Katalog

SAYFA CUMHURİYET 10 ŞUBAT 1999 ÇARŞAMBA OLAYLAR VE GORUŞLER Weimar Cumhuriyeti-1 .Dr. VURALÜLKÜ Versın Lnı Oğretım L\esı S on donem Almanya tanhın- dekı onemlı olaylardan uçu- nun vıldonumlen 1999 arast- lamaktadır Bundan 150 \ıl once(28Mart 1849'da) Al- manya nın ılk anayasası Frankfiırt'ta toplanan Ulusal Mechs ta- rafından kabul edılmış 80 >ı! once (6 Şubaı 1919'da) Almanya Cumhunyetı Ulusal Meclısı Vveımar'datoplanmış, 50 yıl once (23 Mayıs 1949'da) Almanya Federal Cumhunyetı Anayasası yururlu- ğegırmıştı \lman tanhmın 1918-1933 arasındakı donemı, 1 Dunya Savaşı nın kavbedılmesınden sonra toplanan Alman Kurucu Meclısf nın ılk toplantısını V*e- ımar kentınde yapmış olması nedenıvle "\Veimar Cunümriyeti" adı ıle anılır \\eımar'ın ılk toplantı yen olarak se- çılmesı Alman kultur tanhındekı "kül- turel başkent" rolu ve ömurlennın bu- yuk bolumunu orada geçırmış olan Cranaeh. Bahc, Liszt, Herder, VVieland, Schılier ve ozelllıkle Goethe'nın adlan ıle bağlantıhdır VVeımar Cumhunyetı, Almanya top- raklannda demokratık bır devlet kurma yonunde Alman tanhındekı ılk deneme- dır Deneme başansızlıkla sonuçlanmış ozgurlukçu demokratık Almanva Cum- hunyetı on dort yıl ıçınde yıkılmış, yen- nı Nasyonal sosyalıst (Nazı) dıktatorlu- ğune bırakmıştır "Almanya Cumhuriyeti"nın doğumu. çok olumsuz koşullarda 1918 sonlannda- kı ağır venılgı \e anarşı ortamında ger- çekleşmıştır 7 Kasım 1918'de Munıh'te başlayan Bavyera Kralı'nın ulkeden kaçması>la ve "Bavvera Cumhun>eti"nın ılanı>la süren ıhtılal hareketı, Almanva'dakı bu- tun krallıklann. dukalıklann prenslıkle- nn bırkaç gun ıçındetanh sahnesınden sı- lınmesıne vol açmıştır 9 Kasım gunu Kayser VVDheim tahttan, hukûmet toplu olarak gorevdençekılır II.VViHıelmHol- landa yakaçar Bovlece Almanya daım- paratorluk donemı bıtmış olur Aynı gun Berlın'de aynı saatlerde "ScbJoss" (Saray) balkonundan Spartakus Bırlığı Onden Karl Liebknecht "Hur \lmanya Sosva- HstCumhurryeti''nı (Freıe Sozıalıstısche Republık Deutschland), "Reichstag" (Meclıs) balkonundan So^val Demokrat Partılı Ptailipp Scheıdemann ıse, "Hûr Al- manya CumhurijY eü"nı (Freıe Deutsche Republık) ılan eder \e sılahlı çatışmalar ıç sava^ başlar tşte "AlmanyaCumhuriyeti" bo\ le bır ortamda kurulur Ilk amaç >enı de%letın >onunu behrlemektır Çunkü bır grup Sovyet modelını ornek almakta, oburle- nvse parlamenter bır demokrası gerçek- leştırmeye çalışmaktadır \ralık 1918 so- nunda Berlın'de toplanan Şûralar Kong- resı (Raetekongress) Almanya ıçın Sov - yet modelını reddedeT ve genel seçımler yapılmasını kararlaştınr O sırada Ber- lın, ıhtılalcı askerlerle hukumet guçlen- nın kanlı savaşlanna sahne olmaktadır hemen her gun 30 Aralık 1918 de kuru- lan "İhtilaki Komünıst Işcı ParnsT (Re- volutıonaere Kommunıstische Arbeıter- parteı - daha sonrakı KPD - Almanva Komünıst Partısı) genel greve ve sokak savaşlanna onderlık eder 6-15 Ocak 1919 arasındakı "BertanSavaşT asken bırlık- lenn