Katalog

21 ARALIK 1999 SALI CUMHURİYET SAYFA J. L J 1 \ [email protected] 15 Alman Norbert Kricke klasik heykel malzemeleri yerine tellerle deneysel yapıtlar üretti Çizgmm karşı konuhnaz yabnhğıESRA ALİÇ AVUŞOĞLU Hey kelleri ve desenleriyle 1950 sonrası Alman çağ- daş sanatı içınde özgün bır yere sahip olan ve öncü sanatçı ltişiliğıyle simgeleşen NorbertKricke'nin ya- pıtlan. Milli Reasûrans Sanat Galensı'nde 23 Ocak 2000 tarihine dek sergileniyor. Norbert Kricke genç kuşak sanatçılar ve izleyici- ler için tanıdık bir ısim olmamasına karşın özellik- le orta yaşı aşmış sanatçılar tarafindan yakından ta- nınıyor. Kricke'nin Istanbullu izleyicilerle tamşması 1955 yıltna dek uzanıyor. 1955'te Istanbul Şehir Galen- si'nde (bugünkü Taksım Belediye Galerisi) bir ser- gi açan Kncke"nın dönemin Türk sanatçılannı etkı- lediği de bıliniyor. O yıllarda sanatçının çevirmen- liğını üstlenen Orfaan Peker ve Türk heykel sana- tında kendine has bir yen olan Kuzgun Acar, sanat- çının yapıtlanndan etkilenen birkaç isim sadece. Norbert Kricke'nin retrospektif sergisi, Milli Re- asürans Sanat Galerisi, Istanbul Goethe Enstitüsü ve DışiHşkilerEnstitüsü-Stuttgart (ıfa) ışbirliği ile ger- çekleştiriliyor. Sergi, 1984 yılında yaşamını yitiren sanatçının heykel ve desenlerinden oluşuyor. Her zaman eleştirel bir konumdaydı 1946-1947 yıllannda Berlın Akademisi'nde eğı- tim gören, henûz 25 yaşındayken Düsseldorf' ta ba- ğımsız çahşmaya başlayan sanatçı, kendi biçim ve öncü anlayışianyla kısa sürede dikkat çekti ve Al- manya'nm önde gelen heykeltıraşlan arasına girdi. Yaşamı boyunca, çeşitli sanatçı ve akımlara yakın olmasma karşın her zaman eleştirel bir konumda kalabilmeyibaşarması; daha 1949yılındataş. bronz. demir gibı klasik heykel malzemelerini, yontma, al- çı, kalıp, döküm gibi teknikleri bir kenara bırakarak tellerle deneysel yapıtlar üretmesı kuşkusuz Norbert Kricke'nin kendi üslup ve anlayışmı oluşüırmaya baş- ladığmm ilk sınyallerini veriyordu Kricke'nin Milli Reasûrans Sanat Galerisi'nde yer alan sergisi sanatçının ikı heykelini ve 30'u aş- kın desenini içeriyor. Galerinin hemen girişinde yer alan ikı heykelden 1958 tarihli 'Raumplastik' adlı yapıt, sanatçının 'hantaT kütleden uzaklaşarak çiz- gi ile devinımi harmanladığı en önemli çalışmalar- dan... Kricke'nin çizgimn ritim ve yalınlığını son de- rece kendine özgü bir anlayışla ele aldığı bu yapıt, sanatçının, dönemin anlavışlanndan farklılaştığının da göstergelerinden biri. Olümünden biryıl önce yap- Norbert Kricke, 1958 tarihli 'Raumplastik' adlı yapıtında 'hantal' kütleden uzaklaşıyor. tığı ve yine aynı adı verdiği diğer bir heykel ise Kric- ke'nin ulaşnğı minimalizmin son noktasını bize gös- teriyor. 