Katalog

19 TEMMUZ 2000 ÇARŞAMBA CUMHURİYET EKONOMt / SAYFA ekonomi@cumhuriyet.com.tr 13 ŞİRKETLERDEN • DEFONSECA bahk tertiklerk plaj mevsimini getirdLBahklar Defonscca tertikJerine esin kaynağı oldu. Fanbe, mavi ve siyah renkleriyle balık tertikler 4 mifyon TLden saüşa sunuidu. • JOHNNIE NVALKER'm Internet sitesi yenilendi. Hayatındaki zorluklan mücadele ederek yenen ve başanya ulaşan kişiler ve karikatûrist Selçuk Erdem bu ayki sıtenın konuğu. • BEYMENCLUB, llkbahar-Vaz kreasyonlannda yüzde 30'a varan indirime başladı. Aynca Advantage Card sahipJeri 31 Temmuz'a kadar yapaklan ahşverisleri 5 taksitte ödeyebilecekler. • METRO GROSMARKET, ıthal ûrûnJerden oluşan tüm plaj giysi ve malzemelerini, uygun fıyatlarla sunduğu "Yaz 2000 Kampanyası"nı başlattı. Yaz sonuna kadar devam edecek olan kampanyada mayo çeşitlerinden şapkaya kadar birçok ürûn sunulacate- -"'^tV • MASTERCARD, tatiiini yurtdışında geçirecekiere tavsiyeler yayunladı. Tavsivelerden bazılan şöyle: Doğum tarihinizi şifre olarak kullanmayın. Kartlan cüzdanda taşunayın. Kredi karü şifrenizi tınutmayın. • MAVİJEANS'te, 2000 llkbahar-Yaz Koleksıyonu'ndaki modeller dışmdaki ürünlerde yüzde 15'ten 35'e varan indirimler başladı. • CHICCO, sevimü saflanan fil üe çocnJdara bem koordinasyon becerisi hem de hayal gûcûne dayalı oyun oynanmasını sağlayacak bir oyuncak sunuyor. Oyuncak, rahatça tutulabilen kulaİdan ve ergonomik oturma yeri 3e 1-3 yaş grubundaki çocuklara eğlenceli vakit geçirme imkâni tanıyor. • EFES LIGHT, 2000 yılı yaz kampanyası ıle 3 şanslı çifti, Maldiv Adalan'na gönderiyor. Kampanyalı bir şişe kapagıru veya kutu açma halkasını verilen adrese gönderen herkes çekilişe katılmaya hak kazanacak. • VOLKSWAGEN VOLT, sakız üreticisi Dandy firmasına 220 adetnkVWVoltfilo saüşı gerçeklestirdi. Araçlann 110 adedi geçen hafta tesüm edildi. Yalova, hedef gerçekleşirse yıl sonunda satılacak 18 kuruluş kalacağını söyledi ÖzeUeştirmenin 15 yılıANKARA (Cmnhuriyet Bü- rosu) - Devlet Bakanı V üksel Yalova, bu yıl gerçekleştirilen 2.9 milyardolarük özelleştinne uygulamalanylabirlikte 1985ten bu yana kamu kurum ve kuru- luşlarının özelleştinlmesı sonu- cu toplatn 7.7 mılyar dolar elde edıldiğinı bildirdi. Devlet Bakanı Yüksel Yalo- va, dün düzenlediği basın top- Iantısıyla özelleştirme uygula- malan hakkında bilgi verdi. Ge- lirlerin önemli bir bölümünün "özelleştinne gkJerleri" adj al- tında toplanması nedenıyle, ba- zı yanlış anlaşılmalara neden ol- duğunu savunan Yalova, gelen paranın tamamının harcanması diye bir şeyin söz konusu olma- dığını belirtti. • Bu yıl gerçekleştirilen 2.9 milyar dolarlık özelleştirme uygulamalanyla birlikte 1985'ten bu yana kamu kurum ve kuruluşlannın Özelleştirilmesi sonucu toplam 7.7 milyar dolar elde edildiği bildirildi. Yalova, 2000 yılı özelleştir- me hedefınin gerçekleşmesi ha- linde, bukapsam ve programda- ki kuruluş sayısııun yıl sonun- da 18'e düşmüş olacağuıı kay- detti. Yalova'nın verdiği bilgiye göre, 1985yüındanitibaren208 kumluştaki kamu hisseleri özel- leştirme kapsamına alındı. 136 kuruluşta hiç kamu payı kal- rnazken halen özelleştinne lcap- samında olan 51 kuruluştan 27'sinde yüzde 50'nin üzerinde kamu payı bulunuyor. 