Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA CUMHURİYET 6EKİM2000CUMA
OLAYLAR V E GORÜlŞLER olay.gorus@cumhuriyetcom.tr
' Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakan-
lığı tarafindan hazırlanan bir iş güven-
cesi yasa taslağı geçen günler içinde
TBMM'ye sevk edilmek üzere, Bakan-
lar Kurulu'nda imzaya açılmıştır. Ha-
zırlanan bu tasiak metniyle yasal iş gü-
vencesi sorunu, Türk çalışma yaşamı
gündemine tekrardan sokulmuş olmak-
tadır. 1992 yılından beri süregelen iş gü-
vencesi yasama hazırlık çalışmalan, her
siyasi iktidar değişikliğinde tekrardan
gündeme getiriien bir sorun halini al-
mıştır.
FI) TanınmakİstenenGüvencenin tçe-
riği
1. Bildirimde fesih nedeninin gösterfl-
mesi: Tasiak, İş Kanunu'nun 13. mad-
desınin (C) bendine ikinci fikradan son-
ra gelmek üzere "Bildirim sırasnda ij-
veren feshin sebepleriniaçıkça bdirtmek
zorundadır'' şeklindeki bir fikranın (tas-
lakta fikra yerine "paragraFtan söz edil-
mesi. hukuki güvenilirüği sarsmaktadır)
eklenmesini öngörmektedir. Buna göre
iş sözleşmesinin feshinin ihbannda, da-
ha önce herhangi bir gerekçe göstermek
gcrekmezken, bundan böyle artık işve-
'enin fesih nedenini açıkça göstermesi
^erekecektir.
: Bclırtilen esas, Türkiye tarafından
onaylanmış bulunan iş güvencesine iliş-
kin 158 sayılı ILO sözleşmesi doğrultu-
sunda olmakia biriikte, eksiktir. Çünkü,
tasiak işveren tarafından gösterilecek
nedenin, 158 sayılı sözleşme anlamın-
da bir geçerli fesih nedenine de dayan-
masını aramamaktadır. Sonra, belirtilen
Jıükmün yaptınmı. tasiak değişikliğinde
göstenlmiş değildir. Bu bakımdan, tas-
lağın işveren için öngördüğû fesih nede-
nini belirtme yükümü, içi boş bir yü-
kümlüiük olup, uluslararası normlarla
tam bir uyum göstermemektedir.
Iş Güvencesi Taslağı
ıf. Dr. Tankllt CENTEL îstanbul Hukuk Fakültesi Dekanı
y ç # ^ Tas-
iak, Iş Kanunu'nun 17. maddesine:
"Feshin hakh bir nedene dayandığını
ispat yükümKilüğü işverene aittir" bıçı-
minde son bir fikranın eklenmesini ön-
görmektedir. Bununla, fesıhte kanıt yü-
kü, işverene yüklenmek ıstenmektedir.
SÖz konusu tasiak hükmüyle bakan-
lık, ılkın 158 sayılı sözleşmedeki kanıt
yükü esaslannı anlamadığını veya bilme-
diğini göstermektedir. Gerçekten, 158
sayılı sözleşme tarafindan işverene ge-
tiriien kanıt yûkü, yasada (158 sayüı söz-
leşmeyle uyumlu olarak) haklı neden
olarak gösterümış nedene dayanarak iş
sozJeşmesini feshettiğıni ileri süren iş-
verenin, gösterdiği haklı nedenin huku-
ken geçeriıliğıni kanıtlamak zorunda ol-
masını anlatmaktadır. Bu açıdan, böy-
le bir kanıt yükünü içerecek bir hükmün,
tşK.ra 17 yerine, daha çok lşK.m.13'te
yer alması gerekecektir. Çünkü, 158 sa-
yılı sözleşme, işverenin herhangi bir ge-
rekçe göstermeden feshini, geçerli bir fe-
sih olarak kabul etmemektedir. Aksi tak-
dirde. böyle bir düzenlemeye, "herkes
kktiasınıispatia vükümlüdûr" şeklinde-
ki genel hukuk kuralı uyannca, esasen
gerek yoktur ve söz konusu kural gere-
ği, zaten işveren İş K. m. 17'deki dayan-
dıgı haklı fesih nedenini kanıtlamakla yü-
kümlüdür. Böylece, tasiak sadece herkes
tarafindan bilinen bir hususu yasalaşnr-
maya çalışmaktadır.
