Katalog

26 rMAYIS 1999 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA H i J V U i l U l f J J L / ekonomi@cumhuriyetcom.tr 13 Takipteki alacaklar 92 trilyon liraya ulaşırken sorumlulara yönelik hiç bir uygulama yapılmıyor Emlakbank'ın kredîleri tlıırdııruklu • Emlak Bankasf ndaki usulsüzlüklerin sorumlulan, aylar geçmesine karşın ortaya çıkanlamazken banka yönetimi, kredi politikalanna ilişkin değerlendirmeler sonucunda ticari, bireysel, yuva ve toplu konut kredılerinın tahsis ve kullandınmlannı durdurdu. HAZAL ATEŞ ÇAKIR Emlak Bankası Genel Müdürü Erdin Arı'nın imzasını taşıyan 24.05.1999 tarihlı genelgeyk ban- kanın ticari. bireysel, yuva ve top- lu konut kredılen durduruldu. Ge- nelgede. bankanın gecikmiş ala- caklannın arttığı. geçmiş yıllardan gelen ve bankacılık faaliyetleri dışındaki iş ve işlemlerden dola- yı bilançonun olumsuz etkilendi- ği vurgulandı. Bu arada Emlak Bankasf nın takipteki alacaklı kre- di tutannın 92 trilyon liraya ulaş- tığı öğrenıldi. Yüksek Denetleme Kurulu ra- poru ile ortaya konulan Emlak Bankasf ndaki usulsüzlüklerin so- rumlulan. aylar geçmesine kar- şın ortaya çıkanlamazken banka yönetirru, kredi politikalanna iliş- kin değerlendirmeler sonunda riskJi tüm kredilerin tahsis ve kul- landınmlannı durdurdu. Emlak Bankası Kredi Değerlen- dirme Müdürlüğü 3772 No'lu ge- nelgesinde. bankanın 1997 yılı sonunda başlayarak Türkiye'yi de etkileyen. tekstil. demır-çelık. turiznı. inşaat sektörlerinde ağır- lik.li hissedılen ekonomık krizin genel olarak bankacılık sektörün- de olumsuzluklara yol açtığı be- lirtildi. Genelgede. 1994yılındakikriz- den farklı olarak dünya ekonomi- sındekı daralmadan kaynaklanan krizin. Uzakdoğu. Rusya ve La- tin Amerika üzerindekı sosyo- ekonomik olumsuzluklar parale- linde yabancı fonlann gelişmek- te olan ülkelerden önemlı ölçüde çekildığı anımsatılarak gelışen pi- yasalanndaha dennbirkrıze sü- • EmlakMenkul'ün davası sürüyor EkoDomi Servisi - Erdin An*nın görevc getır- diği Emlak Menkul Değerler AŞ'nin tutuklanan eski yönetim kurulu başkanı Mesut Erkovan ile aralannda şirketin müşterilerinin de bulunduğu 15 sanık, çıkar sağlamak amacıyla planlı hareket edip usulsüz işlemler yaparak şirketi batırmakla suçlandı. Şirketi zarara uğrattüdan öne sûrülen sanıklar hakkında 7.5 yıi hapis cezası isteniyor. tstanbul 5'inci Ağır Ceza Mahkemesi'nde açı- lan davanm iddianamesinde, şirketin, SPK mev- zuatına göre faaliyet gösteren, kredi veren bir ku- rum olduğu anımsatıldı. Şişli 3'üncü Sulh Ceza Mabkemesi'nin, soruşturma aşamasmda şirket kayıtlan üzerinde yaptığı incelemede 10 sanığm yöneticilik yaptıgı Şubat-Ekim 1998 tarihleri ara- suıda 11 triryon 678 milyar 238 milyon 476 bin liralık zarar tespit ettiği ortaya kondk Bu arada, Emlak Bankası Teftiş Kurulu Rapo- ru'nda, bankanın şirkete 4.8 trilyon lira nakit, 10 milyon dolarlık da harici garanti ve 230 milyar liralık teminat mektubu