Katalog

i TEMMU2 1998 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA EKONOMt oçr yabancı rtaktan azgeçti İSTANBUL (AA) - Koç Mding, fiyatı tatminkâr Jmadığı gerekçesiyle ııslararası piyasalara hisse zından vazgeçti. 25 ayıs'ta sermaye artınmı luyla hisse senetlerini bancı yatınmcılara satış ran alan Koç Holding. n İMKB'ye gönderdiği ıklamada. Yönetim jrulu'nun, talebin çok -nasına rağmen lişmekte olan zarlardaki önemli lgalanmalar nedeniyle erilen fiyatı tatminkâr Imadığını bildirdi. tomotivde ıracat artışı BURSA(AA)-Türk jmotiv sanayiinin. yılın yansmda rçekleştirdigi ihracat. çen yılın ilk ayına göre zde 12.8 oranında artarak 4 milyon 117 bin dolara ıştı. Uludağ thracatçı rlikleri Genel kreterliği'nden alınan giye göre. ocak-haziran nemi ihracatında zlenen en önemli lişme. yedek parçalardan jşan yan sanayi jnlerinin. toplam sektör acatı içindeki ağırlıgını tırması oldu. ekerde tomatik zam ANKARA (AA) - Şeker ış fiyatlarını 45 gün nde iki kez arttıran rkiye Şeker Fabrikalan •nel Müdürlüğü'nün. 'atlann aylık otomatik ırak belirlenmesini ınladığı bildirildi. »ylece. temel tüketim ıddelerinden, fiyatları ık olarak belirlenen ktrik ve su ile haftalık ırak belirlenen ıryakıttan sonra şeker ış fiyatlarının da aylık ırak belirlenmesi ndeme gelmiş oldu. [•eenspan'dan /an rOKYO(AA)-ABD :rkez Baakası Başkanı an Greenspan. >onya"dan, mümkün olan kısa siirede mali temindeki en büyük unu oluşturan batık dilerini temizlemesini ;di. Adının açıklanmasını ;meyen Japonya Maliye kanlığı'nda görevli üst zey bir yönetici, Tokyo'da >onya Maliye Bakanı •taru Matsunaga ile bir ya gelen ABD Merkez nkası Başkanı Alan ;enspan'ın, japonya'nın ıtık kredi probleminin c önemli olduğunu ve tlaka çözümlenmesi ektiğini" söylediğini iirdi. Japon bankalannın ,ük bölümünün, başta neydoğu Asya elerinde olmak üzere 77 yon yen'e (546 milyar ar) ulaşan batık kredileri unuyor. ırdemir'de sse tartışması KARABlK(AA)- -abük Esnaf Kefalet Dperatifi Başkanı Atilla *ün. Istanbul Menkul nıetler Borsası'nda IKB)Karabük Demir ik Fabrikaları N.RDEMtR) C grubu ;elerin işlem görmemesi umunda. Sermaye Piyasa uIu'na(SPK) şikâyette unacaklarını bildirdi. ;ün. C grubu hisselerinin, demir yönetimi fndan kaldınlmak ndiğinı söyleyerek. eîimın. C grubu elerini B Grubu'na dahil ek istemesinin TCK'nin . maddesine aykın ığunu anlattı. ıpı Knedi'den mi hizmet İSTANBUL (AA) - Yapı sredi Bankası, kredi Û alışveriş için geniş hnım alanı sunan ve irsistemiyle merkezle «eleşerek telefon ile <rik bağlantısı eairmeyen POS ilarını hizmete sundu. t opanları şüyor konomi Sen isi - .alar temmuz ayı ıdan bu yana yaptıklan luat ve kredi faizi amalannı diin de irdü. Etibank. lolubank ve Denizbank faizlerini düşürürken, ıkbank. Türkiye .omi Bankası ve jkbank mevduat ;rinde indirime gitti. Avrupa Birliği'yle gümrüklerini sıfırlayan Türkiye'nin korktuğu başına geldi 'Tarife dışı' engefleniyoruz!FATMA KOŞAR AN rupa Bırliği'nin (AB). Türkiye'yi "pazanndan dışlama" çabası süriiyor. AB'nin aldığı kararları "elleri kollan bağlı izlemeye'* devam eden Türkiye, gümrüklennı sıfırladığı bu pazara ih- racat yapmakta bundan sonra daha da zorlanacak. 