ıhtılah ezmesıyle, 15 Ocak ta ıhtı lalın lıderlen Kari Liebknecht ıle Rosa Lu- xemburg'un oldurülmesryle sona erer. "sûkûnet" ;>ağlanır 19 Ocak 1919 da yapılan seçımlerde parlamenter demokratık cumhunvetı is- teyenpartıler(Sobval Demokratlar, Mer kez Partisi \e Alman Demokratık Partı- sı) dortte uç gıbı ezıcı bır çoğunluk ka- zanırlar Ancakbu sırada banş antlaşma- sı goruşmelennde ateşkes antlaşmasından da ağır şartlanndıkteettınldığının duyul- ması havavıbırandadeğıştınr Demok- ratık devlettaraftarlan tekamaçlancum hunvetı yıkmak ısteven sağ ve sol guç lenn sureklı saldırılanna karşı savunma- \a çekılmek zorundadırlar artık -\şın solcular sosyal demokratlan bosyalıst devnme ıhanetle sağcılar ıse venı yone- tımı Mmandevletınıvıkmaklasuçlarlar Bınncıler Komünıst Almanya > ı tkıncı- ler Yenı Mman Imparatorluğu'nu kurma amacındadır Bazı tanhçılenn deyışıyle Mman cumhunyetı, "cumhunvetçi jan- daşıotınavanbırcumhumet"tır Oteyan- dan '•\\eimarCumhunvetr eskıımpa- ratorluğun butun yonetım yargı eğıtım v e asken kadrolannı aynen koruyup hıç- bır alanda reform yap(a)mayarak, çok zavıf temeller uzennde >aşamav a çalışı- vordu Kazanılan haklar ve ozgurlukkr gemş kıtlelenn umurunda bıle olmamış ancakkotu nıyetlıler bu ozgurluklen, re- jımı vıkmak ıçın ustaca kullanmışlardır Weımar Cumhunvetı tarıhını uç bo- lumde ele almak \ e ıneelemek mumkun- dur l)9Kasım 1918-1923 sonuarası 2) 1923 sonu 1929 sonu arası, 3) 1929 »onu-30 Ocak 1933 arası Bınnı donemın en onemlı olaylan ara- sında, 6 Şubat 1919 gunu (bundan tam 80 yıl once) \Veımarda Ulusal Tıvatro'da (Kurucu) Ulusal Meclıs ıntoplanıpSPD lıden Friedrich Ebert'ı cumhurbaşkanlı- ğına seçmesı bır anava^a hazırlaması. Î0 Ocak 192ü'de Versaılles Banş Antlas- ması nın vururluğe gırmesı 13 Mart 1920 dekı ((,ok kısa surede bastınlan) ^ağcı Kapp avaklanması 1923'te Ruhr Havzası nın Fransızlarca ışgalı, sıyasal cı- navetler, suıkastlar avaklanmalar tanh- te eşı gorulmemış boyutta hıperenflas- > on v b genç cumhunyetın ıstıkrannı sık sık buvuk tehlıkeye atan olaylar yer alır (22 Ekım 1923'te 1 dolann karşılıgı 40 mıl>ar markı bulur') tkıncı donem 1923 Kasımfnda yenı para duzenının belırlenmesi ve enflasyo- nun durdurulması Ruhr bolgesmdekı sa- vaşın sona ermesı. Munıh'te Hitier-Lu- dendorff ayaklanmasınm bastınlması gı- bı olumlu gelışmelerle başlar Döneme damgasını vuran devlet adamının adıyla "Stresemann dönemT de denılen o yıl- larda Almanya ekonomık ve sıyasal açı- dan toparlanma, rahat soluk alma olana- ğı bulur Savaş tazmınatı sorununa Ame- nkan >ardımı ve Dawes Planı yoluy la ço- zumgetınbr LocarnoSadeşmesi'yle Al- manya yenıden buyuk dev letler arasına eşdeğerlı partner olarak alınır Fransa ıle uzlaşma ve barışma kapılan açılır ve 1926'da Almanya, UluslarBırhğı'ne (Vol- kerbund-Cemıyetı \kvam) kabul edılır Ancak ulke ıçınde Meclıs'tekı partüerara- sında hıçbır uzlaşma sağlanamaz 25 Ekım 1929'da (Kara Cuma) Nevv York Borsası nda