Katalog

SAYFA CUMHURİYET 29 KASIM 1999 PAZARTESİ HABERLER Pinochet'nin Londra yolculuğunda tutuklanmasını sağlayan Yargıç Baltasar Garzon 'Insan lıaklanııa saygı gösterin' BALTASAR GARZON CPT'nin insan haklannın savunulması ve işkencenin önlenmesi konusunda uluslararası bir hukuk oluşmasına zemin hazıriadığını söyieyebilirim. Ömeğin tspanyol Anti-Terör Yasası'nm CPT tarafindan kontrol edilmesi ve uygtdamasının deneüenmesi, kötû muamek ve işkencenin Ispanya'da önüne geçilmesi konusunda bir destek sağladığını düşünüyorum. ORAL ÇALIŞLAR (2) Strasbourg'da bir yanda salonda ışken- ceyi ve kötü muameleyı önleme konusun- da dünya çapında ulaşılan yeni aşamalar saptanmaya çalışılırken. bir yandan da biz bu toplantının önemli konıiklanyla söy- leşi yapmaya çalışıyorduk. Uzun ve yoru- cu çabalardan sonra ulaştıgımız bu çok meşgul insanlarla, uzun sayılmasa da il- ginç konuşmalar yaptık. Süper yargıç Garzon'un ilgınç yaşamöyküsü, onu dün- ya çapında ünlendiren Pinochet'nin Londra yolculuğunda tutuklanmasını sağ- lamasıydı. Ancak 43 yaşmdaki bu yakışıklı lspan- yol yargıç, bundan önce de önemh yargıç-. İık başanlanna imza atmıştı. Her gün ölüm tehdidi alan ve bodyguardlarla do- laşan Baltasar Garzon Real. uyuşturucu çetelerinden deviet içindeki çetelere ka- dar uzanan geniş bir düşmanlar agına sa- hipti. Onun tutuklattınp mahkûm ettikle- ri arasında eski lçişleri Bakanı bile vardı. Baltasar Garzon, Ispanya'nın Endülüs bölgesınde zeytincilikle geçinen orta hal- li bir çiftçi ailesinin oğlu olarak dünyaya gelmişti. Çoçukluğunda ve ilk gençliğin- de Katolik manastınnda papaz eğitımi gö- rüyordu. Ancak o flamenko tutkunu, eğ- lenceyi seven bir lspanyoldu. Okulun son gününde başka bir okuldaki kıza yaptığı seranatlar yüzünden okuldan atıldı ve pa- pazlık şansı da böylece sona erdi. Serenat yaptığı kız yıllar sonra eşi olacaktı. Bir süre benzm istasyonunda çalıştık- tan sonra hukuk okumaya karar verdi ve avukat oldu. 32 yaşında lspanyol adalet sistemı içinde hızla yükselen bir hâkım olarak öne çıktı. ETA üyelerini, uyuştu- rucu kaçakçılannı ve İspanyol Kontrgeril- lası olarak bilinen GAL üyelerini yargı- layan ünlü özel rnahkeme Audiencia Na- cional'ın 6 üyesınden biriydi. Garzon, uyuşturucu kaçakçılanyla mücadelede iyice tanındı. Birçok önemli uyuşturucu kaçakçısını tutukladı. O dönemde başba- kan olan sosyalist Fetipe Gonzales'in ya- km arkadaşıydı. Gonzales onu uyuşturucu kaçakçılıgıy- lamücadele projesinin başına geçirdi. An- cak hükümet üyeleriyle kısa sürede anlaş- mazlığa düştü. Oradaki yolsuzluklara kar- şı da bir mücadele başlattı. Milli güven- liğe ilişkin araştırmalan sırasında deviet içindeki çeteleşmeyle yüzyüze geldi. Is- panyol polisinin Basklı teröristlere işken- ce yaptıklannı ortaya çıkardı. Ispanyolla- nn deyimiyle Bask bölgesindeki 'kirli sa- vaş'ın suçlusu olarak gördüğü eski tçişle- ri Bakanı Barrionuevo'yu \e 11 arkada- şını tutuklattı. Aynı zamanda Bask bölge- sindeki aynlıkçı Bask gazetesini de tero- nzme destek olduğu gerekçesiyle kapat- tı. Ardından Suriyeli silah tüccan Mon- zer Al-Kassar'ı Ispanya'daki lüks villa- sında, Şili'deki Pinochet rejiminin cina- yetlerine destek olduğu gerekçesiyle tu- tukladı. 