Katalog

11 MAYIS 2000 PERSEMBE CUMHURİYET SAYFA HABERLER 6.Filo'yu denize döken öğnenciler il1 Deniz Geımifın Öyküsü • TURHAN FEYİZOĞLU -5- grenci demekleri 22 Kasım 1967 Peısembe günü "Kıb- ns Mitingi'' düzenler. Bu mitingde meydana gelen olayı Nuret- tın Demirdöven şöyle anlatmıştır: "1967 sonlannda öğrenci cemiyetie- ri Kıbns üzerine bir miting düzenle- mişlerdL Miting Beyazrt'ta başlayıp Karaköv'den geçip Taksim'de bite- cekti. Karaköy'e geldiğimizde, Deniz burada bir Amerikan motonına ası- b bayrağı gördü. Aniden fıriayıp, de- mir parmaklığı aşn ve bir koşu Ame- rikan bayrağını >erinden kaparak ge- tirdi Sonra o bayrağı Taksim'e çık- oktan sonra yaktüar." Bayrak yakma olayında Deniz, Uğur Biike ve Âşık thsani Sırhoğlu gözaltına alınır, sonra serbest bırakı- lır. 30 Ocak 1968 Salı günü, Istanbul Üniversitesi Hukuk Fakûltesi öğren- cılennden bir grup, Tûrkiye'nin em- peryalizmden ve kapitalizmin tahak- kümünden kurtulması için verilen savaşa yardımcı olmak amacıyla, "Devrimd Hukuklular Örgütü"nü kurar. Deniz, Devrimci Hukuklular Örgütü (DHÖ) içinde yer alan bir bi- rey olarak sırasıyla AİESEC olayı, üniversite işgalleri ve 6. Filo'yu pro- testo olaylanna katıhr. ABD askerlne boya atılıyor / stanbul'da bulunan Amerikan 6. Filosu'nu protesto eden gençler, 15 Temmuz 1968 Pa- zartesi günü, ilk önce Dolmabah- çe'deki Amerikan bayrağını yanya indırir, daha sonra da yollara fıloyu protesto eden yazılar yazar. Gençler. daha sonra, gece saat 22.00 sırâla- nnda Amerikalı askerlerin yüzlerine ve üstlerine Istiklal Caddesi'nde bo- ya atar. 16 Temmuz 1968 Salı gü- nü, 6. Filo'yu protesto etmek ama- cıyla gece Istiklal Caddesı'nde Ame- rikalı askerlere çata-pat ve mürekkep atılır. 17 Temmuz 1968 Çarşamba günü, gece saat 23 sıralannda dev- rimci öğrenciler, 6. Filo'ya mensup erlere taş ve yağlıboya atar. Daha sonra Taksim Meydanı'na yürüyen öğrenciler, Taksim Atatürk Anıtı'na 6. Filo ilgilileri tarafından konulan çelengi parçalar. Öğrenciler, eylem- lerinin polisler tarafından engellen- mesi üzerine koşarak Gümüşsuyu yurt binasına sığınır. Rehln. alınan polls G ümüşsuyu yurt binası önünde kendilerine nasi- hat eden Emniyet Amiri Necati Karahasanoğtu, öğrenciler ta- rafından yakalanarak üniversite bah- çesinde rehiıı, alınır. Bunun üzerine •TÜ Gümüş suyu binası önünde toplananlara konuşma yapan Deniz, 500'e yakın genci bir anda galeyana getirirve Dolmabahçe'ye doğru bir koşu başlatır. Amerikalılar dövülerek, denize atılır. Olaylar sırasında 18'ihafıf,2'si ağır 20 ABD askeri yaralanır. 16 Temmuz 1968'te, 6. Filo'yu protesto etmek amacıyla gece Istiklal Caddesi'nde Amerikah askerlere çata-pat ve mürekkep anlır. 