patlak veren \ e bır an- da butun dunyayı saran büyuk bunalım, uçuncu donemın belırleyıcı oğesıdır ve Al- manya Cumhuny etı' nın de sonunuhazn- lar Ulkede yenıbır ekonomıkçokuntu ya- şanır, ışsızlenn sayısı 6 mılyonu bulur, cumhunyet duşmanlan ve radıkal partı- ler bır anda guçlenır, kentlere goç eden ışsızlenn, kultursuzlenn, nıtelıksız kuru kalabalıklann umut kaynağı olurlar Almanva Parlamentosu'nun çoğunlu- ğun desteğıne sahıp guçlu hukumetler çı- karamaması çoksayıdakıufakparrflerin vepartıbderkruun ûlkeçıkarlannı bır ya- na bırakıp bırbır)en\1ebitnıek tukenmek bümeşen dıdışmelen ve her bın yuzde 8- 10 oy oranına sahıp kuçuk paroknn hiç- bir konuda bırleşememeteri, halkta bez- gınlığe. styaset \ e sı\Bsetçiden tiksinmeye neden olur; demokrasive inancı tamamen >ok eder ve sonrakı donemın totahter re- jimineçok u>gun bır zemın hazırlar. Bun- dan sonrakı çok daha onemlı gehşmeler yannkı yazımda yer alacak. ARADABİR KORAY TARAKÇIOĞLU 12 Eylül'ü Getîren Pisiik... 12 Eylul 1980 oncesı Turkıye'dekı sıyasa) duru- mu bılmeyenler ıçın kısa bır ozet vermekte yarar var Gene) otarak gençlık sağ ve sol olarak bolunmuş olup her gun bırkaç genç ınsanın olumu ıle sonuç- lanan çatışmalar meydanagelıyordu Işyerienbom- balanıyor, ıkametgâhlar kurşunlanıyordu Mal yok- luğu ıle kuyruklar oluşuyor, ıhracatyapılamıyor, ış- yerterı kapanıyor, bırçok şehırde kurtarılmış bolge- ler oluşuyordu Benım ışyenm de boyle bır kurta- nlmış bolgede kalmıştı Ozetle hıçbıryerdecanve mal guvenlığı kalmamıştı Rutbesı kamufle edılmış, şapkasını çıkartmış jandarma gorevlılennın yol ke- sıp ınsanları sorguladığına bızzat şahrt oldum Iş- te boyle bır ortamda sıyasıler "ıtı kurda kırdirmak" gıbı "yollann yûnımekle aşınmayacağının" rfade edılmesı gıbı basıt polemıklerte vakrt geçınp ulke- nın ve ulusun yaranna hıçbır ış yapmamakta (ade- ta bılınçle) dırenıyoriardı Kenan Evren komutasındakı asken darbe ışte bu ortam ıçınde gerçekleştı Hakkında bırçok soy- lentı çıkmış olan bu asken harekâtın, sıyasal orta- mın tamamen felç olmuş olduğu bır donemdekı haklılığı yadsınamaz Temelde lyı nıyet vardı Ge- nel bır memnunıyetle karşılandı Askenn temelde ıstedığı, "gerçekten kokuşmuş" olarak nıtelendı- nlebılecek sıyasal ortamın temızlenmesı ve temız sıyasetın yapılabıleceğı ortamın hazırianabılme- sıydı Devlet ve ulke yonetımının dısıplınlı bır or- duyu yonetmekle kıyaslanamayacağı ve aralann- da hıçbır benzeriık bulunmadığı anlaşıldığında ış ışten geçmış, general kadrosu kendı boyundan çok buyuk sorunlar yığınının ıçınde çoktan kaybolmuş ve kendını emnıyete almak ya da ıspatlamak ıçın uygar olçu ve davranışlann dışına çıkmıştı Fakat temel maksat hıç değışmıyordu Temız sıyası or- tam Bu maksada hızmet etmek amacı ıle temel- de yanlış bırçok davranışta, zulumde bulunuldu Yapılan ışlenn temelde dogruluğundan şuphe var oluşunun en belırgın ıspatı, anayasaya konulmuş olan 15 numaralı geçıcı maddedır Bu madde, o donemdekı