Katalog

Cumhuriyet. FATİH VE FETİH Krdoğan Aydın Tgr Cumhuriyet A . kıtap kulübü r azarlama A Ş TurVocağı Cad No 39 41 •4ıC3ğal:a<u-lstanbu Tet 12121514 0196 Cu m hur iy77. YIK •: AYI: 27384/ 250.000 TL (KDViçinde) KURUCUSU: Y U N U S NADİ (1924-1945) BAŞYAZARI: NADİR NADİ (7945-7997) CumhuriyeJ k ı ! a p 1 ı ı ı OSMANLIGERÇEĞİ Erdoğan Aydın ^ Cumhurtyet ^ kitap kulübü ;ağ Pazarlama A 5 Tjrtocağ' Cad No 39 41 •4334ıCaqaloğlu-lstanbul Tel .2121514 01 96 27 EYLUL 2000 ÇARŞAMBA C u M H U R Y I N K U U R XI z M T I CEVDET KUDRET Abdülhamit Döneminde SANSÜR - ıı AbtHUhamit Honeminde SAHSÜRn Turkiyp'de b.ısın üzerinde baskı ve sansür denince akla hemen Abdülhamit devri gelir. Oysa sansür ve benzeri baskılar daha önceki devirde başlamış; Abdülhamit o konuda epey zengin bir birikime mirasçı olmuş, geçmişteki denemeleri göz önünde b*iu»duı3Tak sistem üzerinde her yıl biraz daha oynamış, onu bir kuyumcu gibi işlemiş, "geliştirmiş"; kanun ve tuzuklerdeki bütün boşlukları doldurmuş, açık kapıları tıkamış; kurduğu düzeni tam 33 yıl hiç aksatmadan uygulamıştır. Türkiye'de basınla ilgili ilk "nizamname" (tüzük) Abdülaziz devrinde yayımlanmıştır (Aralık 1864). Fransa'da III. Napoleon zamanında hazırlanan (1852) basın kanunundan çevrilen bu nizamname, İkinci Meşrutiyet devrinde çıkarılan (Temmuz 1909) Matbuat Kanunu'na kadar yürürlükte kalmıştır. Bu hafta Cevdet Kudret'ın Abdülhamit Döneminde Sansür kitabının ikinci bölümünü sunuyoruz. Cuma günü Cumhuriyet le birlikte... Sağlıkta bitmeyen sorunlarTurkiye'deki sağlık sistemi, yolsuzluk iddiaları, kadrolaşma, hastanelerdeki bitmek bilmeyen kuyruklar, vetersız sağlık personeli ve onların du7Pİtılmp\en ^alı^ma koşullarıvla ayakta kalmaya uilışıvnt Dunya Sağlık Orgutu, Türkiye gibi gelişmekte olan ulkelerde genel butçeden sağlığa ayrılan payın en az vüzde 10 nlması gerektiğini belirtirken ülkemizde bu oran sadece 1%0'ta yüzde 6'ya ulaştı. Hukünıetler bugüne dek sağlık için bütçenin en fa/la vü?dr Viınu <ı\ırmakla yetindi. SES VP tabip odaları, sürunların sürekli olarak unurtunılmaya çalışıldığını, sağlık sisteminin "kırlnfıldığint" \okuzlukların hiçbir zaman açığa çıkaıılmadığını savunuyor. Sağlık Bakanlığı butçesinin vetersizliği, tedavi kurumlarının gelirlerini döner sermayeye davandırmasına, dolayısıyla da sağlığın cepteki parava ondeksli hale gelmesine neden oluyor. Gelı^mişhğın en onemli kriterlerınden biri olan bebek ölüm hızı, Türkiye'de yılda binde 50'lerde sevrednor. Mmanva'da bu oran binde 5, Fınlandiva'da binde 4, ABD'de binde 8, İsveç'te binde 4, İtalya'da ise binde 6 dolayında görülüyor. OLAN DA OLMAYAN DA PİŞMAN Emekliler sürünüyor Yaşar Okuvan tarafından 25 Ağustoş 1 ^99 tarıhınde çıkarılan "Sosyal Guvenlik Reformu" emekli olmavı neredeyse