Katalog

SAYFA CUMHURİYET 2KASIM1999SALI O L A Y L A R V E C r O R U Ş L E R olay.gorus(acumhuriyet.com.tr Altma Hücum... Altay GÜNDÜZ Pwf i \tuh Oğr U\esı 'Bır \ apımn duşündüğü gıbı duşunme\ ı oğ- renmelıvı: Hardy Cross, Selected Papers, 1%3 I nşaat Muhendıslen Odası (İMO) İs- tanbul Şubesı'ne (Harbıye) sılc gı- denm Oda, bılımsel veteknıktop- lantılarduzenleyerek. yayınyaparak Turkıye ınşaat muhendıslıgi ıklımı- nuı gelışmesı ıçın çaba harcayan bır kamu kuruluşudur Kadrosu bılgılı, yurtsever. mesleksel etığe ve toplum bılınctne sahıp gençmühendıslerdenoluşur Onlarlames- leksel sorunlan tartışır, çozum yoiu aranz 23 Eyiül 1999gunuOda'yauğradım mah- şer Oda'yakayıtlı kışıyadakuruluşolduk- lanna ılışkın belge almaya gelrnışler Ba- yındırlık Bakanlığı, depremden hasar gor- müş yapılann guçfendırme tasanmım de- nefleme, onay lama, duzenieme \ e danışman- lık yetkısı \ermek ıçın anılan belgeyı ı=.tı- yormuş Hıçbtn anılan kongrelerde, semınerler- dekarştlaştıgunkımselerdeğıl Yaklaşık500 kışı başvurmuş Bınne, "Hiç giıçkndirme tasanmıyaptıııızmı? 1 "dıyesormuşlar "Ha- yır" demış Aralannda mezunıyetınden sonra fıılen hıç proje yapmamış, ama ust- iendığı tasanmlan fâson proje yapanlara yap- tınp ımzalamış kışılere rastladıklannı soy- ledıler Güzel 1 Sıkıldım. haftaya gelınm dedım Harbıye'den Nışantaşı'na doğru yuıur- ken "soT omzumdakı şeytan -şeytanlar solcu olur (•">)- "Şarto'nun (Charlıe Chap- )ın) Aîtına Hucum" (TheGoMRush. 1925)' fîlminı anımsa" dedı Anımsadım Fılmde Şarlo, koşeyı dönmek ısteyen bır sersen- dır Yukon'a altın aramaya gıder. dağda kar fırtınasma yakalanır ve bır kulubeye sığı- (İTL 1952) YTL iapı Anabılım Dalı E nır Kulubede açlıktan gözlen kararmış bır msan azmanı vardır Şarlo'yu bırta\uk gı- bı gorur ve kaçtna-kovalama başlar Hın- zır, anılan kımselenn, deprem v urgunu ye- mış bına sahıplennı ABD Dolan gıbı gor- duklennı ıma etmek ıstıyordu O ana dek suikun kalan otekı omzumdakj melek. şey- tana,"Parano>ak' % dıyebağırdı "Belki ara- lannda tek rük dediğin gibi oJanlar vardır, ama çoğu iyi ımetlı ınsanlardır" Melekler sattır Tartışmayabaşladılar "Susunarük, düşünmek tstiyonım" dedım Sustular Ha^ar gormuş olsun ya da olmasın, bı- nasinın durumunu tespıt ettırmek v e gere- kıyorsa guçlendırmek ısteyenler şunu lyı- ce bılmelıdırler Var olan bır yapınm tanı- lama (teşhi;,), değerlendırme, guvenılırlı- ğını (kalıcılık olasılığı) \ e performansını be- lırleme, performansinın yetersız gorulme- sı durumunda mudahale turûnun seçımı, mu- dahaleden sonra "yenkten tasanm"inın ya- pılması ve guvenılırlığının yenıden belır- lenmesı sureçlen uzmanlık ısteyen kap- samlı etkınlıklen gerektınr Bu sureçler, yenı