde, Doğu Mar- mara'da oluşan her iki deprem 45.000 kişiyi öldürmüş, 20 milyar dolarlık yitim oluşturmuştur. Bunun başlıca nedeni, depremden sonra bile halen genelge ve yönetmeliklerinde hak- h yerini alamayan jeofizik hizmet- lerinin eksikliğidir. Her 1.5 yılda bir büyük deprem gören ülkemizde yurt- taşlanmızın deprem ile yitimlerine yoksulluk neden olmuştur. Türkiye kişi başına 2900 dolarlık yıllık ge- lirle, Yunanistan'dan 5 kat, ABD'den 11 kat, Isviçre'den 13 kat yoksullu- ğa daha ne kadar katlanacaktır. ABD, Ingiltere, Fransa, Italya'da en yok- sul yüzde 10'un geliri 5.500-8.500 dolar iken yurdumuzda 600 dolar- dır. Japonya'nın en yoksulunun ge- liri 15.500 dolardır. Türkiye'nin yok- sulluğunım nedeni yeraltı kaynakla- nnı üretmemesi, deprem ölümleri- nin nedeni ise, bilgi ve teknolojinin kullanılmamasıdır. Ana- dolu uygarlığırun tek ka- lıtçısı (mirasçısı), Ana- dolulum, Atatürk çocuğu Türk'üm, sana en ileri düzeyde yaşamak yakışır. Bu sayfada 5-12 Ocak'taki yazılanm ve bugün çıkan yazımla ül- kemizin akçal durumu ve yeraltı kaynaklan bütçe- lerini vermiş olduğumu sanıyorum. 37 Ekran TV 2037 • 100 Program hafızası • Scart bağlantı ginşi • Infrared Uzaktan Kumanda • Değeri: 215.100 000 TL No-frost buzdolabı alana TV hediye! 2. Eski buzdolabınızı 90 milyon TL/ye sayarak yeni bir No-frost'la değiştirme! Arçelik'ten buzdolabı alacaklar için üç ayrı 1 - Buzdolabınızı değiştirmek istiyorsanız eskisini getirin 90 milyon TL'ye sayalım, yerine bir no-frost verelim. 2 - Bir no-frost buzdolabı alın, 37 ekran TV hediye edelim. 3 - No-frost dışında bir buzdolabı alın, yanında MD 500 mikrodalga fırın verelim. * Tszgah SAvtyesi buzdotaplan ve derin doodurucular bu kampanyaya dahil değildir. 3. 1 MD-500: GxDxY: 45,8x35,5x29,5 cm Değeri: 105.000.000 TL'dir. No-frost dışında buzdolabı alana mikrodalga fırın hediye! Tüm buzdolaplarında peşin fıyatına 8 taksit! H a y a t a . Paralı Yanşmada... Dr. Necdet TUNA T elevizyondaki yanş- ma programlan, özellikle para ve al- tın verenler, son aylarda hem izleyici hem de kaöhm- cı açısından oldukça ilgı görüyor. Yanştıranlann söy- lediklenne göre tüm ülke- den katılmak isteyenlerle baş edemiyorlarmış. lnsanlar bu yanşmalara neden katılmak isterier? Salt ekrandagörünme hevesi mi, yoksa vaat edilen altınlar ya da para mı? Kazanacak- lan parayla ev, araba, ev eş- yası alrnak için oraya çık- nklannı söyleyenler yok de- ğil! Hiçbır şey söylemese- ler bile, oyunun kurallan gereği destek veren yardım- larla epey para alanlar da oluyor. Ama çoğu da mer- divenin yansına kadar bile gelemiyor, ikinci üçüncü basamaktan dönüyor. Insa- noğlunun kendini kanıtlama ıçgüdüsünûn dürtüsü mü! Belli iş-meslek ve sanat sa- hipleri bilgilerini, başanla- nnı, deneyimlerini kanıtla- mak isterlerse, bunu tele- vizyonda milyonlarca izle- yici önünde değil, özgün toplantılarda, meslektaşla- n karşısında yaparlar. Belli bir meslekle ilgisi olmayan, ansiklopedik bil- gi birikimine dayanan bu tûr yanşmalarda kişi kişili- ğini, kimliğini ortaya ko- yuyor demektir. Sade bir vatandaşın dünyası kendi mutfağı ve evişleri olan ev hanımınınbaa sorulan ya- nıtlayamaması