Katalog

4 EKİM 2000 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA5 H J J V \ _ f i ı U I T J L İ . / ekonomi(gcumhuriyet.com.tr 13 DPT'nin 40. yıldönümü • ANKARA (AA)- Devlet Planlama Teşkilatı (E>PT) mensuplan, 40. kuruluş yıldönümü etkinlikleri çerçevesinde oluşturulan "40. Yıl DPT Ormanı"na fidan dikti. Mûsteşar Akın îzmirlioğlu başkanhğındaki DPT mensuplan, Ineköy mevkiinde bir alanda 100 civannda sedir ağacının dikimini gerçekleştirdi. DikJm mevsiminin başlaması ıle birlikte aytu bölgede DPT'ye tahsis edilen yaklaşık bir kilometrelik şentte 4 bin fidarun dikımi planlanıyor. Yeni ekonomîye damşman geldi • Ekonomi Servisi - Yönetim ve teknoloji danışmanlığı alanında Andersen Consulting Türkiye'de hizmet vermeye başhyor. Dünyada fınanstan endüstnyel rehberliğe kadar bırçok dalda danışmanlık yapan Anderson Consulting Türkiye'de yeni ekonomiye özellikle iletişım, enerji, otomotiv, perakendecilik ve fınans sektörlerine odaklanmayı hedefliyor. Türkiye Bölge Yönetim Ortağı Riccardo Gandus, şirketin 1 Ocak 2001'denitibarenlş Bankası Kuleleri'nde hizmet vereceğini söyledi. Zorunlu hesabı büyüyor • ANKARA (ANKA)- Zomnlu tasarruf olarak bilinen Çalışanlann Tasarruflannı Teşvik Hesabı'nda binken paralann tutan 6.2 katrilyon lirayı buldu. Hazine'den yapılan açıklamada, hesaba 31 Ağustos itibanyla kümülatif bazda 1 katrilyon 661.1 trilyon liralık anapara girişi olduğu belirtilerek bunun nemalandınlması sonucu elde edilen kümülatif nema gelirinin ise 4 katnlyon 541.5 tnlyon lira olduğu vurgulandı. Esnafbopç affı istiyor • TRABZON(AA)- Trabzon thracatçılar Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Hamdi Gürdoğan, esnafın borçlannın affedilerek girişimci müteşebbislerin tekrar ekonomiye kazandınlması gerektiğini söyledi. Gürdoğan, sanatkânn, sanayicinin, tüccar ve ihracatçının yıllardır uygulanan yanlış ekonomik politikalar, rant ekonomisi ve krızler nedeniyle borçlannı ödeyemez duruma geldiğini ve kepenk kapatmayla karşı karşıya kaldığını ifade erti. Tpakya 200C fuarı başbyor • EDtRNE(AA)- Parantez Uluslararası Fuar Yapım Ticaret ve Limitet Şirketi tarafından Edirne'de, bugün "Trakya 2000" fuan açılacak. Edirne Ticaret ve Sanayi Odası (ETSO) YSnetim Kurulu Başkanı Bülent Alamut, Edirne'nin Balkanlar'ın ticaret merkezi olmaya acay olduğunu hKİırterek böylece Edirne'nin ekonomik scrunlannın kısa ve orta vîdede çözüleceğini btlirtti. Parantez frmasının genel müdür yffdımcısı Zübeyde Kavras ise fuara 50 Frmanın katılacağını t*lirtti. Yüzde 3. l'lik eylül enflasyonunu okul harcamalan ve servis ücretleri besledi Progmm 'snttf'ta kakhANKARA(CumhuriyetBürosu)-Enf- lasyonun mevsimsel olarak tırmanışa geçn'ği eylül ayında enflasyon rakamı bek- lentiler düzeyinde çıktı. Ancak hükü- metin yıl sonu hedeflerini tutturamaya- cağını ortaya koydu. Tüketici fiyatlan endeksindeki (TÜ- FE)biraylıkartış yüzde 3.1 olurken top- tan eşya fiyat endeksinde (TEFE) yüz- de 2.3 artış gösterdi. Böylece tüketici fıyatlannda yıl so- nu için öngörülen yüzde 25'lik hedef eylül