'Yontma'ya değil 'çizme'ye de tutkulu... Alman eleştirmen PaulWember, sanatçının 1962 Krefeld sergisinin kataloğundakı gıriş yazısında, "Boşluğu fethederek ve zamanı denetim ahına ala- rak, evreni hareket ettiren ve tasıyan güçleri belirgin kıhyorsunuz. Çünkü siz. gerçek ve tinsel olarak. iç- kin ve aşkın olarak alışünuş oianın bütün sııurlannı aşıyorsunuz" diye sesleniyordu Kncke'ye. Sanatçının Milli Reasûrans Sanat Galerisi'nde heykellerinin felsefesini anlamaya yardımcı olan, bunun yanı sıra her bin kendi başına birer sanat ya- pıtı olarak değerlendirilebılecek desenlen, sanatçının sadece 'yontma'ya değil, 'çizıne'ye de tutkusu oldu- ğunu gösteriyor bize. Bazen karmakanşık, gelişigü- zel karalanmış izlenimi veren, 'primitir özellikleri de içinde banndıran bu desenlerin ilerleyen tarihler- de gittikçe tek bir çizgiye dönüşerek sonlandığına ta- nık oluyoruz; npkı tek bir çizgiden ibaret olan ya- şam gibi... Desenler aynca sanatçının geomerrinin kurallann- dan uzaklaştığını ve teknolojik gelişmelerden kor- karcasına kaçtığını da kanıtlıyor Alman eleştirmen Jobannes Cladders'e göre, Kric- ke bu özel konumu ve mücadeleci kişiliği ile Alman Kricke, de$enk^tKkgeometrikuraBannıhiçes»iyor. sanattarihinin birdönemınin ve aynı zamanda 1950'li yıllann büyük uyanış ruhunun, sarsılmaz ruhunun, sarsılmaz canlılığının, geleceğe yönelişin, güçlü ya- şam duygusunun simgesı olmuş bir kişilik. tlk kişi- sel sergısini 1953'te Münih'te açan Kricke, ölümü- ne kadar, Avrupa ve Amerika'da çok sayıda sergiler açn, önemh' projeler gerçekleştirdi ve uluslararası ödül- leraldı. Ingiltere, Iskoçya, Amerika, Irak, Mısır, Meksi- ka'da inceleme gezilerinde bulundu ve çalıştı. 1964 yıhndan sonra Düsseldorf Devlet Güzel Sanatlar Akademisi'nde profesörlük, 1972-1981 yıllan ara- sında müdürlûk görevinde bulundu. Almanya'da mimari ile çağdaş sanat arasında ku- rulan diyaloğun ilk ömeği olan ve Yves Kfein'ın gerçekleştirdiği duvar rölyefleny le modern sanat ta- rihinde yer alan Gebenldrchen Şehir TiyatrosH'nun dış cephesıne Kricke'nin bır heykeli yerleştirildi (1957). Bağdat'ta 'yeni üniversite icin su Nçimkri' projesinde mimar \Valter Gropius'la çalıştı (1959). Köln'de, açık havada. herhangı bir yaslanma nokta- sı olmadan 27 metrelık kavisli bir metal çizgiye bi- çim vererek bir yapıt gerçekleştirdi (1981). TÜRSAK'ın düzenlediği 2. Uluslararası Sinema ve Tarih Buluşması'nda tema 'Osmanlılar' Savaşı'nagöndermde^• Osmanh'nın 700. kuruluş yıldönümünü ana tema olarak. seçen festivalde gösterime girecek fılmler arasında 2. Dünya Savaşı'na gönderme yapanlar dikkat çekiyor. Beş kıtadan tarihsel temalı on filmin yanşacağı 'Uluslararası Ûzun Metraj Film Yanşması'na Türkiye'den Ferzan Özpetek'in 'Harem Suare'si katılıyor. Kültür Servisi - Türk Sinema ve Au- diovisuel Kültür Vakü (TÜR.SAK) ta- rafmdan, Türkıye îş Bankası ve Kültür Bakanlığı'nın katkılanylabu yıl ikinci- si düzenlenen "Uluslararası Sinema ve Tarih Buluşması" 27 Aralık'ta başlıyor. Osmanlı lmparatorluğu'nun kuruluşu- nun 700. yıldönümü dolayısıyla ana te- ması "Osmanlılar" olarak belirlenen festivalde, Osmanlı dönemıni ele alan as- keri ve siyasi olaylan yansıtan filmler- le çeşitli ülkelerin tarihsel gelişim süreç- lerini irdeleyen yapıtlara yer