6 Mart 1995 tarihinde imzalanan Gümrük Birligi (GB) anlaşmasıyla Tür- kiye'nin üçüncü ülkelerle ilişkilerinde bile Brüksel'in kurallarına uymak zo- runda kalması N e itiraz mercii olmama- sı Türkiye'nin önümüzdeki dönemler- de de problemlerle karşılaşacağı sinya- lini veriyor. AB'> le gümrüklennı sıfırlarken özel- likle **tarife dışı engellerin" konulma- sından çekinen Türkiye'nin korktuğu başına geldi. Imzaaltınaalınmayanher konuyu Türkiye'ye karşı bir sılah ola- rak kullanan AB. kendi üretıcisini ko- rumaya çalışırken Türkıye'nin ihraca- tını kısıtlıyor. Ihracatçılar şaşkına döndü Taze su ürünlerine uyguladığı am- bargodan sonra, karpuz. fındık ve do- mates salçası ihracatında tanıdığı ko- laylıklan askıya alan AB'nin tek taraf- lı kararları karşısında şaşkına uğrayan ıhracatçılar, GB sürecinde Türkiye'nin lehine gelişme kaydedilmediği görü- şünde birleşiyorlar. AB Konseyi'nin su ürünlerine uygu- ladığı ambargodan sonra tanm anlaş- ması kapsamında Türkiye'ye karpuz. domates salçası Ne fındık ihracatında tanıdığı kolaylıklan geri çekerek askı- ya alma karan tepkiyle karşılanırken. tekstil ihracatında da tarife dışı engel- ler karşısında neler yapılabileceği tar- tışılıyor. Türkiye Ihracatçılar Meclisi Başka- AB'nin tek taraflı kararları • 1 Temmuz'dan itibaren Türkiye'ye açılmış ve ikinci dilim olan 15 bin tonluk sıftr gümrüklü domates salçası kotası durduruldu. • Fındık için açılması kararlaştınlan 9 bin 60 tonluk bir kota açılmayacak. Daha önce 25 bin tonluk bir kota açılmış ve 9 bin 60 tonluk ilave kota açılması kararlaştırılmıştı. # Karpuzda ise 16 Haziran'dan beri yürürlükte olan 14 bin tonluk sıfir gümrüklü kontenjanın da durdurulmasuıa karar verildi. 9 Türkiye'nin AB ülkelerine ancak gümrük ödeyerek ihracat yapabileceği bildirildi. Buna göre domates salçası yüzde 15.6, fındık için yüzde 3.5 ve karpuz için ise yüzde 9.5 oranında gümrük vergisi ödenmesi halinde AB ülkelerine ihraç yapılabilecek. İhracatı cok arttırdınız' Uzakdoğu krizinin etkisiyle büyük sıkıntılar yaşayan çelik ihracatçıları, AB üreticilerinin "İhracatı çok artnrdınız" uyarılanyla karşı karşıyalar. Türkiye'nin. çelik ihracatını arttırarak AB 'nin çelik. sektörüne zarar verdiği iddia edilirken, bazı 3. dünya ülkeleriyle birlikte Türkiye'ye karşı antidamping soruşturması açılacağından söz ediliyor. Antidamping soruşturmalanyla tehdit edilen Türk çelik üreticileri, sorunun bütün dünyada yaşandığına dikkat çekiyorlar. Demir-çelik Üreticileri Derneği Genel Koordinatörü Hami Kartay konuyu Italyan üreticilerin dile getirdiğini belirterek "îtalyanlann elinde çok ürün var. Özellikle yassı ürün fazlası olduğu için sıkmtıya girdiler. Bu nedenle ihracaömız engellenmeye çalışüıyor" dedi. nı Okan Oguz, fındık, domates salça- sı ve karpuza getirilen yüksek vergi- lerin siyasi diyalogsuzluğun sonucu olduğunu söyleyerek. uygulamanın ti- carette serbestliği ilke olarak ortaya koyan GB anlaşmasının ruhuna aykı- n olduğunu söyledi. 