yasa koyucular ve uygulayıcılar hak- kındakı her turiu sorgulama ve yasal kovuşturma- yı yasaklamaktadır Bugunun sıyasılenne baktıkça, "72 Eylul paşa- lan haklıydı"demekten kendımı alamıyoaım Geç- mışte arzulanan temız sıyasal ortama olan ıhtıya- cın bugun de aynen var olduğunu huzunle goru- yorum Çok lyı çalışan bır hukumet (kı Turkıye'nın az gor- duğu lyı çalışanlardan bın olmak ozellığıne ulaştı), başbakanın gereksız ve çocukça olarak nrtelen- dınlebılecek bır gınşımı sonucunda duşuruldu Çok zamansız olarak yapılmış olan bu duşurme, gerek- sız derecede ağır bır cezaydı ve kışısel hırslann so- nucuydu Uyum ıçınde çalışmayı becerebılmış ıkı partının, ulke çıkannı hıç gozetmeden onunu kes- meyı amaçlayan kıskanç bır davranıştt Kımler yap- tı? İHayatı şaıbeleıie dolu ınsanlar, yurdu ve ulusu ıçın en ufak bır ış yapamamış olan ınsanlar, Turkt- ye'nın duzenını değıştırmek ısteyen ınsanlar Bu ay- nı ınsanlar yenı hukumet kurulmasının onune de bır dızı engel koymak ıstedıler Çunku kışısel çı- karlan ulke çıkariannın onundedır Kışısel çıkann ulke çıkannın onune geçtığı ortam, kırlı sıyaset or- tamıdır Goruluyor kı, sıyasılerımızın ozellıklen ve davra- nışlan açısından 1980'den bu yana fazla bır şey değışmedı Bunlar yuzunden, bugunku sıyasal or- tam 1980'dekı kadar kırlı ve kotu Işte bu ortam- da "12 Eylulpaşalan haklıydı" demekten kendımı alamıyoaım, ıçım yana yana Asken bır darbeyı aramıyorum, ozlemıyorum Aradığım ve ozledığım, hafifrneşrep davranışlan ol- mayan, para ve ıkbal hırsından durtu almayan, kındarolmayan, ulkeyonetımını kendı ınançlanna gore yonlendırme çabasında olmayan, hedefını açıkça ve durustçe ortaya koyup hızıpçılıkten me- det ummayan, ağırbaşlı, cıddı, bılgilı, sabırlı, hoş- gorulu, anlayışlı ve gerçek yurt sevgısı ıle dolu ın- sanlann sıyaset hayatına gırebılmesı ıçın, yolu tı- kamakta olan çapsız ve duşuk profıllılenn ulke çıkarlan ıçın yolu açmasıdır TURKKALPVAKn "Çocuk Kardıyolojısı"' Turk Kalp Vakfı kahtesı ve tıtızlığıvle hızmetınızde 19 Mayıs Cd No 8 Şıştı/İSTANBUL Tel (0 212) 212 07 07 fpbx) 10 Hat Faks (0 212)212 68 35 'SİS' Dr. BALKAR YEKEBAŞ U luslararası Atom Savaşı Karşıtı Doktorlar Topluluğu (1PPN\V) soğuk savaşın bunalımlı vıllann- daunlu Amenkalı ve Sovvetkalp uzmanlan Bernard Lown ve Yev- gem Chazov tarafından kurul- muştu Bu kuruluşun Dunva Kongresı geçen av Melboume'da yapıldı Banşa ve sağlığa adanan bu kucaklaşmanın ana amacı savaşın ve kıtle sı- lahlan kullanımının onlenmesıvdı tdeolojık. dın- >>el kulturel ve etnık avnlıklara kopru kurmavı, kuruluşunungeleneğısaydı Sılahlanmavanşının banşı ve varoluşu kundakladığını odun vermeden vurguladı IPPNW nın atom sılahlannın vok edıl- mesme yonelık ana soylemını vadırgayan çoğu çev- re, banşın nukleer sılahlanmayla korunacagına kamuyu ınandırmak ıstıyordu IPPN\V onculuğu ınsanlığa ve doğaya kaste- den şı<Wete karşı onurun denektaşı oldu v e 1985 'te Nobel Banş Odulu nu aldı Bugun 42 