Taslagın daha da gûlünç ve kanıt yû-
kü sorununu hiç anlamadığını gösteren
bir diğer yanı, ilgili madde gerekçesın-
de, Yargıtay 9. Hukuk Dairesi kararlan-
nın dayanak olarak gösterilmek isten-
mesidk. Gerçekten, belirtilen yüksek
yargı kararian, halen geçerli olan ve ıs-
pata ilişkin genel hukuk kuralının aksi-
ni içermemektedir. Esasen, halen hukuk
sistemimizde geçerli olmayan bir 158
sayılı sözleşme esasırn, yüksek yargı or-
ganının, karannda kabul etmesi bekle-
nemez. Bu bakımdan, sanki Yargıtay 9.
Hukuk Dairesi de kararlannda 158 sa-
yılı sözleşme esasının uygulanmasını
bekliyormuş gibi bir izleniminmadde ge-
rekçesinde yaraülması, sorunu çarpıt-
maktan öteye gidememektedir.
158 sayıh sözleşme, ıspata ilişkin ge-
nel hukuk kuralını, hakh görülebilecek
fesih durumlan için tersine çevirmek
yani alelıtlak işverene yüklemek iste-
mektedır. Bu açıdan, kanıt yükünü salt
Iş K. m. 17 ile sımrlı blmak, uluslara-
rası normlara uygun düşmemektedir.
m Yasal İş Gûvencesini Kabuk Öfc-
ldn Bazı Şartlar: tş güvencesının yasay-
la tarunması; ışsızlık oranını artırması,
kayıt dışına kaçışı hızlandırması ve mev-
cut ortamda iş yargısının yükünü çoğalt-
ması gibi temel bazı olumsuz yanlanna
karşıhk, sosyal rahatsızlık ortamlannı
azaltma, aşın istihdamın önüne geçme,
haksız rekabetı sılme ve hak arama öz-
gürlüğûnü yaşama geçirme gibi son de-
rece olumlu yanlan da vardır.
Bunlara baküdığmda; kimsenin, yani
ne işçi ve işveren kesimlerinin ve ne de
devletin, iş güvencesinin tanınmasına
karşı olması, söz konusu değildir. Ancak,
önemli olan, yarariı görünenbirkurumun
getirebilecegi olumsuzluklan göz ardı
etmemektir.
1. tş güvencesmin sosyal paket içinde
ek «hnmaa: Şimdiye kadarki hazıruk
çahşmalannda, yasal iş güvencesi önle-
mi, bir sosyal paket içinde düşünülme-
miştir. Bu nedenledir kı aradan geçen
uzun bir zaman içinde, ne kıdem tazmi-
nan ile kıdem tazminaü fonu ve ne de iş
aracüığı faaiiyetlerinin etkınleştınlme-
si konulan üzerinde durulmuştur. Bu ya-
pılmayıp sadece ışsızlik sıgortasının uy-
gulanmasına başlanmıştu. Ancak, işçi
sendikalan dahi, işsızlik sigortasına sa-
hip çıkmış değildir. Oysa, ış güvencesi;
işsizlik sigortası, iş aracılığı hizmetleri-
nin etkinleştirilmesi, kıdem tazminatı ve
kıdem tazminatı fonu gibi diğer bazı ku-
rumlarla iç içedir. Buna göre bunlarda
yapılacak bir değişiklik, diğerlerini et-
küemekte ve bunlardan binndekı başa-
n veya başansızlık, otomatikman öbür
kurumlar üzerinde kendisini hissettir-
mektedir. Nitekim, yülardır arzulanan
işsizlik sıgortasının ülkemizde uygulan-
mayışı nedeniyle kıdemtazminatı işsiz-
lik sigortasını ikame edıcı bir kurum
özelliğini kazanmıştır. Böyle olunca, kı-
dem tazminatı, günümüze dek işlevi dı-
şında gelıstirilmiş ve bu da, işyerlerine
ağır bir ekonomik yük oluşturmaya baş-
lamıştır. Bu nedenle, yasal iş güvencesi
tartışmalannda, iş güvencesine bağlı
olan diğer kurumlann da masaya yaö-
nlması zorunludur.