yapılacak yapılann tasanm ve yapım sureçlenne kıyasla çok karmaşıktır Mu- hendıslık yargısinın baskın olduğu etkın- lıklerdır Bu karmaşık elkınlıklerde bulu- nacak muhendısın mesleksel bılgısı sağlam. deneyımlı araştıncı nıtelığı. yaratıcı ha- yal gücu ve muhendıslık sezgısı gelışmış olmalıdır Ancak bu nıtelıklere sahıp mu- hendısler bır y apının kapasıtesını gerçeğe çok y akın tahmın edebılır v e en doğru mu- dahale turunu belırleyebılır Ne yazık kı Turkıye'de bugun. anılan nıtelıklen bulu- nançokazmuhendısvardır Otevandanha- sargormuş. ozellıkle deprem vurgunu ye- rruş bır yapının guçlendınlmesıne ılışkın ya- pım aşaması bukonuda deneyımlı ustave ı>çılenn çalıştınlmasını gerektınr Turkı- ve'de bu tur usta \e ışçılenn sayısı da çok azdır Butunbunlanntemelnedem ıktıdar- lann ellı y ıldır bu bağlamda ızledıklen ha- talı polıtıkalandır Turkıy e de "SertifikaJı Mühendislik" ku- nımu)oktur Sertıfîkalı muhendıslık,dene- yımsızlıkten kaynaklanan hatalan yok et- mek ve yukanda belırtılen nıtelıklere sahıp mühendıs sayısını arttırmak amacıyla, yal- nızca bıtırme projesı yapmış, henuz tavuk kumesı bıle yapmamış yenı mezun bırmu- hendıse proje ımzalama. onay lama ve ya- pımla ılgılı bütün ışlemlen uvguJama vc've- ya denetleme yetkısınm venlmemesı de- mektır Mesleğınde uygun bır sure çalış- tıktan sonra, sınanması ve sonra yetkı ve- rılmesı demektır Sınamanın, unıversıteoğ- retım uyelennın iMO'nun ve saygm mu- hendıslık kuruluşlannın temsılcılennden oluşan bır jun tarafmdan yapılması uygun olur Batı ulkelennde bu bağlamda ızlenen süreç de esasta budur Yıne Turkıye'de bu- gun var olan >apılaruzennde nıtın ve sıs- tematık (dızgesel) denetlemeleryapılması- na ılışkın yasal düzenlemeleryoktur Gele- nek de yoktur Bu yuzden Turkıye'de ınsan- lar, sorunlu bınalarda yaşamaktadır Şu sıcaJarda kımı gazete ve dergılerde be- tonarme yapısal sıstemlenn guvenılır olma- dığını, çelık, yığma kâgır ya da ahşap ta- şıyıcı sıstemler kullanılmasınm uygun ola- cagını belırten goruşlere rastlanılmaktadır YakJaşık 4500 yıl önce eskı Mısır kralı Keops. gunumuze dek kalıcılığını koruyan pıramıdı ıçın "•MukartamOiuşumu'adne- nlen bır kıreçtaşı katmanından oluşan. te- mel zemını bakımından uygun koşullara sa- hıp Gıze Platosu nu seçtı. kısaca zemın araştırması yaptı Şımdısızın,bırmımarol- dufunuzu varsayaJım ve zemın arastırma- bi yapürmadtgınızı. dolayısıyla zemıne uy- gun temel sıstemının belırlenmedığını ka- bul edelım Mıman tasanmmızda kat ko- lonlannı. salonda gozukmesın dıye cephe çıkmalannın ucuna mesnetlendınn, bır baş- ka anlatımla bu kolonlar, katlarda, zemın katı kolonlannın eksenı doğrultusunda de- vametmesın Depreme