ayında yüzde 26.9'la, toptan eş- ya fiyatlannda da yıl sonu için öngö- rülen yüzde 20'lik hedef 9 ay sonunda ulaşılan yüzde 23.7'yle aşıldı. Okullann açılışınm getirdiği fiyat artışlan da enflasyon rakamJanna yan- sırken TEFE'deki artışın yalnızca 0.3 'ü devletten, 2'si ise özel sektörden kay- naklandı. DtE, eylül ayı enflasyon rakamlan- m açıkladı. Buna göre, yıllık ortala- mada tüketici fıyatlan endeksindeki Aylık enflasyon CüTOteta O Toptan 3.1 h Eyü Bm Knn tok ŞuM Mart Ntsaf Mays Haı Tsm A$st Ev*i TUFE'debir aylıkartışyüzde 3.1 olurken TEFE'deyüzde 2.3 artış gösterdi. TEFE'deki artışınyalnızca yüzde0.3"ü devletten, 2'si ise özelsektörden kaynaJdandı. Sektörler Aylık Tanm, avcılık, ormancıltk Madencilik. taşocakçtlığı Imalat Elektrik, gaz, su Harcama grupları TÜFE Giyim ve ayakkabı Gıda, içki ve tütün Konut Ev eşyası Sağhk Ulaştırma Eğlence ve kültür Eğitim Otel, lokanta giderieri Çeşitli mal ve hizmet Aylık 6 1.8 3.6 3.1 1.4 3.5 3.5 3.8 2.2 2.2 TÜFE 3.5 2.8 1.9 1.7 Yıllık 43 46.6 55.3 48.1 52.7 46.3 29.9 26.1 51.7 60.3 artış yüzde 61.6, toptan eşya fiyatlarm- daki artış da yüzde 57.5 oldu. Geçen yılın aynı ayına göre enflasyon rakam- lan ise TÜFE'de yüzde 49, TEFE'de yüz- de 43.9 oldu. Böylece TÜFE'de yıl so- nu artışının yüzde 35'ler düzeyinde olacağı beklentisi ağırlık kazandı. TÜFE'deki yüzde 3. l'lik artışın 0.6'sı gıda, içki, tütün grubundan, 0.6'sı gi- yim ve ayakkabı grubundan, 0.9'u ko- nut grubundan, 0.3'ü ev eşyası gru- bundan kaynaklandı. 'Hedefte revİTyonyapmak zorunlu' Ekonomi Servisj-Eylül ayı rakamlan. hükümetin yıl so- nu için koyduğu enflasyon hedeflerini, ulaşılabilir ol- maktan uzaklastırdı. Uzman- lar, hedeflerin revize edılme- si gerektiğini dile getırirken hükümetin ekonomi kurmay- lan gecikmenin giderilebile- ceğini kaydediyorlar. Ekonomiden sorumlu Dev- let Bakanı Recep Önal, he- defte bu yılın ocak-şubat ay- lanndan kaynaklı iki aylık bir gecikme olduğunu, ancakbu- nun giderileceğini söyledi. Maliye Bakanı Sfimer Ond, Türkiye'de 15 yılı aşkın za- mandır yaşanan yüksek enf- lasyonun ilk defa ciddi ölcü- de kınldığını belirterek, "Enf- lasyon daha aşağüarda ger- çekleşseydi elbette daha iyi olurthı'' yorumunu yaptı. Istanbul Üniversitesi öğre- tim üyesi Doç. Dr. Kaya Ar- dıç, son 6 yıhn en düşük ra- kaînlannın yakalandığını be- lirterek "Mevsimsd olarak en çok srçramanın olduğu eylül ayında bodüşüşolumhı gefiş- me" dedi. Prof. Dr. Esfender Korkmaz, bu verilerin yılso- nu hedeflerinin yanı sıra ge- lecek yıla ilışkin hcsaplan da altüst etn'ğini dile getirdi. Hü- kümetin, hedefleri revize et- mesi gerektiğini belirten Kork- maz, "ÖnemK olan enflasyo- nun biraz dûşürülmesi değil, hedefin tudnası. Dövizkurta- n iian edOdi, kiralar dondu- ruldu. Buna karşm program başanaz" diye konustu. En yüksek artışı gösteren madde yüz- de 30.5'le okul servisi ücretı oldu. En yük- sek artış gösteren ürünler şöyle: "Okul dergileri yüzde 30, okul çanta- nyözde23.2,yumurtayüzde 20,okul ön- hığü yüzde 19, çocuk cekeri yüzde 16.9, çocukayakkabısı