1996 Eylülü'nde dikkatlerini Arjan- tin'deki eski diktatörlennin suçlanna yö- neltti. Muhalifleri öldürüp uçaktan denı- ze atan Arjantinlı yetkıli Adolfo Scilin- go'yu tspanya'ya yapttğı bir gezi sırasın- da yakalattı ve tutukladı. Garzon, bu tür suçlann Nazılenn tkinci Dünya Savaşı sı- rasında ışledıklen insanlığa karşı suçlar smıfindan olduğunu ve bunlan uluslara- rası bir kanunla yargılamak gerektıgıni savundu. lspanyol özel mahkemesi Audiencia Nacional, Garzon'a yurtdışında saldın ve işkenceye uğrayan Ispanyollann hakkını savunmak için özel yargılama yetkisi ta- nıdı. Garzon, bunun üzerine yüz kadar Is- panyolun kaybedilmesine neden olan Şi- sının nasü gittiğini burada açıklamam da nıümkün değil. Çünkü devam eden bir da\a söz konusu >e >argıç olarak bu konu- da konuşmam uvgun değil." Biz de bunun üzerine asıl sorulanmızı sona saklayarak CPT Zirvesi ve Avrupa Konseyı üzerine sorular sorduk. "Birçok kez CPT için çalışma olanagı buldum. İşkenceye karşı olan ve onunla mücadele eden bir insan olarak bundan büyük mutiulukduyuyorum.Özellikle İs- panya'da işkenceye karşı büyük bir soruş- turma yürüttüm, birçok işkenceci deviet göre\Iisinin tutuklanmasını ve cezalandı- nlmasıru sağladım. CPT ile bu konularda işbirtiği y apnk. Zaten bunun için burada- yım \e bu toplanöya çağnldım. CPT yetkilikrinin İspanya'ya yaptığı son gezi sırasında da onlarla ortakjaşa ça- lışük. birbirimize >ardımcı olduk. İşyeıîe- rinde. gözetim merkezlerinde işkence ya- pdıp yapılmadığınıtı araşanlmasından büyük memnunluk duydum. Bu yolla araştırma yapanlann bağımsız hareket et- meleri ve yapılacak kanunsuzluklan önle- me olanaklan artmış oluyor. Bu nedenle CPT'ye işkenceyeve kötü muameleye kar- şı mücadelesi nedeniyle teşekkür ediyo- rum. Bu yolla CPT'nin insan haklannın savunulması ve işkencenin önlenmesi ko- nusunda uluslararası bir hukuk oluşma- sına zemin hazırladığını söyteyebilirim. Örneğin İspanyol Anti-Terör Yasası'nın CPT tarafindan kontrol edilmesi ve uygu- lamasının deneüenmesi. kötü muamele ve işkencenin İspanya'da önüne geçilmesi ko- nusunda bir destek sağladığını düşünüyo- rum.L Ikemdeki uygulamalardan yola çı- karak şunu kesinlikle söyieyebilirim ki CPT'nin \ariığı işkencenin önlenmesi ko- nusunda büyük bir gmen ortamı yarat- mıştır İşkencenin ve kötü muamelenin ne olduğunun açıklığa ka\ uşturulması da çok önemli. CPT bu konuda da kesin \e net yeni kavrayışlar getirdi. İnsan Hakla- n Mahkemesi