ımkânsızlaştırdı. Okuyan, reformu "sosyal sıgortalılarm finansman sorununun çözülmesi" gerek(,esine da\andırırken toplam sigortalı nüfusun, hıç emekli olmadan surekli çalışma hayatında kalması halinde bile, 750 tril\nn mevcut açığın sadece 60 trilvon lira aşağıva çekılebıleceği ortava çıktı. Artan SSK'li nut'usa karşın vatırım ve personel yeteı^izliği kurumun uçte birinin çökmesine neden oldu. 17 Ağustos depreminin ardından "mezarda emeklılıği" getiren >aşar Okuvan, şimdi de hazırladığı beş \asa tasarısıvla sosval sigortaları ozelleştirmeye ha7irlamyor. Saadet Uslu ve Gamze Demirdağ'ın yaıı dizisi Yarm Cumhuriyet 'te... BEŞtKTAŞ DIŞARIDA KAZANAMIYOR • Spor'da GALATASARAY G.RANGERSÖNÜNDh • Spor 'da ZORUNLU DFPREM SlGORTASI BUGÜN YÜRÜRLÜK1E • 12. Savjadu YUGOSLAVYA SEÇİMİ ÎKİNCI TURA KALD! • II. Sayfada GÜNCEL 3 bankanın özelleştirilmesini öngören KHK iade edildi. Cumhurbaşkanı'nın 'yetkileri' yeniden gündemde Sezer'den yine retHÜkÜmet: İade çelİŞkİIİ Hükümet ortakları, memur kararnamesinden sonra banka kararnamesinin de geri çevrilmesine tepki gösterdi. Hükümet, Sezer'in benzer düzenlemeleri içeren Emniyet Teşkilatı Yasası'ndaki değişiklikJeri onayladığını belirterek iadeyi çelişki olarak niteledi. Sezer ise bankalarla ilgili kararnamede "Gelir Kanunu'nda yer almayan bir düzenlemeye yer verildiğini" vurguladı. Sezer'e by-paSS arayi$l Karamamenın iadesini 'beklenmeyen bir gelişme' olarak değerlendiren iktidar ortaklan, düzenlemeyi Köşk'e yeniden göndermeyi kararlaştırdı. Ecevit, Cumhurbaşkanı engelini aşmak için "Gerekeni yapacağız" dedi. Ecevit'in sözleri, hükümetin Sezer'siz bir çıkış arayışında olduğu şeklinde yorumlandı. Sezer'in karan yeni bir geretime neden oİdu. ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu)-Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, üç kamu banka- sının özelleştirilmesini öngö- ren kanun hükmünde kararna- meyi (KHK) hükümete iade etti. Sezer'in benzer bir düzen- lemeyi içeren emniyet teşkıla- tına ilişkin kararnameyı onay- ladığını anımsatan hükümet. Cumhurbaşkanrnın iade kara- nyla çelişkiye düştüğünü öne sürdü. Sezer, eleştıriler üzerı- ne akşam saatlerinde yaptığı açıklamada, emnıyetle ılgılı düzenlemenin yürürlükteki is- tısna işlemının sürmesi oldu- ğunu. bankalarla ılgılı düzen- lemcde ısc Gelir Vergısı Yasa- sı'nda olmayan bir düzenleme- ye yer venldiğini bildırdı. la- deye neden olan düzenleme- nin, özelleştirilecek bankayı alacak şırketlere vergı istısna- sı getırdiği belirtiliyor. Başbakan Bülent Ecevit, KHK'lcrle ilgili cumhurbaşka- nı engelinın aşılması için çalı- şacaklannı ve "gereğini yapa- caklannı" söyledı. Ecevit'in bu sözleri, hükümetin KHK'lerde Sezer'i by-pass et- me arayışlanna yöneldiğini or- taya koyarken MHP, Sezer'in yetkilenni aştığıru öne sürdü. MHP Grup Başkan Vekili Ömer Izgi. Sezer'in hüküme- tin önünü tıkadığını iddia etti. Memurlarla ilgili kararname bunalımının ardından banka- lann özelleştirilmesine ilişkin KHK de Cumhurbaşkanı ile hükümet arasında yeni bir ge- MArkasıSa. 