17 Temmuz 1968 gecesi devrimci öğrenciler, ABD'ti erlere yağüboya atar. Daha sonra öğrenciler, Taksim Atatürk Anıü'na 6. Filo ilgilileri tarafindan konulan çelengi parçalar. olay yerine Albay Hikmet Süahçıoğ- lu komutasında askeri bırlik gönde- rilır. Öğrenciler, kendılenyle görü- şen ilgililere, Emniyet Amiri Necati Karahasanoğlu ile gözaltına alınan ı- ki yaralı öğrencinın takas edilebile- ceğini söyler. Albay Silahçıoğlu'nun öğrencilere yapüğı çağndan sonra ta- kas yapılır. Pemlrclofllu yaralanıyor roplum polisleri, sabaha kar- şı saat 04.30'da Gümüşsuyu İTÜ öğrenci yurdunu bas- mak için harekete geçer. Hukuk Fa- kültesı öğrenci1erinden Vedat Demir- cioğlu, Akın Çıtakoğlu ve Hukuk Fa- kültesi Fikır Kulübü Başkam Erdo- ğan Ozkısacık, yurdun lokal kısmın- dadır. Toplum polislerinin saldırdığı- nı görünce, yatakhanelere çıkmak için merdivenlere doğru yönelirler. Akın Çıtakoğlu, uzun boylu olduğu için merdivenleri üçer-beşer atlaya- rak yurdun en üst katına çıkar ve bir odaya gırerek, arkadan kılıtler. Bıraz sonra gelen polisler, kapmın camını kırarak içeri gırmeye çahşırken, Akın Çıtakoğlu, odanın penceresın- den çatıya çıkar, sonra da çatıdan kendini atarak kurtulur. Vedat De- mircioğlu geride kalmıştır. Toplum polislennin baskını sırasında ya yur- dun penceresınden aşağıya atılan ve- ya panik nedeniyle yurdun pencere- sinden atlayan Hukuk Fakûltesi ikın- cı sınıf öğrencısı TlP Emınönü ilçe- sı üyesı Vedat Demircıoğlu ağır ya- ralanır. Dolmabahçe'ye hücum F KF'liler, 18 Temmuz Çar- şamba günü, miting yap- mak amacıyla Taksim'de toplanır. Yapılan yürüyüş Gümüşsu- yu ÎTÜ önünde bitirilecektir. Tak- sim'de miting yapılır ve öğrenciler, İTÜ Gümüşsuyu binası önünde top- lanır. Burada, arkadaşlannm omuz- lannda bir konuşma yapan Deniz, 500'e yakın genci bir anda galeyana getinr \e Dolmabahçe'ye doğru bir koşu başlatır. Amerikalılar Dolma- bahçe'de dövülerek, taşlanarak deni- ze atılır. 6. Filo ilgilileri, olaylar sı- rasında 18"i hafıf, 2'si ağır 20 denız- cının yaralandığını açıklar. Demlrclofllu ölüyor ~T\ eyoğlu Ilk Yardım Hasta- r£ nesi'nde tedavi edilen Ve- _Z-/ dat Demircioğlu komadan çıkamayarak 24 Temmuz 1968 Çar- şamba sabahı ölür. Bunu duyan İTÜ öğrencileri, ellerinde "KatüTer" ya- zılı bir çelenkle valilik binası önüne gelerek çelengi bırakmak ister. Polis, öğrencileri engeller. Bir saat sonra, yakalannda Vedat Demircıoğlu'nun SMTLERIMİZİ AİESEC toplantısında Öztürkprotesto ediliyor Devrimci Hukuklular Örgütü üyelerinin, bu dönemde katıldığı en önemli eylem, Devlet BakanıSeyfiÖztürk'im protesto edilerek yuhalanması olayıdır. AIESEC'in 20. Genel Kurulu, 7 Mart 1968'te, Istanbul Üniversitesi Fen Fakûltesi Konferans Salonu'nda başlar. AffiSECTâckiye Komitesi Başkam Hasan Saydam'dan sonr* Başbakan Süleyman Demirel adına Devlet Bakanı Seyfı Öztürk kursüye gelerek konuşma yapmak ister. Seyfi Öztürk'ün kürsüye gelmesiyle birlikte protestolar başlar. Sürekli yuhalamalar, "Yankee Go Home", "Morrisoa Süleyman", bağırmalan arasında Öztürk, konuşmasına bağırarak devam etmek ister. Bu sırada gençler gösterilerini sürdürerek Öztürk'ün konuşmasını engelleaıeye çaUşuv- veririm. Fakat toptantıda suf edHen sözter, benim şahsundan çok devlete yönehilmistir. Bu da benim irademdışma çıkar vesavcüarm, mahkemenin vereceği karara dayanır. Ben tutuklanan öğrencileri tanımam ve hiçfoir karşıtbğun yoktur. Yapnklan ve söyiedüderi, Mustafa Lütfîi Kıyıcı. Mustafa tlker Gürkan, Hayri Eroğlu, Rahmi Aydm, Rıfat Çaktank, Sah DuıBuı 2Qiı vglvuviivr hakkmda dava açılır. Protesto eden öğrenciler, polis