birçok alanı kapsayan bir şekilde kuruldu. Ömeğin kaybolan insan- lar konusunda yargılama yapabiöyor. Ancak dünyanm yeni bir ulustararası ceza yasasına ve yargılama anlayışına ih- tiyacı \ ar. Ben bu konuda bir haarhk y ap- tım ve bazı fikirler geliştirdim. Ancak bu konular hâlâ birçokülke tarafindan henüz kabul edilmiyor. Pinochet gibi. insanlann dünyada yargüanması için yeni bir sistem kurulması gerekiyor. Bunlan. İkinci Dün- ya Savaşı'nda Nazikre yapıldığı gibi in- sanlığa karşı suçlardan yargılamak en iyi çözüm yolu olacak. Ancak böyle bir yasal - Uluslararası hukuku yalandan bilen bırisi olarak acaba Kenan Evren hakkın- da da benzer bir soruşturma söz konusu olabilir mı? "Bu konuda size yardım etmek için etimden geleni yapanm. Ancak ben böyle bir soruşturma açamam. Beninı yetkim \e olanaklanm yalnızca zarar gören İspan- vol yurttaşlanyla sınırlı. İspanyol yasalan lspanya dışında araşürma ve soruşturma yetkisi tanıyor. Ancak bu bugün için yal- nızca İspanyol yurttaşlanyla sınıru. Lma- run ileride bu durum değişir. uluslarara- sı bir cezalandırma sistemi otuşur." - Türkiye'ye bir mesajınız var mı "Türkiye'nin insan haklan standarrla- ruu vükseltmesi, insan haklanna say gı gös- termesi ve bunu en kısa zamanda başar- ması en büyük dileğjm." 1981 yılında Fransa'da idam cezasının kaldınlmasını sağlayan Mitterrand'ın Adalet Bakanı Robert Badinter'in de il- ginç bir yaşamöyküsü ve ilginç bir hu- kukçuluk serüveni vardı. Bütün ailesini İkinci Dünya Savaşı'nda Nazi kamplann- da yitiren Badinter, 1981 yıhndan önce idama mahkûm edilen bir müvekkilınin asılmasını önlemek amacıyla olağanüstü bir mücadele yûrütmüştü. Müvekkilini kurtaramadı ama yürüttüğü kampanyanın sonunda Mitterrand'ın Adalet Bakanı ol- du ve idam cezasını kaldırma görevini üstlendi. Uzun yıllar Anayasa Mahkeme- si Başkanhğı da yapan Badinter. halen Fransız Senatosu üyesi ve ülkenin en say- gın isimlerinden birisi. Onunla da idam cezasını ve insan haklannı konuştuk. Robert Badinter sözlerine şöyle başla- dı: "Kimse şunu iddia edemez: Bir ülke- de ölüm cezası kalduıldığj için suç artn. Söyleyeceğim ilk şey bu. Olüm cezasımn kaldınlması ahlaki bir tercih. Bütün Av- rupa'da ölüm cezası yok olup gitti. Eğer ölüm cezası bu kadar gerekli olsaydı. kal- dırdıktan sonra geri dönülmeyeçalışıhnn. Eğer geriye bakarsanız son elli yıl içinde ülkeler birbirlerini izleyerek ölüm cezası- nı kaldırdüar. Bu konudaki tek aykın ör- nek ABD. Eğer dünya haritasuıa bir göz atarsamz, insan haklannda ilerleme gos- teren ve bu konuda duyartı olan ülkelerin hemen tamamında ölüm cezasının kakb- nldığuıı görürsünüz. Dünyadaki bütün ge- lişmiş ve zengin ülKelerde-birtek olumsuz örnek ABD hariç- ölüm cezası kaldınldL Türkiye Avrupa toplumunun bir parça- sı. Türkiye'nin geleceği Avrupa ile birlik- te yaşamak ve hareket etmek