ya da yanlış yanıtlaması doğaldır, eleş- tirilemez. Ama bu kişi top- lumda belli bir yeri ve ka- riyeri olan. en üst düzeyde eğitım görmüş, mesleğinde uzmanlaşmış birisi, örne- ğin yıllanmış bir uzman he- kim olursa işin rengi deği- şir. Uzman hekimin de ora- da sorulan sorulann hepsi- ni bilmesi. yanıtlaması şart değildir.. ayıplanamaz, kı- nanamaz. Ama bu hekim, seçeneklerin de yerilmesi- ne karşın, Fırat Üniversite- si 'nin Urfa'da; deve yavru- sunun malak; Memleketim- den İnsan Manzaralan ad- lı yapıtın Fazıl Hüsnü Dağ- larca'ya ait olduğunu söy- lerse, bu doktora oraya ni- ye çıktığı sorulur! PENCERE Mafya Cumhuriyeti Gibi Yaşayamayız... Cumhuriyet bir hafta önceden olacakları gör- müş müydü?.. Mehmet Faraç ve Ruşen Çakır'ın yazılanndan oluşan dizinin başlığı: "Pusudaki Hizbullah!.." Kişiliğinin değeri üzerinde herkesin birleştiği Di- yarbakır Emniyet Müdürü Gaffar Okkan ve çalış- ma arkadaşlan beş gün sonra öldürüldüler. Daha önce de bir olay yaşanmıştı: Marmara Üni- versitesi llahiyat Fakültesi Dekanı Profesör Zeke- riya Beyaz'ı bir yobaz öğrenci bıçaklamıştı. • Cumhuriyet dün dünyanın iki coğrafyasındaya- şanan iki olayı tüm bir sayfada iç içe verdi. Bun- lardan birisi Davostoplantısıdır, öteki adıyla "Dün- ya Ekonomik Forumu "nu Turgut Özal hiç kaçır- mazdı; çünkü bu kayak cennetinde buluşan takım, yeryüzü patronajının isterlerine göre tezgâh kurar- lardı. Ancak bir süreden beri Davos toplantılannın ta- dı kaçtı. Çünkü "Kürese//eşme"nin yaldızlan döküldü; al- tından çiçek bozuğu gerçek yüzü göründü. Brezilya'nın Pörto Alegre kentinde aynı günler- de toplanacak "Dünya Sosyal Zirvesi" karşıt gö- rüşü dile getiren bir uluslararası forum... Küreselleşmenin dünyaya adaletsizliğin en ko- yu düzenlerinden birini dayattığı, gün geçtikçe yay- gınlaşan bir gerçeğe dönüşmeye başladı. Medyada dün, ne Davos'tan ne de karşıtı Pörto Alegre'den bir haber vardı. • Yazıya Diyarbakır'daki terör eylemiyle başlayıp Pörto Alegre'ye ve Davos'a geldik. Ne ilgisi var?.. Davos'u ülkemizde meşhur eden Turgut Özal'ın öteki dünyada kulakları çınlasın; "dincilik" ile "yol- suzluk" karması garip ve kirti bir rejime "libera- lizm" yaftasını takarakTürkiye'de hayata geçiren kişidir. Are^suf^türnüyteözal'adayüktemeyelim, "So- ğukSavaş"ta "komünizm tehdidi" varsayımıylagöz- leri körleştirilen bizim toplumda, irtica, devtetin pa- rası ve desteğiyle palazlanıyordu; devlet kimilerini âbâd etme yolunda elinden ne geliyorsa ardına koymuyordu. Sovyetlerdağılıp da "komünizm umacısı" orta- dan kalkınca gözler açıldı. 1991 Milat'tır. • Bugün devletin konumu ne?.. Devlet Sadettin Tantan'dır. 1) Yolsuzluklarla savaşıyor. i 2) irtica ile savaşıyor. Devlet bu yola girdi; ama, siyasal iktidar ve mu- halefeti, daha bu yolda değil... Yaşanan karmaşa budur. Kafayı "Soğuk Savaş"\n "Derin DeWef"inetakan- lar, geçmişteki değeryargılanyladüşündüklerinden değişimi algılayamıyorfar. Neoliberalizm soygunculuk mudur, yolsuzluklar rejimi midir?.. Demokrasiye dtncilikle mi utaşitır?.. Diyarbakır Emniyet Müdürü Gaffar Okkan'ı "Derin DeWöf"'mi vurdu?.. Hizbullah'ın mezar-evlerini "Derin Devlet" mi