2000 yı- lı uygulamalanndan toplam 2 milyar 968 milyon dolar elde edilirken özelleştirmelerin yüz- de 36'sı blok satış, yüzde 26'sı halka arz, yüzde 17'si uluslara- rası arz, yüzde 11 'i tesis ve var- lık saüşı, yüzde9'uIMKB'de sa- öş, yüzde 1 'i de bedelli devir yöntemiyle yapıldı. Kııruluş sayısı geriledi Son 1 yıl içınde özelleştirme kapsam veprogramında bulunan kuruluş sayısı 76'dan 51 'e diiş- tü.127 kuruluş, tesis, varlık ve iştirak içın açılan ihalelerden 59'u uygun teklif gelmediği için iptal edildi, 64'üteklifalma yön- temiyle tamamlandı ya da ta- mamlanma aşamasında bulunu- yor. IGSAŞ, ISDEMİR ve TÜG- SAŞ ıçin son teklif verme tari- hi de 31 Ağustos'ta sona ere- cek. Özelleştinne Yüksek Ku- rulu onayma sunulan ya da su- nulacak ihaleler şöyle: "EBK, TÜSTAŞ, 1YIEYBUZ, Asil ÇeHk,SümerHolding,Tür- kiye DenizciUk İşletmeleri, SE- KA, 6 iştirak hissesr SEKA Genel Müdürlüğü'ne ait Çaycuma tesislerinin özel- leştirilmesi sırasında ihaleyi alan firma yetkilileri ile genel müdür yardımcısuım soyadı benzerlıği konusunda gerekli soruşturma- yı yaptıklannı bildiren Yalova, "Çaycumatesislerinin özelleşti- rümesinden SEKA Genel Mü- düriüğü sonımlu değfldir, yet- kihdedeğüdir"dedı Seka Dalaman Işletmesi'nin 1997'de 16 milyar lira kâr, 1998'de 1.165 trilyon lira zarar, 1999'da da 4.4 trilyon lira zarar etnğini anlatan Yalova, SEKA'nın yüzde 11 zarannın Dalaman'da meydana geldiğini söyledi. Yalova, POAŞ'ın devir teslim işlemlerüıin yasal sürecin sona ereceği pazartesi gününden ön- ce yapılacağını söyledi. Endüstrinin düzenlenmesi için kampanyaya elmas tüccaflan da destek veriyor Kqnlı elmasakarşı cıhzuyanışEkonomi Servisi - Şirketlerin yıllardır zengin müşterilerine "aşk, güzeüik ve safhk" ımajıyla pazarladığı elmasm adı artık "kan ve çaüşmalarla" anılıyor. Afrika kıtasmdaki farklı emik gruplann, çatışma alanlanndan usulsüz yollarla elmas çıkardığı ve bunu şirketlere pazarlayarak silah elde ettıği vurgulamyor. Afrika'dakı çatışmalan körükleyen elmas tıcaretını engellemek için dünya çapında bir kampanya başlatıhrken, elmas üreticilen ve ithalatçılan da müşteri kaybetmemek için harekete geçti. Elmas üreticilen Belçıka'nın Antwerp kentinde iki gün süren kongrede bir araya gelerek elmas ticaretının yeniden düzenlenmesi konusunda tartıştılar. Öte yandan, elmasın Afrika'daki çatışmalara etkısı konusunda tüketıcıleri uyaran bir - uluslararası kampanya, Küresel Tanık adlı s toplum kuruluşu tarafindan başlatıldı. Kampanyaya daha sonra Ingiltere hükümeti, Birleşmiş Milletler (BM). Afrika'daki önde gelen elmas üreticisi ülkeler ve hatta dünyamn işlenmemış elmaslannın yüzde 60'mı elinde tutan De Beers de destek verdi. Kirli ticarete karşı kampanya De Beers gibi elmas tekelı şirketler, "küü eünas" tıcaretine karşı uyaran kampanyaya destek vererek bunu bir ticari fırsata dönüştürmeye çahşıyor. Sivil toplum kuruluşu Küresel Tanık, kân, Afrika'daki problemli alanlarda ölen binlerce ınsandan daha önemli bulduğu için elmas endüstrisini eleştıriyor. tngiliz hükümetinin, dış politıkasındaki dengeleri koruma kaygısıyla, Afrika "daki önde gelen elmas üreticisi ülkelerin de tüketicilerin elmas almak istememeleri halinde ekonomik gelişmelerinde gerekli olan geliri elde edemeyecekleri endişesıyle kampanyaya destek verdigi belirtiliyor. Kampanyanın amacının, . JJ . elmas endüstrisinin