olacak. Bu konuda yaşlı, deney imli bir adam olarak bana inanmanızı isterim: Bunun çok zor olduğunu biliyorum. Vürttaşlar. ölüm ce- zasını bir suçjunun cezasını çekmesi ola- rak anlayabilirler. CMüm cezasının bence bir geleceği yok. Bir.kişi kendisinde Tann yetkisi görüp, ben bu insanın yaşamasına izin >ermeye- ceğinı. diyebilir mi? Bu insanın Tann'nın işlerine kanşması anlamına da gelmiyor mu? Ölüm cezasının uygulanmasına bak- ağmız zaman, bu cezaya daha çok kim çarpürüıyor? Eğitimli. zengin. iyi korun- muş, toplumun üst düzeyinden insanlar mı bunlar? Asla.Her seferinde dahaalt ke- simler bu cezayla yüz vüze geliyor. Örne- ğin ABD'ye bakatam. İdam edilen insan- lann onda dokuzunun karaderiü olması hiç şaşırocı değil.Vani zenciler, beyazlar- dan dokuz kere fazla olarak bcyazlan öl- dürdükleri için asınyorlar. Bütün bu tab- loya bakoğımızda. nefretin. çaresizliğin, acımasızhğuı, sosy al sistemin çıkmazian- nın yaratüğı adaletsizüğin sonuçiannı gö- rürüz. İdamı savunmanuı adakde, uygar- lığın gelişmesiyie bir ilgisi yok. İnsan hak- lannın en temel ilkesi yaşama hakkKur." Badinter'e, kendisinin Fransa'dayürüt- tüğü mücadekyi sorduk: "Benim için çok uzun bir öykü ve 20 yıl geçmişte kaldL Bu işin başanlması siyaset adanunda az olan cesaret gerektiriyor. Şu açıkür ki idamı kaldırmak istemek sizin siyasi geleceğini- zi, seçim sonuçiannı olumsuz etkileyebilir. Bu bir ahlak sorunu. Ben bu işe girişirken, Avrupa'da bunun kalknğı gerçeğinden ha- reket etmiştim. Yapnğımız işin güç oldu- ğunu biliyordum. Cumhurbaşkanı Mit- terrand bu konuda hep istekliydi. Şimdi aradan yirmi yıl geçti ve kimse bunun ne- den kalduıkhğını ve zararlı olduğunu tar- dşmryor. Aşın sağcüar bile arnk seslerini çıkarmıyorlar. Ben bugün idam cezasının yeniden konmasmuı. kaldınlmasından da- ha güç olduğunu biliyorum. Yapuğımıziş- ten dolayı çok mutiuyum." Badinter'e hâlâ idam cezasının yürür- lükte olduğu Türkiye ıçın ne düşündüğü- nü sorduk: "Bütün Avrupa idam cezasını kaldırdı. Siz de içeriye girmek için kaptyı çalıyorsunuz. Bu kanunu hâlâ kaldırma- mış ohnanızuı bir anlamı olmadığı inan- cındayım. Lütfen durmayin ve bu cezayı kaldınn." İİTTİ ROBERT BADİNTER "Kimse şunu iddia edemez: Bir ülkede ölüm cezası kaldınldığı için suç arttı. Söyleyeceğim ilk şey bu. Ölüm cezasının kaldınlması ahlaki bir tercih. Bütün Avrupa'da ölüm cezası yok olup gitti. Eğer ölüm cezası bu kadar gerekli olsaydı. kaldınldıktan sonra geri dönülmeye çalışılırdı. Bu konudaki tek aykın örnek ABD. li'deki askeri darbenin başı Pinochet'nin tngıltere gezisi sırasında tutuklanması için harekete geçtı. Hazırladığı uzun ıd- dianame yerinde bulundu. Pinochet tu- tuklandı ve büyük olasılıkla bu suçlardan yargılanmak üzere Ispanya'ya getirilecek. Baltasar Garzon. medya önüne pek çık- mayan bir yargıç. Onu bulmak. ona