ortaya çıkardı?.. • "Derin Devlet" değişiyor mu?.. Degişimin dışavurumu 28 Şubat'ta vurgulandı; bu gidişin geriye dönüşü yok. Mafya Cumhuriyeti gibi yaşayamayız. T.C. HAVRANİCRA MÜDÜRLÜĞÜ'NDEN GAYRtMENKULÜN AÇIK ARTTIRMA SURETtYLE SATIŞ tLANI DosyaNo: 1999/89 Tal. Satümasına karar 'verilen gayrimenkulüıı cinsi, lay- meti, adedi, evsafk: Satışa konu taşınmaz Balıkesir ili, HavTan ilçesı, Büyiikdere kö>âi, Cumhuriyet mevkiinde kain ve tapunun 505-377-S pafta, 2516 parsel, 26 cilt- te kayıth 287.21 m2 mıktarlı avlulu kâgir ev vasfında taşınmazdır. Taşınmaz Havran ilçesi. Büyiikdere Bele- diyesi Cumhuriyet Mahallesi Karanfil Sokak'ta mevkii itibanyla çarşı içerisuıde bulunmaktadır. Mesken iki katlı olup zemin kat depo olarak kullanılmakta üst kat yeni yapı olarak kullanılmaktadır. Mesken yaklaşık 120 m2 cıvannda bahçe ile birlıkte toplam 287.21 m2'dir. Taşınmaza konumu ve rayiç bedellere göre 6.952.500.000.-TL değer takdir edilmiştir. Taşınmaz 6.952.500.000.-TL muhammen bedel ile satışa arz edi- lecektir. Satış şardan: Taşınmazın 1. satışı 12.3.2001 günü saat 11.00'den 11.10'a kadar HavTan lcra Müdürlü- ğü'nde açık arttırma suretiyle yapdacak. Bu arttırmada tahmin edilen kıymetin yüzde 75'ini ve riiçhanh ala- caklılar varsa alacaklan mecmuunu ve sanş masraflan- nı geçmek şartı ile ihale olunur. Böyle bir bedelle ahcı çıkmazsa. en çok arttıranın taahhüdü baki kalmak şar- tıyla 22.3.2001 günü aym yerde ve aynı saatte ikinci arttmnaya çıkanlacaktır. tkinci arttırmada ise rüçhanlı alacaklar varsa alacaklan mecmuunu ve tahmin edilen kıymetin yüzde 40'ını ve satış masraflarmı geçmesi şartıyla en çok arttırana ihale olunur. 2- Arttırmaya iştirak edecelderin, tahmin edilen kıy- metin yüzde 20'si nispetinde pey akçesi veya bu miktar kadar milli bir bankanın teminat mektubunu vermeleri lazundır. Satış, peşin para iledir. Alıcı istediğinde 20 günü geçmemek üzere mehil verilebilir. KDV, resmi ihale pulu, tapu aüm harcı ve masraflan, gayrimenku- lün teshm masraflan alıcıya aittir. Tapu satım harcı, ta- şınmazın aynından doğan birikmiş vergiler ile tellaüye resmi satış bedelinden ödenir. 3- Ipotek sahibi alacaklılar ile diğer ilgililerin ve ir- tifak hakkı sahiplerinin bu gayrimenkul üzerindeki haklannı hususiyle faiz ve masrafa dair olan iddialan- m dayanağı belgeleri ile on beş gün içinde darremize bildirmelen lazımdır. Aksi takdirde haklan tapu sicili ile sabit olmadıkça paylaşmadan hariç bırakılacaklar- dır. 4- Saüş bedeli hemen veya venlen mühlet içerisinde ödenmezse itK'nun 133. maddesi gereğince ihale fes- hedilir. İki ihale arasındaki farktan ve yüzde 50 faızden alıcı ve kefılleri mesul hıtulacak ve hiçbir hükme hacet kahnadan kendilerinden tahsil edilecektir. 5- Şartname, ilan tarihinden itibaren herkesin göre- bilmesi için Havran îcra Müdürlüğü'nde açık olup masrafı verildiği takdırde isteyen alıcıya bir örneği gönderilebilİT. 6- Satışa iştirak edenlerin şartnameyi gönnüş ve münderecatını kabul etmiş sayılacakları. başkaca bilgi almak isteyenlerin 1999/89 Tal. sayılı dosya numara- sıyla HavTan lcra Müdürlüğü'ne başvurmalan ilan olu- nur. 15.1.2001 Basın: 3853