ulkede da- lı ve unutulmaz anılan var Koln Kongresı fuar alanmdayapılmıştı \uschwıtz Fınnlan volcula- nna toplama duraklıgı etfnış bo> le bır yenn kong- re merkezı olarak seçımıru protestoyla, katılma- vacağını bıldıren \menkalı Yahudı bır delegenın acılı telgrafını okuvan kendı de Nazı donemtne sovundan kurban vermı^ olan Dr Lovvn ev sahı- bı ulkenın seçkın vonetıcı ve onculen ve oldurul- mesınm henuz tazelığı suren CMofPalme'nın onur konuğu eşı onunde kongrenın acılı geçmışe kar- şın bu yerde ulaştığı coşkuvu Sovvet asbaşkan- la sanlışında tıtreşen sesıv le kutlarken salon vaş- lı gozlerle avaktavdı Gun uluslann kucaklaştı- ğı mutlulugun savaşkarşıtlığmın gunuvdu Moskova Dunva Kongresı bu coşkuyla bır şp- lenedondu Banş odullu IPPNVV'ye valnız Ame- rıkadan 1500delegekatılmıştı Soğuksava> sonrası atom savaşı olasılığı da za- vıfladıkça İPVNV» nınçalışmaalanıveyontemı, seçenek enerjıler ^oylemıne, ma> ın tarlaları, nuk- leer atıklar konulanna ve ınsan hakları sav unma- sına kaydı Adına da "Sosj al Sorumluluklu Dok- torlar'" ekını taktı Melbourne Kongresı nın son gunü çalışmagruplanndanbınTtmgundem! "Böl 1 gesd çauşnıa \e savaştenn nedenleıi Ornek' Gü- neydoğn Anadolıı \e Irak" konu>.uvdu Bunu n.- levecek açık oturum "Kurt Problemr başlıklıv- dı Bu gundeme karşın, Kongrede 1PPNVV nın TurkıyekoluNUSHETneyazıkkıyoktu Sevr'e hoşgorûlu, Lousanne'ı yadsıyan, yenı muhıple- nn l4 70\ılT ' dıve hedefledıklen gencecık devnme karşı. Hılafet Sancağı ve lngıhz parasıyla kıya- ma kalkan Şeyh Sait'e bagımsızlık onculuğu ya- kıştıran aymazlık, "tzmir'ın gen ahnmasııun Is- lamivt'te ne favdası olmustur?'" dıyen Sabri Ho- ca nın fetvasıyla ne kadar benzeşıyor Cumhun- > etı, onunla hesaplaşan siy asetlerden kurtarmak, kuruluş mırasından uzaklaşan yonetımlenn ser- gıledıklen ulkeyı, kurtuluşuna, kurtuluşun saygın- lığına ulaştırmak, ona yonelen oklan etkısız kı- lacaktır Şımdılerde "Böl, yönet" uygulamasını, Yenı Dun> a Duzenı Ernık Bagımsızlık adıyla su- nuyor \nadolu halkınm ozgurluk ve ınsan hak- lan ıstemmı avnlıkçı gavelenn etnık haklar oz- lemı olarak gormek kurtuluşun temel ılkelenyle o ılkelerden koptuklannı saklamak gereğı duyma- yan sıyasetlen kanştırmaktır Turkıye ınsanlan- nın demokratık hak ve tercıhlennı, bır kokenm ıh- tılaflı ısteklenvle çatıştırmak ne Türkıye'ye ne de o kokene fayda getınr Kongre donuşu Boğaz üstunden geçerken, Âşıyan vankılanır şîbıydı "Sarmış vıne âfâkını bir dud-u muannit" Bu vankıda bu seslenışte kocöklayıcı toplum- cuhığuntöm Turkıye msanmm onurlü'yaşamına ozlemı var Halkçı Bir Eğitim İçin 20 Yıllık Yürüyüş ZEKİSARIHAN Ç ağdaş Turkıye tanhınde öğret- menlık mesle- ğı öğretmenle- re seslenen su- rehvayınlardan a\n duşünulemez OğTetmen meslekdergılen oğretmen- lenn hızmet ıçı eğıtımlennı sagla>an bırer okul olmuşlar- dır Cavit Binbaşıoğlu na gore 1908 oncesınde oğret- men nıtelığının yüksek ol- maması, bu döneme ılışkın hemen hıçbır meslek dergı- sı