lEsaekbirişgüvencesimnkabulü: Ya-
sal iş güvencesi sistemı. özü itıbanyla ka-
tı hükümlen icerir. Günümüz endüstri iliş-
kilerisıstemlenıse çalışma yasamının her
alanında esneklık sağlaması arayışı için-
dedir. Nitekim, en kaö yasal iş güven-
cesi sistemini kabul etmiş bulunan Al-
manya dahi, geçen yıllarda, istihdamı
teşvik adı altında iş güvencesi düzenle-
melerini yumuşatmaya baslamışrır. Bu
bağlamda. global dünya ve acımasız re-
kabet şartlan göz Önünde bulundurula-
rak küçük işyerleri yasal iş güvencesi
dışında tutulmak suretiyle rekabet ede-
bilır duruma getihlmek istenmektedir.
Esnek iş güvencesi gereksinimlerine
üişkin eğilimi, ülkemiz açısından da sap-
tarnak mümkündür. Nitekim, aradan age-
çen sekiz yıla rağmen, kan Moğultay
taslağının yasalaşmamış olması, söz ko-
nusu eğilimi açıkça bellı etmektedir. Bu
bakımdan, gerek içerik ve gerekse uy-
gulama alanı konusunda sağlanacak aza-
mi esneklik, getirilecek iş güvencesi hü-
kümlerini örgütlü işveren kesiminin ka-
bullenmesıni kolaylaştıracaktır.
IV Soosöz: Çalışma ve Sosyal Güven-
lik Bakanlığı 'nın son taslağı, 158 sayılı
sözleşmenin gereklerini yerine getirme-
ye yeterli olmadığı gibi getiriliş biçimiy-
le doğru ve yerinde değildir. Gerçekten,
sosyal taraflann konsensüsü sağlanma-
dan getiriien bir taslağa, bunlann sahip
çıkmalan beklenemez.
Nitekim, işçi sendikalanmız dahi. iş-
sizlik Sigortası Kanunu'nu "depremden
vasakaçBntaam" çıkarkan Bakan Okn-
yan'ın heykelini dikmemiştir. Buna gö-
re de, bakanlığın. bu kez yangından mal
kaçınrcasına yasa çıkartıbnaması için
gereken anlayışı gösterip sivil irtifak için-
de sosyal diyaloğu oluşturmuş olan sos-
yal taraflann bellı bir konsensüse ka-
vuşmalannı beklemesi ve ancak bunlar
anlaşamadıklan takdirde yasama sürecini
başlatması, ülkemiz ve Türk çalışma
yaşamı bakımından gayet yerinde olacak-
ür.
ARADA BİR
NURER UĞURLU
İstanburun Önemli Günü...
Türk ordusu, Türk tarihinin en büyük zaferlerin-
den birini kazanarak 9 Eylül 1922'de Izmir'e gir-
di.
(Türkler, 26 Ağustos 1071 Malazgirt zaferiyle
Anadolu'yu kendilerine yurt edindiler. Bir tarihsel
raslantı sonucu Türkler, 26 Ağustos 1922 Başko-
mutanlık Meydan Savaşı'y'a yurtlan Anadolu'yu
düşman işgalinden kurtardılar.
Bu iki tarihsel olayın Türk tarihinde çok önemli
bir yeri vardır.)
18 Eylül 1922'de Batı Anadolu, Yunan kuvvet-
terinden tam olarak temizlenmişti. Mustafa Ke-
mal'in daha önce ulusa verdiği söz gerçekleşmiş,
düşman Anadolu'nun 'harim-i ismet'möe yok edii-
mişti.
