Katalog

SAYFA CUMHURİYET 23 AĞUSTOS 1999 PAZARTESİ 8 DIŞ HABERLER [email protected] Rnans Rusya'da 17 Ağustos 1998'de pat- lak venen finans krizi biryaşını doldur- du. Kriz yalnızca 146 milyon Rusya yurttaşını etkilemekle kalmadı; aynı zamanda, Rusya'yla ilgili ülkejeri ve iş çevrelerini de derinden sarstı. Türki- ye ekonomisi ve ticaretten turizme kadar bir dizi sektörden yüzbinlerce Türk insanı, 17 Ağustos krizinden en fazla etkilenenler arasındaydı. (Bu yı- lın ilk üç ayındaTürkiye'nin ihracatın- da saptanan yüzde 10.5'lik düşüşün temel nedeni Rusya krizi idi; Rusya'ya ihracat eski düzeyini koaısaydı, ihra- catımızdaki düşüş yalnızca yüzde 1 'le sınııiı kalacaktı.) 150 milyar dolarlık dış borcu olan ve kredıtörlerine yılda 15-20 milyar dolar ödemesı gereken Rusya, dev- let olarak ıflasa çok yaklaştı. Petrol fi- yatlannın uluslararası düzeyde düşme- sinin Rusya ekonomisine olumsuz et- kisinin yanı sıra, ruble kurunun yapay olarak yükseltilmesi, ucuz ithalatın teşviki ve yerii üretime yeterin- ce önem verilmemesi de (bazı Rusya ekonomist- lerinin deyişiyle 'ulusal batakçılık') ekonomi- ye vurulan darbeler arasındaydı. Kriz Rusya'da işgü- cünün sanıldığından da ucuz olduğunu or- taya koydu. Kriz ön- cesinde yaklaşık 150 dolar olarak kabul edilen ortalama ücret bugün 65 dolar civannda (1619 ruble). Reel geliıierdeyüzde23'lük azalma ot- du. Alım gücü, ömeğin, 1 kg etin fi- yatı üzerinden hesaplanırsa, yüzde 30 düştü. Kriz öncesinde kendini 'düşük ge- lirti' veya yoksul' sayanlann oranı yüz- de 14'le sınııiıyken bir yıl ıçinde bu oran yüzde 77'ye yükseldi. Çeşıtli araştırmalar, toplumun yüzde 80'i ci- vannda bir kesiminin krizden olumsuz etkilendiğini ortaya koyuyor. Bu ara- da 'orta direk' denilebilecek orta ge- lir düzeyine sahip sosyal kesimin en az yüzde 15 oranında azaldığı vurgu- lantyor. Resmi verilere göre, işsizlik oranı kriz öncesinde yüzde 11.5 iken bugün 14.2'ye yükseldi. Krizden hemen son- raki aylarda, yine resmi bilgilere göre 300 bin kişi işini kaybetmişken, bu yı- lın ilk yansında işten çıkanlanlar 1.8 mil- yon kişiye ulaştı ve 1 Temmuz itiba- riyle işsiz sayısı 10.4 milyona çıktı. (Ozel sektörde herhangi bir kayıt ve güvence olmaksızın çalışan ve işten çıkanlanlarla biriikte tüm bu rakamla- bir yıl sonra nn gerçeğin altında kaldığı söylene- bilir.) Krizden en fazla etkilenenlerarasın- da bankacılık sistemi geliyor. Bir za- manlar sayılan 2 bini geçen bankala- nn sayısı şimdi 1390. Bazı büyük ban- kalar iflas etti. Halkın bankalara güveni tümüyle sarsıldı. Bir yıl içinde bankalardaki özel hesaplarda nible olarak yüzde 44, dövız olarak ise yüzde 54 