9,SH3'te Prag'da toplanan binlerceprotestocu, IMF ve Dünya Bankası 'na çağrıda bulundu 'Ekonomikterör dursun' Küreselleşme karşıtlan, yeryüzünün binlerce rengiyle biıükte kentin üç ayn yönünden kongre merkeane doğru yii- rüdü. Yürüyüşün son bölümlerinde polisle direnişçiler arasında yer yer önemli kavgalar çıkü. (Fotoğraf: REUTERS) Binlerce çı^ık yan yana Almanya'dan büyük katılım Sabah kongrenin Japon temsılcılennın kaldığı Otel Radisson'un önüne gelen Polonyalı dırenişçiler. hep bir ağızdan "Yakup Usta haydi kalk. Kapitalistler haydi uyanın. Sizleri bekliyoruz" şarkısını söylediler. Almanya. ttalya ve Ispanya'dan büyük bir katılım sağlanması. moralleri yükseltti. Almanya ve Italya'dan gelen direnişçileri ülkeye sokmama çabalan da önceki gün 8 saat süren protesto gösterileriyle boşa çıkarılınca "devnm ritmi" için küreselleşme karşıtı binlerce çığlık yan yana geldı METI KIM'n laberi • 13. Sayfada IMF'ye baskl Binlerce ınsan. Prag sokaklannda IMF \e Dünya Bankası'nın küreselleşme yanlısı politıkalannı protesto ederken uluslararası sivıl kuruluşlar da bırbiri ardma yaptıklan açıklamalarla IMF \ e Dünya Bankası üzerindeki baskılannı arttınyor. IMF ve Dünya Bankası'nın. dünyanın gereksinmelennı karşılamaktan uzak olduğunu belirten sivil toplum örgütleri, bu kurumlan, işleyışlennde 'reform' yapmaya çağınyor. Dün> anın en büyük sendika örgütü olan İCFTU, fakirliğin kaldırılrnası için somut adımlar atılmasını istedı. MhEKARAKtTHPOĞLirnun baberi • 13. Sayfada # Göstericiler, IMF ve Dünya Bankası'nın lağvedilmesı karan alınıncaya kadar. delegelenn Kongre merkezinden kuşatmayı kaldırmayıp bınadan aynlmasını engellemeyı planlıyor. • 7İ. Sayfada Dünya Bankası Başkanı'ndan özeleştiri # Dünya Bankası Başkanı James VV'olfensohn, açış konuşmasında protesto eylemcilennin mesajının duyulması gerektiğine değındi NVolfensohn, "Bu duvarlann arkasında, genç ınsanlar küreselleşmeye karşı gösterı yapıyor; dennden ınanıyorum ki bırçoğu meşru sorular yöneltiyor ve yeni neslin fakırhkle mücadeleye adanmışlığını benimsiyor. onlann tutkusunu ve sorgulamasını paylaşıyorum" dedi. • 13. Sayfada Türkiye'de eylemciler sessiz kalmadı 0 Prag. küreselleşme karşıtlannm yoğun gösterilerine sahne olurken Istanbul ve Ankara'da da işçi ve memur sendikalan, sivil toplum örgütlen ve siyası partilerin temsilcilerinin bulunduğu bir grup, küreselleşmeyı Brotesto etti. 113. Sayfada CÜNEYT ARCAYUREK Boşluk Deveye sormuşlar; boynun neden eğri? "Nerem doğru kı..." demiş. Bu örnek; bizdeki siyaset adamlannın davranışla- rıyla siyasal hesaplannı doğruluyor. Bir süre önce davul-zurna başlatılan bir girişim, ba- kıyorsunuz bir süre sonra tu kaka! Ya da olumsuz yanlanyla yerden yere vurulan bir si- yasal girişim veya bir siyaset adamı (taze örnek De- MArkasıSa. 