kullandırdığı anımsatıl- dı. Emlak Bankasf ndan üst düzey bir yetkili, "Esentepeşubesinden Emlak Menkul Değerler'e verilen nakdi kredi, harici garanti mektubu tuta- n 8.5 trilyon Hra oiuyor. Bunun karşılığı da ban- kadan istenecek" diye konuştu. rüklendiği kaydedildi. Genelgede, "Özkaynak yeter- sizliği içindeki bazı bankalann re- el sektörden \adesi gelmemiş ala- caklannı dahi geri çağırmalarına yol açan bu durum, ülkemiz açı- sından krizin yıkıcı etkisini arttır- mışur" denildi. Ekonomik sıkıntılann Emlak Bankasf nın da tahsili gecikmiş alacaklannı aıttırdığı vurgulanan genelgede. "Aynca geçmiş yıllar- dan gelen ve tamamcn bankacılık faaliyetleri dışındaki iş ve işlemler- den (zararla sonuçlandığı dene- tinı raporlan ile belirlenen konut inşaatlan, birtakım iştiraklerin ÖzeDeştirme Idaresi'ne devri gi- bi) kaynaklanarak bankamız bi- lançosunu da olumsuz etkileyen, bir anlamda yapısaüaşmış sorun- larw tüm bu oluşumlar, banka po- Imkalannuı ekonomik süreç para- leündeyeniden değeriendirttmesi- ni zorunlu kılmaktadır" denildi. Genelgede, bankanın kredi po- litikalanna ilişkin değerlendirme- ler sonunda nakit mevduat DTH, Hazine bonosu, devlet tahvili. banka teminat mektubu dışında. ikinci bir emre kadar ticari. bi- reysel, yuva, toplu konut kredile- rinin durdurulması istendi. 'Kredi politikası yanhştT Bankadan üst düzey bir yetki- li ise banka yönetiminin kredi- lendirme politikasma eskiden be- ri özen göstermediğini belirterek Emlak Bankasf nda 3.5 yıl genel müdürlük yapan Aydın Ayaydın dönemine ilişkin soruşturmala- nn da sonuçlandınlmadığuu anım- sattı. Yetkili. "Avaydın dönemin- de yapılan usulsüzlüklerin sonuç- landınlmaması, şimdiki yönetime de destek verdi" diye konuştu. 1994-1996 yıllan arasında ban- kanın genel müdürlüğünü yapan Ayaydın için Başbakanlık Teftiş Kurulu, AhmetOzal kredisi, 1994 yılında batan TYT Bank, Mar- marabank ve tmpexbank'a yatı- nlan paralar, Beylikdüzü ve Ma- vişehir2.etapkonutprojelerinde- ki usulsüzlükler nedeniyle rapor- lar hazırlamıştı. Erdin An'nın istihbarat rapor- lan, bilançolan ve genel kredibi- lite konumlan olumlu olmadığı ve kredi arttınm talepleri mevzu- ata uymadıf ı için talepleri önce- ki yönetim tarafından reddedilen birçok firmaya kredi verdiğini söyledi. Yetkili, konuya ilişkin olarak şöyle konuştu: "Onieğin 6 milyar dolara çıka- nlan harici garanti mektubundan doğan banka riski 760 milyon do- lar civannda. Bunun vadesi 2001 yılında doluyor. Emlak Banka- sı'nın temin ertiği alacakülar gru- bu bankanın kapısını çalacak. Bunlann yüzde 95' i dönmeyecek krediler."" TOBB'nin 1998 Ekonomik Raporu yayımlandı 'Genişletici politikalar uygulansm' ANKARA (Cumhuriyet Bürosu)-Türkjye Odalarve Borsalar Birliği'nin (TOBB) yıllık ekonomi ra- porunda, ekonomik dur- gunluk nedeniyle Türki- ye"de "genişletici tüketim yönetimi politikalanna" ağırlık venlmesi istedi. TOBB'nin hazırladığı u Ekonomik Rapor '98"de