yüzde 14J, soba boru- su yüzde 132, defter yüzde 13.1, kur- şunkaletn yüzde 11^, odun yüzde 10.4, taknn elbise yüzde 10, kurufksurye yüz- de 8Ü, etek yüzde 8.6, tren ücreti yüzde 8, çocuk gömleği yüzde 6.9, oohut yüz- de6,kâmüryüzde5J,kra yüzde46,uçak ücreti yüzde 4 J." tstanbul'da enflasyon lstanbul Ticaret Odası'mn yaptığı he- saplamayagörelstanbul'daperakende fı- yatlar yüzde 3.0, toptan fıyatlar da yüz- de 2.2 oramnda arttı. On iki aylık orta- lamaya göre ise tüketicide 57.3, toptan- da da 56.4 oramnda artış gösterdi. Türkiye, dünyadaki yıllık 600 milyar dolarlık sermayeden sadece yüzde 0.15 pay alıyor Yaürnn tablosu yiııe karamsar Ekonomi Servisi - Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma örgütü'nün (UNCTAD) "2000 Dünya Vatinm RaponTna gö- re dünyada doğrudan yabana ya- tınmlarda en büyük payı yüz- de 31 'le ABD, yüzde 11 'le în- giltere, yüzde 7 ile Çin alırken, Türkiye ise yıllık 600 milyar dolarük sermayeden sadece yüz- de 0.15 pay alıyor. Yabana Sermaye Demeği'nm (YASED) "Barometre 2000" sonuçlanna göre de yılın ilk ya- nsında enflasyonun düşeceğmi düşünen yabancı yatınmcılann oranı yüzde 87'yi gösterirken, üçüncü çeyrekte bu oran yüz- de 49'a düştü. Aynca daha ön- ce görülmeyen bir biçimde ya- nnmcılann yüzde 7si ekonomik istikrann bozulacağını, yüzde 15'i de finansal piyasalann da- ha kötüye gıdeceğini düşünüyor. YASED Barometre 2000 so- nuçlan ile UNCTAD'ın 2000 Dünya Yaurım Raporu, dün dü- zenlenen basın toplantısmda açıklandı. Toplantıya YASED Başkanı FarukYöoevman. BM Türkiye Daımi Koordinatörü AMredo VVhchi-Cestari ile der- nek yöneticılen katüdı. Yöney- man, yabancı sermaye yatınm- lan konusunda Türkiye'nin *lre- ni kaçırma" noktasına geldiği- ni belirterek "Sonuçlarkaram- sar görünüyor. Yabana yaünm- lar geriliyor'' dedi. YASED'in anket sonuçlanna göre yaban- cı yatınmcılann yüzde 7'si eko- nomik istikrann bozulacağı, yüzde 15'i ise finansal piyasa- lann kötüye gideceği görüşün- de birleşti. Ankete göre 2000'in ilk yansında ekonomik büyüme- nın hızlanacağını düşünen ya- bancı yatınmcının yüzde 79 olan oranı, son ankette yüzde 38'e düştü. Yaönm için ekono- mik ortamımn daha iyiye gide- ceğini düşünenlerin oranı yüz- de 83'ten yüzde 67'ye geriledi. Ekonomik istikrann daha iyi- ye gideceğini düşünenlerin ora- nı yüzde 82'den yüzde 60'a, ya- sal çerçevenin daha iyiye gide- ceğini düşünenlerin oranı da yüz- de 49'dan yüzde 34'e düştü. UNCTAD raporuna göre de toplam net doğrudan yabancı sermaye yatınmlan 620 milyar dolar olurken, Türkiye'nin bun- dan yahıızca 940 milyon dolar- lık bir pay aldığı saptandı. En çok yannm ABD'ye Net doğrudan yabancı ser- maye yaunmlannda yüzde 31 'le en büyük payı ABD alıyor. 