ulaş- mak oldukça zor. Kendisinı, bızim de ka- tıldığımız, "Avrupa Konseyi İşkenceyi ÖnlemeKomitesi'nin 10.Yıl Etkinlikleri" için geldığı toplantı arasında yakaladık ve konuştuk. Baltasar Garzon'a ilk önce Pinochet davasmda ve Arjantin'deki dik- tatörlerin ve o dönemdeki katillenn nasıl peşine düştüğünü sorduk: "Her ikî konu hakkında da bu toplan- tıda konuşmak istemiyorum. Çünkü bu- raya Avrupa Konseyi İşkenceyi Önleme Komitesi'nin davetlisi olarak geldim. Ben de toplantının konuşmacılanndan birisi- yim. İşkencenin dünyada önlenmesi için bugüne kadar neler yapnk. bundan sonra neler yapabtliriz. onu taröşıyoruz. Lütfen bana bu konuda soru sorun. Daha önce de belirttiğim gibi, Pinochet ve Arjantin konularuıı burada ce\apla- mak istemiyorum. Pinochet soruşturma- sistemin dünyada kabul edilmesi için da- ha epeyce zamana ihtiyaç otduğu da bir gerçek!'' Sonunda Baltasar'a Türkiye konusun- da soru sorma olanağı bulduk. - Sayın Baltasar Garzon, Türkiye'yi ta- nıyor musunuz? "Türkiye hakkındaözellikle insan hak- lan alanında epeyce geniş bir bilgiye sahi- bim. Bilgileri. insan haklannı savunan ku- ruluşlardan. gazetelerden elde ediyorum. Daha da önemüsi, benim uzun yıllar üze- rinde çahşnğun uyuşturucu rrafıği nede- niyle Türkiye''ye ilişkin çok bilgi \e belge- ye ulaşüğımı söyieyebilirim. Aynca ülke- nizdeki terorizmin boyutlannı da yakın- dan izleyenlerden birisiyim. Çünkü ben- zer sorunlarla biz de İspanya'da yüz yüze- yiz ve bu konunun uzmanlanndan biri sa- yilabilirim. Bu konudaki suçlan araşnn- yorum." -1980 yılında Türkiye'de bir askeri dar- be olduğunu biliyor musunuz? "Herkes gibi ben de bu askeri darbeyi biliyorum. Yaşananlan biliyorum. 1 ' - Kenan Evren admı duydunuz mu? "Kendisinin kim olduğunu biliyorum, ama şahsen tanımıyorum." BİZBİZE 'FIR NOKTASII ORAL ÇALIŞLAR [email protected] Istanbul Üniversitesi'nde deprem konusunda bir tartışma yaşandığını ve bazı hasartı binalara girmek konusun- da üniversite rektörüyle, öğretim üye- leri, öğrenciler ve aileleri arasında bir görüşaynlığının ortaya çıktığını biliyor- duk. 17 Ağustos sonrası Kemal Aiemdaroğlu'nun hasarlı binalarda ders yapılması konusunda anlamsız bir ısrarda bulunduğu da gazetelere, TV'lereyansımıştı. Ancak bu tartışmanın öğrencilerin eğitim özgürlüklerini de elinden ala- cak sönuçlar yaratacağını doğrusu düşünmemiştik. Bilgisayar mühendi- si bir okuyucumun, kardeşinin başın- dan geçenleri anlatan mektubunu okuduğumda şaşkınlıklar içinde kal- dım. Aslında Istanbul Üniversitesi'ne yön veren anlayışı bildiğim için bunlar bana yabancı gelmedi. Fakat anlatı- lanlar kabul edilir gibi değil. Rektör Kemal Alemdaroğlu, çağdaş bir Türkiye'yi savunduğunu söyleyerek Deprem ve Istanbul Üniversitesi ve böyle davrandığını bazı insanlara da inandırarak akıl almaz şeyler yapı- yor. Okuyucumun ve öğrencilerin