verilecek. Amacını, gösterilen fılmler çerçeve- sinde tartışmalar düzenleyerek tanh bi- lincınin geniş kitlelere ulaşması olarak belirle\en "tkinci Uluslararası Sinema ve Tarih Buluşması" 6 Ocak 2000 tari- hinde sona erecek. Osmanh'nın 700. kuruluş yıldönü- münü ana tema olarak seçen festivalde gösterime girecek fılmler arasında 2. Dünya Savaşf na gönderme yapanlar dikkat çekiyor. Bu temaya sahip 2 uzun metrajlı, 3 tane de belgesel film var: Festivalin konuklan arasında yer alan Ot- Ustalardan 20. yüzyılın panoraması Programın "Yüzyüa Bakışlar" bölürnünde ise sinema ustalanmn gözünden yırminci yüzyılın bir panoraması sunuluyor. Bu bölümde John Boorman'ın "Umut ve Zafer", ReisÇetik'ın «Hoşçakal Yann", Kutjim Cashku'nun "Albay Bunker". Boro Draskovk'in "Vokovar", Agniesdu Hoüand'm "Avropa Avrupa", Derek Jarman'ın "Savaş AğHh", Chen Kaige'nın "Eheda Cariyem", Kazmierz Kutz'un "Albay Kwiatko«ski". Ken Loach'un "Ülke ve Özgürlük", Ja>ne Loader, Kevin-nerce Rafferry'nin "Atornk Cafe", Terrence Maffick'in "tnce Kırnuzı Hat", Mikho Manchevskinin "Yagmurdan Önce". Nildta Mikhalkav'un "Göneş Yanığı''. Darrel James- Roodt'un 4 *Sarafına" . Vblker SchlöndorfTun "Teneke Trampet", Ettore Sarfa nın "Bato", Ottver Stooe'ııun tt Nixon", KjeO SundQ>«U'm "Son Sözteşme". Bertrand Tavenrier'nın u Yûzbaşı Canon" ve Jan Troefl'in "Hamsun'' adlı fılmleri gösterilecek. 'Harem Suare' Uluslararası Yanşma'da. tokar Runze'nin "Volkan"ı, Roland Su- so Richter'in "After The Truth"u ve EyalSıvan'ın "Specianst"i. Dariusz Jab- lonski'nin u Photographer"ı ile Marc Van Dessen'in "Nazilerin Hu-sızhğı" isımli belgeselleri. Kamboçyalı yönetmen Rith> Panh. Uluslararası Yanşmabolümüne 1998'de çektiği "Savaş Sonrası Bir Akşamüstü" filmiyle katılırken aynı zamanda festi- valin konuk yönetmenleri arasında yer alıyor. Festivalin bir diğer konuğu ve jüri üyesi ise Oscar ödüllü Yunan yönet- men \VaKer Lassally. Mkhael Cacovan- nis ile birlikte çektiği "Zorba", hem kendisıne hem de filmin başrol oyuncu- su Anthony Quinn'e Oscar kazandır- mıştı. Uluslararası yanşmalann, belgesel- lerin, sempozyum. söyleşi ve panelle- rin yer aldığı festival, altı ana başlıktan oluşuyor Türk Sinemasında Osmanlı- lar, Uluslararası Yanşmalar (uzun met- rajlı kurmaca ve belgesel film yanşma- lan), Ulusal Yanşmalar (kısa film pro- jesi ve film öyküsü yanşmalan), yüz- yıla bakışlar, ustalara saygı ve yan et- kinlikler. 'Salkun Hanım'ın Taneleri' Yanşma Dışı Bölümünde^. Beş kıtadan tarihsel temalı on filmin yanşacağı "Uluslararası Uzun Metraj Film Yanşması"nda farklı kültürlerin tarihsel kesitlerine yöneltilen kurmaca fılmler yer alacak. Bu bölümde yer alan tspanyol yapınn Fernando Trueba'nın fılmi "Rüyalann KızT, oyuncusuPene- lope Cruz'un katılımıyla festivalin açı- lış fılmi olarak gösterilecek. Türkiye'den Ferzan Özpetek'in "Harem Suare"si- nin de katıldığı Uuslararası Yanşma'da yanşacak öteki fılmler şunlar: Marco Bechis'in "Garaj Olimpo"su, Pankaj Butalia'nın"Kervan"ı, Ivan