1998 yılı verilerine göre ABD'nin söz konusu yatınmlardaki pa- yı 193 milyar dolann üzerinde bulunuyor. Amlan yılda 67.5 milyar dolar net doğrudan ya- bancı yatınm çeken tngiltere, yüzde 11 payla ABD'yi izliyor. Son yıllarda ekonomisini bü- yük ölçüde yabancı sermayeye açmakla birlikte hâlâ sosyalist sistemi koruyan Uzakdoğu'nun dev ekonomisi Çin, yüzde 7 payla üçüncü sırada yer alıyor. Kapitalistsistemle entegrasyon süresi 10 yılı bulmayan Rus- ya'nınamlanyılda2.8 milyar, Çek Cumhuriyeti'nin 2.6 milyar, Ro- manya'nın 2 milyar, Kazakis- tan'm 1.2 milyar ve Azerbay- can'ın 1 milyar dolarla Türki- ye'den daha yüksek miktarda doğrudan yabancı sermaye giri- şi kaydettiği dikkati çekiyor. Romanya Teknoloji yatınmı çekiyor BÜKREŞ (AA) - Roman- ya'nın eski Komünist Parti- si dönemı diktatörü Nikolai Çavuşesku'nun öngörülerin- den biri olan teknoloji sektö- rünün göreceli üstünlüğü, Amerikan sermayeli yaûnm- lan bu ülkeye çekiyor. Yabancı sermayedann ge- nellikle es geçtiğj Romanya ekonomısınin nadir parlak alanlanndan biri, kısmen de teknoloji casusluğu sayesin- de gelişen teknolojideki gü- cü, yetişmiş insan gücü, Ba- tüı şirketleri Romanya'ya göç ettiriyor. Motorola'dan, elektronik ekipmanlann imalatında ön- de gelen Solectron'a kadar birçok şirket, Romanya'da faaîiyete geçti. Romanyalı bilgisayaryazılım mühendis- lerinin yüksek düzeyli bece- rileri, nispeten düşük maaşa çahşmalan ve Ingilizceye hâ- kimiyetleri, ABD'h yatınm- cüan cezbediyor. . , , ÇİFTÇİ DOSTU SADULLAH USUMİ DeniderimizSoyuluyor, Devlet de Seyrediyor. Devletimiz bin veya 1500 trol teknesi ile başa Ç H « kamıyor. °;$ Ege ve Marmara denizleri, Akdeniz eylül ayı ba-'ş şından bu yana yasadışı avlanma yapan teknele^ rin saldınsına uğradı. ' Hele, Marmara Denizi'nde durum yürekler acı-l sı. Istanbul'dan Yalova, Bandırma, Erdek, Lapse- * ki ve Çanakkale'ye... Gene Çanakkale'den Ece- abat, Gelibolu, Tekirdağ, Silivri ve Istanbul'a ka- dar Marmara Denizi'nin iki yanı trol tekneleri ile dc- lu... Gece gündüz denizlerimizin dibi taranıyor, hat- ta kazınıyor. Balık yataklan tahrip ediliyon küçük büyük yüzlerce ton balıkyakalanıyor... Daha son- ra, yansından fazlası işe yaramaz gerekçesi ite de- nize atılıyor. Yetkililerin verdiği bilgiye göre bu yüzden her yıl tam 500 milyon kilo balığı yok ediyoruz. Aynca, denizlerin dibini tarayarak balık yatakla-1 , nnı tahrip ettiğimiz için de 600 milyon kilo balığın üremesine engel oluyoruz... Demek ki, her yıl kaybettiğimiz balık miktan bir" milyon tondan fazla... «• Pekı, bu bir balık katliamı değil midir? f. Yıllık üretimi 500 ila 600 bin ton civannda olan"]) bir ülkede bir milyon, belki de bir buçuk milyon tonf; | balığın yok edilmesi milli ekonomimizi etkilemezv! ••• ;;' Denizlerimizde avlanma, Tanm Bakanlığı'nın ya- yımladığı sirkülere göre yapılır. Küçük, büyük tek- neler ve balıkçılar bu sirkülerde belirtilen esasla- ra uymak zorundadır. 