9,Sü. l'de CHP kurultayı Baykal adaylığını açıkladı # Deniz Baykal, genel başkanlığa aday olduğunu Istanbul'da açıkladı. Baykal, kendi karanyla istifa ettıgini, şimdı ise gelen çağnlar üzerine. demokratik hakkını kullandığını vurguladı. Baykal, "Bundan sonra seçim istemek yok, seçime katılmak var. Hükümet düşürmek yok, hükümet kurmak var" dedi. Baykal, parti içi çekişmelere son verilmesini istedi. • 4. Sayfada ÖYMEN: BAYKAL'IN KARARI BENt MEMNUN ETTİ I 5. Sayfada GÜNEŞ: KURULTAYDAN EYLEM PARTlSl ÇIKMALI i I 5. Sayfada ! Kıslalı samğı Aytufan suikastı anlattı * Kudüs Ordusu örgütünün Iran'da eğitim gören bombacısı Rüştü Aytufan'a Kışlalı'nın evinin önünde tatbikat yaptınldı. Iran'da eğitim gördüğü belirtilen Aytufan, Özmen'in hazırladığı bombayı Kışlalı'nın otomobiline yerleştirdiğini söyledi. I 6. Sayfada Danıştay'ın yeni başkanı Nuri Alan Da- nıştay Başkanlığı görevine 5. Daire Başka- nı Nuri Alan seçildi. Alan, 8 gündür süren seçimin 57. turunda 47 oy alarak başkan- lığa getirildi. • 6. Sayfada Çakmakoğlu: Aferin demeyiz Milli Sa- vunma Bakanı Sabahattin Çakmakoğlu, Ermeni soykınmı iddialarının tarihi hiçbir gerekçeye uymadığını bildirdi. Çakmakoğ- lu, "ABD'de alınan karar kesinleşirse elbet- te Türkiye olarak buna 'aferin' diyecek ha- limiz yok" diye konuştu. • 9. Sayfada 'Bağımsızlık zedeleniyor' DİSK ve Hak- iş Genel Başkanları, bütçenin IMF ile bir- likte yapılacak olmasının 77 yıllık cumhu- riyet tarihinde rastlanmayan bir gelişme olduğunu vurguladı. • 3. Sayfada BORSA|DOLAJR4 MARKj ALT1N. J . Dun 1.1.360 Önceki 11.514 Dun 665.500 Önceki 666.000 Dun 1 Dun 299.400 I 5.890.000 Oncekı || Oncekı 298.250 Köylü köyüne dönmüyor Diyarbakır'da 38 bin yurrtaştan yalnızca 2 bin 157'si kö- yüne geri döndü. Hükümet, terör yüzün- den köy ve mezraların boşaltılması nede- niyle göç etmek zorunda kalan yurttaşlar için başlartığı köye dönüş projes^nde bu- güne kadar istediği sonucu alamadı. İ i 5. Sayfada 510 kişilik Yunan yolcu gemisi battı Dış Haberler Servisi - Paros Adası'ndan Sisam Adası'na gıden Yunan yolcu gemisi Samina, Paros Adası'run iki ejil açığında kayalıklara çarparak battı. Kötü hava koşullan nedeniyle meydana geldiği ögreni- len kazada ölü ya da yaralı sayısı hakkında kesin bir bilgi \ enlmezken yolculan kurtarma çalışmalanna Yunan savaş gemılen ve çevredeki gemilerkatıldı. Kazazedelere yardım ıçın bölgeye gidenlerin ifadelerine göre, yolcu gemisinin battığı bölgede çok sayıda cesede rastlandı. Gemide 447 yol- cu ve 63 gemi çalışanı bulunduğu bıldirildi.