yayımlanmamış olmasıy- laılışkılıdır(l) Yınedeoğ- retmen meslek dergıcılığı- nın tanhını 1862'de >ayım- lanan Mecmua-yı Fünun'a kadar goturmek mumkun- dur 1908'den sonra bu alan- da bırçok dergı vayımlan- mıştır Bunlann adlan Mu- allim, Terbiye. Maarif, Ted- risatgıbı sozcuklertaşımak- tadır Cumhunyet yıllannda bunlar, eğium,oğrenm, öğret- men gıbı adlarla değıştınl- mıştır lsmail Hakkı Ton- guç'un îlkoğretım Genel Mü- durlüğudonemınde 1939'da yayımlanmav a başlayıp 1966'ya kadar 540 sayı >a- yımlanan tlkoğretim'ı, Hıf- zıhrahman Raşıt (Kmcnın 1955 vılında ya>ın hayatına atılan ve 1979'a kadar 285 sa- >ı çıkan Eğitim HarcketJe- ri nı, Köy Enstıtulu oğret- menlertarâfindan VX>\-W2 yıllan arasında 112 savı çı- kan traece'vı o donemın oğ- retmenlen unutamaz Ga\- ret, Demet Kdy ve Eğitiın, C^retmen.Bırlik,EniekfiO|- retmen, Egıtım-Oğretıın de vayımlandıkları surelerde vüz bınlerce oğretmenın ıde- alıst vanını guçlendırmış ve vera oğretım teknıklen konu- sunda onlan bılgılendırmış- lerdır Turkıve halkının ve oğretmenlennın ılen atılı- mı> \a öğretmen meslek der- gılennın başanlan arasında doğru bır ılışkı vardır O>le kı, Turkıye Oğretmen Der- neklen Mıllı Federasvonu deıgıcılıkleyetınrrıeyıp 1964- 1968 yıllan arasmda hafta- lık oğretmenler Gazetesi'nı çıkarmıştı Günumuzde Çağ- daş Eğium, Abece, Eğıürnve Bilim, Eğitim ve Toplum, Okul ve \fle gıbı meslek der- gılenyayımlanmaktadır Oğ- retmen Dunvası'na gore bu- tun bu meslek dergılerı bır "aton zincirin halkalan"dır (2) Budergılenn ıçınde ya!- nızbın Selahattin Vnkan'ın çıkardığı Oğretmen. 1960'tan sonra Amenkancı "mıDh'et- çBık"ın yavm organı olmuş v e bu nedenle de oğretmen- lerden gorduğu ıtıban vıtır- rraştır Turkıye eğıtım ve du- şünce tanhınde denn ızler bırakmış Saü Bev, EmnıDah Efendi,Nafi \tuf Kansu,Se- lim Sırn Tarcan, Zıya Gö- kalp,Te\fikFikret,İ. Vlaad- din Govsa, M. Enun Enşır- gü, t. Hakkı Baltacıoğlu, H. Ziva Llken, \\nı Başman, Sadrettin Celal \ntel. Mıt- hat Enç, I. Hakkı Tonguç, H. Hüsnu Cınth, H. Raşıt Öy- men,M. Rauf İnan gıbı eğı- tımcıler, va kendılen bırer meslek dergısı çıkarmışlar, va onlann yazı kurullanndabu- lunmuşlar >a da oğretmen meslek dergılennde vuzler- ceyazı vazmtşlardır 20 >ıllık halkçı eğitiın yürüytişü Geçen gunlerde, bır mes- lek dergısının 20 yıh çıka- ranlar v e okurlan taratından çeşıtlı etkınlıklerle kutlandı Ocak 1980'den ben 230 sa- vı çıkan Oğretmen Dunvasu meblek dergn.ıhğınde son 20 vıla damgaj>ım vurmuşbulu- nuyor Bu dergının ozellığı. 1980 sonrasında oğretmen kuruluşlannın kapatümtş ol duğu, öğrermenler uzennde buyuk baskılann > apıldığı bır donemde hıçbır sıvasal partı dernekvesermaveku- ruluşu tarafından desteklen- meden oğretmenler tarafın- dan çıkanlmış ve vavınını hıç aravermeden surdurmuş olmasıdır Bırçok okurunun da belırttıgı gıbı bu adeta bır tansıktır(mucıze) Hıçbırgu- vencelen olmadığı Mıllı Eğı- tım Bakanlığı ndan destek- lenmedığı, hatta 1985'te bır genelge