Katalog

SAYFA CUMHURİYET 19 EKİM 1999 SALI OLAYLAR VJCJ olay.gorus / cumhuriyet.com.tr D unku yazımda yer alan bu < bağlarnda, SSK Yasası'nın 11 maddesınde tanımla- nan özne olarak "sıgorta- hnnTdevımı, "çahşanın" deyımı ıle değıştınlmelj- iır Ancak bu ulusal olçeklı hukuksal duzen emeler\ e tum toptumıı kapsayan sosyalgü- nenlık şemsrvesı ıle ulusal kurul ve kurutn aroluşturulabıhrveışlevselkılınabılır tşgu- encesı ışsağlığırıınenternelgereklenndfert iır Emeğm gerçek karşılığınıbulmasıdaça- ışma banşı \e çalışanlann sağlık ve mutlu- uğu ıçın onkoşuldur Dolayısıyla çahşanla- ın sağlığı, örgutlu yapılanyla. ış\ eren orgüt- enne koşut sendıkalaşmav la çok vakından Igılıdır DSO'de vavımlanan Dunva Saglık laporu-1998 de ver alan hedefler genelde um toplum ıçm özelde de başta endustnde olmak ûzere çalışanlar ıçm ortak ulusal he- tefler olarak alınmalıdır Devlet/hükümetie üişkiler Sıstemde egemen oğe özerk vapdanma- tar vekaahmalık obnahdıc Çahşma v aşamın- ca demokratıkleşme bu 2 buyulu kavTama Küreselleşme ve Çalışma Yaşamı-2 Prof. Dr. Ahmet SALTIK Trakya Unı Tıp Fakultesı davalıdır Fınansman ıçm kamusal kaynak- Iar da veter oranlarda aktanlmalıdır Işçı ve L$\erenlenn odemede zorlanaeaklan va da çekmceh da\Tanacaklan kırru alanlar kamu- salyaw ta^ıvorsa vaptmm ve/veya kamu fi- nansal katkiM esırgenmemelıdır Dev let ışçı Veışverenkuruluşlan arasında nanszhakenT olamaz Hakemlık, eşıtler arasmda olur Oy- sa ışçı \e ışveren orgütlen eş güçte değıldır 4 5 mılvon dolavındakı kayrtfc çalışanın an- cak yuzde 20 sı sendıkal orgutludür' Kayıt- dışıçalışan 4 5 mılyon kadar daha ınsan var- dır Bunlarkavdaalınıpsosvalguvenceşem sıyesı altına sokulmadan ulkemızde çalı şanlann »ağlık ve guvenlıldennın tam ola- rak saglanması bır dûştur Dolayısıvla, bu kokJudonüşum ve duzen- lemeler yapılmaksızın yurutulecek tum ça- Iışmalar. çalışanlann ancak çok sınırlı bır bolumune donuk olacaktır Oysa asıl sağlık ve guvenlık hızmetı gereksınımı olan ke- sımler bunlanndışındakalanveenşıleme- ven. "birbaşkadevTşlebuzdağmjnalnndaka- lan" kesımlerdr \e bunlara ulaşılması zo- runludur Uluslararası boyutlar Sermayenın kureselle^mesı çalışan yığın- lann açıkça aleyhıne olmaktadır Buna kar- şılık emeksahıplennın de kuresel olçekte ör- gutlenerek guçlenmesı ve denge saglaması sözkonusuol(a)mamıştır Ovsaçalışmava- şamının 3 temel sosval ortagı vardır Çab- şanlar, Işveren (kamu ya da özd), Deviet/hü- kflmet (kamu vetkesi Sıstemın sacayakla- nnın verlı vennde ve dengelı olması gerek- tığı çok açıktır Bunun tersı, 2x2'nın 4 ettı- ğıkesınlıkle "3'hıyapılıçahşınaya$unrnın sakatlanmasıdır • Çalışma vaşamı devlehnızleyıcıkala- cağı salt çalışanlar veışverenlenn salmaca- ğı varsayılan düşsel bır tahterevalh değıldır KureseUeşme surecmm iş