Ancak, IzmirveÇanakkaleçevresinde, Boğaz-
lan Türk askerterinin saldınsına karşı koruyabilmek
için Ingiliz kuvvetleri vardı. Bu kuvvetler, Mende-
res Ateşkes Antlaşması imzalandıktan sonra o
yörelere yerieştirilmişler, zamanla da güçlendiril-
mişlerdi. Türk ordusunun Istanbul'u ve Trakya'yı
kurtarabilmesi için buradaki Ingiliz kuvverJeriyle çar-
pışması gerekiyordu. Askerlerimizin bir yandan
Çanakkale, öte yandan îstanbul üzerine yürüme-
si itilâf devletleri arasında şaşkınlık uyandırdı.
Yunanlıların Anadolu'dan temizlenmesinden
sonra Ingilizler, Boğazları ve Trakya'yı ellerinde
tutmak istiyoriardı. Ingiliz Başbakanı Uoyd Qe-
orge, ne pahasına olursa olsun, Boğazlann ve Is-
tanbul'un Türklere karşı silâhla savunulmasını
amaçlıyordu. Ama Ingiltere halkı bu konuda Uoyd
George'u desteklemedi. TBMM hükümeti, Bo-
ğazlann, îstanbul veTrakya'nın geri alınmadan, yur-
dun tam anlamıyla kurtulmuş olacağını kabul ede-
mezdi. Buralan, bir savaşa girişilmeden geri alın-
malıydı. Bu durumda yapılacak iş, diplomatik yol-
larla harekete geçmekti.
Ingilizler, bulundukları yeriere Türk biriikteri gi-
rerse, bunlara silâhla karşılık vereceklerini bildir-
mişlerdi. Bir yandan da, gerekirse Türklerle savaş-
mak için müttefiklerinden ve dominyonlanndan yar-
dım istemişlerdi. Müttefikler ve dominyonlar, Ça-
nakkale için asker göndermeyeceklerini Ingilizle-
re bildirdiler. Fransa ve Italya başbakanlan Uoyd
George'un bu düşüncesine katılmadıktan başka,
Çanakkale'nin Anadolu kryısındaki kuvvetlerini de
çektiler. Uoyd George yalnız kaldı. Bu durumdan
yararlanan Mustafa Kemal, diplomatik harekete
geçti. Sonunda İtilâf devletleri ile 23 Eyfül 1922'de,
istanbul. Boğazlar ve Trakya üzerindeki Türk hak-
lannın bir konferansta görüşülmesi için anlaşma
sağlafıdı.
3 Ekim 1922'de, Mudanya'da ateşkes görüş-
meleri başladı.
Mudanya Koferansında Türkiye'yi Batı Cephe-
si Komutanı Ismet Paşa, Ingiltere'yi General Har-
rington, Fransa'yı General Charpy, Italya'yı Ge-
neral Monbelli. Yunanistan'ı da General Maza-
rakis temsil ettiler. Fakat Yunanistan bu görüş-
melere katılmadı; delegeleri, kendilerini Mudan-
ya'ya getirmiş olan gemide konferans sonuna ka-
dar kaldılar.
Konferans çok çetin ve tartışmalı geçti. Görüş-
meler bir ara kesildi. Türk ordusunun ileri hareke-
ti yeniden başlayacaktı. Sonunda delegeler bazı
koşullarla ateşkes anlaşmasını imzaladılar.
Bu anlaşma, Türk diplomasisinin büyük zafer-
terinden biridir.
Anlaşmanın imzalanmasından sonra Ingiltere
Başbakanı Lloyd George, görevinden aynlmak
zorunda kaldı (16 Ekim 1922).
Türkiye Büyük Millet Meclisi, Lozan Antlaşma-
sını 23 Ağustos 1923 tarihinde imzaladı. Bu ant-
laşmaya göre, onaydan altı hafta sonra, İtilâf kuv-
vetleri Türk topraklanndan gideceklerdi.