id- dialannı onlann dilinden aktanyorum. Bu yaptıklannı nasıl açıklayacağını da doğrusu merak ediyorum. Okan Karadağ, Istanbu! Üniversi- tesi'nde deprem tartışmalan nedeniy- le iki öğrencinin başına gelenleri şöy- le anlatıyor: "Istanbul Üniversite- si'nde, 'Düzce depremi öncesi devle- tin, çadırtannı alarak halkı evlerine gir- meye zorlaması' benzeh bir gelişme yaşanıyorşusıralar. Kardeşim Gülşah Karadağ ve okul arkadaşı Ali Battal her iki depremin okullannda yarattığı, uzmanlar ve ilgili bilim adamlarınca da belirtilen ve belgelenen cıddi hasaria- n dile getirdikleri, öğrencilerin ve ho- calann yaşamlannı tehlikeye sokmak pahasına bu binalarda dersleri devam ettiren Rektör'ün tavnnı kınadıklan için soruşturmaya maruz kaldılar. Soruş- turma süresince okula girmeleri Rek- tör tarafindan engeltendi ve öğrenim haklan ellehnden alındı." "Kardeşim Gülşah Karadağ tarafindan kaleme alınan, teknik imkânsızlıklan nedeniy- le benim aracılığımla size iletilen mek- tup, bilimin kaynağı olan üniversiteter- den birinin, hem de en köklüsü olan Istanbul Üniversitesi'nin ne durumda olduğuna güzel bir örnektir. Benim de ODTÜ mezunu olarak bu mektupta yeralan konu nedeniyle, konuşan, de- mokratik, özerk ve özgür üniversite yoluna çıkan herengeli (Bu birakade- misyen de olsa) kınadığımı ve haklı mücadelelerinde Ali'nin ve kardeşi- min sonuna kadararkalannda olduğu- mu ve aileleri olarak onlarla gururduy- duğumuzu bilmenizi isterim." "Yakın- da olabilecek bir depremde dersleri- ne devam eden öğrencilerin üzerine bu hasarlı binalann yıkılmasının so- rumluluğunu kim üstüne alacak? Ya da bunlan dile getirip sadece konuşan iki öğrencinin haklannın gasp edilme- sine, kim karşı çıkacak?" Gençler de mektuplannda başlanna gelenleri şöy- le aktanyorlar: "Biz Istanbul Üniversi- tesi Veteriner Fakültesi öûrencisi Ali Battal ve Iktisat Fakültesi Jngilizce Ik- tisat Bölümü öğrencisi Gülşah Kara- dağ. Flash TV'de yayımlanan Düzlem Ayna programında (18 Ekim 1999) deprem sonrası okulumuz binaların- da orta ve ağır hasar meydana geldi- ğini, Rektör'ün can güvenliğimizi önemsemediğini ve raportarı çarpıttı- ğını söylediğimiz için soruşturmaya uğradık. Üstelik Rektör Alemdaroğlu, YÖK'ün kendisine verdiği yetkiyi bü- yük zevkle kullanarak soruşturma sü- resince yükseköğrenim kurumlanna girişimizi yasakladı ve daha soruştur- ma sürerken öğrenim hakkımızı eli- mizden aldı." "Üniversitemizde dü- şünmeyen, tek tip insan yaratma ça- bası vardır. öyle ki, hocalanmız ve uz- manlar 'ne dediğini bilmez' olarak ni- telendirilmekte, öğrenciler ise okul- dan atılmakta, uzaklaştınlmakta ve böylece tüm üniversiteye gözdağı ve- rilmeye çalışılmaktadır." Işte size is- tanbul Üniversitesi'nden Alemdaroğ- lu manzaralan. Aslında bu türden çok üniversite yöneticisi gelip geçti. An- cak, bu kez bazı