ılışkın kesme kuvvetlenmn maksımum olduğu zemın katına, bu kuv- vetlen karşılayacak betonarme perdelerya da dolgu duvarlar yerleştırmeyın Gozü- kara bır mühendıse bu ıstemlennıze gore uyduruk bır betonarme tasanmı yaptınn Yapımda da olması gerekenden duşuk mu- kavemetlı beton kullanılmış olsun Ozetle, yapı standartlannda ve deprem yonetme- lığınde venlen kurallann hıçbınne uyma- yın Sonra. zemın katı kolonlan bır kıbnt çopu gıbı kınlıp bına çokunce, betonarme yapısal sıstemı suçlay ın Bu nedenle anı- lan goruşler "nesnd" olmayan sav lardır Kıt- le ıletışım araçlannın olumsuzyayınlany- la deprem sendromuna uğramış halkın ka- fasinı busbutun kanştırmaktadır Özetle bır yapının yapısal sıstemmde ne tür mal- zeme kullanırsanız kullanın, tasanmım ve yapımım ılgılı yonermelık kayıtlarına uy- madan yaparsanız. o yapı hasara uğrar ya da goçer Once. şımdıye dek oluşan dep- remlerde hasar gormuş ya da çokmuş ya- pılara ılışkın raporlan okumanızı. sonra goruş bıldırmenızı salık vennm Pans'ın soyluluk arması. pupa yelken bır Latın teknesıdır Altında -Saİanıraına batmaz (Lafjnce: Fluctuat nec mergifur)*' >azar Bız yapı muhendıslen de deprem dalgalany la sallanan, kınşlen, deprem per- delen ve dolgu duvarlan hasar gorse bıle butünüyle göçmeyen. can kaybına yol aç- may an betonarme y apısal sıstemlenn tasa- nmını yapmayı amaçlanz. Boyleyapılar Turkıye'deyapıldı,önem- lı buyukluktekı depremlerde sallandılar. kımınde onanlması mümkun hasar oluştu. ama bûtunuyle goçmedıler Buyazıda belırtılen yasal düzenlemele- nn yapılması vefnlenuy gulanması ıktıda- n bu yonde etkıleyecek bır kamunun \ar olmasıyla mumkundur Oysa bugun Tur- kıye'de toplum ozellıkle 1980'lerden son- ra gelen ıktıdaıiann öngorduğu modele go- re bıçımlendınlmış bır kıtle toplumudur Bu toplumu oluşturan bırev fenn neredev - se tümünun fetışı paradır karşılarındakı ınsanlan, onlara çıkar sağlayacak varatık- lar gıbı gorurler toplum sorunlanyla ılgı- lenmezler, felaketlere karşı duyarsızdır- lar tzmıt depremınden bırkaç gun »onra tut- tufu kulup kazandığı ıçın gece yansı da- vul çalanlann. katının, kınş ve kolonlann- da deprem nedenıyle oluşan çatlaklan sı- v ayıp plastık badanav la orttukten sonra onu satışa çıkaranların "Depremin nedenini bilimJe, teknoiojiyle bulmava çabşmthtn. AUah, 28 Şubat surecini cezalandırmıştır. depremin esaa budur" dıv enlenn ve bu gı- bı sayısız zırvalarda bulunanlann oldukça yaygın olduğu bır toplumdayaşıyoruz De- mck kı Allah anılan surecı başlatanlara ders olması ıçın resmı rakamla yakJaşık 16 bın can almıştır -doğru sayıy ı kendısı bılır öte yandan son Me\ıco Cıty depremın- deHınstıyanlanntannü löcanalmış gü- nahkârlara ( " ) hoşgorufu davranmıştır Anılan surecındevametmesı kadınlannbaş lan açık ve -yobazlann deyışıyle-yatak kı- yafetıyle dolaşması nedenıyle Turkıye'de oluşacak depremlerden ("') kaçıp canlan- nı kurtarabılmelen ıçın. bu safsatalara ına- nan sapkınlann Meksıka ya goç etmelen- nı ve Katolık mezhebıne geçmelennı salık vennm Ingılızesormuşlar "Bugüzelçim- leri nasd eWe edrvorsunuz?" dıye "Efen- dim" demış. "Otİan ekersiıüz vt> 200 vıl su- larsııuz." Umanm kamu toplumu olmamız o kadar uzun surmez " ağırlık merkezı özel teşebbüs olan bır ıktı- sadı sıstemın, bugunku yapısıyla, Turkıye'yı hız- la ve sosyal adalet ıçınde çağdaş uygahık sevı- yesıne enştırebılecegını sanmıyoruz Iktısat ılmı- nın ve tanhın ışığında, ınanıyoruz kı özel teşeb- büse dayanan kalkınmayavaştır, ıstıraplıdır ısraf- lıdır ve sosyaladaletle bağdaşması azgelışmış bır memlekette ımkânsızdır Böyle bır kalkınma, sı- yası gucu genış ölçude ıktısadı guce tabı kılma- sı yüzunden demokratık de değıldır" Gun 20 Aralık 1961 'Yon' dergısı 'Yenı Devlet- çılık' adı altında duşunce ve goruş bırlığınde bır araya gelen aydınlann ımzaladıklan bır bıldınyle ya- yın alanına çıkar Nedır bu "Yenı Devletçılık' 9 "Kalkınmada bır sfrafey/ arayışı Yön Hareketı" başlıklı kıtabında Hikmet Özdemir bunu şoyle açıklar- "Yön Bıldırgesıne gore Ataturk devnmlen ıle amaç edınılen çağdaş uygahık sevıyesıne ulaş- mak, mıllı uretımı yukseltmekte göstenlecek ba- şanya bağlıdır Bu nedenle topluma şekıl vermek durumunda olan aydınlann bellı bır kalkınma fel- sefesının ana hareket noktalan, butun msanlann seferberedılmesı, kıtlelenn sosyal adalete kavuş- turulmalan, ıstısmann kaldınlması ve demokrası- nın kıtlelere mal edılmesıdır Bunun adı ıse bıldı- nyı hazırlayanlara göre Yenı Devletçılık olmakta- dır" Dergının ılk sayısında 164 Turk aydını bu bıldın- yı ımzalamışlardır Bugun belkı, belkı değıl de pek çoğu kırkytlonoekıduşun- celerınden uzaktadırlar Hatta bıldınde sozu edı- len, savunulan, uygulan- masını kaçınılmaz gorenlenn ıçınde tam ters go- ruşlen benımsemış olanlar da vardır Kırk yıl azım- sanacak twr zaman değıldır Çok değışık ruzgâr- lar, fırtınalar esmıştır Karşı devnmcı polıtıkacılar, partıler bu surede ıktıdarları ele geçırmışler, çok ters, aykın uygulamaJar yapmışlar buyuk çogun- luğun değıl, mutlu bır azınlığın çıkarlannı baş so- run saymışlardırt Asker darbelen de ıkı kez Ata- turkçu aydınlann ulaşmak ıstedıklen yonu baştan başa değıştırmıştır Once bu Yenı Devletçılık bıldınsını ımzalayanlar kımlerdır Muammer Aksoy, Çetın Altan, Doğan Avcıoğkj, Rona Aybay, Turkkaya Ataov, Deniz Baykal, Fakır Baykurt, Korkut Boratav, Kenan Bulutoğlu, Alev Coşkun, Sencer