Nichev'in "Kı>ametten Sonra"sı, Rithy Panh'ın "Savaş Sonrası Bir AksamS. Roland Suso Richter'in "Gerçeğin Peşinde"si, Ottakar Runze'ın "Yolkan"ı, Kumar Shahani'nin "Dört Böiûm"ü ve Regis \Vargnier' in "Doğu - BaD"sı. Festivalin Yanşma Dışı bölümünde Tomris Girit- ttoğhı' nun "SaUam Harumın TaneterT ve Claude Zidi'nin "Asteris ve Obelh" fılmleri gösterilecek. Belgesel fılmler arasında süreaçısın- dan iki ayn kategonnin ortaya çıktıgı gü- nümüzde, "Ulusiararası Belgesel FDm Ya- nşması" diğer festıvallerde uygulanan bir yöntemle uzun, kısa ve orta metraj- lı belgeseller için ayn ayn gerçekleşti- rilecek. Goethe Enstitüsü salonlannda gerçekleştirilecek. 15 filmin yanşacağı bu bölümde 1987 yılında Vryana'dakı bir antikacıda bulunan ve getto yasamnıı yansıtan fotoğraflardan yola çıkılarak soykınmı anlatan DariuszJabkmski im- zalı "Fotoğrafçı", Italyan sinema tarihi- nin divalannın öykülerini anlatan Peter Delpeut imzalı "Acüar Tannçası" ve gerçek bir öyküden yola çıkarak izleyi- cilen Italyan rönesansının görkemi içi- ne alacak "The ModeDo" gibi belgesel- ler yer alıyor. "Türk Sinemasında Osmanhlar" bö- lümünde genç kuşağın görme olanagı bu- lamadığı, yönetmenliğini Sami Ayanoğ- hı'nun yaptığı 1952 yapuru "YavuzSul- tan SelimApyor", LütfıÖmer Akad'ın ÖmerSeyfettin hikâyelerinden gerçek- leştirdiği dörtlemesi "Ferman", "Pem- be tncili Kaftan", "Divet" ve "Topuz" ile aynca Kültür Bakanlıgı'nın desteği ile gerçekleştirilmekte olan Tunca Yön- der'in yönettıği "Osmanh'dan Sinema- mıza Yansıyanlar" belgeseli de gösteri- lecek. Bu bölümde aynca Halit Refîğ, Metin Erksan, Rıza Baktğlu, Suha Ann gibi yönetmenlerin belgeselleri de yer alıyor. Peter Basco ustaya saygı Festivalin "UstalaraSaygp" bölümün- de Macar yönetmen Peter Basco yer alı- yor. Aynca uluslararası jüride yer ala- cak olan Basco'nun "Tanık"," Yeniden Tamk" ve "Thania Titania" fılmleri- nin yanı sıra Andrzej VN'ajda'nın "Ku- ?ak", "Lotna". "Yaatler LTkesi"; anısı- na bölümünde de Roberto Rosselini'nin "Ahnanya Smr YılT, "Paisa" ve "Ro- ma Açık Şehir" filmleri sinemaseverle- re sunulacak. Roberto RosseUini'nin amsına bölümünde, sanatçının 'Paisa' adh fılmi gösterilecek. Osmanlı Imparatorluğu'nu ve o dö- neme ilişkin filmleri ele alarak tartışma ortamı yaratmayı hedefleyen sempoz- yum, söyleşi ve paneller, bu yolla tarih bilinci yaratmayı amaçlıyor. "Sinema- da Ulusal Kimük" başlıklı paneller di- zısinin alt başlıldan şöyle: Sinemada Tarih Yorumlan başlığmı taşıyan panel- ler. "lmparatorluklann Çöküşü ve Mil- liyetçiliğin \'ükselişi". "Barbaros Hay- rettinPaşa". "TariheÇaprazYaklaşım: Haremde 4 Kadın: 1899'a Bakış / Aşk- ı Memnu 1999'dan Bakış". "Osmanb- lardan Sinemamıza Yansıyaıüar." Festival içinde aynca üretime yöne- lik çalışmalar başhğı altında oluşturu- lan "Uzun Metrajb Film Öyküsü Yanş- ması" sonuçlandı. Yanşmaya 'Alabora' rumuzuyla katılan "ŞeyhBedrettin" ile, 'Kaya' rumuzuyla katılan "Tanburi Ce- mflBey" öykükrine mansiyon verilme- sinekârarverildi. Film