îstanbul ve Çanakkale bölgesindeki İtilâf kuv-
vetleri boşaltma işine hemen başladılar. Boşalt-
manın son günü 2 Ekim 1923'tü. O gün, İtilâf kuv-
vetleri komıAanlan Dolmabahçe önündeTürk bay-
• rağını selâmlayarak kendilerini bekleyen gemile-
re binip gittiler.
' Dört gün sonra da (6 Ekim 1923), Türk ordusu
îstanbul halkının coşkun gösterileri ve sevinç göz-
yaşlan arasında Istanbul'a girdi.
. Türk ordusunun Istanbul'a girişi 'kurtuluş bay-
iamı' olarak kabul edildi.
* Bu önemli ve anlamlı bayram, kutlu olsun!
Bilgının gelecek kuşaklara
aktanlmasının en önemli araç-
lan, kitaplar ve basılı malze-
melerdir. Sıstcmın okuma-yaz-
ma alışkanlığı vermemesi, kü-
tüphanelenmızın yetersizh'gi,
kitap fıyatlannın dar geürlı insanlanmıza pahah
gelmesi toplumsal üretkenliğimızı engellemekte-
dir.
Zaman zaman yaşadığım ilçem Fethıye'nin ki-
taplığına gidertm. Geçen gün raflarm birinde bin-
lerce sayfa, cıltli. resımlı, renkli, albenüi ansik-
lopedi büyüklüğünde kitaplar görünce sevindim.
"Hangi dağda kurt öktfi" dedını. Sevincün kur-
sağımda kaldı. Şaşırdım. Bunlar 9. Cumhurbaş-
kanı Süleyman Demirel'in 1993-2000 yülan ara-
sındakı faaliyetlerinı anlatan kıtaplardı. Başbakan-
lık Matbaası'nda basılarak curnhurbaşkanı se-
çimlerinden önce, en ücra yerlere kadar tüm ül-
keye dağınlmıştı..Ayıplanacak derecedekı savur-
ganlığı gözler önüne scren yaklaşık olarak biner
Demirel'in Kitaplan!
Oğuz ÖZKAHRAMAN Fethiye
sayfakk bu kitaplardan kimilerinin adlan:
Çankaya'da Yedi Yıl, Sayın Süleyman Demi-
rel'in Milli Günlerve Bayramlar Dolayısıyla Ya-
yımlanan Mesajlan (1993-1999), Yıllık Basın
Toplantüan (1993-1999), Gazetelere Verdikleri
Mülâkatlar (1993-1999), 2000 Yıhnda Çeşitli
Toplantüarda Yaptığı Konuşmalar, TRT 1 'de Ya-
yımlanan Mülâkatlan, Türkiye Büyük Millet Mec-
lisi'nde Yaptığı Konuşmalar, Çeşitli Televizyon
Kanallannda Yayımlanan Mülâkatlan, Çanka-
ya'dan Tebrikler (1993-2000), Yurtiçi Ve Yurtdı-
şındakı ÜniversitelerTarafindan Verilen Çeşitli Pa-
ye ve Unvanlar, Uluslararası Zirveler, Yabancı
Basına Verdikleri Mülâkatlar (1993-1999), Çan-
kaya Günlüğü(Oç cüt yaklaşık 5000 sayfa), Çan-
kaya 1994, Çankaya 1995, Çan-
kaya 1996, Çankaya 1997, Çan-
kaya 1998, Çankaya 1999...
Öğrencilerimiz ders kitapla-
nnı almakta zorianırken kıtaplık-
larda Don Kışot, Faust, tlahi Ko-
medya, Denemeler (Montaigne) ve bu gibi dün-
ya çapındaki başyapıtlar bulunamazken kanımca
Cumhurbaşkanlığı makamını terk etmeme anla-
yışı adına yapılan bu savurganlığı kabullenemi-
yorum. Üstüne üstlük yeni Cumhurbaşkanınuz ta-
rafindan Üstün Hizmet Madalyası ile ödüllendi-
rildiğinden beri...
"AvinesiîtirkisiııtaW*bakılmaz,
Görnlür Jdşinin rûtbe-i akfa eserinde."
