Katalog

15 HAZİRAN 1998 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA Asya krizinden yara alan ülke Türk pırlanta pazarına göz Belçika'dan pırlanta vizesi EKONOMt HAZAL ATEŞ ÇAJCIR ANVERS - Yüz yıllardırpanltısını yi- tirmeden günümüze gelen pırlanta. elmas başta olmak üzere. safir, yakut, zümrüt gibideğerlitaşlargü- nümüzde rekabetın yaşandığı önemli sektörlerden biri ol- „ . - , , , -r- ı • • du. Asya knzinin ar- BelçıkalılarTurkıje dından önemli pırlanta pazarlanm kaybe- den Belçika. Türk kuyumculuk sektörün- den pay kazanmak içın çalışmalannı hızlan- dınyor. A\rupa Bırliği, kapılannı Türki- ye'ye kapamasına karşın. Belçika'nın Türk kuyumculara vize kolaylığı getirmesi bu gi- rişimlerin ilk adımı olarak nitelendiriliyor. Müce\ her sektöründen > abancı firmalar, Türkiye'deki pazarpotansiyeline göz diker- ken, Israil'den sonra Belçika da bu konuda atakta. Türkiye'nin 78 trilyon lira tutannda- ki pırlanta pazannda rol almak isteyen Bel- çika, dünyanın pırlanta merkezi olarak bı- linen An\ ers'te Türk gazetecilere \ önelik 4 günlük bir program düzenledi. Pırlanta Yüksek Konse>i"nce (Diamond High C'o- uncil) düzenlenen programda elmasın olu- şumundan, pazarlanmasına kadar bir dizi konuda bilgi \erildi. . Yılda23 mil>ardolarcirosuolan pırlan- ta sektöründe 1500 fırmanın çalıştığı An- vers. 17 Kasım tarıhinde Istanbul'da yapı- lacak olan Pırlanta /.irveM'nde de bu konu- IMF heyeti Türkiye'ye geliyor • Ekonomi Servisi - IMF Türkiye Masası Şefi Martin Hardy, beraberindeki bir heyetle yann Türkiye'ye geliyor. Hardy, IMF'nin klasik anlaşmalan dışında yeni bir anlaşma için 22 Haziran'a kadar Türkiye'de inceleme yapacak. Hazine Müsteşarlığı'ndan yapılan açıklamada. yapılacak anlaşmanın, kredi içermediği bildirildi. Hardy. incelemelerin ardından IMF tcra Direktörlerine yeni bir rapor sunacak. Öte yandan, OECD Genel Sekreteri Donald Johnston da Istanbul'da özel sektör, Ankara'da da kamu sektörünce incelemelerde bulunmaya geldi. Ham petrol faturası düştü • ANKARA (AAJ - Türkiye, uluslararası piyasalarda ucuzlayan ham petrole. geçen yıl bir önceki yıla oranla yüzde 6.5 daha az döviz ödedi. Dış Ticaret Müsteşarlığı verilerine göre geçen yıl 3 milyar 194 milyon 145.2 bin dolar karşılığı 23 milyon 324.3 bin ton ham petrol ithal edildi. Söz konusu dönemde, ham petrol ortalama varil fiyatı 18.8 dolardan alındı. Yağışlar tiitüne yaramadı • İZMİR (AA) - Aşın yağışlardan tütünün de olumsuz etkilendiği bildirildi. Manisa Ziraat Odası Yönetim Kurulu Başkanı Nuri Sorman. fazla yağışın tütünde "mavi küf" hastalığına yol açtığını, pek çok yerde de üreticilerin ikinci kez dikim yapmak zorunda kaldıklannı söyledi. Ibca, Türkiye'ye göz kırpıyor • ANKARA/LONDRA (AA) - Avrupa'nın en büyük ve dünyanın üçüncü büyük kredi derecelendiıme kuruluşu Fitch Ibca'mn Türkiye yetkilisi Paul Rawkins, Türkiye'yi "olumlu görüş" statüsüne sokabileceklerini söyledi. Rawkinks, Türkiye'nin rating notu konusundaki komite toplantısını iki hafta sonra yapacaklannı belirtri. Vepgi yüzsüzleri • ANKARA (UBA) - Gelirler Genel Müdürii Nevzat Saygılıoğlu, kamuoyunda "vergi yüzsüzleri" olarak bilınen. vergisısinı beyan edip de ödemeyen mükelleflerin. bu yıl yine temmuz ayı başında # açıklanacağını bildirdi. Saygılıoğlu, teşhir edilecek \ergi borcu limitinin henüz tespit edilmediğini söyledi. nin 78 trilyon lira tutanndaki pırlanta pazanndan pay almak istiyor. daki mesajlannı gönderecek. Pırlantanm iş- lannı beürtiyor. Elmas Borsası Başkanı Isi Beck An\ers'te 4 pırlan- ta borsası bulundu- ğunu, Uzakdo- ğu'daki kaybı tela- fi için yeni pazar- lara yöneldiklerini anlatıyor. Beck, Is- tanbul'da düzenle- necek Pırlanta Zir- vesi'ndebusektör- deki teknolojikge- lişmeleri tanıtacak- lenmişi olan elmasın, petrol aramadan fu- tun da, ateşli silahlara, bilgisayaryapımm- dan cilalamaya kadar birçok alanda kulla- nıldığı da göz önünde bulundurulursa bu sektördeki rekabetin nedeni de daha net or- ta>a çıkıyor. ABD'nin de bu amaçla tril- yonlarca lira değerinde sanayi elması stok- ladığı belirtiliyor. Pırlanta Yüksek Konseyi Halkla llişkiler Direktörü VValter Baert, Türk kuyumcula- nna vize kolaylığı sağlanması konusu.nda- kı görüşmelerinin olumlu sonuçlandıgını belirtirken, önemli bir potansiyele sahıp olan Türkiye ile ilişkilenn güçlendirilmesi- nı amaçladıklannı söylüyor. Uzakdoğu pazarian Dünyadaki 2 pırlantadan birinin An- vers'ten geçtiğini söyleyen Baert, dünya- daki en büyük ham elmas üreticisi De Be- ers'in ticaret ortağı olduklannı da sözleri- ne eklivor. HRD'de jeomoloji uzmanı Koen MaJtfn de, pırlantaki lekelerin lazerle nasıl temiz- lendiğini anlatırken, sentetik elmasın 40 yıl- lık birgeçmişi olduğunu anımsatıyor. Mal- tin, 900 bin dolar değerindeki kırmızı pır- lantayı Brunei Sultanı'nın aldığını söylü- yor. Avrupa'nın hedefi Türkiye Anvers'teki programa katılan Istanbul Kuyumcu Esnafve Sanatkârlan Odası Baş- kanı MustafaÖztepede, 10 milyon dolar tu- tanndaki Türk mücevherat sektöründe 250 bin kışinin çalıştığına dikkat çekiyor. Belçi- kalılar'ın bu sektörde Türkiye'yi fethetme- ye geldiklerini anlatan Öztepe, hükümetin yüzde 23 oranındaki KDV'yi düşürmesi ge- rektigini söylüyor. Öztepe şöyle devam edi- yor: "İsrailliler elini kolunu sallayarak bu sektöre girdiler. Avrupa şimdi kaybettiği pa- zan kazanmak için Türkiye'ye, buradan da Türk cumhuriyetlere uzanmaya çalışıyor." ANKARA PAZARI YAKUP KEPENEK IMF Başkan Yardımcıs)'r»n ülkemizden aynlmadan önce söytedıği sözler, yazınm başlığıdır. Ancak ekonomik iyimserlik bu- nunla da kalmadı. DİE Başkanı, kişı başı- na ortalama yıllık gelinn 11 bin dolar oldu- ğunu açıkladı. Faiz oranlan düşüşe geçti. Son OECD raporu da olumlu. lyimserlik rüzgârlan ne ölçüde gerçek- leri yansıtryor? Toptan Eşya Fiyatlan Endeksi (TEFE) son iki ay boyunca 12 ayltk ortalamalara göre yüzde 85.4 dolayında duraöan du- rum sergiliyor. Geçen mayısta TEFE'ntn yüzde 78.5 okjuğu dikkate alınırsa, geçen yıla göre yedi puanlık bir fazlalık söz ko- nusudur. KakJı ki TEFE'dekı bu duragan- lık devletin ürettiği ürüntere yılbaşından bu yana zam yapmamasından ya da ka- mu zamtannı çok sınırlı tutmasından kay- naklanıyor. Hükümet, KİT ürünlerinin fi- yatlannı düşük tutarak bu sonuca ulaş- maktadır ki bunun getecek aylarda sürdü- rülrrtesi, ya kamu ışletmeterinin daha da batmlması ya da çok daha yüksek oranlı enüasyon anlamına gelir, bu da gerçekten çok sakıncalıdır. Tüketici Fiyatlan Endeksi (TÜFE) ise yüzde 93.4 oranıyla önceki ayiara göre azalmıyor, tersine yükselişini sûrdürûyor. Kaldı ki geçen yılın mayıs ayında yüzde 78.9 olan bu oran 12 ay öncesıne göre 13.3 puanlık bir fazlalık gösteriyor. Enflasyon konusunda bayram yapmak için daha çok yol alınmalıdır. Uzak Asya bunalımını en agır bir btçimde yaşayan Endonezya'nın btle mayts ayı yıllık entes- yonu TÜFE olarak ne kadardı tnlryor mu- sunuz? Yüzde 52.0. Faizlerin durumu daha degişik. Devte- lyislnlz.. İyisiniz...' tin iç borçlanmasında geçerli olan (bileşik) faiz oranlan yılın ilk üç ayında DPT verile- rine göre yüzde 126.5 dolayınçlaydı. Bu o- ran enfiasyonun 30-35 puan üzerindedir Faiz oranıyla-enflasyon oranı arasındaki bu fark, faize verilen paranın reel getirisi- dir. Hemen tüm ekonomilerde bu fark ar- tı tutulmaya çalışıltr; ancak bu artı puan 3- 5 dolayında katir; uzun birsüre bunun on kat düzeyinde tutulamaz. Tutulursa ne mi olur? Bizdeki gibi para sermaye üretim- den kaçar; para ticareti yaygınlaşır, sabit sermaye yatınmlan ve üretım azalır, işsiz- lik artar. Merkez Bankası'nın faiz oranla- nm düşürmesi, ülkemizde geçerii olan fa- iz-enflasyon arasındaki gerçekten büyük farkı b»r Ölçüde de ofsa azaltacaktır. Faiz- lerin inişe geçmesinde, devletin iç borç- lanma talebindeki mevsımlik azalma ve Merkez Bankası'nın döviz alımlannı sınır- lamasının etkili oldugu da vurgulanmalıdır. • • • Kişi başına gelirin yıllık 11 bin ABD Do- lan kestirimi, ister yeraltı ekonomisi, iste- nirse alım gücü eşdeğerıne bağlı sayıla- rak açıklansın, gerçeklen yansrtmıyor. Önce yıllık ortalama 11 bin dolar, aylık 917 dolar eder; bugünkü kur üzerinden yaklaşık 230-240 milyon TL aylık gelir an- iamırta gelir. Türkiye nüfusunun çocuğu- yaşlısı, kentlisı-köyîüsü, öğrencisı-işçisi ve de işsızı ile her bırinın bu kadar ortalama aylık gelir elde ettigi öne sürülemez. Bu olası degıldır. Devleti soyan yükleniciterin, kimi sporcu ve sanatçıların ve uyuşturu- cu geliri elde edenlerin tüketim biçimleri- ne bakarak hele hele simıtçi-başbakan kazançlannı karşılaştırarak böyle bir sonu- ca varmak çok yanılöcıdır. Yıne DlE'nin en son veriteri 1997'nin ilk üç çeyreğinin ortalaması olarakyatınmlar yüzde 11.9'dur ve bu oran bir önceki yı- lın aynı döneminin yüzde 19.5 olan yab- nm oranınm neredeyse yan yanya azaldı- ğını kanıtlamaktadır. Aynı DİE, 1997'de/s- tihdam edilenlerin bir öncekidöneme gö- re yüzde dört azaldığını açıklamaktadır (Haber Bülteni, 25.03.1998). Yatırımların ve istihdamın böylesine azaldığı bir or- tamda yüzde 8'lere ulaşan yüksek büyü- me oranı ve özellikle de 11 bin dolar kişi başına gelir, ekonomik kurallara göre bir arada olamaz. Eğer, ortalama kişi başına gelir 11 bin dolar ise DİE Başkanı'nın kendı görevleri arastnda bulunan iki işi hemen yaptırma- sı gerekir. Bunlardan bin, ölçülebilen ulu- sal gelirin dört katına yaklaşan bu büyük geliri kaynaklanyla ve aynntılı ölçmektir; ikincisi de gelir dağılımı venlennı, bûna gö- re yeniden hesaplatmaktır. • • • Ekonominın düzelmesi kuşkusuz ortak isteğimizdır. Ancak veriler, bir erken iyim- sertiğe bile olanak verecek düzeyde de- ğildir; bu alanda daha çok yol alınmalıdır. Peki, iyimserlik rüzgâriarı neden çok güç- lü estiriliyor? Bugünlerde kamu çalışanla- nnın maaş ve ücretlennin yan yıl aıtşı tar- tışılıyor; hükümet artış oranını yüzde 20 dolayında öngörüyor. Kamu çalışanları bunu yetersiz buluyor. 'İyisiniz' sözlennde sakın bunun etkisi olmasın? Ne kadar da kuşkucusunuz? Yıllarönce, Brezilya'nın, başkanlık sis- temine göre işbaşına gelmiş olan Devlet Başkanı, başına şu açıklamayı yapıyordu: - Ekonominın durumu iyi, yalnız halkın durumu çok kötü. ' Ne diyelım? İyisiniz, iyisiniz...