31 Temmuz 2000 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanarak yürüriüğe giren siri<ülere göre, 2000 ile 2002 yıllan arasında Marmara Denizi'nde trol- j la avlanmak kesinlikle yasaktır. Hatta, o kadar yasaktır kı, Çanakkale ve lstan- bul boğazlanndan Marmara Denizi'ne gıren trol tek^ nelerinin avlanma takımlan mühürienir... * Sirkülerdeki ilgili madde aynen şöyle: ! "1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu 'nun 24. mad- desinde belirtildiği üzere iç sular, Marmara Deni- zi, lstanbul Boğazı (Anadolu Karaburun ile Rume- HKaraburun arasında çekilen hattın güneyinde ka- lan kısım) ve Çanakkale Boğazı'nda her türlü trol ile su ürünleri avcılığı yasaktır." Yasanın verdiği yetkiye dayanılarak yayımlanan sirkülerdeki ifadeler çok açık... Anlaşılamayacak hiçbir yanı yok... Ama, yasanın açık hükmüne rağmen Marmara Denizi'nin hemen her yanında trol tekneleri cirit atı- yor. Istanbul-Bandırma arasında çalışan hızlı feri- botlara binenler, dürbüne bile gerek kalmaksızın denizlerimizin nasıl tahrip edildiğini gözleri ile gö- recekterdir... Trol ile avlanma yasaği sadece Marmara'da de- ğil... Karadeniz, Ege ve Akdeniz'de de var. Sirkü- lerde yasak bölgeler ve tanhleri teker teker belir- tilmiştir. Buna rağmen, günün her saatinde trol teknele- rini, ağlannı tararken görebilirsiniz... J J Her şey bu kadar açık. *3 Ancak, normal vatandaşlanmızın içi sızlayarak iztedikleri bu acı, acıklı manzarayı nedense yetki- li makamlar göremezter... • • • Yasadışı avlanmalar yüzünden denizlerimizde balık kalmamıştır. Hatta, bazı balık cinsterimizin nes- li kurumuştur. Bu gidişle, birkaç yıla kalmaz avlan- mak için denize açılan teknelerimiz limanlanna eli boş dönmek zorunda kalacaklardır. r • Yasalara saygılı büyük tekne sahipleri ile küçük; balıkçılar devletimizin sahip çıkmamasından şt* kâyetçiler. Nitekim, son yıllarda yasadışı avlanma^; yapan tekne sahipleri avuç dolusu para kazanır-^ ken, yasalara saygılı bahkçılanmız gırtlağına kadar; borç içindedir. ; ! Yasalara saygılı balıkçılan asıl üzen ve umu£; suzluğa sevk eden bir uygulama da, devlet yetkn Hterinin trolla avcılık yaptklan bilinen balıkçılann oluş- turdukları dernek ve kooperatiflere daha çok ya- lonlık göstermesi. Onlann özel günlerine katılma- sı, onlaria balıklı partiler düzenlemesi... ;. Tanm Bakanlığı yetkililerini ve sahil güvenlik ko^ mutanlıklannı göreve davet ediyoruz. Artık, yasa- dışı avlanmalar son bulmalı ve denizlerimizdeki mfc li servetimiz korunmalıdır... ;;î DEVLET BANKALARININ ÖZELLEŞTİRİLME SÜRECİ -3 .• EMLAK BANKASI 'Emlak Bankası sosyal işlevine geri dönmeli' BANUSALMAN ANKARA - Sosyal devlet anlayışı çerçevesınde dar gelirli kesimlerin konut sahıbi olma hakkından yararlanabilmeleri için bir kamu bankası olan Emlak Bankası'nın işlevinin önemine dikkat çekiliyor. Ancak son yıllarda adı "yolsuzhıklarla'' birlikte amlan Emlak Bankası 'mn bu ışlevinden uzaklaştınldığı belirtiliyor. Bu durum bankamn özelleştirilmesı için gerekçe olarak kullanılırken, siyasal etkinin en aza indiribnesine yönelik çabalarda bulunulmuyor. Temeli 1926'da aüldı Emlak Bankası'nın dar gelirli kesimlerin konut sahibı olmasına yönelik bir işlev yürütmesi gerektiği vurgulamyor. Atafürk döneminde halkm ev sahibi ohnası ıçın krediler sağlamak ve yetim haklannı korumak üzere 3 Haziran 1926'da temeli atılan banka, Emlak Bankası adıyla 1988 yılmda Anadolu Bankası'yla birleşme sonucunda faaliyetlerine başladı. Bankamn ülke genelinde 403 şubesi