azalma ol- du. Bu arada 1997'de 25 milyar do- lar olan Merkez Bankası döviz rezer- vi bugün 11.7 milyar civannadüşmüş durumda. Batılı ülkelerin ve finans kurumlan- nın, genel olarak yabancı sermayenın Rusya'ya güveni büyük ölçüde azal- dı. Geçen yıl Rusya ekonomisine gı- ren yabancı yatınmlar (3.36 milyar do- lar) bir önceki yıla göre yüzde 37 azal- dı. 1998 yılında ülkeden çıkanlan top- lam yatınm miktan 7 milyar dolan aş- tı. Bu yılın ilk üç ayında ise bu miktar 1.6 milyardolarolarak gerçek- leşti. Bu koşullarda - özel- likte 'bavul öcaretf'nin 3-4 mityar dolardan 1 -2 milyardolara ka- dar düştüğü bir or- tamda -ulusal üreti- min güçlendirilme- sı görevi öne çıktı. Yabancı iş çevrele- n açısından Rusya'da •yerinde üretım' eski- sinden de daha önemli hale geldi. (Pek çok Türk işa- damı bu gerçeği fark ediyor ve Rus- ya'da, Rus ortakla uretim birimleri açı- yor. ömeğin, ünlü Efes birası, Rusya'da üretilip ruble ile satılarak piyasaya ağıriığını koyuyor.) Bu bir yıl ıçinde ekonomık sorunla- nn sosyal boyutlan yetennce anlaşıl- mışa benzemiyor. Daha önceki yıllarda 'enflasyonu yüzde 2000'lerden sıfıra düşürmek' ile övünen Rusya yönetimi, bunu ya- parken ücret ve emekli maaşlannı tü- müyle ve zamanında ödemediği ger- çeğıni gizlemeye veya önemsiz gibi göstermeye çalışıyordu. Bugün de aynı sorunlar var. Aynca Başkan Bo- ris Yettsin'in sık sık hükümet krizi çı- karması ekonomiyi ciddi biçimde sar- sıyor, toplumsal ve siyasal gerginliği körüklüyor. Bu açıdan partamento ve başkanlık seçimlerinin zamanında ve başanyla yapılması, 'Yeltsin sonrası Rusya'ya banşçı ve demokratik bir ortamda geçilmesı, Rusya ekonomi- sınin istikrara kavuşması için zorunlu koşul olarak görünüyor. Dağıstan'da çarpışan Rus askerlerinin stratejik önem taşıyan bölgeleri ele geçirdiği bildiriliyor RILS güçleri bastırıyor• Rusya Savunma Bakanlığı, Rus güçlerinin önceki geceyansı Tando köyünûn bir bölümü ile Harami dağ geçidinin denetimini ele geçirdiklerini bildirdi. Çeçen milisler iddiayı yalanlarken, Harami geçidinin Çeçenistan'dan silah transferi için büyük önem taşıdığı belirtiliyor. DışHaberler Servisi-Da- ğıstan'da Rus askerleriyle köktendinci Vahhabi milis- ler arasındaki çatışmalar sü- rerken iki tarafda önemli iler- lemeler sağladıklannı ıleri sürûyor. Rusya Savunma Bakanlı- ğı'ndan yapılan açıklamada Rus güçlerinin önceki gece- yansı işgat altındakı Tando köyünûn bir bölümü ile Ha- rami dağ geçidinin deneti- mini ele geçirdikleri bildiril- di. Bakanlık yetkılisı. geçıdın Islamcı milislenn Çeçenis- tan'dan Dağıstan'a silah taşıdıkla- n yol olması açısmdan büyük önem taşıdığını söyledi. Botlih