gösterimleri ve diğer etkinlikler ücretsiz olarak gerçekleştirilecek. Festivalde üretime ve eğitime yöne- lık çalışmalar kapsamında yer alan "Ulu- sal Yanşmalar" içinde öğrencılere yö- nelik olarak açılan "Kısa Fflm Proje Ya- nşması"nda, jürinin belirlediği iki pro- jenin çekimlerine başlandı. Festival sırasında gösterime sunula- cak olan, 9 Eylül Üniversitesi'nden Öz- gür Özfoahk'ın "Hannn SuKan" proje- si, Padişah VL Mehmet Vahideddin'in torunuHümejTaÖzbaşHanımSultan'uı tzmir'de sürdürdüğü 80'li yaşlannın so- nunda, Osmanh'ya ilişkin anılannı ve görüşlerini belgeleriyle günümüze taşı- yor. îkinci proje "Anadohı Apartma- nı"nda ise, Osmanlı kültür dünyasmda devasa saraylar ve camilerin dışında hiç değinilmeyen Anadolu apartmanlann- dan biri, Anadolu'daki sıradan insanı anlatabilmek için bir araç olarak kulla- nılmış. 2. Uluslararası Sinema Tarih Buluş- ması'nda gösterime girecek yaklaşık 80 film, günde 5 seans üzerinden Atatürk Kültür Merkezi, Goethe Enstitüsü, Fran- sız Kültür Merkezi, Levent Kültür Mer- kezi, TÜRSAK Sineması, Alkazar ve Ba- hariye sinemalannda ücretsiz olarak su- nulacak. Oyuncu ve şarkıcı Rex Allen yaşammı yitipdi • Kültür Servisi - Amerikan kovboy filmlerinin ünlü aktörü, şarkıcı Rex Allen 78 yaşında yaşammı yitirdi. Sanatçı 1949 yılında çevirdiği "Arizona Kovboyu" ve "Oklahoma Tepeleri" adlı filmlerle ününü pekıştırdı, daha sonra birçok kovboy fılminde başrol oynadı. 80'in üzerinde Walt Disney fılminde seslendirme yapan Allen, ABD'nin Arizona eyaletinde, geri manevra yapan hizmetçisinin otomobili altında kaldı. Osmanb'dan esmlenen kumaşlar yanşacak • KÜJtür Servbi- Türk Tekstıl Vakfı'nın düzenlediği 'Kumaş Desenlen Yanşması'na başvurular sürüyor. 1999 yılının, Osmanlı Imparatorluğu'nun 700. kuruluş yıldönümüne rastlaması nedeniyle yanşmanın bu yılki teması '3. Binyılda Osmanlı Esini' olarak belirlendi. Amatör ve profesyonel bütün tekstıl tasanmlanna açık olan yanşmaya katılacak eserlenn daha önce hiçbir yerde kullanılmamış, ödül almamış ve kopya edilmemiş olması gerekiyor. Başvuru süresi 31 Mart'ta sona eren yanşmanın adresi şöyle: Türk Tekstil Vakfi, Akaretler Vişnezade Camii Meydanı, Efe Apartmanı, No: 2, Kat: 6, Maçİca-lstanbul.' Eleme jürisi ve seçici jüri tarafindan yapılacak iki asamalı değerlendirme sonucu dereceye girenler 2000 yılı haziran ayında düzenlenecek bir törenle ödüllerini alacaklar. (260 14 05) "BeUşler Karnavah1 Bostancı Gösteni Merkezf'nde • Kültür Servisi - Tiyatro Çısenti, Johnson's Baby sponsorluğunda, "Bebişler Karnavairnı sahneliyor. Gösteriye palyaçolar'da katılacak ve yurtdışından özel olarak getirtilen şov malzemeleriyle çeşitli animasyonlar düzenlenecek. 26 Aralık ve 2-9 Ocak tarihleri arasında, saat 13.00'te Bostancı Gösteri Merkezi'nde sahnelenecek müzikalin senaryosunu ve yönetmenliğini Enver AyseveT, dekorunu Şirin Dağtekin, 12 özgün şarkının bestesini de Alper Maral yaptılar. Totoğpalçı' Sakaryada • Küttür Servisi - Istanbul Büyüksehir Tiyatrolan deprem bölgelerinde oyunlar sahneliyor. 