'Ekonomik ilişküer kopmaz" Türkiye'nin haklı nedenlerle AB'yle ilişkilerini kopardığını, ancak ekono- mik ilışkilerin kopanlamayacağını be- lirten Oğuz, Türkiye'nin ihracatının yaklaşık yüzde 50'sinin AB ülkeleri- ne yapıldığını anımsattı. llgili organ- lann bir an önce temaslara başlaması gerektiğini belirten Oğuz. "AB, Tür- kiye için vazgeçilmez bir pazardır, ay- nı şekilde AB için de Türkiye yaklaşık 10 milyar dolaıiık dış ricaret fazlası e\- de tttiği partner konumunda" di> e ko- nuştu. Hazır giyim sektörü de. ihracatının yansını AB ülkelerine yaparken kar- şılaştığı tarife dışı engellerle zorlanı- yor. Türkiye Giyim Sanayicileri Der- neği Ismet Özcan, kurallan AB'nin tek taraflı olarak aldığını ve Türki- Fındık gelecekten endişeli Fındık sektörü alınan son karardan kısa vadede etkilenmeyecek. Ancak işlenmiş findık ihracatının engellenmesi konusunda olurnsuz karar alınmasmdan endişe ediliyor. Karar, Türkiye'nin AB'ye toplam 35 milyon dolarlık fındık ihracınm sadece 1 milyon dolarlık kısmını etkileyecek. AB'nin şu anda sadece gözdagı verdiğini belirten Istanbul Fındık ve Mamulleri İhracatçıları Birligi Başkanı Cüneyd Zapsu, "AB'nin eline koz verdik, daha olumsuz karariar alabilirler. O zaman bütün ihracat tehttkeye düşebiMr" dedi. Domates salçası ihraç eden firmalar ise bu yıl 35 bin ton ürünün ellerinde kalacağından. Karpuza gelen yüksek vergi ise ihracatı daha da zorlayacak. Istanbul Yaş Meyve Sebze Ihracatçı Birligi Başkanı Dinçer Şekerci, zaten düşen ihracatın daha da düşeceğini dile getirdi. Tekstil, pazarı kaybediyor Tekstil sektörü en önemli pazan olan AB'ye ihracatta zorlanıyor. Diğer sektörlerden daha çok tarife dışı engellerle karşılaşan sektör temsilcileri. GB'ye erken girildiğini savunduğu gibi, gelecek yıllar için ciddi tedbirler alınması gerektiğini belirtiyorlar. AB'ye hazır giyim ihracatında ciddi düşüşler görülürken, Uzakdoğu ülkelerinin toparlanmasından sonra söz konusu pazarın kaybedileceğinden endişe ediliyor. Sektör temsilcileri, AB'yle ilişkilerin bir an önce düzeltilmesi gerektiğini vurgularken. TGSD Başkanı fsmet Ozcan, "Arkadan çelınc takıyoriar. Kararlannı uygulamak zorundayıaE, ancak kendimizi kabul ettirmek için de cabalamalıyız" dedi. Ozcan, AB'nin imza dışında kalan her konuda sorun yarattığını belirtti. Çelebi:Hatabyız ye'nin buna karşı ses çıkarma durumu olmadığmı belirterek,"Kararlannı uy- gulamak zorundayız. Türkiye ekono- mik açKİan güçlü olduğu kadarsöz din- letebiUr. En bü\ ük korkumuz tarife dı- şı engellerdi; korktuğumuz başımıza gekü"di>e konuştu. Özcan, "AB ülkekri bizimle rekabet edemeyen üretkilerini korumak için bize arkadan çelme takjyor" dedi. 'Tûrkiye karşüık vermeli' Türkiye Odalar ve Borsalar Birligi Başkanı Fuat Mirasda .\B'nin kota mi- sillemesinetepki göstererek, "Biamde AB'den mailara kota koyarak karşıbk vermemiz laznn" dedi. Miras yaptığı açıklamada, bu karann uygulanması ha- linde, Türkiye'nin karşılık vermesi ge- rektiğini savundu. Istanbul Üniversitesi Iktisat Fakül- tesi öğretim üyesi Prof. Dr. Erol Ma- nisalı da, sorunun Brüksel'in Türki- ye'yi herhangi bir üçüncü ülke gibi de- ğerlendirmesinden kaynaklandığını söyledi. Manisalı, Türkiye'nin AB ka- rarlanna itiraz edeceği hiçbir merci ol- madığını belirterek, 6 Mart 1995 tari- hinde imzalanan GB anlaşmasının "tek yanlı bir sömürge beigesi" olduğunu dile getirdi. Manisalı sözlerine şöyle devam et- ti: "AB, son kararda Türkiye'ye Sen hayvan ürünlerinde bana kısıtlama ko- varsan ben de sana koyanm' diyor.GB kapsamında sadece endüstri ürünleri var. Türkiye, sanayi ürünlerine girdi teşkileden tanmsal ve hayvansal üriin- lerde koyduklan kurallara tek yanlı olarak uymak zorunda kauyor." ÇİFTÇİDOSTU SADULLAH USUMt Süt üreticileri Gene Oyuna Geflrildi. Milyonlarca süt üreticisi, gene süt sanayicilerinin oyununa geldi ve aylardan beri süren tartışmalar, pazarlıklartam birhayal kınklığı ile sonuçlandı. 8 ay öncesine kadar üreticiler bir kilo sütü 90 ile 95 bin lira ara- sında satabiliyorlard). Kısa bir sü- re sonra fiyatlar birdenbire 75 ile 80 bin lira arasına çekildi. Süt üreticilerinin bu haksızlığa karşı direnmesine rağmen, düşü- rülen fiyatlar günümüze kadar de- vam etti. Yetkili makamlara yapı- lan başvurular da etkili olamadı. Nihayet, süt sanayicileri ile üre- tici birlikleri arasında pazarlıklar yeniden başladı. Üreticiler, enflas- yonu ve girdilerdeki yüzde 100'ü aşan artışlan gerekçe göstererek kilo başına 100 bin lira fiyat iste- diler. Ancak, belli birgörüş birligi için- de hareket eden sanayiciler diren- diler ve son fiyat olarak 86 bin 500 lira verdiler. Sonuçta milyonlarca süt üreticisi, üç veya beş sanayi- cinin gücüne karşı koyamadı ve yüzde 4 civarında yapılan zammı kabul etmek zorunda kaldı. Böylece, 8 ay önce 100 bin lira- ya yaklaşan süt alım fiyatları, zam yapılmasma rağmen 86 bin 500 li- rayı geçemedi. Bundan sonra Bur- dur ve çevresindeki üreticiler süt- lerini 84 bin liradan, Trakya ve Mar- mara bölgelerindekiler ise 86 bin 500 liradan satabilecekler... Ege Bölgesi'nin bir kısmında süt 85 bin liradan satılırken, bir kısmında da 60 ile 70 bin lira arasında müşteri bulabiliyor... Süt fiyatlarındaki yüzde 5 artışa karşılık, hayvan yemi fiyatları ikiye katlandı. Geçen yıl 30 bin lira ci- vannda seyreden yem fiyatları son aylarda 60 bin lirayı geçti. Önü- müzdeki aylarda yem fiyatlannın 100 bin lirayı bulacağı tahmin edi- liyor. Böylece, fiyat dengeteri de altüst oldu. Geçmiş yıllarda bir kilo süt sa- tarak 3 kiloya yakın yem alabilen üreticiler, artık bir kilo süt karşılı- ğında 1 kilo 400 gram yeme razı olmak zorunda kalacaklar. Birkaç ay sonra, üreticinin alabileceği yem miktarı belki de bir kilonun altına düşecek... ••• Dünyanın hiçbir ülkesinde böy- lesine haksızlık ve sömürü yoktur. Batılı ve hatta Doğulu birçok ülke- de bir küo süt karşılıgında 3 küo yem dengesi kurulmuştur. Hükümetler üreticinin ve tüketicinın zarar gör- memesi için hertürlü önlemi almış- tır. Üstelik, bu ülkelerde hayvancı- lığa büyük destekler yapılmakta- dır. Ayrıca, süte prim verilerek tü- keticinin de süt ürünlerini daha ucuza yemesi sağlanmıştır. Bazı ülkelerde tüketiciler, sütü ve süt ürünlerini üreticilerin sattığı fiyat- tan alabilmektedir. Batılı ülkelerde başarıya ulaş- mış bu tür sistemlerin Türkiye'de de uygulanmasına bazı yerli sa- nayicilerimiz karşı çıkmaktadır. Zi- ra, bu sistemler uygulandığı za- man, üretici sütünü en uygun fiyat- larla satacak, tüketici de süt ürün- lerini mümkün olan en düşük fiyat- larla yiyebilecektir. Ancak, sanayi- ciler bugünkü kadar büyük ve hak- sız kazanç sağlayamayacaktır. He- le, prim sistemi uygulandığı za- man bazı sanayici ve mandıracı- ların vergi kaçırması da mümkün olamayacaktır. Türkiye'deyıllık süt üretimi 10 mil- yon tonun üstündedir. Bunun 1.5 milyon tonu sanayide kullanılmak- tadır. Geri kalan 8 milyon 500 bin ton sütün büyük bir kısmı kayıt dı- şıdır. Yapılan hesaplara göre, süt ve süt ürünlerinde vergi kaybı 600 trilyon liranın üstündedir... Türkiye'de süte verilen destek, diğer ülkelerin yanında komik de- necek kadar azdır. Örneğin, 1995 yılının son aylarında sütfiyatları12 bin lira iken bir kilo süte verilen prim 3 bin lira idi. Bir kilo süt be- delinin dörtte biri... Bir ay önce süte verilen prim 5 bin liraya çıkanldı. Süt fiyatları ise 86 bin lira... Bir kilo süt bedelinin on altıda bıri... Aynca, süt primle- ri aylarca ödenmediği için cazibe- sıni kaybediyor... 1995 yılı oranlarına göre verilmiş olsaydı, prim miktannın en azından 20 bin lira olması gerekecektı. Böy- lece, hem üreticiler kazanacak hem de tüketiciler süt ürünlennı daha ucuza yiyebilecekti. Bu arada dev- let de ödediği primin iki veya üç ka- tını vergi olarak geri alabilecekti. • • • Şimdi ne olacak? Süte verilen prim 5 bin lirada ka- lınca milyonlarca üretici şok ge- çirmişti. Son umut sanayicilerle, üretici birlikleri arasında süren pa- zarlıklardı. O da beklenen sonucu vermeyince, üreticiler çaresizlik içınde kıvranmaya başladı. SEK ve Yem Sanayii özel sek- töre satıldığı için, rekabet ortamı ya- ratılarak süt fiyatlannı yükseftmek veya yem fiyatlarını aşağıya çek- mek mümkün değil... Hgkümetler sürekli sanayicilerin yanında. On- lara destek veriyor... Hayvancılık bir kez daha çıkma- za sürüktendi. Hükümetin de "hay- vancılığı kurtarmak" yerine "sana- yicilerizengin etmeye" çalıştığı or- taya çıktı... Önümüzdeki günlerde yüz bin- lerce üretici, büyük emek ve mas- rafla yetiştirdiği cins süt sığırlarını kesim için kasaba satmaya baş- larsa kimse şaşmasın!.. ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) - Devlet Bakanı Işın Çe- lebi. et fiyatlannın yüksekli- ği ve kaçak hayvan girişinden memnun olanlann lobisinin Türkiye'nin gümrük birligi çerçevesinde Avrupa Birli- ği'nden (AB) et ithalatını en- gellediğini söyledi. Çelebi AB Konseyi'nin de kar- puz, fındık ve sal- çada ek kotalan kaldırmakta haklı olduğunu kaydet- ti. Devlet Bakanı Çelebi dün düzen- lediği toplantıda, AB karannın, Tür- ^ kiye'nin üzerine , düşen göreN i yeri- ' * ne getirmemesinden kaynaklandığını sa- vunurken. "Et ithalatına izin verilmez- ken, Türkiye'de doğu kapılanndan, bü- viik bölümü hastalıklı 3 miKona yakın kaçak hayvan girişi var. Bu durum İngil- tere ve Fransa'nm ciddi laboratuvaria- nnda tespit edüdi" diye konuştu. Türkiye'nin. gümrük birligi çerçevesin- de doğan AB'den belli oranda et ithalatı yükümlülüğünü yerine getirerek hatası- nı düzeltmesi gerektiğini savunan Çele- bi. misilleme yöntemiyle sorunun çözü- lemeyeceğini kaydetti. Çelebi, Türkiye'nin yü- kümlülüğünü yerine getir- I mesini engelleyen nedeni de I şöyle açıkJadı. "Kendi içi- mizde gördüğüm kadanyla et fiyatlarının yükselmesin- den ve bu kaçak hayvanlaruı girişinden memnun oüan insan- lar \w. Çok büyük tepki göste- riyoriar et ithaianna. Müthiş bir lobi yapı- voriar ve çok da güçlü lobileri var." ' • ' ; ^ Ilk domates salçası ihracatını 3 tonla 1967 yılında gerçek- leştiren, ancak 19701i yıllarda "sal- ça ihracatçısı" ola- rak anılmaya başlayan Türkiye, AB Kon- seyi'nin karanyla 1996 yılında elde etti- ği 21 bin 500 tonluk kota hakkını kaybet- ti. Dış Ticaret Müsteşarlığı ihracatı Geliş- tirme Etüt Merkezi'nin (İGEME), "DomatesSalçasıSektör Araşürmasrnda. salça ihraç fiyatmın son 5 yıllık aritmetik ortalamaya göre ton başına 809 dolar civannda olduğu kaydedildi. 21 bin 500 tonluk kotanın kullanılmaması durumun- da Türkiye'nin ihracat kaybı. 17 milyon 393 bin dolara ulaşacak. Amerikan tütünü Anadolu y da üretilecekEkonomiServisi-TEKEL'in dünya siga- ra devlerinden R.J. Reynolds'la kurduğu ortaklıkla, Amerikan harmanlı Virginia ve Burley tütünleri Türkiye'de üretilecek. R.JL Reynolds ve TEKEL yetkılileri dün düzenledikleri basın toplantısmda, hisse- lerinin yüzde 51 "i RJ. Reynolds'a. yüzde 48'i TEKEL'e Ne yüzde f'i TEKEL çalı- şanlanna ait REYTEK adlı bir şirket ku- rulduğunu duyurdular. REYTEK'in ilk etapta 15 bin ton üretimle 120 milyon do- lar dÖNiz gırdisi sağlayacağı belirtildi. TEKELden sorumlu DeN let Bakanı Eyüp ,4şık. kuruian ortalığın Türk tütünü aley- hine bir gelişme olmadığını ıddia ederek. "Amerika'dan ve Güney Afrika'dan ithal ettiğimiz ürünleri artık Türk çiftçisine yap- nraeağız" dedi. Türk tütünü üretilen alan- lann daralmayacağını SÜN unan Aşık. "Türk türününün dünyadaki yeri o kadar sağlam ki, zedelenmesine bile olanak vok. Ameri- kan harmanlı sigaralar, bugün dünyanın en çok sanlan sigaralan ve bunu yapabil- mek için yüzde 20 şark tütünü kuİlanmak gerekh>t)r T ' diye konuştu. Bakan Aşık. tü- keticilerin tercihinin Amerikan tütünü le- hine devam ettiğini itiraf ederek. "İthalat için yılda 350 mih on dolar döviz ödüyonız. Bu ortaklıkla önemli bir kısmını Türki- ye'de üretebifcceğiz" dedi. Virginia ve Burley tütünlerinin üretimi, işienmesi ve kurutulmasınm tamamen fark- lı olduğunu dile getiren Aşık, "15 bin ton üretim için 75 milyon dolarlıkyannnı yapı- lacak" açıklamasını yaptı. Aşık. REY- TEK'in üretim yapacağı alanlann, Türk tü- tününün kullanıldığı alanlarolmadığını öne- sürerken, TEKEL Genel Müdürü Meh- metAkbavda dünyadaki genel eğilimepa- ralel olarak Türkiye'de de Amerikan tipi si- garaların pazar payının arttığına dikkat çekti.