yakınlanndaki Tando kö- yü Vahhabi milislerle Rus güçleri arasındaki catışmalann en yogun geçtigi yerlerden biriydi. Bölgede- ki Rusya tçişleri Bakanlığı Kuv- vetlen'nin Komutam General VTa- dimir Kulakov, köyün geri kalanı- nın denetimini de çok yakında ele geçireceklenni belirterek "Çokya- kmda köyde Rus bayrağı dalgala- nacak" dedi. General Kulakov, Bot- lih 'teki işgaJ altındaki köylere bu- gün büyük bir saldın düzenlenece- ğini bildirdi. Rus askerlerinin Ansalta ve Rak- hata köylerine ağır silahlarla sürdür- Çeçenistan savaşından sonra Dağıstan'da da Rus özel birKkkri Çeçen milislere karşı savaşıyor. (Foto: REUTERS) dükleri saldınlann devam etbği bil- dirildi. önceki günkü çatışmalaıda bir Rus subayın öidüğünü belirten yetkili, dağ geçidindeki saldında da 28 milisin öldürüldüğünü ifade etti. Rus kaynaklar, milislerin lideri Çeçen komutan Şamil Basayev'in Botlıh'ten aynldığını ve nerede ol- duğunun bilınmediğını belirttıler. Çeçenler yalanladı Rus-Çeçen savaşı sırasında Çe- çenlenn sözcüsü olan ve şimdi Da- ğıstan'da savaşan çoğunluğu Çe- çen milislerin gayriresmi sözcülü- ğünü yapan Movladi Udugov ise Tando köyünûn ve Harami geçidi- nin hâlâ milislenn denetimı altın- da olduğunu öne sûrdü. Udugov, " Ruslar Harami geçidinde kısa bir süre kaJdılar. Tando köyü ise tama- men Dağıstan mücahitkrinin elin- de" dedi. Udugov, son 24 saat ıçinde Mi- arso ve Arşeno köylerinin de milis- lerin eline geçtığıni söylerken, Rus Savunma Bakanhğı'ndan bir yetki- li bu konuda bir bilgisi olmadığını belirtti. Öte yandan, ABD merkezli Ga- zetecıleri Koruma Komitesi (CPJ), Rusya, Dağıstan ve Çeçenistan'ı basına sansür uyguladıklan için kı- nadı. CPJ'nin întemet'teki sitesın- de Rusya Devlet Başkanı BorisYeft- sin'e hıtaben vayımlanan mektup- ta, »CPJDağıstanveÇeçenistMitta bağunsızgazetecilik yapmaçabala- nnın engeiknmesini kınıyor" de- nildı. Rusya'da sansür Bıldınde, mektupta, Rusya'nın Basından Sorumlu Bakanlığı'mn ulusal televızyon kanallannın ls- lamcı liderlerle söyleşı yapmasını yasakladıgı belırtildi. CPJ, Bakan- lığın, mılis liderleriyle yapılan söy- leşılerin yayımlanmasını milislere yardım etmek olarak değerlendır- diğıni bildirdi Bu uygulamanın, Rusya'nın ba- sm özgürlüğünü güvence altına al- ma yönündeki uluslararası yüküm- lülüklenne aykın olduğu ifade edil- dı. Dağıstan Olaylann temeli yoksulluk DtşHaberler Servisi- Dağıstan'da patlak veren catışmalann temelindekı nedenin bölgede yaşanan yoksulluk olduğu ve bu durumun Rusya için lslamcı mılislerden çok daha büyük bir tehdıt oluşturduğu belirtiliyor. Rus Devlet Bakanı Ramazan Abdüliatipof, Dağıstan'ın dağlık bölgelenndekı