tüketimi genişletici politi- kalann, enflasyon kontro- lünü bırakmadan ınce ayar makroekonomik ıktisat po- litikalan biçiminde uygu- lanması istendi. Para politikasında genel bir kredi daralmasına yol açılmaması gerektıği be- lirtilirken şu öneriler su- nuldu: "Merkez Banka- sı'nın açık piyasa işlemleri ve Interbank vasıtasıy la ma- li piyasalara fon sağlaması önemlidir. Küresei krizin en fazla etkilediği sektör- ler için selektif krediler uy- gulamaya konmabdır. OzeV likle yatınm ve ihracat teş- \iklerinegerekli fınansman kaynaklan aynlmalıdır. Es- nek ve gerçekçi kur politi- kasma daha fazla ağırlık verttmelidir. Denk bütçe po- litikasına ağırlık verilerek 1998 yılında gayrisafi yur- tiçi hasüanın (GSYtH) yüz- de 7 dolayında olan kamu açıklan yüzde 2.5'e indiril- melidir. Bunun için de ya- pısal reformlar yapılarak kamu maliyesi disiplin al- tına aunmalıdır." Raporda, Türk ekono- mısinde son 3 yıldır büyük ölçüde iç tüketime dayalı yüksek büyüme hızının, enflasyonla mücadele prog- ramı ile dünyada ekono- mik bunalım nedeniyle or- taya çıkan tüketim gerile- mesıyle, 1998'de yüzde 8.3'ten yüzde 3.8'e düştü- ğü kaydedildi. Yatırım harcamalan geriledi Bu düşüşte özel sektör tüketim ve yatınm harca- malan ndaki azalmanın et- kili oldugu vurgulanan ra- porda, "Toplam nihaitüke- tim harcamalan büyüme hızı yüzde 0.5 düzeyinde kalmıştır. Toplam yatınm harcamalannda da yüzde 2.4 gerileme meydana gel- miştir" denildi. TÜSÎAD'ın Almanya çıkarması tSTANBUL (AA) - tşadamı Bülent Eczacı- başı ve Türk Sanayici- leri ve Işadamlan Der- neği (TÜSİAD) Başkanı ErkutYücaoğhı başkan- hğındaki TÜSİAD heye- ti, Türkiye-AB ılişkile- rinde yeni bir dönüm noktası yaratacak karar- lann alınacağı Köln zir- vesi öncesi. Ahnan Sana- yicileri Konfederasyo- nu'nun (BDI) davetlisi olarak. Almanya'da te- maslarda bulunacak. Heyet toplantılaruıda, Türkiye'nin AB'ye aday- lık sürecine girmesinin, her ikı tarafın ekonomik ve güvenlik çıkarlan açı- sından önemi gündeme getirilecek. Devleti çarpmak istiyorsan anonim şirket kur! Vergi sorunlarımoFaks:0 212514 07 51 Türk Ticaret Yasasf nda, anonim ve limitet şirketler 'sermaj'e şirketteri' olarak tanımlanrruştır. Aynı yasa ile bu şirketlere tüm borçlanndan dolayı sı- nırlı sorumluluk hakkı tanınmıştır. Yani söz konusu şirketler. tüm borç- lanndan dolayı sadece 'sermayeleri kadar' sorumlu tutulabılecekler. Örneğin: bir limitet şirketin 40 mil- yar TL parası. 150 milyar TL borcu var ise şirket, borcunun sadece 40 mil- yannı ödeyecek. geri kalan 110 mil- yar lira borç. alacaklısı tarafından ne şirketten ne de ortaklanndan istene- bilecek. alınabılecek. tşte şirketlere tanınan 'sınırh so- rumluluk' ilkesi bu demektir. Şirket- lere tanınan sınırlı sorumluluk hakkı ülkemizde 'kötü niyetli' kurucularca şirketin devlete olan 'vergiborçlann- dan' kolayca kurtulmak üzere uzun yıl- lar kullanıldı. Önce şirketler kurul- du. sonra devlet