yeniden i engellemek düzenlemesini sağlamak İÇİn dünya Çapinda olduğu behrtüirken, sektörü b k .Jrika daki çatışmalan körükleyen elmas bir kampanya başlatıhrken elmas üreticilen ve ithalatçılan da müşteri <kaybetmemek için hareketegeçti. denetleyecek yeni bir sistemin kurulması isteniyor. Köken sertifikası Elmaslann kökenini tespit etmek için kullanılan sistemin yeterli olmadığını dile getiren uzmanlar, "Örneğin Antwerp'e tthal edilen elmaslar bir köken sertifikası taşunak zorunda. Ancak bu sertifikada sadece eimaslann en son nereden ihraç edildiği yaayor. Nereden çıkanldığının beürtümesine ise gerek yok. Tel Aviv ve Bombay'da ise köken sertifikası mecburiyeti yok. De Beers'in kaba eunasiannı depoladığı Londra'da da sertifîka zorunJuluğu bulunmuyor" açıklamasıni yapıyoriar. Sivil toplum kuruluşlan kân, Afrika'da ölen binlerce insandan daha önemli bulduğu için elmas endüstrisini eleştiriyor. Demirel, İKV Genel Kurulu 'nda konuştu 'Türidyekozunu kııllanmalı EkonomiServia-9. Cumhunbaşkanı Sö- leymanDemireL Türkiye'nin kendisini, Av rupa Bırliği (AB) çıtasına göre ayar- lamasının zorunlu olduğunu vurgulaya- rak bu süreçte diploması ve siyaset si- lahlannı ıyı kullanması gerektığuıi söy- ledi. IKV Başkanf Meral Gezgin Eriş de, ekonomide makro dengelenn sağlan- masının zorunlu olduğunu vurgulaya- rak "Yıkia 3 bin dolar kisi başına milli gelirveyiade 54oranında bir enflasyon- la AB ekonomisine entegre olamayaca- ğumz açıknr" diye konuştu. 'Uyetik sadece ekonomik değfl^ Iktisadı Kalkmma Vakfı'nın (tKV) 37. Olagan Genel Kurulu dün yapıldı. Ku- rul"da konuşan Demirel, AB'ye üyelığin sadece ekonomik bir olay şeklinde de- ğerlendirilmesinin dogru olmadığını be- lirterek banş içinde yaşamanın yolunun demokrasi ve zengınlikten geçuğıni söy- ledi. Demirel Türkiye'nin Avrupa'ya kendini anlatmaktaberzamanbaşanlı ola- madığını belirtti. IKV Yönetim Kurulu Başkanı Meral Gezgin Eriş, AB Genel Sekreterliği Ya- sası'nın ancak haziran sonunda TBMM'den geçebildiğuu ifade ederek "Kaybedflen 6 ayhk sfire önemlidir. An- cak> < asayasüratfeişlertik kazandınlma- sı,çahşmalara biranönce başlanmasıyla kayhBditaı/aınanmtebfisi miimkfındür" şeklinde konuştu. İşadamı YavuzZeyti- noğlu da, gelir adaletsızlığinin her ge- çen gün "kat kat" arthğını vuı^gulaya- rak "Türkive'nin yüzde 49'luk genrine sahipyüzde20Tikkesinıi olaraksizterbu- nu içinize sindirebüiyor musunuz? " de- ğerlendırmesini yaptı. Iskenderun Körfezi veMersin'deçalışılacak Doğalgaz kaynağıaramyor Ekonomi Servisi - Türkiye Petrolleri Anonim OrtakJığı (TPAO), ABD'nin önde gelen enerji fırmalanndan El Pa- so ilelskenderun Körfezi ve Mersin'de doğalgaz arayacak. TPAO ile El Paso firması arasındaki ortak operasyon an- laşması, bugün Ankara'da düzenlene- cektörenle imzalanacak. Anlaşma, TPAO adına Yönetim Kurulu Başkanı ve Ge- nel Müdür OsmanDemirağ, El Paso fir- ması adına da Başkan John B. Holmes taranndan imzalanacak. Törene ABD'nin Ankara Büyükelçisi Mark Parris'ın de katılması bekleniyor. Anlaşma uyannca TPAO ve El Paso firmalan ortaklaşa, Mersın ve Iskende- run Körfezi'nde, Türkıye karasulannda hem sığ hem de derin sularda sismik ça- lışmada bulunacak. Ağustos ayı içinde başlanacak sismik çalışmalar için El Pa- so şirketi, petrol şirketlerine servis