ıle okullara sokulma- sı yasaklandığı, yonetıcıle- nne surgun. meslekten çı- karma gıbı çeşıtlı ıdan ce- zalar venldığı, hattatutukla- malaryapıldığı halde bu der- gı nasıl olmuş da en kotu sı- yasal koşullarda oğretmenle- nn demokratık haklannı, la- ıkbıreğıtımı kararhlıkla sa- v unabılmıştır' Bununnede- nı, Turkıve de devlet ve hu- kumet baskılanv la sındınle- mevecek guçlu bırdemokra- sı kalttmın (mırasının) bu- lunması ve bu kalıtınyasal tu- tumla sav unulabılmış olma- sıdır Oğretmenlık mesleğı- nı Cumhunvet devnmı ül- kusunden uzaklaştırmakıçın uygulanan butun yontemle- re karşın halkçı mucadele daman kesılememıştır Oğretmen Dunyası, oğret menlenn en v asakçı donem lerdebılemesleklenyleılgı- lıduşuncelennı »oyleyebıle- ceklennı meslek dergısı çı- karabıleceklennı gostererek meslektaşlanna cesaret ver mıştır Dergıde söz sahıbı olan bır kışı değıl, kendı ıçı- ne seçımle uve alan bır Yazı Kurulu'dur Bukurul,bıryö- netmelık çıkararak ve butun yavın yaşamı bovunca bura- dakı ışlevış kurallanna bağ- lı kalarak kurumsallaşma or- neğı vermıştır Dergı, kad- rolan profesyonel olamamış- lar, ozvenv e davanan bır ıme- ce ruhuvla çalışmışlardır Dergı > avımlandığı 20 yıl bovunca gerçeklen olgular- daaramış oğretmen ve eğı- tım evTenınde bırçok arai, tırmalaryaparak kamuovu na sunmuştur Oğretmenle- nn sıyasal eğılımlen nedır' Bakanlık-oğretmen ılışkıle n oğretmenler cephesınde nasıl gorulmektedır"7 Eğıtım yonetıcılen ıle oğretmenler arasında zıtlığın derecesı ne- dır o Okullarda >apılan to- renlen oğrencıler nasıl kar- şılamaktadır paralı eğıtım ve eğıtımde ozelleştırme ko- nusunda oğretmenler ne du- şunmektedır 0 Sendıkalaşma konusunu oğretmenler nasıl karşılamaktadır1 Oğretmen- lenn ne kadan ek bır ış yap- maktadır9 Butun bunlar ve benzerlen vüzlerce oğretme- nın katkılanyla anket sonuç- lan olarak dergıvevansımış- tır Bundan başka çeşıtlı eğı- tım-ogretım konulanyla ıl- gılı 60 kadar ozel dosya ya- yımlanmışnr Oğretmen Dun- yası, kendısını > alnızca der- gıcılıkle de sınırlı tutmamış, açıkoturumlar soyleşılerdu- zenleyerek de eğıtım ve du- şunce yaşamına katkı yap- maya çalı>mıştır Özellıkle son lOyıldıraraştırmalanve bu etkınlıklen nedenıyle ba- sında kendısınden en çok söz edılen meslek dergısı olmuş- tur Oğretmen Dunyasrnın, 20 yıl bovunca savunmakta dı- rettığı belh başlı goruşler şunlardır Eğıtım laık olma- lıdır Okullarda dındersıoku- tulması laıkhğe aykırıdır lmam yetıştırmek devletm gorevı değıldır Oğretmen- ler özgurce orgütlenebılme- lıdırler Kurtuluş Savaşı ve Cumhunyet devnmı savu- nulmalıdır Köv Enstıtülen, Kemalıst Cumhunyet'ın en ılen eğıtım uygulamasıdır ve geleceğın eğıtım ılkelenne ışık tutmaktadır Turkçe va- bancı dıllenn ıstılasma kar- şı korunmalıdır yabancı dıl- de eğıtımden vazgeçılmeh- dır Mısakımılh smirlan ıçın- de en genış demokrası ger- çekleşmelı ve alt kulturler de kendı seslennı duyurabılme- lıdır Eğıtım yonetıalen.