adına milyarlarca li- ra vergilertoplandı. toplanan vergiler çeşıtli uydurma belgelerle şirket dı- şına aktanldı Sonra da şirketin tasfiyesine gidi- lerek devlete olan milyarlarca lira ver- gi borcundan kumılundu. Işın kötü- sü, devlet, yıllarca bu açık vergi ka- çırma eylemi karşısında elleri kolla- n bağlı olarak bu işlemı sadece izle- dı. Arük limitet şirketler vergileri kaçıramayacak! Işte vergi reformu diye tanımlanan 4369 sayılı yasa ile getirilen olumlu birdüzenleme! .\mme Alacaklarının Tahsili Usulü Yasasf nın 35. madde- sinde yapılan degışıklikle: limitet şir- ketlerin de\ lete olan 'vergi borçlann- dan' dolayı sınırlı sorumluluk ılkesı kaldınlmışhr. Düzenlemeye göre; çe- şitli nedenlerle şirketten tahsil edile- meyen devlete ait 'vergi alacağf. ar- tık sermaye paylan oranında şirket ortaklanndan istenebilecektir. Bu düzenlemeyle de\let. şirketten tahsil edemediği vergi alacaklan için ortaklannın şirket dışındaki malvar- lıklanna başvurarak alacağını tahsil edebilme hakkını elde etmış olmak- tadır. 29.07.1998 tarihinden itibaren yürürlüğe gıren bu düzenlemeden son- ra 'paravan olarak' kurulmakta olan limitet şirketlerde bir azalma gözlem- lenecektir. Ancak. bu sistemin tam olarak iş- leyebilmesi için limitet şirket serma- yelerinın iş konusuna göre arttınlma- sına yönelik düzenlemeler getirmek gerek. Çünkü kimi şirketlerde en az sermaye tutan 500 milyon olmasına karşın, şirketten 10-20 milyar vergi ala- cağı ortaya çıkabilmektedir. Görül- dügü üzere; böylesi şirketlerde ortak- lan sennaye paylan oranında sorum- lu tutmak da yetmiyor. Enflasyon ne- deniyle şirketlerin sermayeleri hızla erimiş, değerini ve önemini yitirmiş- tir. Şirket ortaklannın sorumlulukla- n da güncelliğini yitirmiştir. Bu ko- nuda yeni ve farklı düzenlemelere ge- reksinim olduğu güneş gibi ortada duruyor. Limitet şirketlerde vergi kaçırma- ya >oıkandaki önlem alınmış olması- na karşın, düzenlememn anonim şir- ketleri kapsamaması nedeniyle, bu şirketlerin 'sınıriı sorumluluk' ilkele- n gereği topladığı vergileri 'kaçırma haklan' şu an için güvence altına alın- mış durumdadır! Böylece, kötü niyetli kdşiler önce gi- dip paravan bir AŞ kuracaklar, sonra devlet adına vergi toplayacak. topla- nan \ ergıler sermayelerinin birkaç ka- tına ulaştığında ise şirketi tasfıye ede- rek devletin milyarlarca lira vergisi- nı kaçırmak haklannı özgürce kulla- nacaklar. Limitet ve anonim şirketler arasındaki farklı uygulama nedeniy- le, artık devleti dolandırmak isteyen- ler 2 ortaklı limitet şirket yerine, 5 or- taklı anonim şirketleri seçeceklerdir. Ya da limitet şirket şeklindeki kuru- luşlar, zaman içerisinde anonim şir- ket şekline dönüşerek 'vergi kaçırma haklannı' yasalann \erdiğı hakka da- yanarak 'saydambir şekilde' sürdüre- ceklerdir. Anonim şirketlerin bu ver- gi kaçırma uygulaması yürürlükteki yasalanmıza uygun olduğundan, dev- letımiz bu işlemı sadece ızlemekle