Yapüanlar, me>
r
dana getiriien eserler gerçekten
büyük ve önemlıyse zaten herkes tarafindan bili-
nir, takdir edılır. Reklam içeren kitaplara gerek-
sınim yoktur.
özetle dıyeceğım o kı, güle güle Sayın Demirel,
savurganlık bitti...
K e s i n t i s i z r a h a t l ı k
Yoğun geçen günün sonunda vücudunuz rahat ve
kesintisiz bir uykuya ihtiyac
duyar isrikbal Sl Optimal ve
SL Optimum yatakları, sagiık'ı,
ortopedik ve ergonomikfir.
Dolgu malzemeleri antialerjik
ve antibakteriyeldir.
Vücudu tamamen sararak
destekleyen ve Tûrkiye'de sadece İstikbot
yataklorında kullanılan
1 kesintisiz yay sistemi,
bugüne kadar geliştirilmiş en
nitelikli sistemdir. Bu sistem
s a y e s i n d e , b u l u t l a r ı n
üstündeymişcesine rahat uyur
ve zinde uyanırsmız.
Kesintisiz Yay Sistemı
www.islikbal com.tr
1
1
istiM*M
w
I'Ya/anacak çok şty var"
PENCERE
Irtica Iktidarı
Faşizmden Beterdir...
Cumhuriyet'in bir patronu yok, ama çok patronu
var; bunlardan b/ri Ferfıan Barlas .
Tetefon etti:
- Demokrasi sözcüğü bizde yanlış kullanılıyor...
- Neden?..
- Demokrasiyle 'Demokrat Parti' birbirine
kanştırılıyor. Demokrasiyi Demokrat Parti'nin devamı
gibi görenler var; oysa bu ikisi bir değil, neredeyse
karşıt sayılırtar...
•
Barlas'ın konuşması "Cumhuriyet Kitap"ın son
sayısında okuduğum yazıyı anımsattı. Turgay
Fişekçi, Abidin Dino üzerine Ferit Edgü ile
konuşmuş. Dino 1951'de Türkiye'den aynlmak zorun-
da kalmıştı. Fişekçi soruyon
"- 7950'// yıllar boyunca Abidin Dino'nun tek bir
yazı bile yazmamış olmasını nasıl açıklıyorsunuz?"
Edgü:
"- 1950-60 arası Türkiye'nin duıymuyla ilgilidir bu.
Genç okurlar, Demokrat Parti iktidannm nasıl kısa
zamanda faşizan bir yönetime döndüğünü bilmeye-
bilirler. Yalnız Abidin gibi sosyalist bir sanatçı değil,
iktidardan yana olmayan, düşünen her namuslu
muhalif aydın, o dönemde çok güç koşullar altında
yazıp çizebiliyordu. Bırçok yazar, şair, yapıtlarını
yayımlayamıyordu. Kitaplar toplatılıyor, soyut resim-
lerde, fann göstermesin, bir eğriyi kesen doğru yan
yana geldiğinde orak-çekiç'e benzetilip sanatçı
deliğe tıkılıyordu. Hepimiz, her yerde, okulda, sokak-
ta, sinemada, tiyatroda, meyhanede (özellikle mey-
hanede) izleniyorduk. Yurtdışına çıkmak için pasaport
almak bir mucizeydi. Yerii yabancı birçok yazar, şair,
düşünür, Türkiye'de yasaklıydı. Düşünün, sınıf
sözcüğü yerine yazarlar 'kat' sözcüğünü kullanıyor-
lardı, aniayan anlar misalı. Böylesı bir ortamda kapağı
Paris'e atabilmiş Abidin Dino'nun Türkiye'de
yazılannı yayımlayabilmesı söz konusu değildir. O
yazsaydı bile onun yazdıklarmı yayımlayacak bir
gazete, bir dergi yoktu.'
•
Edgü güzel anlatmış, az bile söylemiş; o dönemde
adı 'Demokrat Parti' olan siyasal iktidar seçimle
işbaşına gelmiş bir gerici güçtü.
Avrupa'da eşi emsalı yoktur.