'Fotoğrafçı' adlı geleneksel Türk tiyatrosunun örneklerinden olan ortaoyununda iş arayan Kavuklu'ya Pişekâr fotoğraf dükkânı açar. Oyun, fotoğrafin Osmanh'ya girişinin eleştirisini ve kabul görüşünü tipler aracılığıyla işler. Y. Kenan Işık ve Haşmet Zeybek'in yönettikleri oyunun dekorlannı Sabahat Çolakoğlu yapmış. Hikmet Körmükçü, Berrin Koper, Feriha Eyüboğlu, Feridun Karakaya, Erhan Abir, Yavuz Şeker, Mehmet Keskinoğlu, Mehmet Bulduk, Selçuk Sogukçay. Şevket Aşar, Naci Taşdöğen, Mehmet Avdan, Cem Karakaya, Iskender Bağcılar'm rol aldıklan oyun bugün Adapazan Abasıyanık Kültür Merkezi'nde, saat 13.00'te izleyicilerini bekliyor. Poyraz Topafın nesimleri Asmahmescit Sanat Gaterisi1 nde • Kültür Servisi - Italya'da ve Türkiye'de çeşitli dekorasyon çalışmalan ve sergilere katılan Poyraz TopaFın yeni sergisi 31 Aralık tarihine kadar Asmalımescit Sanat Galerisi'nde izlenebilir. İlk ve ortaöğreniminin ardından ttalya'ya giden Poyraz Topal, Floransa Akademia Di Bella Art Dekorasyon ve Floransa Moda Art CSA bölümlerini bitirdi. Eleştirmenler, sanatçının önceki sergisinde kullandığı siyah ve beyazın, bu yeni çalışmalannda kullandığı canlı renklerin ve gölgelerin, bir ayağının soyutta, bir ayağının da figürde olduğunu belirtiyorlar. Hong-Kong'da bhıyrtın on kttabı • Kültür Servisi - Hong-Kong özel idari bölgesi tarafindan düzenlenen ankette, binyılın en iyi on kitabı seçildi. Ankete katılan 104 bin kişi, 50 kitaplık listeden en beğendikleri ve en çok etkilendikleri kitaplan seçti. Hong-Konglulann, binyılın en iyileri olarak seçtikleri on kitabın adı, yazarlan ve basım yıllanna göre kronolojik şekilde şöyle sıralanmış: 1- Batıya Seyahat (Wu Chengen, 16. yüzyıl) 2- Liaozhai'ın llginç Hikâyeleri (Pu Songling, Qing Hanedanı'nın (1644-1911) ilk yıllan) 3- Kızıl Köşkün Rüyası (Cao Xueqin, 1791) 4- Andersen'den Masallar (Hans Christian Andersen, 1835-73, Danimarka) 5- Büyük Umutlar (Charles Dickens, 1961, Ingiltere) 6- Alice Harikalar Diyannda (Lewis Caroll, 1965, Ingiltere) 7- Sherlock Hohnes (Arthur Conan Doyle, 1965, Ingiltere) 8- Silahlara Çağn (Lu Xun, 1923, Çin) 9- Küçük Prens (Antoine de Saint-Exupery, 1943, Fransa) 10- Îkinci Dünya Savaşı (Winston Churchill, 1949, Ingiltere). Depremzedeler yararma konserler yeniden başlıyor • Kültür Servisi- 17 Agustos'ta meydana gelen depremden sonra, insanlar üzerinde bıraktığı gerek maddi gerek manevi izleri silmek için birçok kuruluş, sivıl toplum örgütü ve bireyler ekim ve kasim aylan boyunca çeşitli etkinlikler gerçekleştirdi. Bunlardan bin olan '17 Ağustos'u Hatırlıyahm, başlıklı konserler dizisine katılan sanatçılar ücret talep etmeksizin bu projeye katkıda bulundular. Aralık ayı süresince ara verilen konserler ocak ayında yeniden her salı Babylon'da gerçekleşecek. Sergi, söyleşi, dia ve kısa film gösterilerine de yer verilecek olan etkınliklerden elde edılecek tüm gelir depremzedelerin rehabilitasyon çalışmalanna aktanlacak.