yetinecektir. ttalya Telekom'da yönetim istifa etti Ekonomi Servisi - Olıvettf nin, Italya Telekom şirketinin yönetiminı ele geçirmesinden üç gün sonra, şirketin yönetim kurulu istifa etti. Telekom şirketinin başkanı ve yönetim kurulu üyesi Franco Bernabe'nin istifa edip etmediği ise henüz açıklık kazanmadı. Olivetti'nin Italya Telekom şirketinin yüzde 51 hissesini satın almasınm ardından, yönetim kurulunun istifa etmesi beklenıyordu. Italya Sanayi Bakanı Pierluigi Bersani, Olivetti Başkanı Roberto Colaninno'yla nasıl bir yol izleneceği konusunda görüş alış venşinde bulunmak üzere bir araya geleceklerini açıkladı. Colaninno'nun aynca, sendika liderleri ile de bir araya gelmesi bekleniyor. Olivetti. Telekom şirketinde altın hisseye sahip olan hükümetin. satın alma olayı karşısında veto hakkını kullanmayacağı konusunda bir garanti vermesini bekliyor. ÇİFTÇI DOSTU SADULLAH USUMİ Türk Gençliği Nasıl Zehirfeniyor? TEKEL'in özelleştirilmesine sadece ekonomik bir sorun olarak bakmak yanlıştır. Zira TEKEL satıldıktan sonra tütün ve sigara sanayiimiz, hatta pa- zarlanmız tamamen yabancı şirketle- rin eline geçeceği için yeni soaınlaıia karşı karşıya kalacağız... Sorunlann en önemlisi de sağlık ko- nusu olacakttr. Son yıllarda sigara aley- hine yürütülen kampanyalar yüzün- den Arnerika, Ingittere ve Fransa'da si- gara satışlan çok düştü. Bu nedenle, çokuluslu sigara şirketleri kendi ülke- lerinde meydana gelen açığı kapata- bilmek için başka ülkelere yöneldiler... Amerikan sigara sanayiciletinin açık- lamalanna göre de, en verimli pazar olarakTürkiyeseçildi. Nitekim, Philip Morris-Sabancı ortaklığı olan Phil- sa'nın Genel Müdürü Marco Terribi- lini, ülkemize geldıği ılk günlerde "Tür- kiye, Philip Monis için büyük potan- siyele sahip çok önemli bir ülkedir" de- mek cesaretini gösterdi. Terribilini, daha sonra kendileri için en büyük tehlike olarak gördükleri TE- KEL için de şunlan söyledi: "TEKEL özelleştirilmelidir. özelleş- tirme tek de yapılsa, topyekûn da ol- sa, Philip Morris özelleştirmede her şartla rol oynayacaktır." Terribilini bu sözleriyle çokuluslu şir- ketlerin asıl amaçlannı ortaya koymuş oldu. Üstelik genel müdür Türkiye'yi müstemleke gibi görmüş olacak ki, açıklaması ültimatomdan farksızdı. Türk hükümetine adeta talimat verir gi- biydi. Tütün ve sigara ışinden elinizi aya- ğınızı çekiniz. Bu işteri bize birakıntz de- mek istiyordu. ••• Yabancı şirketler Türkiye'de üretime başladıklan tarihten bu yana sigara tüketimini arttırmak için her çareye başvurdular. Reklamın yasak olmadı- ğı dönemlerde Türkiye'nin en uzak kö- şelerine kadar özendirici reklam afiş- leri gönderildi. En gözalıcı yerlere asıl- dı... Üniversitelerde, liselerde, hatta il- koğretim okullannın önlerinde öğren- cileri sigaraya alıştırabilmek için hedi- ye kampanyalan düzenlendi. Bu dönemlerde yapılan bazı araş- tırmalar ürkütücü sonuçlar verdi. Ör- neğin, geçen yıl