hiz- meti veren ve data toplayan Almanya- İtalya sermayeli Geo Prakla şirketi ıle an- laşma imzaladı. El Paso iki kuyu açacak El Paso enerji firması, 2001'de 2 ku- yu açma yükümlülüğü altına girdi. Böl- gede zengin yeraltı doğal kaynaklannın bulunduğu yolundaki beklentıleri yo- ğun olan El Pasofirması,yürüteceği sis- mik çalışmalar ve 2 kuyu için en az 20 milyon dolar harcamada bulunacak.Do- ğalgaz ve petrol kaynaklanna rastlanıl- ması halinde, bunlanngeliştirilmesi içın El Paso firmasıntn, tskenderun ve Mer- sin körfezlerinde santral kurarak elekt- rik enerjisi üretmesi bekleniyor. ÇİFTÇİ DOSTU SADULLAH USUMİ Amerikalının Canı Can da Tiirk'ün Canı Patlıcan mı? Tam iki yıldan beri beklenen bomba nihayet patladı. Rorida eyaletinin Miami kentindeki bir mah- keme jürisi, sigara üreten 5 büyük firrnayı 91 katrilyon lira tazminat ödemeye mahkûm etti. Böylece, dünya halkını zehirleyen Amerikan si- gara şirketlennin gerçek yüzü ortaya çıkmış ol- du. Mahkûmiyet gerekçesi çok açık: "Sigaranın ölümlereyolaçtığını bile bile hal- kı aldatmak." Dava açılırken istenen tazminat miktan 500 milyar dolardı. Jüri 145 milyar dolar takdir etti. Türk parası ile 91 katrilyon lira. Tazminat, Floridalı 500 bin civanndaki siga- ra tiryakileri arasında eşit olarak dağıtılacak. Kişi başına 120 milyar lira düşeceği tahmin edi- liyor. Tiryakiler adına dava açan avukatlar, mahke- mede sigara şirketlennin halkı kandırdıklannı ve sağlıkla ilgili raporlan sakladıklannı ileri sürdü- ler... Jüri de sigaranın, başta akdgerkansen 1 ve kalp hastalıklan olmak üzere, ölumcül 20 kadar has- talığa daha neden olduğunu kabul etti. ••• Dünyada heryıl 5 milyon insanın ölümüne ne- den olduğu tespit edilen sigarayı üreten şirket- ler panik halinde. Tazminat miktann/ düşürebil- mek için büyük bir çaba içine girdiler. Amerika'da sigara şirketleri aleyhine açılan da- valar ve kazanılan tazminatlar, sadece Miami jürisinin karan ile sınırlı değil... Amerikalı binlerce tiryaki, sigara şirketlerin- den milyonlarca, hatta milyariarca dolar tazmi- nat almaya hak kazandı ve paralannı da tahsil etti. Bu sonuç Amerikalı doktoriann ve avukatla- nn zaferi olarak kabul edilebilir. Zira, hemen hepsi bu konuda çok hassas... Aynca korku- suz. Hiçbiri sigara şirketlerinin tehditlerine ku- lak asrnıyor. Türkiye'de 17 milyondan fazla sigara tiryaki- si var. Her yıl 4 milyondan fazla ınsanımız siga- ra yüzünden sağlığını kaybediyor. 100 bin tir- yaki de sigaranın neden olduğu hastalıklardan ölüyor. Yabancı sigara şirketlerinin yıllarca süren rek- lam kampanyalan ülkemizde sigara içme ya- şını önce 12'ye, daha sonra da 8'e kadar dü- şürdü. Yabancı sigara ithalatı ve imalatının başladı- ğı tarihten bu yana Türk halkı zehirieniyor. Ne- sillerimiz çürüyor. Ama, bugüne kadar sigara şir- ketleri aleyhine açılmış bir tek tazminat dava- sı yok... ••• Geçen yıl haziran ayında Istanbul'da yapılan uluslararası bir kongreye Amerikalı, Kanadalı ve Ingiliz bilim adarnlan katılmışlardı. Amerika'da sigara firmalarına karşı açılan tazminat davalannın en güçlü avukatlanndan Prof. Richard A. Daynand hem bazı sorular sor- muş hem de şu mesajı vermışti: "Amerika 'da sigaradan sağlığı bozulanlar si- gara şirketleri aleyhine dava açtyortar ve mil- yariarca dolar tazminat