Dıvrtçıoğlu, Muzaffer Erdost, Oktay Ekşi, Sabahattin Eyü- boğJu, TuranGüneş, Nai Gürefi,Abdi Ipekçi, Cey- hun Atuf Kansu, kJris Kûçûkömer, FetM/taci, EVET/HAYIR OKTAY AKBAL Yönümüzü Krk Yridr Arryoruz ÇetmÖzek,Bah- ri Savcı, llhan Selçuk, Miımtaz Soysal, Server Tanilli, Erdoğan Teziç, Osman Nuri Torun, Tü- tengil,vb Bırde bu tHİdınyı sonra- dan ımzalayanlar var Içlennden bırkaçını bu 878 kışı arasından seçelım Talıp Apaydın, BehzatAy, Erhan Bener, AJı Naılı Erdem, Remzı inanç, Ah- met Kaçmaz, Buterrt Tanör, Gulten Kazgan, Ah- met Kışlalı, Yalçın Kuçuk, Kemal Nebıoğlu, Coşkun Ozdemır, Halrt Refiğ, Menh Sezen, lun- caToskay, MeteTunçay,VâlâNurettan,vb vb Kırk yıl once bu bıldırıyı ımzalayanlann çoğu ya unıversıte oğrencısı ya asıstanı ya gazetecı yazar- dır Pek çok da sılahlı kuvvet gorevhsı vardır Tam bır ınançia, ıçtenlıkte ulkeyı halkı yoksulluktan, sı- kjntıdan Ataturk karşıtı polıtıka ve polıtıkacılar- dan kurtarmanın tek yolunun Yenı Devletçılık ol- duğuna ınananlardır N d 7 "Demokrası her şeyden once msan haysıyetı- ne dayanan ve ınsaru ustun değer sayan-bır r&> jımdır Açlığa, jşbtekğB, e\%ızf/ğe çare bb&may&n* bır rejimın, ne kadar üzenne tıtrersek tıtreyelım, demokrası olmaktan çıkması ve bır gün çokme- sı tabııdır. Türk demokrasısınm yaşatılması, açlı- ğı, ışsızlığı ve evsızlığı ortadan kaldıracak yuksek bır ıstıhsal sevıyesıne gotüren yollan bulmakla mumkûn olabılır. Mıllıgelınn hızlaartmasına onem vermeyen bır sosyal adalet polıtıkası da, yoksul- luğun böluşülmesınden öteye geçemeyecektır Sosyal adalete yer vermeyen bır kalkınma polıtı- kası başansızlığa mahkûmdur" Şımdı bu Yon Bıldınsı'nı ımzalayanlara sorsak, bugun de boyle bır devnmcı bıldınyı hemen he- men aynı amaçlara, topluca kalkınmaya, eşıtsız- hğın ortadan kalkmasına dayanan bır bıldınyı ım- zaJar mıanız dıye, bılmem ne karşılık alınz? Oysa bugun son kırk yılda aydın kıyımlan Ata- turkçuluğe saldınlar yaşamış bır toplum olarak boyle bır bırlıktelığe gerekseme duymuyor mu- yuz^ Yön Bıldınsı'nde, kırk yıl oncekı seslenışı, sozcüğu sözcuğune yınetemek, aydın gucunu, bı- lınçlı bır uyanışı bır tek guçte buluşturmak kaçınıl- maz değıl mıdır "Bugün Turk toplumuna yön verebılmek duru- munda bulunan oğretmen, yazar, polıtıkacı, sen- dıkacı, müteşebbıs ve ıdarecı gıbı kımselenn bel- . lı bır kalkınma felsefesıryn ana hatlan uzertnde, -•aniaş'mayavarmâ(annızŞfurrsayıyoruz' v ~ - ' PENCERE Server Tanilli Geliyor, Savulun.•••• Server Tanilli "Yuzyılla- nn Gerçeğı ve Mırası" ad- lı çalışmasına, sanırım 1980'h yıllarla bırlıkte baş- lamıştı, ılkcıldı 1984'teya- yımlanan bu dev yapıtın 6'ncı ve son cıldı çıktı "20'ncı Yüzyıl! " Yaklaşık yırmı yıllık bır su- reçte tamamlanan yakla- şık 3500 sayfalık bır uygar- lık tanhı. Bır başyapıt' Eğer bu başyapıt bır evın kıtaplığında yoksa, o ev ek- sık demektır • Nereden nereye? Tanillı'yı ne zaman vur- muşlardı? 