bulunuyor. Emlak Bankası'nın 1999 yıl sonu itibanyla mevduat büyüklüğü toplam 1.5 katrilyon liraya yaklaşıyor. Banka, toplam 204.6 trih/on lira konut kredisi kullandırdı. Emlak Bankası 'nın ödenmiş sermayesi 75 trilyon lira düzeyinde bulunuyor. Emlak Bankası'mn konut alanında uzmanlaşmış bir banka olduğuna dikkat çekiliyor. Bankamn son yıllarda yürüttüğü konut projeleri şöyle: "lstanbıd-Ataköy, Bahçeşehir, Mimaroba, Sinanoba, Ataşehir, Ankara- Bilkent, Ervankent, Konutkent, tzmir- Gaziemir, Mav-^ehir.'' Emlak Bankası, Türk Ocaklan Merkez ENT-KOOP GENEL BAŞKAN YARDIMCISI ALİ ARADAĞ 'Kârkadartoplumsalyararda önemü f ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Kent- Koop Genel Başkan Yardımcısı Ali Aradağ. Emlak Bankası özeüeştirilecekse bile, devlete an ancak özerk yönetime sahip ayn bir Konutbank'ın oluşturulması gerektiğini bildirdi. Aradağ, her bankamn özelleştirilmesi mantığım kabul etmediğini belirtirken "Üia da kâğrt üzerinde parasa) kâr elde etmesi gerekmiyor, ucuz kredi vermiş dar gelirti insanlan ev sahibi yapmışsa kâr sağlamıştır. Toplomsai fayda önemlidir'' diye konuştu. Aradağ, Emlak Bankası "nın kuruluş amacının konutlara fınansman sağianması olmasma karştn özellikle 1990'b yıllardan sonra kendisinin konut işine girdigini söyledi. Aradağ, bu konut işlerinde dar gelirli, evi olmayan kesimlere değil, ikinci ve öçüncü konutlan elde etme gücüne sahip insanlara önemli rantlar sağlandığına dikkat çekti.w Çok lüks yerlerde, lstanbul Ataşehir'de evler yapü. Kimlerin aldığı araşbriBrsa bunlaruı dar gelirli kesimlere gttmediği anlaşıhr" dedi. "Emlak Bankası son 10 vdtogöreviniyapmıyor" dıyen Aradağ, özelleştırmeye ilişkın olarak da şu öneriyi getirdi: "Eğer özeileştirilecekse, ikiye aynlması lazun. Emlak Bankası bümeshıden Konutbank kurulmah. Kâr amacı götmeden, konutlara maüyetine kredi vermeli Özerk yönetim oluşturulmao." Aradağ, son dönemde özel bankalann faizlerin düşüşü nedeniyle konut kredilerine yöneldiğini, ancak bunlarm da faizlerinin yüksek olduğunu, dar gelirii kesimlerin yine bu kredilerden yararlanamadığını söyledi. Binası, Ankara Devlet Opera ve Balesi, MilU Savunma Bakanlığı konutlan, TRty \ Sitesi, devlet mahalleleri, TBMM j>! lojmanlarım da ınşa etmişti. Son ;,^ dönemlerde faizlerin düşüşüyle j£İ birlikte özel sektör bankalan da konut ^ kredilerine yöneldiler. Ancak özel Jü sektör bankacılığmm kâr esasına ^ dayalı olması nedeniyle ekonomik v" koşullann gereği olarak ellerinde kalan ^ parayı satmak amacıyla konut ^» kredilerine yöneldiklerine t l dikkat çekildi. jğ Kredi yoksula yaramıyor % Bu kredilerin de faiz oranlannın 1980 yıllanndakı reel faizleTİe konut kredi faizlerinin arasındaki farka bakıldığmda^,/ yüksek kaldığı vurgulanarak, bu kredilerden dar gelirli kesimlerin yararlanamadığı kaydedildi. Nüfusu hızla artan ve yoğun göç nedeniyle kentlerdeki konut gereksiniminin fazlalaştığına dikkat çekılırken. Emlak Bankası'nın özellikle dar gelirli kesimlere konut sağlama amacma dönük işlev görmesi gerektiği belirtıldi. 3=1