tarafından aranmaya başlamr. Teslim olmak istemeyen Mehmet Mehdi Başpınar, Hanın Karadeniz'in nişanlısı Öztürk, ba olay hakkmda şuaçtklafflay gece kalır. Deniz, rahattan sıkıhr ve evden aynlır. Deniz ile Rahmi Aydın, Ankara'ya gider, Fakat Deniz, Ankaraîâa da *geri dönefim" diyerek ısrar eder. Bunun üzerine Istanbul'a geri dönülür. Deniz, teslim olur, Rahmi Aydm, kaçmaya devam eder. Bu davada yargılananlar, 1960 d ü k göresoçisetabiiki -Kmahoglu'nun aılesinın nztm süre cezaevuıde "Demokrasinin hüküm eezabnnı çekeeeklerdir." Söğfltlüeeşme'deki evindc kahtırgençler olur. "Seyft şahsuna, isteyen istedigini söyk"> ebilir. Ben bunu, gmçÛğjn heyecanJarma Öztürk ü protesto ettiklen gerekçesıyle, başta Deniz olmak üzere Bozkurt Nuhoğhı, Raif Ertem, Mehmet Mehdi Beşpmar, bir süre gizlenir. Deniz ile Rahmi Aydın, Raıf Ertem'in kız arkadaşı olan Tuncay Özen'in Üsküdar'daki evinde bir Öztürk'ü yuhaladığr iddıasıyta Sultanahmet— Cezaevi'nde tutuklu olan Deniz, 2 Mayıs 1968'te serbest bırakıhr. resmi olan Fikir Kulüpleri Federas- yonu'na ve Hukuk Fakültesi'ne men- sup öğrenciler, valilik önüne gelerek ellennde bulunan bayrak, flama ve ölen arkadaşlaruım fotoğraflannı bı- rakmak ister. Toplum polisi birçok öğrenciyi gö- zaltına ahr. Polisin elinden kurtulan öğrenciler, Site Öğrenci Yurdu önün- de yeniden toplanarak ellennde "Ar- kadaşmuzın cenazesini istiyoruz'" ya- zılı bir pankartla yürüyüşe başlar. Beyazıt-Çemberlitaş-Cağaloğlu kav- şağına gelen öğrenciler, burada ön- lem alan toplum polisi tarafından durdurulur. Ancak, öğrenciler, poli- si taşa tutarak üzerlerine saldınr. Toplum polisinin harekete geçip du- ruma müdahale etmesi üzerine gel- dıkleri yöne dağılan ögrencilerden Muhsin Karaaü. Hüseyin Omurku- ve Platin Yûrek yakalanır. Polis, 26 Temmuz Cuma günü "Deniz Gezmiş ve Harun Karadeniz hakkında gıja- bi tutuklama karan olduğunu, görül- dükleri yerde tutuklanacaklannı" açıklar. 30 Temmuz 1968 Salı günü gözal- tına alınan Deniz, Adliye'de yargılan- dıktan sonra, öğrencileri kanunsuz yü- rüyüşlere teşvik etmek suçundan tu- tuklanır. Deniz, tutuklu bulunduğu Sultanahmet Cezaevi'nden 21 Eylül 1968 Cumartesi günü tahliye edilir. Bu dönem, bir grup devrimci genç, Devrimci Öğrenci Birliği'ni (DÖB) kurar. Tam bağımsızlık yürüyüşü eniz'lerin DÖB'lü olarak katıldığı en önemli eylem 30 Ekimüe 10 Kasım 1968 günleri arasında, Samsun'dan Anka- ra'ya yapılan, "Tam Bagımsız Türki- ye için Mustafa Kemal Yûrüvüşü"dür. Saat 09.00'da Ankara'ya varan yürü- yüşçüler, 27 Mayıs Milli Devrim Der- negi'nde toplanır. 30 Ekim günü Samsun'da yürüyüş başlar. Samsun'u 15-20 kilometre ge- ride bıraktıklan bir sırada emniyet mensuplan, yürüyüş yapan 22'si öğ- renci, 2'si işçi toplam 24 kişiyi emni- yet müdürlüğüne götürür. Yürüyüş- çüler, 31 Ekim günü, Adlıye'ye sevk edilir. Bozkurt Nuhoğhı, duruşmada: "Saym yargıcım, burada bizi değil, Mustafa Kemal'i, O'nun Ukeferini yar- gıbvorsunuz" der. Yargıç, bunun üzerine, elinden ka- Jemi bırakarak, "Ne bugûn, ne de bu- gûnden sonra hiçbir hâkim, Mustafa Kemal'i ve O'nun flkeleriniyargdaya- maz" der. Serbest bırakılan 24 kişi