Çünkü Hitler ve Mussolini de sandıktan
çıkmışlardır; ama Alman Nazi, Italyan faşist parti-
lerinde bir Islam toplumundaki anlamda dinsel irtica
yoktu; ikisi de 'Rönesans-Reform-Aydınlanma'
süreçlerini yaşamış Avrupa'da iktidara geçtiler;
ortaçağla bir ilişkileri olamazdı.
1950'de seçimle hükümetini kuran Demokrat
Parti'nin ise dinsel irticayı yapısında taşıyan gerici
sınıflan iktidara aşılayan karşıdevrimi hayata geçirdiği
apaçık görülüyor.
Örnekleri 2000 yıhnda bile Islam dünyasında
görülen irtica iktidan, faşizmden beterdir.
Bereket versin, Demokrat Parti'nin karşısında,
başında "Milli Kahraman" Ismet Paşa'nın bulunduğu
'Cumhuriyet Halk Partisi' vardı; yoksa adı 'Demokrat'
olan 'Parti'nin daha neler yapacağı bilınemezdi.
•
Demokrasi sözcüğü yanm yüzyıldan beri Türkiye'de
en çok kullanılan laf...
Ama, sadece laf...
Demokrasiye gün.geçtikçe yabancılaştık...
Yabancılaşmanın sonucunda demokrasi yeni bir ad
kazandı... " " > ' '
Nediro?
"Kopenhag kriterieri".
Devlet ve hükümet adamları artık "demokrasi"
demiyorlar; kullandıklan deyiş:
"Kopenhag kriterieri".
Dinciliğin ve etnikçiliğin demokrasi sanıldığı bir
ülkede insanlar "Kopenhag kriterleri"ne uyariarsa
Avrupa'nın kapılannın açılacağını sanıyortar...
— Ne aşagılayra bir tutum..
Ne ayıp!
ANKARA EKJN TİYATROSU
2 EKİM BATVAN fTPAO SALONUî
3 EKİM VAN İDEVIET TIYATROSUi
4 EKIM AĞRI ;KUITUR MERKEZİ)
5 EKİM KARS {KULTUR MERKEZI/
6 EKİM ARTVİN |!L ÖZa I0ARE)
7 EKİM ARDAHAN [KULTÛ'
1
? MERKEZİ;
8 EKİM • ERZURÜM SOEVlEî TİYATROSU)
9 EKIM SfVAS ' DEVLET TIYATSOS'J
11 25 EKIM ANKARA GÖSTERİLERİ
27 EKIM ADANA IOEVLET TIYATROSU)
28 EK(M ADANA (DEVLET TİYATROSU)
; 29 EKIM ADANA (OEVLET TIYATROSU)
: 30 EKIM TARSUS (KULTUR MERKE3)
31 EKIM • TARSUS (KÛLTÜR MERKE2IŞ
1 KASIM MERSiN ,'KULTUR kCRKEZİ)
ı 2 KASIM . ISKEN'DERüN (BELED/YE KÛLTUR MRK.)
3 KASIM . HATAY (KÜLTUR MERKEZlı
4 KASIM GAZİANTEP (BELEDIYE KULTUR MRK )
\ 5 KASIM • K MARAŞ İKÛLTÜR MERKEZU
6 KASIM • MAIATYA (KULTUR MERKEZİ)
7 KASIM KAYSERI iBELEDİYE SEHtR TİYATROSU)
8 KASIM URGUP (KONGRE SAiONUl
i 9 KASIM -KIRŞ6HIR (KULTUR MERKE2İ)
ARALİKAYl
| BOLU - DUZCE - KOCAEÜ - GEBZE - ÇORLU
! LULEBURGA2 - KIRKLAREt! - EDiRNE - KEŞAN
ı UZUNKOPRU - GEUBOLU - TEKKDAĞ
2000 200İ TİYATROSEZOM GÖSTERİLERİ
R W MÜNRO
CEVRS
ŞİRiN rtHEH
REJI
HASAN Ü'YSAL
CYIMAS'IRAN
SBteÇ£L£«
REJSOft