demokrat ve ilerici in- sanlann bir kesimi Alemdaroğlu'nun kabul edilemez bu davranışlannı, "Şe- riatla mücadele ediyor" diyerek ve öy- le olduğunu sanarak destekliyor. Ben şeriatçı olsam, Alemdaroğlu gibi bir düşmanım olsun isterdim. Çünkü on- lara son dönemde en büyük iyiliği o yapıyor. ERDAL ATABEK Çocuklarda Kaygı Nedenleri. Erişkinlerdeki nevrotik davranışların kökeninin 'çocukluk kaygılan 'nda yattığı, en azından bir bö- lümünün böyle olduğu, kabul edilen bir gerçek- tir. Karen Horney, 'çocukluk döneminin kaygıla- n'nın büyük ölçüde anne-baba tutumlarından kaynaklandığını belirtmektedir. 'Kaygı'yı, 'yapmakistediklerimizlekoşullarara- sındakiçatışma'dan, 'dışa vurmakistediklerimiz- le bunu yapamamak arasındaki çatışmadan', bir değer grubuyla başka bir değer grubu arasında- ki çatışmadan doğan 'kaynağı belirsizsıkıntılı du- rum ve tutukluk' diye tanımlayabiliriz. O zaman da bu çatışmaların bizi etkilediği dönemlere ve durumlara bakmamız gerekmektedir. Karen Horney, bu durumu şöyle açıklıyor. "Çok sayıda nevrotik insanın çocukluk öyküle- rini incelerken hepsinde de ortak bölenin, fartdı bileşenler içinde aşağıdaki özellikleri gösteren bir çevre olduğunu buldum. Değişmeyen temel düşman, gerçek bir cana- yakınlık ve sevecenlik yokluğudur. Birçocuk sık sık yaralayıcı (travmatik) olarak değeriendirilen - aniden sütten kesme, ara sıra dövme, cinsel de- neyimlergibi- bir çok şeye dayanabilir, ancak iç- ten içe sevikJiğini ve istendiğini hissettiği sü- rece. Bir çocuğun sevginin gerçek olmadığını açıkça hissettiğini ve uydurma gösterilerle aptal yerine konamayacağını söylemeye gerek yok. Çocuğun yeterli sıcaklık ve sevecenlik alamama- sının ana nedeni, annenin ve babanın kendi nev- rozlan yüzünden bunu vemne yetisinden yoksun olmalannda yatmaktadır. Kendi deneyimlerime göre 'temel içtenlik yokluğu' çoğu kez kamuile edilir ve aileler çocuk için en iyisini istediklerini önesürerier. Eğitim kurumlan ve 'ideal' bir anne- nin aşın vesveseliya da aşın özverili tutumu, ge- lecekteki derin güvensizlik duygulannın köşeta- şını büyük ölçüde oluşturan bir ortama katkıda bulunan temel etkenlerdir. Aynca, anne-babaların tarafında, çocukta düş- manlık yaratmaktan başka işe yaramayan çeşitli eylemlerya da tutumlar buluruz: öteki kardeşle- rin yeğlenmesi, haksız azariamalar, aşın birilgiy- le küçümseyici reddetme arasındaki önceden kestirilmesi olanaksız değişmeler (tutarsızlık), ye- rine getirilmeyen vaatier ve bir o kadar önemlisi, çocuğun ihtiyacına yönelik geçici düşüncesizlik- ten çoğu kez en mantıklı arzulanna ısrariı bir bi- çimde karşı olmaya, örneğin arkadaşlıklannı boz- maya, bağımsız düşünce çabasını alay konusu etmeye, kendi arayışı içinde sanatsal, atletik ya da mekanik ilgisini yok etmeye dekhertürden de- rece değişmesi gösteren tutumlar. Bütün bunlar, anne-babalann