işsizlik oranının yüzde 80 olduğunu söylüyor. Abdüliatipof. "Insanlar bu bölgeleri terk etmek zorunda kalı\or. ama kentierde onlan bekleyen yok. Bu durumda Moskova'dan Çeçenistan'a kadar geniş bir bölgede etkinlik gösteren çeşidi suç oluşumlanna katilıyorlar" dedı Bakan, bölgede boy gösteren aşın uçlann bu toplumsal nedenlerden ötürü ortaya çıktığmı vurguluyor. Dağıstan'da aylık ortalama ücretin 17 dolar olduğu ve doğum oranının Rusya Federasyonu'ndaki ortalamanın ikı katını bulduğu belirtiliyor. Rusya Başbakanı VTadimir Putin, geçen hafta yalnızca güç kullanarak Dağıstan'daki sorunun çözümlenemeyeceğını söylemıştı. Putin, u Yalnızca terör sonınuyla karşı karşıva değiliz. Buna yol açan $os>o-ekonomik durumu da ijileştirmek r zorundayu" demişti,, ı j f c ı | Cumhuriyet k ı ı a p I a r ı Ulviye Alpay MAVİ BİR MERHABA Bu kıtap "1999 Yunus Nadi Öykü Ödülü"'nü paylaştı.Yüceyi bulma çabasında bir yazarla tanışmak isterseniz okuyun bu kitabı. Yepyeni bir öykü biçemi, pınl pınl bın dil, insanı sarsan kahramanlar... Yazınımıza kutlu olsun. CumhurİY»< Çağ Pazariama A Ş. Tûrkocağı Cad No:39/41 kttap kulübû (34334)Caöalı(34334)Cağaloğlu-istanbul Tel: (212)514 01 96 Cumhurtyei k n ı p l a r ı Mehmet Başaran Özgürleşme Eylemi: KÖY ENSTİTÜLERİ Köy Enstitüleri Mehmet Başaran. doğal ve toplumsal çevreyı değıştıren, bunu yaparken kendısı de değışen msanlann öykûsûnü anlatıyor tnamlamaz çabuklukta yapılanan ûretken güç nasıl oluştu ya da "devnmcı eğıtım ımecesrnın yapısı nasıldı veya büyük egıtımcı "Tonguç Baba" nasıl yetışti. nasıl bir eğıtımcıydi. Bu ve benzeri tüm sorulan yanıtlıyor Başaran. v Çağ Pazariama A Ş Turkocağı Cad No 39/41 (34334)Cağaloğkj-lstanbu!Tel (212)514 0196 Cumhuriyet k ı t a p I a r ı i»% Ç f i v Mustafa Balbay ORTA(DAKI) ASYA ÜLKELERİ Kaleminden bal damlayan gazetecı Mustafa Balbay, Atatürk'ün 23 Ekım 1933'te, "Sovyetler Birlıği'nın ne olacağını kımse bugünden kestıremez... Bugün elinde tuttuğu milletler avuçlanndan kaçabılır" sözlerıyle tanımladığı, avuçlardan kaçan ülkelen gezdı dolaştı. Cumhurjyrt Çağ Pazariama A Ş Turkocağı Cad No 39/41 ^kitapkulubû (34334)Cağaloğlu-lstanbulTel-(212)51401 96 SAKARYA DİŞHEKİMLERİ ODASI BAŞKANI AZİZ KUBİLAY DEMİR Yüreği ınsan sevgisı ile dolu değerli meslektaşımız Aziz Kubilay Demir'i ve bırçok meslektaşımızı ülkemizi yasa boğan depremde kaybettik. Acımız büyuktur. Tüm dişhekimliği camıasının başı sağolsun. TÜRK DİŞHEKİMLERİ BİRLİĞİ MERKEZ YÖNETİM KURULU ACI ÖLÜM Ülkemizdekı deprem felaketınde sevgilı teyzemiz, dındar, laık ve Ataturkçü emekli hukuk müşavın SEMAHAT KORKMAZ , ıle sevgilı eşı emekli askeri hâkim CEMAL KORKMAZ'I