yaşamma olum- suzetkiimson denrcadtiboyutfanladK Şoy- le kı_ • Ücretler gerçek (reel) olarak süreklı ge- nlemekte ışsızlık artmaktadır • Kayıtdışı çalışma artmakta, bu kışıler sosyal güvencesız kalmakta ve veterh sos- val guvenlık pnmı toplanamamaktadır • lstıhdam gıderek kısa sürelı sozleşme- lerle olmaktadır Taşeronlaşma ıle kısa su- relı ve duşukucretlı ıstıhdamyapılmaktadır Çalışanlar orgutlenememekte, emek açıkça koleleştınlmektedır • Çalışanlann sendıkal orgutlenmesı gı- derek zavıflamaktadır Oysa ışveren orgüt- len sendıkal guçlenm ve dayaruşmalannı arttırmaktadırlar Şırket evhlıklen ıle daha da guçlenmekredırler • Gelırdağıtımı sûreklı olarak vesonde- rece tehlıkelı düzeylerde bozulmaktadır Hem ulkemızde hem dunyada kuzev-gıme> fana olarakhem de "Baüvçgeria" "The w«t anttherestofthewesd)duzlemlennde bu ada- letsızlık, eşıtsızlık gıderek uçurum boyutla- nnda buyümektedır • EsDeküreöm>ontemlen. malıyetı ucuz- latmak ve rekabet adına dayatılmaktadır Bö> lece vergı, gerçek ucretleme, sos> al gü- venlik saglanması ve sendıkal orgutlenme en- gellenmektedır • Venlen tyı ornekler, son derece sınıriı bırçalışan kesmn ıçındırve bu çalışanlaryuk- sek nıteliklı, çok seçkın bır azınlıktır • Çok ıyı reklamı yapılan 1SO 9001 ve 14001 gıbı uluslararası standartlar urun nı- telığını ve çevTe koşullannı güvence altına almak ıle sırurlıdır Bu alanda vanlan oy- daşma (konsensus) onemlı olmakla bırlıkte çahşanhnn sağlık ve güvenhğuu de sağlaya- cakekbır uzlaşma ve standartkumesı de mut- laka pekıştınlmelıdır • Insanlık, sanavı devnmı boyunca yap- nğı vanlışlara venıden dûşmemehdır Tersı durumda, anlamını, felsefesmı ınsanlığını yıtırmış çılgm bır uretım \e tûketım hısten- sı egemen olur Bu yapıda rekabet. vennı kaçırulmaz bıçımde tekelleşmeye bırakır EVET/HAYIR OKTAY AKBAL Ankara Ailesi../ "Eskıyı pek umursamaz, bu gunû kurtarmaya bakanz çoğunlukla Çevrenıze bır goz atın Soylannın bırkaç ku- şak oncestnde kımlenn yaşadığını bunların başlanndan nelenn geçtığını, nasıl bır yaşantı surduklennı bılen, en anndan ırdeieyen kaç kışıye rastlarsıno? Ben daha ıkı ku- şak otedekı dedetennın, nınelennın adını bıle bılmeyen- len çok gördum Babamın babası mı, sanınm Ahmet ad- lı bınymış" Orhan Karavelı'nın 'Bır Ankara Aılesının Öyküsü' bu sozlerie başlıyor Karavetı, eskı bır gazetecı gazetelerde dış polıtıka yazılan yazmış dergıler çıkarmış Kıtabının adıgıbı bır Ankara aılesının çocuğu Tutmuşaıtesınıngeç- mışını araştırmış Boylece yalnız kendı aılesının oykusu- nu bıze nakletmış olmamış Ankara nın yaşadığı tanhsel, toplumsal seruvenlerı de gunışığına çıkarmış Geçende Alı Sırmen de bu ılgınç kıtaptan soz etmıştı Ozellıkle Karavelı nın daha doğrusu Nıhat Yılmaz ve Orhan Karavelı kardeşlerın babası Ankaralı ışadamı