Konya'da yapılan bir ankette sigara içme yaşının 12'ye ka- dar düştüğü tespit edildi. Anadolu'nun çeşitli yörelerinde 11 yaşındaki ço- cukların sigaraya başladıklan görül- dü. Bu tehlikeli gelişmeleri tesadüfle- re bağlamak, gençliğimizin zehirlenme- sine ve sağlıksız nesillerin yetişmesi- ne göz yummak demektir. Türk kamuoyu, ne yazık ki böylesi- ne bir facia tablosu oluşmasına rağ- men bugüne kadar yeterli bir tepki gösteremedi. Vatan-millet edebiyatı yapanlar Türk halkı zehirlenirken ve- ya soyulurken sessiz kaldılar. Bazı gazeteler ilan alamamaktan, siyasetçilerin önemli bir bölümü hol- dinglerden korktuklan için yabancı si- garaya karşı açılan kampanyalara des- tek veremediler. Amerikan, Ingiliz, Fransız tütün ve si- gara şirketleri de bu ortamdan yarar- lanarak Türkiye'ye biraz daha yayıldı- lar ve yerleştiler. ••• Yeni kurulacak olan hükümetin or- taklan hızlı özelleştirmeci. Bu konuda adeta yanş halindeler. Yapılan açıkla- malardan anlaşıldığınagöre, hükümet güvenoyu alır almaz devlet kuruluşla- n hemen satışa çıkanlacak. Büyük bir olasılıkla TEKEL'e kısa süre içinde sıra gelecek ve özelleştir- me adı altında sigara fabrikalarımız yabancı şirketlere devredilecek. Böy- lece, sigara üretimimiz de, pazariarı- mız da Amerikan, Ingiliz, Fransız şir- ketlerinin eline geçecek. Işte... Asıl facia o zaman başlaya- cak. Türkiye'de 17 milyon olan tirya- ki sayısı birkaç yıl içinde belki de 20 milyona, 25 milyona fıriayacak. Ame- rikalı sigara sanayicileri kendi açıkla- nnı kapatırken, halkımız biraz daha zehirlenecek... Her yıl yüz binlerce in- sanımız sigara yüzünden hastaneler- de sürünecek, ilaç ve tedavi için mil- yarlarca dolar paramız gidecek... Bu acı günleri yaşamamak için ya- pılacak iş TEKEL'in özelleştirilmesine karşı çıkmak ve bir tek çivisini bile ya- bancı şirketlere kaptırmamaktır... Batılı ülkelerde sigaraya karşı büyük bir kampanya var. Türkiye'de de cu- martesi günü uluslararası katılımlı bir kongre yapılacak. Çağdaş bilgilerin ışığında sigara ve sağlık konusunun tar- tışılacağı toplantıda Amerikalı ve Ka- nadalı bilim adamlan da konuşacak... Dileriz, ülkemizde yabancı sigara şirketleri ile ortak fabrikalar kuran yer- li patronlarımız da toplantılara katılır- lar ve özellikle Amerikalı hocalann ağ- zından Türk halkının nasıl zehirlen- diğini aracısız olarak dinlerler... 444 0 532 Turkcell Müşteri Hizmetleri'nin yeni numarası. 444 0 532'yı aradıgınızda, fatura bılgileri için 1 kayıp ve çalınn bılgılcri ıçın 2 PUK numaras! ve SIM kart bdgılen ıçın J Tuıkcell tanfelen ve dığer ucretlendırmeler ıçın 4 abondık ışlcmJcn i{in 5 telesekreter ve yazılı mesaı bılgileri için 6 uluslararası dolaşım ıçın / dıger hilgiler ıçın 8 tuşuna basmanız >eterlıdır. Turkcell Müşteri HizmetJeri'ni cep telefonunuzdan ararken bulunduğunuz şehrın alan kodunu tuşlamanız (0 XXX 444 0 532) gerekmektedır. ®TURKCELL Türkiye'nin güvenilir, lider GSM operatörü