kaybettik. Her ıkısı de uzun hayat arkadaşlıklan sırasında sevgi ve saygıyı birbirterinden, dostluğu ve özvenyı çevrelenndekilerden esirgemediler. Gende bıraktıklanna ve bütün dostlanna başsağlığı dılıyoruz. GÜLSEVİL, ORHAN, GÜRHAN UÇKAN ve GÜLSEREN NİL Cumhuriyet k ı t a p I a r ı Demirtaş Ceyhun Eksümedi Bendeki Lmutsuz Lmut ÇÜNKÜ BEN EDEBİYATÇIYIM Demirtaş Ceyhun'un umutsuz umudu her dem çiçek açıyor. Çünkü gerçek bır edebiyatçı o. y Çağ Pazariama A.Ş Turkocağı Cad No 39/41 kitap kulübû (34334)Cağaloğlu-lstanbul Tel: (212)5M 01 96 Cumhuriyei kılıp l ı n Irene Melikoff HACIBEKTAŞ EFSANEDEN GERÇEĞE Alın bu kitabı... On üçüncü yüzyıldan başlayarak Anadolu'da halk inanışının tarihinı; Alevilik, Bektaşilik adlarıyla tanınan bir inanışın oluşumunu, edimlerini, edebiyatlannı, çağımızdaki evrimlerini ve yönelimlerini dokuz ayda ikinci basıya ulaşan bu kitaptan okuyun. Cumht»iyB< Çağ Pazariama A.Ş Turkocağı Cad No:39/41 fcltap kulObû (34334)Cağaloğlu-lstanbulTe) (212)514 0196 Cumhuriyet k i t a p 1 a r ı Muzaffer Buyrukçu UCU GÜLLÜ KUNDURA ucıı gülltt \ Ucu Güllü Kundura'da Muzaffer Buyrukçu, Kavga. Dar Sokaklardakı Duman kıtaplanyla edebıyatımıza kazandırdığı Balkanlı goçmen aılesının yenı bır olayına ışık tutu>or. Işık tuttugu olaylarda herkesı ılgılendıren cınsel sorunlann alt ve üst katmanlannda kopan kıyametler. aşkların bırlıktehklere taşıdığı sonsuz güzellıkler, umutsuzluklar, umutlar, özvenler var. Insanın anayasası sayılan evrensel olgulann, yürürlüktekı devimmlen, ürûnleri. edımlen, eylemleri . Ucu Güllü Kundura okuyanı sevındırecek, belleklerde kalacak bır >apıt. r^CumhurİY»! Çağ Pazariama A Ş Turkocağı Cad No.39/41 K tdtep kulûBu (34334)Cağaloğiu-lstantHjlTel (212)514 0196 AKUT (Arama Kurtarma Derneği) Acil yardımlarınızı bekliyor. iş Bankası Galatasaray Şubesi 738978 TL Hesabı / 364711 Dolar Hesabı Tel: 0212 252 46 44 TÜRK ŞİLAHLI KUVVETLERİNİ GÜÇLENDtRME VAKFI VAKHN BANKA BAĞIŞ HESAP NUMARALARI ALIVUN MARKI T Iş Bankası Frankfiırt Şubesi 23^67007 no'lu hesap T C. Zıraat Bankası Yenişehır' Ankara Şubesi 47000 no'lu hesap AMERİKAN DOLARI T C. Zıraat Bankası Venışehır Ankara Şubesi 64826 noiu hesap Romanlarınız ve ansıklopedileriniz yerinizden alınır. Tel: 554 08 04 Türkçe adımla gurur duyuyorum. TÜRKDlLKURUMU TÜRKKALPVAKFI Tel: (0 212) 212 07 07 (pbx) 10 Hat Faks: (0 212) 212 6835 Ç\T>D BEŞtKTAŞ ŞUBESİ EĞtttM GÖNÜLLÜLERİARASESA StZ DE KATILIN!.. Biriikte olmamız için öyte çok neden. paylaşılacak oyle çok sorun, payiaşıp çalışarak ulaşacağımız öyle partak ufuklar var kı.. Demokratik, laik, Kemalıst bır toplum ıçın.. Bızı arayın. 0.212 288 42 16 - 0.212 275 50 23