öğ- retmenler tarafından seçıle- bılmelı, oğretmenler, halka hızmet ruhuyla eğıtılmelı yurtsever kuşaklar yetıştınl- melıdır Eğıtım parasız ol- malıdır Sekız yıllık kesıntı- sız temel eğjtım savunulma- lıdır (1) ûrvıı 6ın6ofiog/u. Tur- kıve de Eğıtım Bdımlen Tarıhı Wıtfı Eğıttm Bakanlığı 1995 s 548 (2) Oğretmen Dunvası alt 15 sa\ı 169 (Ocak 1994) s 13 PENCERE Küresel Tımarhanede Maskeli Balo... Akıl hastanelerının kapısındaçoğunlukla bır ya- zı okunur "En büyuk hazmemız akltmızdır " Eskıler "Servet bedretten doğar" demışlerdı, tı- marhanede aklın değerı elbette hazıneyle ozdeş- leşır, ama tımarhanenın dışında kalanlar akıllı us- lu adamlar mı?. Delı, tımarhanenın penceresınden dışanyı sey- redıyormuş yoldan geçene sormuş - Bız ıçerde yûz kışıyız, sız dışardakıler kaç kı- şıstnız17 Dunya tımarhaneye mı donuştu? Eskıden de boyle mıydı? • Evde koltuğa yerleştım -, Oda sıcak TV'yı ızlıyorum Ekranda Kral Hüseyin'ın tabutu Dunyayı yoneten ıntı ufaklı lıdertertabutun onun- den geçıyorlar Kımısı ellennı açryor, kımısı ıstavroz çıkanyor, kımısı başını eğıp selam venyor, kımısı kendıne go- re dua edıyor, kımısının sahtekâriığı yuzune yan- sıyor, kımısının keden hemen bellı oluyor, kımısı- nın uçkâğıtçılığı suratından okunuyor kımısının gaddartığı suretıne ayna gıbı vumnuş, kımısı ana- sının gozu, kımısı ılkel mı ılkel, kımısı lyı nıyetlı, kı- mısı gıllıgışlı, kımısı korkutucu, kımısı urkek • Basında çıkan yazılan okuyorum, televızyonda yorumlan dınlıyorum Entnka, entnka entnka Mekke Şerrfi Hüseyin'ın Bınna Dunya Savaşı'nda Turkaskennı sırtından nasıl hançeriedığını çocuk- luğumda babamdan dınlerdım, Surıye'de Yıldınm Ordulan Grubu'nun öykulen, Cebelılubnan'dan kalma anılar, Lawrence'ın soylencesı, Ingılız'ın entrıkası, çol aşıretlerının aymazlığı Pekı, değışen ne? Bızım entel bır yandan "Yen/ Dünya Düzenı'n goklere çıkanr, ote yandan Ortadoğu'dakı entnka dunyasının masallannı anlatır Bu ne peıtıız, bu ne lahanaturşusu 1 Lavvrence'ın oykulen, bugun- ku entnkanın yanında çocuk masalı gıbı kalır Eskıden Arap çollennde bır Lawrence vardı, bu- gun bınlerce Lavvrence var Neden'' Gozu kör olsun petrolun 1 • Batılı kapıtalıst doymak bılmıyor, gezegeni yok etmek pahasına tuketıyor, yıyıp yutuyor Ortado- ğu çollen Batılı kapıtalıst ıçın koskoca bır gotf ala- nından başka şey değıl Petrol kuyulan bırer çu- kur Top yenne çukura sopayla ıtılen ınsan kelle- sıdır Hüseyin'ın cenaze torenı bır maskeli balo 1 Ta- nh Baba'nın sergıledığı maskeli baloda, Batılı ka- prtalıstm zaman ve uzamda degıştırdığı uç kılık go- ze çarpıyor Somurgecılık.^ _ ., ^,u .-..^.^ Emperyalızm^ 3\.ij.) aik.Ad/ tvi,q»a>A" cun YDQ,, , , , ,, ı •.«.<• >M'nf .' ' Maskeli baloda dunya lıderlen maske taitfnaya gerek gormedıler Çunku yuzlerı maskeydı < \ *Mİ* r nd<( fffdfrtm K İ T A P E/ • /Jwaı Ju '. kitap kutüfaü Istıklal Cad fMsa. Koosotosluğu yanı) Taksım Tel 252 38 81/82 Türfcocagı Cad 39/41iCumhunyet Gazetesı yanı) Cağaloğlu Tel 514 01 96