amaçlı olmasa bile sonuç açısın- dan çocuğun iradesini kırma anlamına gelen tu- tumlardır." (Çağımızın Nevrotik Kişiliğı - Karen Horney, ÖTEKİ Yayınevi, Çeviren: Selçuk Bu- dak.) t vv Çocukluk dönemlerinin kaygıları arasında 'ço- cuk clnselliğine yönelik yasaklayıcı tutumun' özel bir önemi olduğunu belirten Karen Horney, ço- cuklarda çaresizlik, korku, sevgisiz bırakılma ve suçluluk duyguları yaratmanın onları ilerde etki- leyeceğini belirtiyor. Peki, çocuklar hiçbir isteklerinde engellenme- meli mi? Onlara doğru/yanlış tutumları nasıl öğ- retebileceğiz? Karen Horney şunu belirtiyor: "Gözlemler, ye- tişkinler kadar çocuklann da büyük ve çok sa- yıda yoksunluğu, bunların haklı, doğru, ge- rekli ya da amaçlı olduğuna inanmalan koşu- luyla kabul edebileceklerini hertüriü kuşkudan uzak bir biçimde gözler önüne sermiştir. öme- ğin anne-baba temizlik konusunda kesin birbas- kı uygulamaz ve açık ya da gizli bir acımasızlıkla çocuğu zoriamazlarsa çocuk temizlik eğitiminden rahatsız olmaz. Bir çocuk, genelde sevildiğinden emin olması ve cezanın haklı olduğuna ve onun yaralama ya da küçük düşürme amacıyla yapılmadığına inan- ması koşuluyla, ara sıra yapılan bir cezalandırma- dan rahatsız olmayacaktır." Görüldüğü gibi, çocuğa karşı gösterilen tutu- mun biçiminden çok daha önemli olan, tutumun özüdür, amacıdır. Çocuğun, ona gösterilen yak- laşımın özünü ve amacını çok iyi anlayacağından kuşku duyulmamalıdır. Çünkü çocuklar, kendi duyguları ve sezgileriyle kendilerine gösterilen tu- tumun özündeki niyeti çok iyi anlayabilirler. Onun için de 'ne yapıldığı'ndan çok 'neden yapıldığı' önem kazanmaktadır. Karen Horney, çocuklardaki 'kıskançlık' uyan- dıran duyguların da kaygılarda önemli bir rol oy- nadığını belirtiyor. Kardeş kıskançlığı, yaşıtlarara- sı rekabetten doğan kıskançlık, anneyi ya da ba- bayı kıskanma gibi kıskançlıklar da zamanında anlaşılması gereken duygulardır. Çocuğun 'bağımlı' olup olmaması ise ailelerin tutumuyla ilgilidir: "Bu, bütünüyle ailelerin ço- cuklannın eğitimiyle neye ulaşmaya çalıştıklanna bağlıdır: yani, eğitimin bir çocuğu güçlû, cesur, bağımsız, her türiü durvmla başa çıkabilecek bir insan yapmak mı, yoksa çocuğa kol kanat ger- mek, onu boyun eğmeci yapmak, yaşamı savsak- lamasını sağlamakya da onu yirmi yaşına kadar ya da daha uzun bir süre için çocuksulaştırmak, çocuk kalmasını sağlamak mı olduğuna bağlıdır." Hepimizin en başta bunlan bilmesi gerekmryor mu? VEFAT Vakfımız Danışma Kurulu ve Eğitim Komisyonu Üyesi özverili, çalışkan insan, edebiyat öğretmeni AYŞE GÜLTEKİN'İ yitiımiş olmanın acısı içindeyiz. Kızına, ailesine, dostlanna ve Atatürk Vakfı camiasına başsağlığı diliyoruz. Cenazesi 29 Kasım Pazartesi ikindi namazını takiben Karacaahmet Camii'nden kaldınlacak ve Başıbüyük Mezariığı'na defnedilecektir. ATATÜRK VAKFI