kaldıklan yerden yürüyüşe devam eder. SÜRECEK ÎTİECÎJ 'Sizkarar alın,ben uygulartm' Deniz'in TlP Üsküdar ilçe yönetimine seçilmesi, daha çok TlP yönetimine muhalif olan kişi ve gruplarla kurduğu ilişkiler sayesinde olmuştur. Deniz'in TlP'e üye olmasuıı sağlayan Kenan Ûluğ, Istanbul Yüksek Tahsü Gençlik Derneği'nin Nâzun Hikmet için 15 Mayıs 1950 Pazartesi günü, Aksaray'da Çiçek Palas Düğün Salonu'nda düzenlediği, "Nâzım Hikmet'i Kurtannız" kampanyası için yapılan toplantıda çıkan gösteriler sırasında gözaltına alınmış birisidir. Deniz, aynı dönemde, Hikmet Kıvılcımlı ile tanışmış, bu yönde ilişkiieri olmuştur. Bu örgüt ve kişilerle ilişki içinde olan Deniz, daha çok Milli Demokratik Devrim saflannda yer alarak sorumluluklar üstlenir. Deniz'i "parlamento dışı mücadele" anlayışma ıten etkenlerin başlangıç tarihi 1966 yılıdır. Deniz'in TlP Üsküdar İlçe Yönetim Kurulu'na seçildiği dönem, 1966 Haziran ayında Doğan Avcıoğlu, Yön dergisinde. "TfrTartşmalan'' başlığı altında TİP'e karşı bir muhaJefet başlatır. TİP İçinde ayrılıfc rlP Genel Başkam Mehmet Afi Aybar, bu konuda özetle şunlan anlatmıştır: "Bizim dişımızdaki sol çe>relerin bize cephe akhklannı gösteren işaretfcr ahyorduk. Doğan Avcıoğlu ve grubundan başka Malatya kongresinin yaklaşüğı günierde 'Eski Tüfek'krin de, yani Mihn Belli takınuyla Hikmet Kıvılcımlı takımının da partive cephe akhklan anlaşıuy ordu. Ancak bu iki grup Malatya'da daha çok gözlemlerle yetindjkr. 'Eskı Tüfeklerin Istanbul'da kimi ilçelerde etkili oiduklan söyleniyordu. Halkı etküemeleri olanaksızdj. Ama gençleri etkiley ebilirlerdL Bu da ciddi bir tehlikc idi. Nitekim de etküemişlerdL Milli Demokratik Devrim (MDD) görüşü o tarihkrde gençlerin savunduğu ortak bir düşünce sistemi hah'ne gelmiştL TİP'in 'Türkiye'ye özgü sosyalizm' fonnülünden rahatsız ohıyorlardı. TTP'in tepeden inmeci devrim modeline karşı çıkmasını anlayamı>oıiardL O> sa her şey apaçık ortadaydı. îkinci kongreye böyle bir ortamda gkMhnişti TTP'in karşısmda Yön'fin etrafmda çe\Tetenmiş çeşit çesit 'kestirmeciler', 'tepeden inmeciler' vardı.'' 20-24 Kasım 1966 günleri arasında TÎP Îkinci Büyük kongresi Malatya'da toplanır. Kongrede yoğun tartışmalar olur. TİP'e karşı muhalefet eden MDD'ciler, Mehmet Ali Aybar'ın dediği gibi. "Mihriciler ve Kıvücnnhcılarla birlikte seçimkre ayn Hste ik kankfalar» Partiyi ele geçirmeyi deniyorlardı. Başaramadılar." MDD'cıler TİP'i ele geçirmeyi belki başaramadılar ama, TİP Hatay Millervekili Yahya Kanbolat şu değerlendirmeyi yapmıştır: "Eğitflmiş bir görevhden daha büyûk bir tahribaü TİP içinde yapmayı başardılaıf Toplantı zaman kaybı' T~*v enizbu sırada I 1 Demokratik Devrim J-*r Derneği Yönetim Kurulu'na secilir. Deniz'iflu yönetim kuruluna ahnmasını öneren Rasih Nuri İkri, bu konuda şunlan anlatmıştır: tt Yürüüne kurulu üyesi Deniz Gezmiş zaten bürokratik görevlere kanlmazdı, tarüşmalara da kaülmazdı, sadece tarafimya tuttu, Tnplantılara lfntılmak Ppnjy lI ''n zaman kgyhı anlamına gpKym-riıı. Deniz, hiç ohnazsa toplanölara gd, alman karariara katıl, derdim. Deniz ise, Rasih ağabey siz kararlan ahn ben uygulanm, derdL"