Mah- mut Karavelı dır Yaşamı boyunca Ataturk ten yana ol- muş bır ınsan bu Mahmut Bey Bağımsızlık savaşı son- rasının ornek bır Ankaralısı Yetmış sekız yıl suren om- runde Ataturk ten şu sozlerie soz eden bır kışı "Turklenn ulusalpeygambendır" Orhan Karavelı ıle kırk yılı aşkın bır arkadaşlığımız var öncetıkle Vafan' gazetesınde geçen o ılgınç yıllar unutulur gıbı degıl 1 Hem yazarı hem de orta- ğı olduğumuz Ifefan'gazetesınınromanıyazılsa yakınba- sın dunyamızın pek çok önemlı olaylan, seruvenlen goz- ler onune senlecektır Turk basın tanhınde ozetlıkle çok partılı donemın başlanndan 27 Mayıs 1960 a kadar suren bır oyku dedığım gıbı roman Kımler gelmış, kımler geç- mış, bır anonım şırket olan Vatan Gazetecılık TAŞ'öe ne- ler yaşanmış Orhan Karavelı tanh karşısında soaımlu- luğunu bılen bır gazetecı olduğu ıçın Vatan gazetesıyte ıl- gılı onemlı bır olayı tam btr açıklıkla yazmaktan da çekın- memış Önce Tercüman'gazetesını çıkaran, sonrada bu- yuk ortak olarak 'Vafan gazetesının sahıbı gorunen bır kı- şıdır Orhan ın ağabeyı Nıhat Karavelı Bır ıktısatçı bır ışadamı, Galatasaray'dakı oğrencılığındeanıldığıgıbı, 'sı- yası' Orhan Karavelı'nın ağabeyı konusundakı yargısı şoyle "Ne yazık kı tutucu ve çağdışı akımlara kendını kaptırmış ve frenleyemedığı sıyasal hırs ve tutkulan yu- zünden24yaşındapartakbırgınşyaptığı Babıâlı'de, da- ha 36'sına gelmeden kendını bıtırmıştır" Daha başka şeyler de soyluyor ağabeyı ıçın, burada yazmayı gereklı gormedığım Önemlı olay Nıhat Karavelı'nın Vafan baş- yazan Ahmet Emın Yalman yazıışlen mudurlen Selamı Akpınar ve Naım Tıralı (Amerıkalı bır yazar olan Pulıen ın Menderes //e ılgılı bır makalesını yayımlamak suçundan) hapıste yattıklan gunlerde Nıhat Bey ın DP'lı Deviet Ba- kanı Medenı Berk e 'gazeteyı satmak gınşımıdır Bunu sız 'Bır Ankara Aılesının Öykusu kıtabında aynntılarıyla okuyabıhrsınız Orhan Karavelı aydın durustluğuyle bu ıl- gınç olayı yazmış Ağabeyını zor durumlara duşurecegını bıle bıle 1 Bu konudakı eleştınlere de şoyle yanıt venyor "Bunlarkıştseldeğıl basın hayatmızı ılgılendıren dolayısıy- la herkesın bılmesı gereken şeylerdı Basında halen yaşamakta olduğumuz oenn yoztaşmanın kokenınde bel- kıboyietutarsızdavranışlarvardı "Orhan Karavelı nın(şu gunlerde ıkmcı baskısı yapılan) kıtabı aılesıne, basına, hepımızın ıçınde yaşadığı olaylara tutulmuş bır ayna Toplumsal Yaramız... Tevflk UNAYDEV Emekh Buvukelçı Tüm Ariston beyaz eşyalar peşin fiyatına 8 taksitle, Ariston Yetkili Satıcılarında. Üstelik hemen teslim! ARİSTONS i z i s t e y i n D eprem sonrasında yabancı basında çı- kan bazı vazılar bızler ıçın bır hay- lı üzucu ve utanç vencıvdı Bunlar- dan bın Alman "Süddeutsche Ze- itung" gazetesındekı "Ecevrt de Sarsddı" baş- lıklı yorumdu Yorumda, deprem nedenıvle yı- kılan dev let otontesıyle bırlıkte Ecevıt e gûve- nın de olumsuz yonde etkılendığı belırtılıyor ve Başbakanımızın •'Turtave'derüş^'etebulaş- mamış ender pobükacılardan oJduğu" vurgu lanıyordu \lman "Focus" dergısınde çıkan "Devtet Saüanıyor" başlıklı yazıda ıse *^lke- dekı \olsuzluk derecesının bihnaııde olanknn vardımlann venne gıdıp gitmeveceğiıu sorgu- İadıklan" belırtılıyordu Herhalde toplumsal hastalıklanmızı kanık- samış olmamızdan ve bu konuda söyleyecek bır şeyımızın bulunmamasından olsa gerek, >abancı med\ ada yer alan bu ve bu turden baş ka haberlerden rahatsızlık duyduğumuzu gös- tenr bır davranışa tanık olmadık Alman gazetesmın, sıvasal yaşamımızın ruş- vetçılıgı ıçensmde Başbakanımızın dürustlü- ğunu vurgulamasına hangı Turk sevınebıhr, bundan kıvanç duyabılır 0 Kuşkusuz Başbaka- nımız da, eğer hakkındakı bu yazıyı gordu ıse, kışısel kıvanç yenne toplumumuzun artık dı- şanva da ı>ıce >ansı>an bu muznun yarasm- dan toplum adına uzüntu duymuştur "Focns"ta çıkan vazı da ovle dışanda yaygm bır düşün- cevı dıle getıren ve büyûk felaketın ertesmde uzuntumuze uzuntu katan bır yazıydı bu Os- manlı Imparatorluğu nun tepeden tırnaga yol- suzluğa bulaşmış hastahk dönemmden sonra, dık tutmavı ogrendığımız başunız sıyasetı ve toplumu vozlaştıran kırleten sıyasetçıler yü- zunden tekrar one eğıhyor Dışanva verdığımız bu çırkın görüntû nede- nıyle devletımızın sorunlan, çıkarlan ıçın ya bana devtet adamlanyla yuzyöze gehnek du- rumunda otan onurlu vonetıdlenmffim karşıt- lan önünde ezıklık duvgusuna kapjhnams^n olası mıdır 9 Sanmıyorum Eskı bır Dışışlen Bakanlığı mensubu olarak ben ve çogu mes- lektaşım bu duygunun ağırlığının ne denlı ea- cı olduğunu, bu duvguvu yaşamış görcvlıler ola- rak ıyı bılınz Cumhunvetın başlangıç yıllannda, uzenn- de buvûk duyarhlık gostenlen ve ancak bırkaç deviet kuruluşunun bazı görevblenne yüklene- bılen yolsuzluk pıslığı son yı1larda toplumun her kesımıne bulaşarak, başıboş düzende ala- bıldığıne suruyor ve yayılıyor Okul çocukla- nnın sınıf geçme bedelı şu kadar TL dıyebıl- dığı toplumsal yapmın temelmı oluşturan "ada- let" ıçın her davanın ucret lıstesı bulunduğu söy- lenebılen bır toplum ne kadar saglıklı olabılır, bövle bır toplumdan ne beklenebılır 9 Eskıden ender durumlarda nüfus cuzdanınuı ya da pa- saportun arasına şu kadar koy denılebılen top- lum düzenımızde şimdılerde "rüşvet tanfete- rinden'' söz edılen bır duzeye ındırgenmış bu- lunuvor Rüşvet kuşkusuz, başta yoksulluk olmak üzere çeşıtlı toplumsal nedenlerden kaynakla- ruyor Ancak yoksulluğa karşın. sağlam toplum- sal ve bıreysel ahlakm bunu buyük olçüde on- ledığı de bır gerçek Lzaklara gıtmeye gerek yok, Cumhunyetın başlangıç yıllan bu duru- ma en guzel örnek olarak göstenlebılır Bugün ıse, o doneme gore çok daha varlıkh bır top- lum olmamıza karşm, rüşvet saynliğı (ılletı) es- taylekıyaslanamayacakboyutlaraulaştı Bu top- lumsal ortamm bır an önce duzeltılmesı gere- kıyor Bunun ıçın her şeyden once başta sıya- setçıler olmak uzere tum yoneücılenn toplu- ma durust örnek olmalan zorunludur Ne var kı, son yıllarda topluma örnek olması gere- kenler çoğu kez karşımıza kötu ornekler ola- rak çıktılar Cumhunyetın başlangıç vıllann- da yonetunde egemen olan erdemlı ahlak an- layışı ılerleyen yıllarda gıderek körelmış tam tersıne "benım memunım ışını bıhr" "bunda ne var, ruş\et devletten almamış> a" dıvebılen bır zıhnıyet gunumuzun toplumsal değen ola- rak benımsenmış ve benımsetılmıştır Devletı ve uhısu saygın kılan degerlerm bılmcınden uzak. küçük ınsanlann her nasılsa yönetebıldığı top- lumlann başka durumda olması zaten olası de- ğıldır Zaman zaman bazı Afhka, Gûney Amenka, Uzak doğu ulkelennın yolsuzluk batakhğına bu- laştıklannı okur ya da dınler, bu ulkeyı kü- çumsenz Şımdılerdebızderuşvetçıulkelerhs- tesınde on sıralarda yeT alıyoruz Kuçümsedı- ğunız bu ulkeler şımdı sanınm bızı aynı dûşûn- celerle değerlendınyordur Sık sık Türkıye nın cıddu savgın bırülke olduğu sa\ ını ılen sürenz Ancak, yukanda aktaf&ğım Almanbasuundakı görü| ıse bız$n,sa\gınlığınıızın başkalannca Tiasfralgılandîginı oıanca açıklığı ıle gostenyor Marmara depremı zaten bılınen toplumsal çurumeyı bır kere daha ve butun çıplaklığıyla gözler onüne seTdL Felaketın bûyuklüğunun asıl nedenı kuşkusuz ülkede surüp gıden volsuzluk- lar duzenıdır Ekonomıdekı "kötu para ı>ı parayı kovar" bıçımındekı Gresham yasasını toplumlara "kötu ahlak ı>ı ahlakı kovar"a dönuşturerek uyar- lamak olasıdır Bunun sonucu, bır toplumda kural dışı sayılması gereken "yolsuztuklar" olağan, buna karşı bızde olduğu gıbı "durüst- lfik T ' erdem sayılır Ataturk Türkıyesı'nı bugunku duruma dûşür- meye kımsenm hakkı yok Bıze erdemm ender olduğu değıl, kotuluklenn, yolsuzluklann en- der rastlandığı, toplumsal ahlakın egemen ol- duğu bır Türkıye gerek PENCERE Insana Ne Yakışır' Inanılır gıbı değıl1 Tarıhte ılk kez gezegenımıze bır "sûper güç" egemen oldu, tum ınsanlara buyuruyor, başkaldı- ranyok1 Daha da kotusu, bu "süper guç"un buyurganlı- ğını tartışmak ısteyenler, soyu kuruyup tukenmış ılkel bıryaratığa benzetılıyorlar; dınozorluk ettıkle- n ıçın sarakaya alınıyoriar 21 'ıncı yuzyılın eşığınde ınsanlann halı acıkJı . • Dunyaya egemen olmak hırsıyla yanıp tutuşan "cıhangırier" eskı çağlarda da vardı Iskender, Cengız Han, Yavuz Sultan Selim ılkel ornekler- dır Kımı zaman da "ıstıla" dalgalan yeryuzunu kı- np geçırerek altust etmıştır, ama bunlar geçıcı ol- muşlardır, ıçlennde kalıcılara da rastlanır kı en baş- ta "Amerıka'nın keşfı" gelır Keşrf "Seyaz Adam"a ozgudur Kızıldenlı soykınmı ve zencı kolelığı uzenne ku- rulu bır tanhı bugun tartışmaktayarar var mı? Km bılır, belkı de bugun gezegenımızde yaşananlann anlamı bu tanhte gızlıdır Çunku yeryuzunun kure bıçımınde olduğunu ınsan "Amenka'nın keşfi"yie anlayabıldı, "küreselleşme"run tohumlan 15'mcı yuzyılda atıldı "Beyaz Adam "ın yeryuvarlağına sa- hıp çıkması, bu tanhten sonra hızlandı, "efendıler" acımasızdılar; buyurganlık hırslannın sının yoktu • Ancak "Beyaz Adamlar'm dunyayı paylaşmak- ta hırslan oylesıne azgınlaştı kı 20'ncı yuzyılda ıkı dunya savaşına yol açtı Hıçbır ılkel topluluk cana- variığın bu kertesıne ulaşamamıştır, Afnka'dakı "sı- yah ılkel" Beyaz Adam'ın yanında, saf masum, te- mız kalın 6 mılyonu gaz odalarında "uyutulmak", gensı en gelışkın sılahlarla yok edılmek yontemle- nyle 50 mıtyon ınsan olduruldu Sonuç? 21 'incı yüzyıla gırerken "Beyaz Adamlar" iç ce- lışkılennden sıynlmış gorunuyorlar bırbınyle çatı- şarak dunyayı paylaşmak yenne bırlıkte somur- mek yontemının akılcı ışbırlığını benımsıyorlar "Super Gûç" dedığımız kavramın ozu nedır? Amenka, gezegenımızı yoneten ellı ya da yuz şırketten oluşan "konglomera"n\n vurucu gucune donuştu, deviet ıle şırket ozdeşleşryor, şırketler ulusal sınırian sılerek yeryuzunde egemenleşıyor- lar Küreselleşme bu m u ' Yoksa küreselleşme Ikıncı Paylaşım Savaşı'nda dennleşen çokuntu sırasında ortaya çıkan "sosya- lızm tehlıkesı"ne karşı kapıtalızmın ıçgudusunden doğan bır ıdeolojıde Beyaz Adamlar'ın yenı ışbır- hğı mı? • Küreselleşme 15'ıncı yuzyıldan bu yana ıyı kotu suruyor, ınsan dunyanın yuvariak olduğunu keş- fettığınden ben kureselleşıyor, somurge ımparator- luklan bu gıdışatın turetımıydı, emperyalızm küre- selleşme gostergesıdır Ya YDD (Yenı Dunya Duzeni)?.. Nedır o 7 Insanlık tanhı "ınsanın ınsanlaşması "nın oykusu- dur |nşan henuz "erpın ınsan" degıl 1 Amaergin- leşiyor; ozguriüğûnu ve bağrmsızlığını benımseyıp ozumsemeye çalışıyor bu sureç efendılerden ann- mış bır dunya duzenıne dek yaşanacak Bugun dunyanın efendısı kım? Dıyoriar kı "- Tek süper guç var " Insana yakışır mı? Bugünlere küçük ödünlerle geklık... ÇAĞDAŞ EĞtTtM VAKFI TeL 0212-276 2199 Faks Û2U-2U13 U VaJafbmk Eüler Şb Çer Bağij Hesap No- 2012776 Şimdi moda, Bellona! İşte Bellona hediyeleri; Bu kamponya T C Sanayi Bckonl ğ n n 25 05 1994 tar h ve 21940 sayıl tefcjıjj hukumler ne uygun olarak yapılcnobodır 01 09 1999 tonhı ıtrbar yte bajlayon kamponya uretım ve stolc mkonlonykı sın Hıdır BOYTAŞ A 5 OSB 8 Cod No 14 38070 Koyser Bugünlerde herkes Bellona'yı ferdh ediyor. Çunku birbîrinden çekki Bdlona fv Tcksril Ürünleri, şimdi çok özel hediyelerle v« benzersiz kampanya avanta\\any\a sizi bekliyor. Böyle kampanya olunca, moda tabii ki Bellona. BELLONA 1