alıyoriar. öğrendiğime göre, Türkiye'de bugüne kadar sigara şirket- leri aleyhine açılmış bir tek dava yokmuş. Hay- retettim. Kimbilirsigara yüzünden Türkiye'de kaç kişi ölmüştür. Kaç kişi de sağlığını kaybet- miştir." Prof. Daynard, Türkiye'de her yıl sigaradan 100 bin kişinin öldüğünü ve 4 milyon insanın da sağlığını kaybettığini öğrendiği zaman da- ha da şaşkına döndü ve sordu: "Peki neden dava açan olmadı." Sorunun yanıtı şöyle oldu: "Herhalde, doktorianmız yabancı sigara şir- ketlennden korktuklan için rapor veremiyoriar. Avukatlarımız da aynı kuşku ile dava açmak- tan çekiniyorlar..." • • • Amerikan mahkemelerinde yüklü bir tazmi- nata mahkûm olan Philip Morriks ve R.J. firma- lan yıllardan beri ülkemizde de sigara üretiyor ve pazariıyor. Belki de milyonlarca yurttaşımız sigaradan sağlığını kaybetti. Yüz binlerce yurt- taşımız da öldü. Buna rağmen bir tek tazminat davası bile açılmamış olması oldukça düşündürücü... Bazı hukukçulara göre, yasalanmız, Ameri- kan yasalanndan farklı olduğu için sigara şir- ketlerinden tazminat talep etmek mümkün de- ğil... Bazı hukukçular da bir kez dava açarak de- nemekte yarar görüyorlar... Eğer, hükümetimiz, Amerikan vatandaşlan kadar, Türk vatandaşlannın da değerii olduğu- nu düşünüyorsa bir yasa tasansı ile sigaradan ölen veya sağlığını kaybedenlerin hakJannın korunmasına yardımcı olabilir... MALÎYE BAKANLARI Serbestliğehazırlık BRÜKSEL (AA) - Avrupa Birlıği (AB) üyesi ülkelerin maliye bakanlan, Avru- pa'daki menkul kıymetler piyasalannm ser- best rekabete iyıce açılmasma dairmevzu- at engellerinin kaldınlması için Akil Adam- lar Komıtesı kurulmasını kararlaştırdı. AB ülkeleri genelinde açık menkul kıy- metler pıyasaları. teknolojik gelişmeler, AB üyesı ülkelerdekı menkul kıymetler borsalannın birleşmesı ve ortak para biri- mi Euronun kullammma başlanmasmın getirdiğı zorunluluk olarak görülüyor. Akil Adamlar Komitesi, AB mevzuatı- mn Avrupa'dakı piyasalann bütünleşmesi- ni engellemesini önlemek üzere gözden geçirecek. AB'nin ilgili mevzuatındaki de- ğışikliklerle, borsa aracı kurumlan ve sim- sarlannın, hisse senetlerini borsaya süren şirketlerin ve yatınmcılann beklentileri karşılanacak. Akil Adamlar Komitesi, AB üyesi iilke- lenn maliye bakanlanna ilk raporunu kasım ayında sunacak. Sııycıshil denetim Ambalajh su tûketiminde korsan ÜJKthoin önüne geçflememesi ve gerekli kamu denetiminin sağlanamaması nedeniyle sektörde faalivet gösteren bazı firmalar GEDSLDER'i (Geri Dönüşüm Ambalajh Doğal Kaynak Suyu Üreticfleri Derneği) kurdular. Dernek yönetimi, bu durumun gerek halk sağlığı için gerekse sektörde yaşanılan haksız rekabetin önüne geçilmesi açısından kajıplannı kontrol altına almayı hedeflediginj açıkladbu GEDSUDER'in temcl işlevinin, üyelerinin uygun olarak üretim ve satış yapıp yapmadıklaruıın belirienmesi olduğu belirtikü Dernek yetkilileri, su denethninde tüketicflere de büyük vükümlülükler düştüğünü bildirdikr. Ev ya da otomobil almak istiyorsanız, önce şu tabloya birgözatın.* Osmanlı Bankası, dövize endeksli konut ve taşıt kredisinde size birçok faiz seçeneği sunuyor. Bakın... Krcdi Türil 1 Taşıt Konut Para Blrimi TL USD DM TL USD DM %i-zo % ı . , 0 %2.5o %ı.io %i-oo Vacle 3-36 ay 3-36 ay 3-36 ay 3-60 ay 3-60 ay 3-60 ay OSMANLI ftANKASI