8 Nısan 1978 mıydı'' AJacakaranlıkta bır tero- nstın -ya da teronstlerın- sılahlı saldınsı sonunda vu- rulan Server oldu olecektı, ama, kurtuldu, tekerleklı sandalyede yaşamak zo- runa duştuğunden yurdu- nu bırakmak zorunda kal- dı, çunku bu konumdakı bır kışıye bızım toplumda hayat hakkı yok gıbı 1981 'den ben Strasbourg Unıversıtesı'nde oğretım uyesı olan Profesor Tanilli yoğun bır çalışma hayatı- nın sıcaklığında kıtap yazı- yor, şıır yazıyor, toplantıla- ra katılıyor, konuşuyor, tar- tışıyor, oğrenıyor, oğretıyor, çevresını aydınlatıyor, atıl- gan kımlığının coşkulu on- derlığını Avrupa'dan Ana- dolu'ya bılıncın ve bılımın bayrağına donuşturuyor, Cumhurıyet'tekı koşesın- de okurlarıyla buluşuyor. "Yuzyılların Gerçeğı ve Mırası"nın altıncı cıldı "20'ncı Yuzyılı. " 20'ncı yuzyılı Server'den daha ryı kım bılecek, du- yumsayacak, ozumseye- cek? Tanilli, uygarlık tan- hınde 20'ncı yuzyılı tanhsel bılıncındekı zamansal sure- cıne oturtamasaydı, yap- tıklarını yapabılır, urettıkle- nnı uretebılır mıydı? sında yazıyor "XX yuzyılın buyuk şaır- lerınden Nâzım Hikmet, 'Yırmıncı Asra Daır' adlı şı- ırının bır yerınde, yuzyılı- mızı nıtelerken, 'Asrım se- fıl asrım yuz kızartıcı,/ As- rım cesur, buyuk ve kahra- man' der, 've son gulenle- n guzel gulecek olan yır- mıncı asır dıye ekleyıp şı- ınnı lyımser dızelerle bıtınr Ne var kı, yuzyıl sona erer- ken, doğduğu sıralarda ol- duğundan çok daha bu- yuk sorunlarla yuz yuze Kazanç hanesınde gerçek- ten 'cesur, buyuk, kahra- man' şeylen banndınrken, zımmet hanesınde "sefıl, yuz kızartıcı' şeylerde var ve bu sonuncular, yuzyılın bıtımındeyenıden one geç- mış durumda " Ne oluyor? Alain Minc'ın vurguladı- ğı gıbı "Yenı Ortaçağ" mı soz konusu? Kuantum fi- zığıyle, enformatıkıyle Inter- net'ıyte 20'ncı yuzyılın so- nu ınsanlık ıçın neden 'mut- lu çağ' olacak yerde 'Kuş- ku Çağı 'nı çağnştırıyor^ Sonjyu yanıtlamak kap- samında, Tanılh'nın kıtabı, ufkumuzu sınırsızlaştırma çabasında 1 "Kör ve ka- ranlık guçler" bugun elbet var 1 Ama, elbet "Aydınlık guçler" de var • "Kor ve karanlıkguçler In yok etmek ıstedığı Server Tanilli 20 yılı aşkın bır sure sonra onumuzdekı perşem- be gunu ılk kez Turkıye'ye geliyor, hem "Kıtap Fu- ar;"nın onur konuğu ola- rak Yaslı gıttım, şen geldım Aç koynunu ben geldım Bana bıryudum su ver Çok uzakyoldan geldım.. Onu kucaklamaya hazır- lanalım, Tanilli yalnız Kıtap Fuarı nın değıl, hepımızın onur konuğudur y TA uyu Jumsı rjdyJa/Jy. Afvümnn-ş l: