Katalog

SAYFA CUMHURİYET 21 EYLÜL 1998 PAZARTES OLAYLAR VE GORUŞLER Küreselleşme ve Emekçiler Prof. Dr. ERDOGAN SORAL Y enı Dunya Duzem'nın emek sureçlen ıçın tasar- ladığı donuşum uç nok- tadatoplanır Kureselleş- mede vığısımın yennı par- çalanmaalıvordu Buvuk ısletme.vennıortave kuçuk bov ışletme- lere bırakıyor uretımın ılerı teknolojıvle donatılmiş atolvelerde vapılması ongoru- luvordu Bu model. kapıtalızmın baş ağ- nsı ıkı sorunu çozmek ıçın gelıştınlmış- tı BınnciM, çok say ıda ışçı>ı bir buyuk ça- tımn altında tutmaktan kaynaklanan. geçen yuzyılın ve \uz\ılımızın kapıtalızmmm "rantabilite" beklev ışlennı saptıran top- lumsal dırencı kıımaktı Ikıncısı gıderek onem kazanan \e gu- numuzde cıddı bır sorun olan teknolojık (sureklı) ışsizlığı bır araç olarak kullanıp sendikalaşmaya ve toplu pazartığa uzanan volu kapatmakn. Bovleîıkie sermavenın emeğı genı^ bırmekândan dar bır alana hap- sederek serma>e-emekçelişkisinj belJı >ı- nırlar ıçınde tutmaM ta:»arlanı>ordu Bu duşun gerçekle^mesıv le sermaye bır taş- la ıkı ku:> uırmuş olacaktı Sos>alde>fe- tin emekçilere taşıdığı maddi ve moral ka- zanunlarbo>lelikle aşamalı olarakgeri al>- nacaktı. bermave dolaşımının \anı sıra emek dolaşımının onundekı engeller kal- dınlarak emek de sermaye gıbı dunvaya savrulacaktı Sermayenın serbest dolaşı- mı buyuk "kazanunlaria" noktalanırken emeğın ozgur dolaşımı, onanmaz "acıla- ra" ve buyuk "kayıplara"1 neden olacak- tı ModeLpost-modemempenalizminça- tısmı boylelikJeçatmı$olu.vordtı. Modeiın dunyadayaygınlıkkazanması ıçıntumde- ğışkenlen ozenle seçıldı ve aralanndakı ılış- kıler enıne bo>una test edıldı Tohumun tutup sağlıklı bır urunun bov vermeM ıçın savısız ıncelemelere gıdıldı En \enmlı topraklarGune\doğu \sya'nınyoksul bol- gelennde bulundu Bu topraklann ınsan- lannda "varatıcıyıkuna" elverışlı oğeler vardı Genellıkle sakın, sessız ve uvum- luvdular Demokrasının erdemlisiııev a da erdem- sizine vabanctvdılar Zekı ve çalı^kandı- Iar Yoksulluğun ureterek aşılacağının ınan- cındaydılar Tarladan > a da fabnkadan ar- ta kalan zamanlannı ev iennde yaptıklan fasonışlerledeğerlendırmevealışkındılar Kureseileşmenm çarklan ıle guneydoğu ın- sanının dışlılerı bırbırlerını adeta tamam- lıyordu Çunku. atohelerin u/anfısında gerçekleştiriJecek >a>gın bir fason çalış- ma, anılan modelı başanva taşıvacak bir aşama olarak goruluyordu. l çuncu olarak modelın ıçsel (ındogene) uv umu tuketım ka- hplanndakı donuşumle sağlanıyordu. Mo- del uvgulama alanı olarak dmgunluğa değıl voksurüuğa dayalı babtırı!mı> tuke- tım kalıplarındanyanaydı BudaGunev- doğu Asva nınmsanındafazlasıvlavardı Kureselleşme ruzgarlan bu ulkelerden v a- na esıvordu I!k uygulamalannı bu bolge- lerde v aptılar \ e başardılar Ba^annm so- nuçları değerlendırıldığınde, • Sendıkal deneyımı olmayan Guney- doğu -\sya nınvoksulbolgelenndeesnek uretım odaklarının kurulmasına gıttıler Benzer u> gulamafan kıtle uretımının sur- durulduğu kendı ulkelennın bolgelenne de uvarlamava kalkıştılar Bövlelikle,vapısal surekli işsizliğiıı doğmasına neden oldu- lar. Bu uvgulamaların ardında emek gu- cunun sınıfsal bilinciıun vok edilip \eru- den biçimlendırilmesu neel ucretlerde du- şuk du/t'vlenn davatılıp Fordist sovlemın temel direklerınden bıri savılan işçi sendi- kalarınınvıpranlmasıvardır. kapılarında ı$ ı*.te\enlenn çogalmaMndan vararlanan ışverenlerdaha esnek çalışma rejımlerını kabulettırmeveçalıştılar Omeğın varım gun çalı^mak emek gucunu talebın vuk- seldığı gunlerde daha tazla, duştuğu gun lerde ıse daha az (rdli')maya zorlamak ya da "taşeron" bıçımınde çalıştırmak • Ta^eron sozle^melennın sıstematık hale geli!>ı orta ve kuçuk bov ı^letmenın kurulması ıçın fırsatlar yaratırken bazı durumlarda fason z^naatkâriık. aileve da- \alı. babaerkil. malya ruru eski çalışma sistemlerinı uretımin eklentileri olmaktan çıkarıp temeli durumuna getirtnektedir. 1980İı yıllarda bu olgu gerılemek bır ya- na vavılarakgelı^mı^tır Çe^ıtiı sozcukler- le tanımlanan gayri nesmi, marjinal. ka\ıt dışı >a da veraltı ekonomileri dne anılan ceberrutorgutlenmebıçımlerı. uvgulama alanlanna ozgu farklılıklarla gelışmı^ ve azgelı^mış kapıtalıst ulkelenn venmlı top- raklanndan zehırlı mantarlargıbı fi^kınmış- lardır • Emek sureçlenndegozlenen donüşu- mun Batılı sanayı ulkelennın emek gucu pıvasalanna vansımasıvla başlayan işsiz- lik. sendıkal gıicün zav ıfiamasına neden oluyor. işsizler ordusu. toplumun harca- ma du/evinin düşmesine. milli gelirin den- gesizdağılımınayolaçıyordu. Buolumsuz gelı^me vapısal uvurnsuzluk durumunda oian kıta Avrupasf nın gelı^mış >anav ı ul- kelennın ı^çı sınıflannı çok guç durumda bırakmıştı Omeğın AlmanyaveFransa'da ıktısadı buyume hızlannda gozlenen du- ^uşler bu ıkı dev ulkede tuketım kalıpla- nndakı donuşumle açıklanmaya çalışılıyor- du Bu vanlışbıralgılamavdı • Toplanı tikin(efektif) taleptegozlenen duşuş reel gelirin azalmasıyla değil denge- sizdağılnıasiNlaaçıkianabılirdL(, unku bu ulkelerde y ıllık entlasyon oranlannın yuz- de 2-3'lerde dalgalandığı goruluyordu Toplam etkın taJebın gıderek daha duşuk oranlarda artması, uygulanan para polıtı- kasından değıl uretımın azalmasındandır Bırbaşkasoyleynleyatırımlarınyavaşla- masındandır • Vaıırımların azalma^ı. harcanabılır gelınn farklı gudulerleeldetutulması ola- rak tanımlanan para talebi ıle ılışkılıdır Bunlardan >atınmlaria ilgili olanı. spekü- lasyon gudusuyle t'lde tutulan para mik- tandır. Bu para malureten bır gınşımcınınlsa- nayıcı lanmcı vb) elıne geçtığınde yatı- nıtıa donuşebılmekte ve uretım gerçek- le^mektedır Para sanavıcının elıne değıl de rant elde etmeye dönuk kımselenn elı- ne geçtığınde. üreterek kazanmak,verini sırt iistü \atarak servet sahibi olmaya bn rakmaktadır. Kureselleşmeyle esmeye başlayan ruzgâr elde tutulan parayı taşı- nır değerler borsalan uzennden reel sek- töre(nıaJ üreten)değiL kısa vadede rantge- tiren para pi\asalanişlemlerinetaşrvordu. Iç pazarlarda rantabılıtenın duşmesı Fran- sız ve Alman sermayesını emek gucu ucuz azgelışmış ulkelere yonlendınyordu ABD sermayesı Avrupa'da ve Guneydoğu As- ya'da >uvalanırken, Avrupa sermayesı, Avrasya'nın doğal kaynaklan zengın ul- kelennde yenı pazarlar anyordu • Küreselleşme modelı ılk buyuk dar- be> ı Guneydoğu Asya bunalımından ye- mıştır Bubunalımdan yaraalmış ulkele- nn başinda Japonyagelıyordu Japon Yeni, 4BD Dolan karşısında sureklı değer yı- tınyor, buyume hızı gıderek kuçuluyor, vapısal ışsızlık ulkey ı tehdıt edıyordu Ja- pon sermayesı de dunyada dolaşmaya baş- lamı^. az da olsa Turkıye'de yuvalarunış- tı Turkıye. küreselleşme ruzgârlannın ka- sip kav urduğu bır Afrıka ulkesı konumu- nagetınlıyordu Küreselleşme, "özefleştir- me" \e "paratkaretivle" Turkıye'yı soy- guncular ve çeteler ulkesme donuşturmuş- tur Ulkemızdekı küreselleşme oyunlannı. bunlann gozlenen sonuçlannı değerlendı- rerek, alınmasını gereklı gorduğumuz on- lemlen gelecek yazılanmızda açıklama- yaçalışacağız Eee'li Konuşma Yavşaklığı Üzerine VEDATGÜNYOL N ıcedır televızyondakonu^an, unluunsuzkışı- ler. her tumı.ev ı. hatta her sozcuğu eee'lerle bes- leyıp. bıracayıp. bır katlanılması guç, konuş- ma, soy leşme geleneğı kurmaktalar Konuşmacı kendını soyleunın (kendınce onemlı» akışına kaptırarak. duşunce zıncırını yurutmek ama- cıv la. her sozcuğu bıreee ıle be^leyerek. soy levının one- mını arttırdığı ınancında mı dersmtz' 1 Her tumcede, eee'lerle beslı konuşmalar. nerede ıse bırgelenekhalını aldı O aydının aydını Ecoit bıle kımı konuşmalannı eee lerle beslenmeden koruyamadı Ba^bakan'ın. »ozlen arasma bırduraklama kovarak. du^uncesinın ıpını kaçırmamaya çalı^ması. eee'li ko- nuşmabi ıle atba^ı gıden duraksamalı konu^ması dost- lardan uzak olsun Anlıyorum ınsan hazırlıksız tele- v ızyon ekranı onune çıkınca duşuncesını toparlama fırsatı bulmadan konuşmak zorunda kalınca duşunce- sındekı sureklıhğı surdurme kavgısıyla eee'lerdurur Bence, konuşma adabınaçok çok avkın bıreee.eeealış- kanlığıgelıştıbugun Eee lerbırrumcenındevamı ola- rak bır can kurtaran sımıdıdır sımıdı olmasina Ama konuşma ara^ına sık sık \erle>tınlen eee'lerTurkçeye atılan en buvuk kazıktır bence Bır Batı > azan "Bir sozcuğıin, vanlış da olsa sık sık kullaıulması diktatörce bir etki >arahr ve so/cuk dile >erleşir" dıvor Doğrudur Ben bu durum karşısında Turkçevı eee'lerden kurtarmak ıçın. Turkçeyı eee'sız Konuşma ve Konuşturma adlı v e ıçenklı bır demek ku- rulmasını ıstıyorum Var mısınız9 Telev ızyonda özellıkle oyle çok çok eee'li konuşma- lar oluyor kı, sonunda ınsanm aklında hıçbır şey kal- mıyor ve ele alınan konu uçup gıdıyor Sıze. eee'sız okunduğunda. Turkçemızın bır çırpı- da zevkıne varacağınız bır yazının ufacık bır bolumu- nu eee'lerle kese kese venyorum Toplumun eee ezıcı ağırlığma, eee ulusal zorlama- lara eee, paranm eee dıktatorluğune eee karşı ılk tepkı eee baş kaldırmaktır Nasıl beğendınız mı 0 Ak Çarşamba: ıl IM ..'• >• tJ ;ın,'ıoı! ı •• ( < l'lf "30Eylül: MaliMilat!" Vatandaş! 30 Evlul'de yenı bır düzene geayoni2 Vergı Retormu ıcın, 30 Eylûl cok önemh bır mılat. Yepyenı, tertemız bır başlangıc' Eskı sıstemdekı hatalar, eksıklıkler ve adaletsızlılder artık bınyor Gecmible ıliMğın kesıhvor Kımse sana 30 Eylul once>ıvle ılgılı oiarak "Nereden buldun?" ^orusu >oramav,a<_ak Dun sıstem dısında kalmalc, senın ıçın bellu kârlı görunü\ordu Yuksek vergı oranlan nedenı>le, eskı sıstemı, ıcınde yasamlmaz buluyordun Yakalanma olasıhğın dusûktü Yakalansan bıle, uzlaşmayla kuıtulu>ordun Ama, 30 E>lul'den sonra, bunlann hıcbın kalmavacak Vergı Reformu, dusuk vergı oranlanyla, sana, ıcınde yasayabıleceğın ve bol kazanmaya devam edebıleceğın bır duıen kurdu Artık, sıstem dısında kalmanın, vergı kaçırmanın malıyen çokyuksek Devlet, bundan sonra ekonomık raalı>edennı, banka hesaplannı, e\, arsa, araba, ı» >en, bına aliş ve sanşlannı yakından ı:leyecek Kayıt dısında kalma! Bugune kadar kayıt dışı kalmıs, vasnk alandakı paranı, do\ızını 30 Eylul'de, en azından bır gûnluğune, bankaya vaürarak kayda al' Tahvıl ve hazıne bonolannı, ceklennı, mevduat »erohkanı, benzen kıymetlennı bankaya deklare ederek, kayda al' Yurtdısındakı paranı Turkıye've genr' Kayda al' Dılersen, 1 Ekım sabahı cek Kımse sana soru sormavacak Yalnız, kuçuk bir uyan: Eşten, dosttan ya da bankadan borç ya da kredı alarak sahıp olduğundan fazlasını yatırma yoluna gidersen ıleride başının fena derde gıreceğini bil L'nutma, bu bır mukellenyet değıl zorunluluk degıl blokaj değıl. fişleme değıl servet beyanı hıc değıl senı gelecekte pek çok dertten kurtaracak bır haknr. Sakın kaçırma! 30 Eylul... Turkiye'nin aklandığı gundur! 30 Eylül Ak Çarşamba... Türkiye yeniden doğacak... •a»- Ayrıntılı bılgı ıçın Malıye Baianlığının bu konudakı teWtğmı ınceleyebıl r >a da sıze en yakm [ vetgı daıresme dan şabıiırsınız T . C . M A L İ Y E B A K A N L I Ğ I G E L I R L E R G E E L M Ü D Ü R L Ü Ğ Ü CUMHURİYET^TEN OKURLARA ORHAN ERİNÇ Bir Yıldız Oaha Kaydı Basın dunyamızdan ve Cumhurıyet'ten bır yıl- dız daha kaydı Ustamız Mehmed Kemalı çar- şamba gunu sonsuzluğa uğurladık Bız basın emekçılerıne gore Mehmed Kemal, gazetecılığı ağır basan, mesleğe adım attığı ılk gunden son gunune kadar, eğılıp bukulmeden ka- lemını kışısel çıkarlar ıçın kıralamadan, doğru bıl- dıklennı, gozunu budaktan sakınmaz tanımına uy- gun bır dırenmeyle gundeme getırmekten kaçın- madan yazan, ornek alınacak ustaların onde ge- lenlerındendı 12 Eylul sıkıyonetımının Cumhurıyet'ı ve yazar- larını vatan haını gıbı değerlendıren gunlennde, sorumlu yazıışlerı muduru olarak kendısıyle bır Se- lımıye yolculuğumuz olmuştu Ama karşısına çıka- rıldığımız savcı, kendısıne ıletılen soruşturma em- rını pek tutarlı bulmamış olmah kı once takıpsızlık kararı vermış, sonra da kahve kokulan ve sıgara dumanları arasında bır sohbet olanağı yaratmıştı Bu seyahat, sanırım Mehmed Kemal'ın yaşamın- dakı ender sorgulardan bırı ıçın yapılmıştı Bır sure sonra, "Polıtıka ve Otesı" koşesınde yaz- dığı ve uç paşa fıkrasını ıçeren yazısı nedenıyle bır ayı aşkın sure gozaltında tutuldu Çıktığı zaman, yaşadıklarmı onemsemeyen bır halı vardı Belkı de "Acılı Kuşak" kıtabındakılerden daha hafıf bul- muştu Gazetecılık an/lannı "Haber Peşınde 50 Yıl" kı- tabında toplayan Mehmed Kemal'ın kendısıne ılış- kın bılgılerı aktanşı da yaşamı gıbı çelebıce ve al- çakgonulfuluğunun ozetı gıbıdır "Bırusta elımden tutup bırgazeteye koydu be- nı O gun bugun yazar dururum Ellı yıldır ha- ber peşındeyım " Baki Suha Ediboğlu, 1968 yılında Cumhun- yet'te yayımlanan "Evvelkıler ve Bızım Kuşak" başlıklı dızısınde Mehmed Kemal ıçın şoyle der "Kendını bıldı bılelı hukumetlerden, dostgoru- nen çevrelerden çekmedığı kalmamtştır Adı da- ha lıse sıralanndan başlayarak solcuya çıktı Es- kı dostumu savunmak ıçın soylemıyorum Gerçek- te Mehmed Kemal, ozgur duşuncesının, adale- tın, sosyalızmm namuslu savunucusudur Sanat- kâr olarak yıllaryılışıırlennde, duz yazılannda, ga- zetecı olarak makale ve roportajlannda bu mem- leketın gerçeklennı, bu memleket ınsanlannın çı- lelennı dıle getıren ozanımız, hukumetlen, mutlu azınhklan, aydınlan uyarmaya çalışmıştır " Gazetecılık konusunda genç gazetecılere mes- lek yaşamıyla olduğu kadar oğutlerıyle de yol gos- terır "Haberle karşı karşıya kaldığında şuphecı ol Çıkar gruplarından, polıtıkacılardan gelen sansur, kendı yargılarının onune geçmesın Bu sutun ve koşeler sana değıl, okura aıttır Senın amırın, gazetenın patronu ya da genel yayın yo- netmenı değıl okurundur" Yerı doldurulamayacak kalemlerden bırı daha durdu Yaşamının son donemınde mesleğının yoz- laşmasını gormekten, hele de okurlanna ulaşacak gücü kendınde bulamamaktan kaynaklanan hu- zunlu gunler geçırdı Ama arkasında saygıyla anı- lacak bır yaşam bıraktı Bızlere de onunla aynı do- nemde ve aynı gazetede bırfıkte çalışmış olmanın onuru kaldı Işıklar ıçınde yatsın • Yenı ders yılı donemınde oğrencılen ve oğretmen- len bekleyen sorunları Ebru Toktar haberleştırdı • DİSK Genel Başkanı Rıdvan Budak'ın çıft se- çımın sola zarar vereceğı yonundekı goruşlerını Işık Kansuyazdı • Adalet Bakanı Hasan Denizkurdu'nun hukuk re- formu ıle ılgılı çalışmalarını, sıyası partılere gonder- dığı dosyanın ıçerığmı Evin Göktaş duyurdu • Orman Muhendıslerı Odası'yla bırlıkte, orman alanlannı havadan ınceleyen Cumhurıyet ekıbı, Is- tanbul ormanlarının son 15 yıldakı yapılaşmayla yok edıldığını saptadı 12 Eylul cuntasının yasal değı- şıklıklerle tahrıbatına onayak olduğu Istanbul or- manlarının sıyaset, sermaye, şerıat ve arazı maf- yası tarafından son 15 yılda nasıl tuketıldığını Cen- giz Yıldınm haberleştırdı • Turkıye ıle Israıl arasındakı askerı yakınlaşmaya koşut olarak gelışen ve Istanbul'da son donemde arka arkaya meydana gelen yangınlann, Orman Ba- kanlığı'nın yıkım kararı aldığı kaçak yapıların bu- lunduğu bolgelerde yoğunlaştığına Bahar Tann- sever dıkkat çektı • Turkıye-Urdun askerı ılışkılerı doğrultusunda, Urdun F-16'lannın Turkıye'de eğıtım uçuşuna baş- layacağını Lale Sanibrahimoğlu yazdı • Malı mılat uygulamasında kayıt dışı ekonomıye açık kapılar bırakıldığı ve paranın altına yonelece- ğı yonundekı haberı Banu Salman duyurdu • Afyon'da devam eden Metin Göktepe davası- nın son duruşmasını Merih Ak ızledı, Ozan Yay- man goruntuledı • Türbanda dırenen oğrencılere soruşturma açıl- ması, gozaltına aldıkları 6 kışıye ışkence yapmak- tan mahkûm olan jandarmaların 1 5 mılyon lıray- la kurtuldukları ve Memurın Muhakematı Kanu- nu'nun ışkenceyı koruduğuna yonelık haberlerı Necati Aygın yazdı • Bodrum'u talan planı olarak gundeme getırılen ımar değışıklığınden çeşıtlı kesımjerın tepkısı uze- rıne gerı adım atılmasını Özcan Özgür haberleş- tırdı • Onumuzdekı pazartesıye kadar gonlunuzce bır hafta geçırmenız dılegı ve saygılarımızla AKDAĞVIADENİ K.4DASTRO MAHKEMESİ'NDEN Dosva No 1996 30 Es, 1996 % Kr Davacılar Nıhat Doğan ve Muzaffer Doğan tarafından davalılar Şe\ ket Kele^ Havn Do- gan ve Dursun Doğan alevhıne ^kdağmadem Oluközu kövu 116 ada. 61 nolu parsel hakkında açılan kadabtro tespıtının ıptal davasının mahkememLzde vapılan açık \argılamaM sonunda Mahkemermzce 11 04 1996tanhmdehu!,umetnedenıvle 4kdag- madenı Oluközû ko>u 116 ada 61 nolu parselın tespıt tutanağı doğrultusunda tapuva kav ıt ve tebulıne karar venldığme daır hu- kum açık adresı tespıt edılemeven Şe\ ket Kele:> mırasçılan Don- du Keleş, Guldane Cengız Osman Gul Halıt \e Hakan Keleş adma huküm ozetı teblığ edılemedığınden hukmun ılanen teblı- ğıne karar venlmış olup ılan tanhınden ıtıbaren 15 gün ıçmde temvız edılemedığı takdırde hukmun ke^ınle>eceğı ılanen teblıg olunur Basın 39993